جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کتابی است که کلام آن استوار، با صلابت و مشحون از محاسن و زیبایی های ادبی می باشد و اسلوب و معیارهای بلاغت در بافت سور و آیات آن به شیوایی به کار رفته است.در این مقاله نمونه های لفظی بدیع با نظم منطقی از قرآن استخراج و مطابق آثار و نظریات دانشمندان اسلامی بررسی شده است.هدف اصلی شناساندن نمونه های بدیعی قرآن به جویندگان و دانش پژوهان است تا به محاسن و مفاهیم عمیق کلام الهی بیشتر پی ببرند.مطالعه در این مقاله به روش اصیل (Original) انجام گرفته و نوع تحقیق کیفی – توصیفی است، جامعه آماری شامل کلیه آیات قرآن و حجم نمونه آیاتی می باشد که نمونه های لفظی بدیعی در آن ها برجسته است.روش تحقیق با قرائت تک تک آیات قرآن و مطالعه آثار کتابخانه ای مرتبط با موضوع انجام گرفته و نمونه هایی که آرایه های لفظی در آن ها یافت شده؛ استخراج، فیش برداری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و یافته های جدید ارائه شده است.باتوجه به یافته های تحقیق، این نتیجه حاصل شد که بیشتر صناعات لفظی در قرآن در مرتبه اول فاصله، جناس، تکرار و تصدیر و در مرتبه بعد اعنات (التزام)، عکس، موازنه، ترصیع، تشابه الاطراف لفظی، قلب و تصحیف می باشد. دیگر این که نظم متن، برخاسته از شیوه تلفیق کلمات و ترکیبات با یکدیگر و صلابت و استواری کلام، ناشی از کاربرد طبیعی این آرایه ها در آیات است؛ بدین علت قرآن شیوا، رسا و در اوج فصاحت و بلاغت است.

اعتیاد به مواد مخدر یک آسیب اجتماعی است که ویرانگری های حاصل از آن زمینه ساز سقوط بسیاری از ارزش ها و هنجارهای فرهنگی و اخلاقی است. این معضل تا چندی پیش خاص مردان تلقی می شد، اما اخیرا زنان را نیز درگیر کرده است. از آن جا که پیامدهای اعتیاد زنان بر جامعه بسیار ناگوارتر از پیامدهای اعتیاد مردان است، پژوهش در این زمینه ضروری به نظر می رسد.بر این اساس در این تحقیق سعی شده است عوامل موثر بر اعتیاد زنان معتاد زندانی در زندان مرکزی اصفهان تحلیل و بررسی شود. پژوهش با روش نظریه داده بنیاد صورت گرفته است که از دسته پژوهش های کیفی است. به این منظور 30 نفر از زنان معتاد زندانی در زندان مرکزی اصفهان با روش نمونه گیری نظری انتخاب شدند و مصاحبه های عمیق با آنان انجام شد. نتایج به دست آمده بیان کننده این است که سابقه مصرف مواد در خانواده، نوع منطقه محل سکونت، تنش در زندگی و ارتباط با دوستان معتاد، از شرایط علی اثر گذار و وجود فرزند، پایگاه اقتصادی اجتماعی و روابط نامناسب خانوادگی از شرایط میانجی موثر بر پدیده مصرف مواد مخدر در زنان است. پیامدهای حاصل از این پدیده بر زنان معتاد شامل: اشتغال به کار در مشاغل پایین و کم درآمد، ارتکاب انحرافات اجتماعی، نامناسب شدن روابط خانوادگی، مشکلات جسمی و روحی و مجازات زندان به دنبال انجام انحرافات اجتماعی بوده است که هر کدام پیامدهای فردی و اجتماعی بسیاری به همراه خواهد داشت.

اسطوره سرگذشتی راست و مقدس است که در زمان ازلی رخ داده و به گونه ای نمادین و تخیلی به چگونگی آغاز هستی و فنای آن می پردازد و درنهایت اسطوره به شیوه ای تمثیلی، کاوش گرهستی است. درآیین زرتشتی دو نوع گاه شماری برای تقسیم سال دیده می شود؛ گاه شماری اوستایی کهن و دیگری تقویم اوستایی جدید. درتقسیم بندی اوستای کهن سال به شش قسمت نامساوی به نام «گاه» متمایز می شود که حدود هریک با جشن های مفصلی به نام «پائیریا» یا «گاهنبار» مرزبندی می شود.تقویم اوستایی جدید در حقیقت گاه شماری رسمی ساسانیان است دراین تقویم سال سیصد و شصت و پنج روز بود، که به دوازده ماه سی روزه و پنج روز افزوده تقسیم می شد. ماه ها و روزهای آن به نام ایزدان نام گذاری می شد.در این مقاله سعی برآن شده است گاهنبار و پدیده های مربوط به آنان بررسی شود.

یکی از نمونه های نثر مصنوع و فنی اواخر عصر تیموری و اوایل عصر صفویه، کتاب هشت بهشت اثر حکیم ادریس بدلیسی است. ادریس بدلیسی (926 - 856 ه. ق) مولف این کتاب از منشیان، مورخان و دانشمندان معروف قرن نهم و اوایل قرن دهم هجری قمری، معاصر سلطان یعقوب آق قویونلو، سپس شاه اسماعیل صفوی در ایران و سلطان بایزیددوم و اوایل سلطنت سلطان سلیم اول در عثمانی بوده است. مهم ترین اثر ادریس بدلیسی و شناخته ترین اثر دربین تمام آثارش کتاب «هشت بهشت» درباره تاریخ عثمانی است. نثر کتاب مصنوع و فنی، به پیروی از سبک و ادبیات تاریخ جهانگشا از عطاملک جوینی، تاریخ وصاف از وصاف الحضره، تاریخ معینی از معین الدین یزدی و تاریخ ظفرنامه تیموری از مولانا شرف الدین علی یزدی است.محتوای این اثر شامل شرح زندگانی هشت سلطان اول ازسلاطین عثمانی است که از عثمان بیگ غازی آغاز و به سلطان بایزید دوم و جلوس یاووز سلطان سلیم ختم می شود. در این مقاله سعی شده است ضمن شناساندن هشت بهشت و چند نسخه خطی، به اختصار مولف اثر نیز معرفی شود.

پارودی (parody) یکی از شیوه های بیان غیر مستقیم در انتقادهای اجتماعی و شاخه ای از ادبیات طنازی است که ضمن نشاندن لبخند بر لبان مخاطب، دیدگاه انتقادی نویسنده را با کاریکاتوری از کلمات در اشعار شاعران مشهور نشان می دهد. از میان پارودی های موجود «پارودی» یا نقیضه های نظام قاری، نوعی انقلاب در شعر عرفانی به حساب می آید. او با هوشیاری به دگرگون کردن زبان عرفانی و درهم ریزی ساختار نوین زبان اجتماعی می پردازد. او یک هنرمند طنزپرداز است با سبک و بینش های خاص خود که با شناخت روحیه و جوهر روزگارش «پارودی» هایی ساخته است. پارودی های نظام قاری توصیفی از یک شکل و یک استراتژی طنزآمیز است و معرف یک هدف اجتماعی که در هر بیت استادانه دنبال می شود. کلمات شعرش بیشتر به صورت یک گسست یا هم نشینی ناسازه ها جلوه می کند و این همان طنز اوست و معنای شعرش نیز از همین گذر پدید می آید که نشان دهنده تضاد اجتماعی است. در مقاله حاضر به بررسی و تحلیل این شیوه سخنوری در اشعار نظام قاری می پردازیم.

گریز از هنجارهای نحوی، یکی از دشوارترین شگردهایی است که شاعران برای زدودن غبار آشنایی از زبان شعر به کار بسته اند. این نوشتار به بررسی این نوع هنجارگریزی در زبان شعر مهدی اخوان ثالث و احمدشاملو که هر دو از شاگردان نیما و از شاعران صاحب نام معاصر به شمار می آیند، می پردازد.

در این مقاله سعی نگارنده بر آن است ضمن بررسی ترکیب و شکل مثنوی های عاشقانه و تجزیه و تحلیل ساختار بعضی از آن ها، به تبیین اسلوب داستان پردازی مثنوی سرایان ادبیات فارسی بپردازد و نمایی از بافت و ترکیب این مثنوی ها را با ارائه شواهدی از آثار گوناگون از جمله سلیم و سلمای عبدالرزاق بیگ دنبلی، که اخیرا تصحیح و به زینت چاپ آراسته شده، نشان دهد و به این طریق هم سهم عظیم حکیم نظامی گنجوی را در ترویج این اسلوب عاشقانه پردازی در میان پیروانش آشکار کند و هم جایگاه عبدالرزاق بیگ دنبلی را به عنوان یکی از پیروان موفق نظامی در مثنوی سرایی و پیروی از اسلوب داستان پردازی پیشینیان، در مثنوی سلیم و سلمی نشان دهد.

پایان قرن هشتم و سراسر نهم (عصر تیموریان) از دوره های مهم و موثر در شکل گیری و بسط فرقه ها و گرایش های عرفانی در قلمرو نظام خانقاهی ایران و خصوصا خراسان بزرگ بوده است. شاه نعمت اله ولی و شاه قاسم انوار از بزرگان ادب و عرفان این دوره به شمار می آیند؛ عارفانی با لقبی هم گون و تامل برانگیز که گرایش های عرفانی و خانقاهی آنان با تمایلات حاکمان دوره تیموری و پیران فرقه متنفذ خانقاهی آن عصر (نقشبندیه) هم گون و سازگار نبوده است.در این مقاله به مراودات و قرابت احوال این دو عارف شاعر و نیز جایگاه آن در نظام خانقاهی عصر تیموری پرداخته شده است.

نخستین فرهنگ جامع و بزرگ در زمینه امثال فارسی در سال 1310 تحت عنوان «امثال و حکم» توسط ادیب و دانشمند بزرگ معاصر، علی اکبر دهخدا، تالیف شده که می توان آن را کامل ترین، معتبرترین فرهنگ با موضوعیت امثال و حکم فارسی دانست، این اثر پس از انتشار، نظر ادبا و محققان را به خود جلب نموده، شور و شوقی در بین علاقه مندان به ادبیات عامه به وجود آورد، به طوری که عده ای از فضلا و دانشمندان را واداشت تا به ضبط و ثبت امثال بپردازند، لیکن پس از فروکش کردن این هیجانات در طی سالهای پس از آن، برخی زوایای این اثر را مورد واکاوی قرار داده، مسایلی چون: آوردن مثل های مربوط به اقوام به قصد برتری قوم ایرانی، عدم ترجمه و اعراب حکمت ها و مثل های عربی، کثرت اشعار نامرتبط با امثال، ذکر مثل های غیر مشهور، نداشتن پیش گفتار و مقدمه، عدم ضبط واژه ها و مثل های مستهجن و ... به عنوان معایب و کاستی ها بر شمرده اند، در این جستار سعی گردیده دیدگاه هایی درباره این اثر گران سنگ تحت عنوان فرودهای امثال و حکم مورد بررسی قرار گیرد.

نجواها جزو لاینفک گونه های ادبیات، از جمله ادبیات حماسی و اساطیری است. می توان گفت، یکی از شگردهای عالی شاعران در بیان داستان ها، درونکاوی قهرمانان از طریق بازگفت اندیشه های درونی آن هاست.فردوسی، شاعر سترگ حماسه سرای ایران، گاهی تلاش کرده است از طریق درونکاوی شخصیت های داستان، برای ایجاد هیجان بیشتر در مخاطب و نیز تحلیل کردارهای قهرمانان، به تصویر ذهنیاتشان بپردازد و پنداشت های آنان را بر زبانشان جاری سازد.استفاده از این روش، که یکی از شگردهای هنرین این شاعر بزرگ است، موجب گردیده که هم به معرفی دقیق تر قهرمانان توفیق یابد، هم جوانب مختلف داستان ها را بررسی کند و هم مخاطب را آماده پذیرش کرداری کند که از قهرمان داستان سر خواهد زد.در نوشتار حاضر، نویسنده تلاش کرده است، سه داستان تراژدیک ایرج، سهراب و سیاوش که فردوسی با درونکاوی قهرمانان آنها و بیان اندیشه های درونی آنها، بسترسازی مناسب برای شکل گیری آن داستان ها فراهم ساخته است، را تحلیل و بررسی کند.ماخذ ابیاتی که نگارنده در این پژوهش از آنها استفاده نموده است از کتاب شاهنامه به تصحیح دکتر سعید حمیدیان می باشد. ضمنا شیوه ارجاع ابیات بدین صورت است. داخل پرانتز، از سمت چپ به ترتیب شماره جلد، شماره صفحه و بعد از آن شماره های ابیات ذکر شده است.