جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بررسی اصطلاحات عرفانی آثار منظوم و منثور سعدی و مقایسه با سایر متون عرفانی قسمت عمده واساسی این پایان نامه را تشکیل می دهد. در این راستا ابتدا دو واژه عرفان و تصوف بررسی شد. مروری بر عرفان و تصوف تا قرن هفتم و در قرن هفت انجام گردید تا مقدمه ایی برای ورود در عرفان شیخ اجل شود. بررسی اصطلاحات عرفانی در آثار شیخ و مقایسه با آثار عرفانی پیش از سعدی عرفان شیخ را به اثبات رسانید. تصور ما در مورد افصح المتکلمین این است که یک معلم پند و اندرز و شاعر اجتماعی است حال آنکه تخصص و دقت در اشعار و آثار شیخ عرفان و تصوف ناب اسلامی او را به اثبات می رساند. سعدی شیرازی صوفی عاشق و آزاده ایی می باشد که راه نیل به مطلوب نهایی و معشوق ازلی را از طریق خدمت به خلق ودستگیری از درویشان می داند آثار افصح المتکلمین آکنده از نکات عرفانی و اصطلاحات صوفیانه است که به هر یک از آنها می توان جداگانه پرداخت و کتابها نگاشت تا جنبه عرفانی آثار که گاه قالب داستان زمانی در قالب پند و اندرز و ... ریخته شده است ، روشنتر گردد. در این پایان نامه تنها گوشه ایی از این امر انجام شد تا انشاا.. مقدمه ای برای توجه به آثار شیخ سعدی شیرازی از جنبه عرفانی شود.

با ظهور اسلام در شبه جزیره عربستان در قرن هفتم میلادی فصل جدیدی در صفحات تاریخ گشوده شد.با توجه به جامعیت اسلام و پیام قرآن که عدل و آزادی برای همه انسان ها بود ، مسلمانان به عنوان نیرویی آزادبخش مأموریت یافتند که دین اسلام را به جهمعه بشریت عرضه کنند ، در نتیجه به ناچار با کسانیکه مانع رسیدن پیام به آن ها بودند جنگیدند ، اسلام به سرعت از طرف اقوام و ملل گوناگون پذیرفته شد و دامنه حکومت مسلمانان در کمتر از یک قرن از طرف شرق به هندوستان و از طرف غرب به قسمت های شمالی آفریقا و قسمتی از خاک اروپا ( اسپانیای امروز) رسید. مسلمانان به توصیه و تشویق پیامبر به کسب علم و علم آوری پرداختند، علوم یونان، ایران، هند و چین را اخذ کرده، به گونه ای آن را گسترش دادند که خود صاحب نظریات و فرضیه های علمی شدند. همزمان با ظهور اسلام ، اروپا در قرون وسطی در جهل و خاموشی و نادانی بسر می برد و مردم اروپا از علم و تمدن بی بهره بودند، عاملی که باعث بیداری مردم اروپا شد و مشعل مدنیت را در اروپا روشن کرد، برخورد و مواجه مسلمانان با اروپائیان بود که از دو طریق حاصل شد. 1-حکومت مسلمانان در اسپانیا به مدت هشت قرن. 2-وقوع جنگ های صلیبی بین مسلمانان و مسیحیان اروپا به منظور باز پس گیری بیت المقدس از دست مسلمانان، به مدت دویست سال اروپائیان علم و فرهنگ و تمدن را از مسلمانان اخذ کرده و آن را پایه پیشرف های بعدی خود قرار دادند، نفوذ کلیسا برداشته شد و عقل و تجربه گرائی حاکم گردید و زمینه برای پیدایش رنسانس اروپا فراهم گردید و بدین ترتیب اروپا داخل در تمدن گردید.

در این پایان نامه شیطان در قرآن و اوستا موردبررسی قرار گرفته است. در ابتدا مفهوم شیطان و ابلیس آورده شده و واژه دیو و واژه های مختلف مترادف آن مورد بحث قرار گرفته است. مباحث مهم دیگر آن عبارتند از: تلقی زردشت از شیطان و دیو از جنبه های مختلف، نقش شیطان و دیو در گمراهی انسان و عوامل گمراهی، و عواملی که موجب نجات انسان از شر شیطان می شوند . در پایان، تعابیر مختلف از شیطان بیان شده است.

اندیشه عرفانی اقبال نشأت گرفته از آموزه های دین اسلام و هماهنگ با اوضاع کنونی جهان می باشد. اقبال با مطالعه منابع اصیل اسلامی، درک نیازهای مادی و معنوی بشر امروز، عبرت آموزی از تاریخ بشریت و تعمق وتدبر در اندیشه های فلسفی و عرفانی کهن و نو در صدد بازسازی اندیشه های دینی و عرفانی اسلام برآمد. وی بر آن است که دیدگاههای سنتی عرفانی بدون توجه به مسایل و نیازهای معنوی و مادی بشر عصر جدید هرگز پاسخگوی مسایل بشر امروز نیستند. در اندیشه اقبال حرکت و عشق نقش اساسی را دارند؛ گویا عشق باعث حرکت است و حرکت همراه با عشق. مکتب او مکتب پویایی است که در آن لحظه به لحظه سالک به سوی کمال مطلق سیر عروجی دارد. اما او هرگز به هدایت «شخصی» و «نجات خود» بسنده نمی کند. او خواستار تشکیل جامعه موحدان، بدون در نظر گرفتن حد و مرزهای قراردادی است که در آن جامعه همه به سوی کمال مطلق سیر می کنند. اینجاست که وی عرفان که یک حرکت درونی است را با تشکیل جامعه که امری بیرونی است هماهنگ می کند. در اندیشه او هماهنگی دین و دنیا، قدرت و فقر، ماده و معنویت، درون و برون و رزم و بزم نه فقط امکان پذیر است بلکه بسیار ضروری است. زهد واقعی در تسخیر جهان است و نه در ترک آن و به عبارت دیگر عرفان در جهانداری است و نه در جهان گذاری. در عرفان اقبال «انسان» دارای جایگاه ویژه ای است. جایگاه انسان در شعر و اندیشه اقبال چنان رفیع است که انسان در مقابل خدواند همه خود را نمی بازد و هرگز نمی خواهد در ذات احدیت فانی بشود. بلکه انسان اقبال همیشه استقلال و خودی خود را نگه می دارد. چون انسان نیز رنگ و بوی خدایی دارد صفات خدا همچون بی مثل و بی نظیر بودن را در انسان نیز می توان مشاهده کرد.

بخش اول این رساله شامل مطالبی درباره فلسفه اسلامی، وجه تسمیه معتزله و فهرست اهم عقاید آنها، توضیح درباره ابوالحسن اشغری است. بخش دوم شامل مطالب ذیل است: ا- تأثیر کندی و فارابی بر فلسفه غرب 2- هماهنگی میان دین و فلسفه 3- فهرست اهم عقاید اشاعره 4- فارابی و فلسفه سیاسی 5- تأثیر ابن سینا بر فلسفه غرب 6- آراء ابن سینا (منطق، طبیعیات، علم النفس و هیئت) 7- مسئله جبر و اختیار 8- سعادتمندی خاص فلاسفه 9- خلاصه داستان فلسفی حی بن یقظان 10- دین و فلسفه 11- شناخت شناسی و ما بعد الطبیعه ‎ ‎

فریدریش اشلایر ماخر فیلسوف آلمانی (1834-1768) در گفتار دوم کتاب «درباره دین » به موضوع ماهیت (طبیعت) دین می پردازد. او اعتقاد دارد که صورت اصیل و حقیقی دین در تعیّن بیرونی با چیزهای دیگری پیوند یافته است برای دستیابی به ماهیت دین باید از این امور عزل نظر بشود، در این راستا مسئله عمل، علم، اخلاق و هنر را مورد بررسی قرار می دهد و نتیجه می گیرد که هیچ یک از آنها مساوی و مساوق با حقیقت دین نیستند، سپس از طریق یک فرایند معرفت شناختی با عنایت به نظریه افلاطون در باب معرفت پیشینی (تذکار) وجوه افتراق و اتحاد علم و اخلاق را با دین باز می نماید. از دیدگاه او علم و اخلاق راستین متکی به احساس بی واسطه ای از شهود و حقیقت بیکران الهی هستند، او این احساس را همان حقیقت و ماهیت اصیل دین می داند که فراتر از اندیشه علمی و مفهومی است و یک امر کاملاً بی واسطه است که در قالب نظام نمی گنجد، او سپس حقیقت این احساس بی واسطه را در سیر آفاق و انفس یعنی در ساحت طبیعت و انسانیت جستجو و نشان می دهد.

پژوهش حاضر شامل دو بخش کلی است. بخش اول در بیان حقیقت کلام در مورد اثبات بطلان اینکه کلام معنی است قائم در نفس- اثبات اینکه کلام صدا و آواز است- اثبات اینکه کلام جنس نیست و مخصوص به محل است- در بیان اینکه آیا کلام و صوت در محل به حرکت و بینه نیازمند است یا نه؟ در بیان اینکه خداوند قدیم بر احداث کلام قادر است- در بیان اینکه خداوند قدیم سخن گفته و متکلم است- در بیان اینکه خداوند به کلام قدیم متکلم است- در بیان رد قول کلابیه که می گویند خداوند متکلم لم یزل است و کلامش غیر از کلام ماست- در ابطال قول آنانکه می گویند کلام خداوند توصیف نمی شود و در بیان شبهه آنان که می گویند خداوند به کلام قدیم متکلم است. فصل دوم نیز تحت عنوان در بیان شناختن راه کلام خداوند دربارة بیان وجهی که کلام خداوند بر آن درست است- ذکر وجوهی که مراد خداوند کلامش شناخته می شود- بیان حکایت و محکی- بیان وصف قرآن و مخلوق بودن آن و اینکه خداوند قرآن را برای مصالح بندگان خلق و احداث کرد، است.

«الدعاء و التوسل مطلوب أم ممنوع؟» نوشته حسن طاهري خرم آبادي كه به زبان عربی نوشته شده بیان جایگاه دعا و ارزش و اهمیت آن از دیدگاه قرآن و حدیث مي باشد كه نویسنده به این مطالب عمده اشاره نموده است: معنی لغوی و اصطلاحی دعا، نهایت مطلوب در دعا، فضیلت دعا و عبادت بودن آن، تاثیر دعا در رد قضا و قدر، پیشگامی در دعا، پافشاری در دعا كردن، اوقات مناسب دعا، شرایط درستی دعا، استجابت دعا و مطالبی همانند آن.

كتاب «الشفاعة حقيقة أم خيال؟» به زبان عربی، نوشته حسن طاهري خرم آبادي از سلسله بحث‌ های كلامی است كه به بررسی جایگاه والای شفاعت در اندیشه اسلام و مسلمانان اختصاص یافته است. در آغاز كتاب اشكالات وارد بر اصل شفاعت و سپس سه شرط شفاعت از منظر آیات و روایات و از منابع مختلف ذكر گردیده است. همچنین نقش شفاعت در پاكیزگی روح و جان و نیز تفاوت‌ های شفاعت حق و باطل و اشكالات وارده بررسی گردیده است. ارتباط شفاعت و دعا؛ بررسی درخواست شفاعت از پیامبر (ص) در زمان حیات و پس از مرگ آن حضرت؛ و شفاعت در احادیث و سخنان علمای مذاهب مختلف اهل سنت دیگر مباحث كتاب را تشكیل می‌ دهد. فصل پایانی كتاب به موضوع شیعه و مساله شفاعت اختصاص دارد و آنگاه شبهات وارده در خصوص شفاعت و پاسخ تشریحی آنها درج و پاسخ شیخ محمد بن عبدالوهاب در ارتباط با این موضوع نقد گردیده است.

چکیده: ‫عصمت انبیاء لازمه هماهنگی خلقت است زیرا پس از احراز لزوم بعثت انبیاء و شناسایی آنها مشخص می گردد، اگر انبیاء دارای عصمت نباشند اعتماد از آنها سلب می شود و کسی بدستورشان عمل نمی کند. در نتیجه هدف خلقت لغو خواهد شد. بنابراین انبیاء باید از ناحیه خداوند حفظ شوند و هیچگونه خطا و اشتباهی از انها سرنزند. این حفاظت ممکن است بوسیله علمی که به آنها عطا می کند. و یا به وسیله برهان دیگری باشد چرا که انسان عالم در برابر پارهای از کارهای ناپسند معصوم یعنی احتمال ارتکاب ان در مورد او صفر است.