جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع تحقیق پایانی، امامت و خلافت از دیدگاه قرآن، سنت و عقل است. این تحقیق پایانی در هفت بخش تنظیم گردیده است که در بخش اول مفهوم امامت و خلافت مورد بررسی قرار گرفته است. امامت در لغت به معنای پیشوایی و خلافت به معنای جانشینی است. متکلمان اسلامی امامت را با تعبیرهای متفاوتی تعریف کرده اند. مجموع تعاریف به دو دسته کلی تقسیم می شود: تعاریف عام و خاص. تعاریف عام عبارت است: از رهبری عمومی در امور دینی و دنیوی. در تعاریف خاص – علاوه بر تعریف مذکور– بر جانشینی پیامبر? نیز تاکید شده است. اهل سنت و شیعه دیدگاه های متفاوتی درباره مساله امامت دارند، از دیدگاه شیعه امام باید از سوی خدا نصب شود و از علم و عصمت برخوردار باشد. از دیدگاه اهل سنت امام و خلیفه از طریق مردم انتخاب می شود و لازم نیست از علم و عصمت برخوردار باشد. متکلمان اهل سنت امامت را از فروع دین می دانند و علمای امامیه به جز برخی متاخرین که امامت را از اصول مذهب می دانند امامت را از اصول دین به شمار می آورند. در بخش دوم به جایگاه امامت در تفکر اسلامی پرداخته شده است. از دیدگاه قرآن مقام امامت بالاتر از مقام نبوت است. زیرا خداوند ابراهیم ? را که دارای مقام نبوت بود بعد از انجام آزمون به مقام امامت رساند. از دیدگاه احادیث اسلامی نیز امامت جایگاه والایی دارد. و از آن جا که در احادیث متعددی از ائمه اطهار ? امامت به عنوان ولایت معرفی شده و لذا به بررسی امامت پرداخته شده است. ولایت در لغت به معنای قرب و نزدیکی است و ولایت امامت بر سه قسم است: 1. ولایت محبت 2. ولایت تشریعی 3. ولایت تکوینی. در بخش سوم به وجوب و ضرورت امامت و دلایل آن پرداخته شده است که اکثریت متکلمان اسلامی امامت را واجب می دانند. گر چه در نوع وجوب امامت که آیا کلامی است یا فقهی، عقلی است یا نقلی، با یکدیگر اختلاف نظر دارند. از نظر اهل سنت وجوب امامت فقهی و از باب وجوب « علی الناس» است. و برای اثبات ضرورت امامت ادله ای آورده اند، که به دو دلیل اشاره می شود: سیره مسلمانان و وجوب دفع ضرر عظیم. از نظر امامیه وجوب امامت کلامی و از باب وجوب « علی الله» است؛ و برای اثبات ضرورت امامت هم دلایل شرعی و هم دلایل عقلی اقامه نموده اند. ادله عقلی ضرورت امامت قاعده لطف، قاعده امکان اشرف، واسطه فیض، هدایت عمومی و اتمام حجت، و نیاز شرع به مفسر می باشد و دلایل شرعی به نوع ادله ارشادی بوده و در راستای ادله عقلی می باشند. در بخش چهارم به شرایط امامت پرداخته می شود. متکلمان اهل سنت شرایطی را برای امامت ذکر نموده اند. که در هشت مورد آن با یکدیگر اتفاق نظر دارند. از آن جمله: اجتهاد، شجاعت، عدالت و غیره می باشد و در غیر این هشت مورد مانند قریشی بودن و عصمت با یکدیگر اختلاف دارند. شیعه در همین ارتباط شرایط خاصی برای امام قائل است که مهم ترین آن ها علم، عصمت و منصوب بودن می باشد. عصمت به معنای خودداری کردن است و عصمت امام نیروی باطنی است که او را از مطلق خطا و گناه مصون می دارد. و متکلمان ادله عقلی و نقلی برای لزوم عصمت امام بیان کرده اند. همچنین در راستای علم امام باید به این امر اذعان داشت که از وظائف امام حفظ دین الهی است و این امر بدون آگاهی از دین امکان پذیر نیست. از منابع علم ائمه، تعالیم پیامبر ? ارتباط با عالم غیب و استفاده از قرآن می باشد. امامیه معتقدند انتخاب امام از عهده مردم به دور است و امام همچون پیامبر? باید از جانب خداوند برگزیده شود. اهل سنت تعیین امام را بر عهده مردم می دانند. لذا راه هایی را بیان نموده اند: اجماع، شورا و غیره. در بخش پنجم دیدگاه های متفاوت متکلمان اسلامی در تبیین فلسفه امامت مطرح گردیده است که به طور کلی متکلمان اهل سنت اقامه حدود الهی و اجرای آن را فلسفه امامت می دانند و امامیه فلسفه امامت را در موارد ذیل می دانند: حفظ نظام اجتماعی مسلمانان، برقراری عدالت اجتماعی و غیره. در بخش ششم امامت به دو صورت عام و خاص در قرآن مطرح گردیده است که در این بخش به بررسی آن ها می پردازیم، پیامبر ? نیز در احادیث خود به مسئله امامت اشاره کرده است از جمله: حدیث ثقلین، غدیر و غیره. در بخش هفتم مسئله رجعت را مورد بررسی قرار می دهیم. رجعت به معنای برگشتن است و در اصطلاح برگشتن عده ای از بندگان صالح و کافر به دنیا است. شیعه و اهل سنت درباره رجعت اختلاف نظر دارند. در این بخش امکان رجعت، ضرورت رجعت، رجعت کنندگان، رجعت در آیات و روایات، فلسفه رجعت و شبهات رجعت مورد بررسی قرار می گیرد.

پژوهشی است در بیان اهمیت مقام والای امام و امامت و بررسی خلافت و امامت اهل بیت(ع) از منظر قرآن. این پایان نامه در سه فصل تنظیم شده است. نویسنده ابتدا موضوع امامت در قرآن را مورد توجه قرار داده و به آیات مربوط به معرفی امامت و ولایت پرداخته است و نیز برخی از مشخصات امام را که در قرآن آمده تبیین می کند، نحوة جعل و انتخاب امام موضوع دیگری است که بررسی شده است. وی بررسی واژة امام از نظر اهل سنت را نیز مورد توجه قرار داده و تبیین کرده که آیا امام و خلیفه نزد آن ها به یک معنی است یا خیر؟ در ادامه به مسأله انتخابی یا انتصابی بودن امام اشاره کرده است دلایل لزوم امامت از دیدگاه شیعه از موضوعات دیگری است که مورد بررسی قرار گرفته است.

مطالب این پایان نامه در چهار بخش به این قرار تنظیم و تدوین یافته است: بخش اول، مفهوم امامت، انواع امامت، مفهوم ولایت، انواع ولایت؛ بخش دوم، ضرورت وجود امام و ولی در جامعه، صفات و ویژگی های امام و ولی، تحقق و فعلیت امامت و ولایت؛ بخش سوم، ولایت خدا و رسول(ص)، امامت و ولایت حضرت علی(ع)، امامت و ولایت اهل بیت(ع)؛ بخش چهارم، ولایت در زمان غیبت، قیام در زمان غیبت، ظهور آخرین سفیر الهی.

« امانتداری از دیدگاه قرآن و سنت و آثار و پیامدهای فردی – اجتماعی آن» می باشد. در ضرورت آن همین بس که؛ امانتداری درجامعه متضمن اعتماد است و اعتماد ضامن آرامش. پس عدم امانتداری مخالف آرامش اجتماعی در جوامع بشری است که این خود از مهمترین موضوعات جامعه شناختی می باشد. این نوشته که به منظور احیاء رسم امانت داری در جامعه و برچیده شدن خیانت از آن می باشد، برگرفته از تفاسیر و کتابهای معتبر و منابع روایی موثق است که از باب مثال می توان، تفسیر نمونه و المیزان و کتابهایی هم چون بحار الانوار، وسائل الشیعه، اصول کافی و منابع روایی مانند نهج البلاغه و نهج الفصاحه را نام برد. این نوشتار شامل چهار بخش می باشد که در آن ابتدا به معنی و مفهوم امانت و جایگاه آن در قرآن و روایات اشاره شده و در ادامه به مباحثی از قبیل: اقسام امانت ، آسیب شناسی آن، انگیزه ها و پیامدهای امانت، انسان امین ، داستانهایی در امانت و خیانت، شیوه پاسداری رسولان امین از امانت الهی، انسانی که باید بشویم، احکام فقهی امانت می پردازد. نتایجی که از این تحقیق به دست می آید در ابتدا جایگاه و موقعیت برگزیده انسان را نزد خداوندمتعال نشان می دهد چرا که تنها اوست که حامل امانت الهی گشته است و از طرفی به ما می فهماند که امانت از واجبات و ضروریات زندگی فردی و اجتماعی است به طوری که عدم رعایت آن از سوی افراد جامعه زمینه ساز مشکلات و مفاسد زیادی می شود. پیشنهاد من این است که امانت باید در جامعه نهادینه شود تا به عنوان یک فرهنگ و ارزش تلقی شود که راه کارهای آن در قسمت پشنهادها ارائه خواهد شد.

یکی از زمینه های مطالعات حدیثی، بررسی مکاتب حدیثی بلاد اسلامی و منهج محدثین در نقد و بررسی روایات است‎۰ در این رساله به بررسی و توضیح مکاتب حدیثی مختلف و به ویژه مکتب حدیثی نیشابور اشاره شده است‎۰ و سعی شده که تا حدودی سبک و شیوه یکی از محدثان معروف نیشابور، یعنی ابو عبدالله حاکم نیشابوری بررسی شود‎۰ حاکم در مشهورترین اثر خود: یعنی کتاب المستدرک علی الصحیحین در باب معرفه الصحابه روایاتی را در مناقب خاندان نبوی (ص) ذکر کرده است‎۰ در این تحقیق ابتدا تمام روایات مربوط به فضائل اهل بیت (ع) ذکر شده و در مرحله بعد این روایات از منظر رجال شناسی و توثیق و تضعیف راویان سند از دیدگاه رجال شناسان مورد بررسی قرار گرفته است‎۰

چکیده؛ بنا بر نظر مختار، "غیرت" در اصطلاح عبارت است از سعی و تلاش در محافظت از آنچه که نگاهبانی آن لازم است و "حمیت" در اصطلاح با غیرت مترادف می باشد. در قران کریم کلمه "غیرت" استعمال نشده است اما حقیقت معنای آن را – مانند بسیاری دیگر از مصطلحات دینی - می توان از برخی آیات استفاده کرد اما کلمه "حمیت" در قرآن، دو بار در یک آیه استعمال شده است. محدثین شیعه و سنی در کتب روایی خود در مورد غیرت، ابواب مخصوصی باز کرده اند و روایات مربوط را در آن ابواب جمع کرده اند. اما در مورد حمیت، باب مستقلی در کتب روایی شیعه و سنی وجود ندارد. غیرت به انواع پسندیده و ناپسند، غیرت در دین، ناموس، اولاد، مال، غیرت نسبت به خود، نسبت به خدا، نسبت به برادران دینی، نسبت به خلق خدا و نسبت به وطن، نژاد، جناح تقسیم می شود و دارای مراتبی نزد عارفان می باشد. منشا و عوامل غیرت عبارتند از شجاعت، قوت و بزرگی نفس، خیر خواهی و دلسوزی، فطرت، شرم و حیاء، ایمان، حمیت، قلبِ سلیم و تقوا و راهکارهای علمی و عملی تقویت غیرت در فرد عبارتند از مطالعه و تدبر در آثار و فواید غیرت، تقویت منشأ و عوامل پیدایی غیرت، کنار گذاشتن منشأ و عوامل بی غیرتی، انجام کارهای غیرتمندانه و تکرار آنها، همنشینی با نیکان و صالحان و غیرتمندان، پرهیز از معاشرت با بدکاران و بی غیرتان و نیز مرابطه و راهکار اساسی تقویت غیرت در جامعه عبارت است از فرهنگ سازی بوسیله آموزش و تبیلغ که بوسیله عناصر مختلف به دست می آید. آثار و دستاوردهای غیرت فراوان می باشد که از جمله آنها به تحقق فواید، آثار و نتایج دین در شخص و جامعه، حفظ پاکی و عفت، و کاهش انحرافات اخلاقی جنسی می توان اشاره کرد. فضیلت اخلاقی غیرت در تمام اقسامش در صورتی محقَّق است که در حد اعتدال باشد و گرنه حالت افراطی یا تفریطی آن، غیرت دینی نبوده بلکه خود، رذیله ای از رذایل می باشد.

هدف از این پژوهش، یافتن الگوئی عملی و قابل اعتماد جهت ایجاد انگیزش در اقشار دانشگاهی کشور می باشد. فرضیه مورد آزمون در این تحقیق عبارتست از اینکه " حضرت امام خمینی (ره) از عوامل دینی، ملی و انسانی براط ایجاد انگیزه در قشر دانشگاهی استفاده نمومده اند" تحقیق حاضر با استفاده از روش تحلیل محتوا انجام یافته و مباحث آن در پنج فصل تنظیم شده است: فصل اول، اختصاص به کلیات دارد و به مواردی چون تبیین موضوع، اهمیت موضوع، علل انتخاب آن و .... اشاره می کند. فصل دوم طی دوبخش، ادبیات تحقیق را بیان می کند. بخش اول، انگیزش و نظریه های آن از دیدگاه مکاتب مختلف مدیریت و بخش دوم، انگیزش از نظر اسلام را مورد بررسی قرار می دهد. فصل سوم، دانشگاه، نقش و جایگاه آن در جامعه را بررسی می کند. این فصل نیز از سه بخش تشکیل شده است که عبارتند از: اهمیت علم و تعلیم و تعلم از دیدگاه اسلام، اهمیت تعلیم و تعلم و دانشگاه از دیدگاه امام خمینی (ره) و وضعیت دانشگاهها درقبل و بعد از انقلاب اسلامی. چهارمین فصل تحقیق که اصلی ترین قسمت تحقیق نیز می باشد، درباره عوامل ایجاد انگیزه در بیانات امام خمینی (ره) در هدایتگر قشر دانشگاهی بحث می کند . سرانجام فصل پایانی ، به نتیجه گیری از تحقیق و ارائه پیشنهادها می پردازد. بر اساس یافته های تحقیق، امام خمینی (ره) دانشگاه را بزرگترین موسسه موثر در کشور و مبدا همه تحولات می دانستند، چرا که معتقد بودند تمامی نقاط حساس و مهم کشور به دست این نهاد و این قشر سرنوشت ساز جامعه اداره خواهد شد. مهمترین انتظاراتی که ایشان از دانشگاهها داشته اند، عبارتند از: پیشرفت علمی جامعه، ایجاد زمینه استقلال کشور، گسترش معنویت، توجه به زیربنای فرهنگی و تربیت نسل جوان جامعه. امام خمینی(ره) درمجموع از چهار عامل عمده و مهم برای ایجاد انگیزه در قشر دانشگاهی استفاده کرده اند که عبارتند از: عوامل دینی و مذهبی، عوامل انسان ، عوامل ملی و سایر عوامل که هرکدام از آنها مجموعه ای از عوامل مرتبط را شامل می گردد. عمده ترین عواملی که نقش کلیدی را دررهبری امام خمینی (ره) بازی می کنند، عوامل ایجاد انگیزه دینی می باشند. تاکید مستقیم این عوامل مبتنی بر روح مذهبی و معنوی اقشار مردم می باشد. عوامل انگیزشی که در زیرمجموعه عامل دینی و مذهبی از بیانات حضرت امام به دست آمده ان، عبارتند از: ‎۱) به کارگیری ارزشهای دینی( توکل و اعتماد به خدا، تکیه بر قدرت عظیم الهی ، امداد غیبی و پشتیبانی الهی، حفظ امانات الهی، تاکید بر فرهنگ عاشورا) ‎۲) مکلف دانستن انسان در برابر خداوند ‎۳) تحلیل مذهبی دردها و رنج های انسان ‎۴) جهت دهی نگاه انسان به عالم دیگر (اجر و پاداش الهی، عذاب و عقاب اخروی، عبادت بودن اعمال) ‎۵) الگوسازی مذهبی ‎۶) استفاده مستقیم از آیات و روایات برانگیزاننده ‎۷)تاکید بر الهی بودن نهضت و حکومت . دومین گروه از عوامل انگیزشی، عوامل انسانی هستند که ارتباط مستقیمی با نیازهای مختلف بشری داشته است که عبارتند از : الف) برانگیختن حس اعتماد به نفس ب) اعتماد بر توده مردم ج) قدردانی و تمجید از مردم د) الگوسازی شخصیتی ه) توجه به نیازهای نمادی انسان و) ویژگی متعالی نهفته در بیانات امام (ره) سومین گروه، عواملی هستند که دراین مورد می توان از عواملی چون توجه به احساسات ملی، استفاده از حس آزادی خواهی و استقلال طلبی و روشنگری درباره استعمار کشور خصوصا" دانشگاه نام برد. به طور کل ، حضرت امام خمینی(ره) براساس تعریفی که از دانشگاه دارند و همچنین بر طبق انتظاراتی که ازاین نهاد جامعه داشته اند، از عوامل انگیزشی متعددی در اقشار مختلف دانشگاهی استفاده نموده انه که برای رساندن دانشگاهها به وضعی مطلوب و ایده آل می تواند به عنوان الگویی جامع و موثر مورد کاربرد قرار گیرد.

پنج رساله اعتقادی حاوی پنج رساله از علمای امامیه است که در آنها بر طبق سنت متداول در این گونه رساله‌ ها به عرضه اصول پنج گانه و ضروریات اعتقادی مذهب شیعه امامیه پرداخته شده است. سه رساله نخستین از آن سه تن از ارکان و اعلام امامیه می‌ باشد که بنا بر شیوه مرسوم در این گونه رساله‌ ها به فشرده گویی و بسنده کردن به نقل ضروریات اعتقادی به همراه استدلال به یک دلیل عقلی بدیهی یا نقلی ضروری پرداخته‌ اند.

مطالب این رساله در پنج فصل تنظیم شده است. فصل اول در بیان عقاید متقدمان اهل حدیث و بررسی عقاید دو تن از بزرگان آنان به نامهای ابن حنبل و محمد امین استرآبادی و ابن تیمیه است. فصل دوم در بیان عقاید متکلمان اشاعره و معتزله و بزرگان هر دو دسته است. فصل سوم به بیان نظر فیلسوفانی مانند فارابی، ابن سینا، شیخ اشراق و صدرالدین شیرازی، در این زمینه می پردازد. فصل چهارم هم مشتمل بر بیان عقاید سه تن از عرفای بزرگ یعنی غزالی، ابن عربی و مولاناست. فصل پایانی هم شامل دو بخش است که بخش اول شامل بررسی تاریخی سیر تحول اندیشه متألهان مذکور در فصلهای چهارگانه و بیان عوامل مؤثر بر افکار آنان است. بخش دوم نیز متضمن بیان تطبیقی این عقاید و حصول تحولات با پیگیری خط سیر اندیشه از جزم گرایی اهل حدیث تا یگانه انگاری وتوحید وجود عرفای مسلمان است و به دست آوردن این نتیجه که اندیشه بشری در چارچوب درونی دین اسلام مانند سایر پدیده های عالم دچار تحول و دگرگونی می شود و لاجرم سیر خود را به سوی تکامل طی می کند، از آن جمله تلقی متألهان مسلمان از وحی الهی است.

یکی از موضوعاتی که در حوزه فرهنگ اسلامی از جایگاه بسیا ر مهم و قابل تأملی برخوردار است ، موضوع تأثیرپذیری فرهنگ اسلامی از فرهنگ یهود و جاهلیت است . متأسفانه بعد از رحلت پیامبر (ص) فرهنگ یهود و جاهلیت در جامعه اسلامی نمود پیدا کرد و بسیاری از مسلمانان ریایی به عادات و فرهنگ جاهلی گذشته ی خود برگشتند ، یهود و منافقین این دشمنان کینه توز ، نه تنها از لجاجت و دشمنی خود بر علیه اسلام دست نکشیدند ، بلکه از آنجایی که آن را رسالتی عظیم تر و همیشگی می دانستند ، به مبارزه سخت و دائمی با آن پرداختند .آنها در کنارمبارزه رودر رو و مسلحانه با اسلام از کار آمدترین سلاح خود یعنی وارد نمودن ، مطالب بی اساس و مخالف دین و عقل سلیم و علوم بشری ، خرافات و اوهام ، افسانه های دروغین یهودی و جاهلی ، به مدارک و مأخذ و فرهنگ اسلامی غافل نماندند و با ناامیدی از تحریف قر آن ، با فرو رفتن در پوشش ظاهری اسلام و تقوی و فریب ساده اندیشان مسلمان ، با القاء خرافات یهودی و جاهلی خود به نام حدیث ، مجموعه احادیث اسلامی ، را آلودند . در پی آن با ورود تدریجی این احادیث خرافی به کتب تفسیر و تاریخ این دو مجموعه نیز به شدت از این گونه مطالب یهودی و جاهلی آکنده شد . در این تحقیق پس از مباحث مقدماتی ، همچون معرفی فرهنگ یهود و جاهلیت ، تلاش شده که به مباحث اصلی تحقیق ، یعنی عوامل و زمین ه ها ی نفوذ فرهنگ یهود و جاهلی در فرهنگ اسلامی ، مروجان فرهنگ یهودی و جاهلی ، نمونه هایی از فرهنگ وارداتی یهود و جاهلیت و ... پرداخته شود