جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در میان مباحث خداشناسی، بحث درباره علم خداوند متعال یکی از دشوارترین مباحث فلسفه الهی است و به همین جهت است که متکلمین و حکما اختلاف نظر فراوان دراین مبحث دارند و در عین حال یکی از مهمترین و با اهمیت‌ترین مباحث نیز هست زیرا اثبات علم، برای مبدا هستی بخش جهان وجه تمایز موحدین از ماتریالیستها است ، چرا که هم الهیون و هم مادیون هر دو در اثبات "اصلی ثابت " و مبدئی واحد برای جهان متفق‌اند و شاهراه جدایی این دو گروه در همین است که مادیون آن مبدا را لاشعور و فاقد ادراک می‌دانند. و او را "ماده" می‌نامند، اما الهیون، آن مبدا را ذاتی دراک و دارای علم و آگاهی مطلق می‌دانند. لذا به میزان صعوب مطلب بحث دارای فواید و اثرات بسیار نیز می‌باشد. حال گذشته از صعوب نفسی مساله علم‌باری، در نحوه علم واجب به ماعدا خصوصا قبل از تحقق معلولات ، به عبارتی در علم سابق تفصیلی به اشیاء صعوبت مضافی وجود دارد که به اعتراف صدرالحکما از اغمض مسائل حکمیه است . در مساله علم باری چه در علم به ذات و چه در علم به اشیاء مطالب گوناگون و متعدد و متنوع در کتب مختلف کلامی، فلسفی و عرفانی مطرح شده است ولی در هیچ اثری این اقوال متعدد به طور مدون، جمع‌آوری نشده است . در رساله حاضر سعی بر آن است تا تحت عنوان "بیان اقوال و بررسی نظریه ملاصدرا در علم باری" اقوال و نظرات مختلف درباره "علم باری" بررسی و مورد تفحصی هر چند مختصر قرار بگیرد و حداقل این که اقوال و نظرات مختلف و پراکنده در کتب کلامی فلسفی و عرفانی ولو به طور اجمال، به طور یکجا و مدون جمع‌آوری شود تا مساله علم باری، یکجا و دقیق مورد بررسی قرار بگیرد.

خدا محوری و باور خدا شناسی تحفه ی پیامبران (ص)و ائمه اطهار (ع) است. که با نام عرفان اسلامی سال هاست دل ها را تحت تاثیر قرار می دهد این گوهر گمشده قلب های مشتاق را برای قرب خداوند رحمان را مدت هاست می لرزاند و پرواضح است که اسلام با راه و روش روشن با پیامبران و ائمه اطهار به عنوان ریسمان محکم الهی ره آورد این حق طلبی و پویایی عرفانی می باشد. توحید و خداشناسی به همراه آموزه های مهم عرفان ( عملی – نظری) با مضامین خداشناسی و انسان شناسی و معرفت شناس یو همچنین روش های مهم سلوکی راه را برای این تلاش روشن تر می سازد شناخت خدا که پیامد اناسن شناسی است با معرفت حضورش از مضامین ویژه ی عرفان در صحیفه سجادیه است که با غور در این پژوهش بیداری قلب ها و قرب الهی را خواستاریم

موضوع این پژوهش «شیوه‌های تربیتی از منظر علم و سیره اهل بیت علیهم السلام» می‌باشد. فرزندان در مراحل مختلف تأثیرات جسمی و روحی خود را از محیط اطراف به خصوص والدین و مربیان خود می‌گیرند از این رو والدین در تربیت فرزندان نقش مهم و اساسی داشته و نسبت به دیگر عوامل موثر در تربیت همچون مدرسه و دوستان نقش موثرتری دارند، به طوری که می‌توان گفت سرنوشت فرزندان و بالطبع سرنوشت جامعه به دست آنها است. بنابراین اگر والدین فرزندان خود را در تمامی مراحل رشد بر اساس سیره اهل بیت و علم تربیت کنند و بتوانند انسانهای سالمی از جهت جسمی و روحی تحویل جامعه دهند به طور یقین گام بزرگی در پیشرفت و ترقی جامعه خود برداشته اند.با توجه به تأکید دین و علم بر مسئله تربیت، در این پژوهش تلاش شده با بهره گیری از منابع روایی، شروح نهج البلاغه و صحیفه سجادیه و مراجعه به کتب تربیتی و همچنین کتب تخصصی روان شناسی و تأمل در سیره اهل بیت علیهم السلام در قالب سه فصل مورد بررسی قرار دهیم. در فصل اول پس از توضیح مفاهیم و اصطلاحات و بیان اهمیت و جایگاه تربیت و مفاهیم مرتبط با آنمورد بررسی قرار گرفته است، در فصل دوم سپس به برشماری مهم ترین شیوهای تربیت از دیدگاه علم و سیره اهل بیت علیهم السلام انجام شد. شیوه 1ـ الگو پذیری،2ـ محبت،3ـ موعظه،4ـ تشویق و تنبیه. شیوه‌های تربیت را از نگاه اهل بیت مورد بررسی قرار می‌دهیم چون انسان‌های وارسته و کاملی بودند جانشین خدا بر روی زمین و بهترین معلمان تربیت و وجود معنوی بر دنیوی بر آنها چیره بود از این رو در کنار سیره اهل بیت به دیدگاه علم و نظر بزرگان و روان شناسان دیگر هم می‌پردازیم تا مبحث ما کاملتر شود و اینکه بین دانش علم و اهل بیت تا چه اندازه نقطه نظرات مشترک و یا تناقض وجود دارد و اینکه آیا علم امروز شیوه تربیت اهل بیت را که در چندین قرن قبل از ما می‌زیستند را قبول دارند یا نظراتی مخالف آنها را دارند. در فصل سوم به ارزشیابی شیوه تربیت در سه دوره کودکی ، نوجوانی و جوانی پرداخته می‌شود با بررسی این سه دوران که مهم ترین فصل این پژوهش نامه می‌باشد متوجه می‌شویم که تربیت با توجه به سنین مختلف فرق می‌کند و والدین و زمامداران باید به این امر مهم اهتمام ویژه‌ای بورزند

آیین های تشیّع مانند بر پایی جشن های مذهبی، عزاداری، زیارت و مدّاحی اهل بیت رفتار های اجتماعی هستند که به دلیل بُعد اجتماعی آنها بر پدیده های اجتماعی دیگر اثر می گذارند.

خداوند قرآن کریم را به عنوان آخرین کتاب آسمانی برای هدایت نسل‌ها و رسیدن به کمال وسعادت فرو فرستاده و برای رسیدن به این هدف، تبیین و تفسیر قرآن را از وظایف پیامبر اکرم? برشمرده تا معارف آن برای همگان روشن سازد. رسول خدا? نیز رسالت خود را در تبیین و تفسیر قرآن کریم به اهل بیت خویش واگذار نموده و ایشان را در معیت همه جانبه قرآن معرفی کرده است.قرآن کریم شامل معارف ظاهری و باطنی است و گستره عظیمی را شامل می‌شود و طبق روایات، همه مراتب فهم آیات و آگاهی به رموز و اسرار وحی و معرفت و تفسیر کامل قران تنها در اختیار معصومین? قرار داشته و در انحصار آنان می باشد و دیگران از معرفت ظاهری قرآن و مراتبی از معرفت باطنی برخوردار هستند. این رساله با توجه به روایات تفسیری معصومین? و بیان نمونه‌هایی در موضوعات و معارف مختلف قرآن، در صدد اثبات معرفت خاص ایشان به قرآن بوده، نشان می‌دهد که اهل بیت پیامبر? به دلیل اتصال به وحی و دارا بودن علم لدنی،‌ تفاسیری که ارائه می‌دهند نیز به فراخور علم ایشان، از گستره وسیع و معارف والایی برخوردار است. هدف رساله اثبات دانش گسترده اهل بیت? درباره معارف قرآن و دانش تفسیری اهل بیت? است که دیگران راهی برای درک و فهم آن جز از طریق ایشان ندارند.با توجه به روایات می‌توان دو معنی متمایز غالب برای بطون آیات در نظر گرفت: باطن قرآن معانى و معارفى است که خداوند از آیات اراده کرده است، ولى دلالت آیات بر آن معانى بر مبناى قواعد ادبى و اصول عقلایى محاوره آشکار نیست تا فهم آن براى همگان میسر باشد، بلکه دلالت آیات برآن، راز و رمز ویژه‏اى دارد که تنها خدا، پیامبر? و امامان معصوم? از آن آگاهند و راه پى بردن دیگران به آن‏ منحصر به فراگیرى از راسخان در علم است. معنای دیگر اشاره دارد به لایه‌های معنایی آیات که غیر معصوم با استمداد از معصوم وتدبر و صفای باطن به برخی از سطوح رویی آن دست می‌یابد که در برخی روایات به آن اشاره شده است. این معنی در حقیقت الغای خصوصیت است که مفسران به آن دسترسی دارند.بر پایه عقاید شیعیان، سنت بجای مانده از امامان شیعه، همسنگ سنت خود پیامبر? و تالی تلو ثقل اکبر، قرآن کریم است. پیامبر? و اهل‌بیت? مخاطبین اولی و اصلی قرآن بوده و با حقیقت قرآن و علم و فهم آن آشنا هستند و بعد از رسول خدا?، اهل‌بیت? والاترین و آشناترین افراد به معارف قرآن هستند، اهل بیت? مفسران مورد تأیید الهی‌اند که می‌توانند اهداف و مقاصد قرآن را آن طور که باید وشاید به انجام برسانند. بنابراین برای شناخت معارف قرآن و تفسیر صحیح آن، باید از مخاطبان اصلی آن استمداد کرد و بدیشان مراجعه نمود.آیات و روایات بسیاری بیانگر علم و دانش گسترده و جامع اهل بیت? نسبت به همه علوم، از جمله علوم و معارف قرآنی است. از مجموع آیات و روایات به دست می‌آید که اهل بیت? نه تنها احاطه کامل به قرآن داشته،‌ دارای علم تفسیر و تأویل قرآن بوده،‌ بلکه علوم ایشان فراتر از قرآن است و به تمام کتب آسمانی گذشته آگاهی کامل داشته و گستره علم ایشان فراتر از آن است.در بررسی احادیث و بیانات تفسیری اهل‌بیت? به این نتیجه دست می‌یابیم که ایشان با توجه به ویژگی خاص و برخورداری از علوم وراثتی از پیامبر اکرم?، الهامات الهی،‌ علم غیب و مقام عصمت، به تبیین و تفسیر آیات پرداخته‌اند به گونه‌ای که دیگران توانایی چنین فهم و تفسیری را ندشته، ‌از آن محرومند. تفسیر معصومین? به دلیل گستردگی و عمق معانی و ارتباط و اتصال آموزه‌های این خاندان به وحی، مختص به ایشان است به گونه‌ای که دیگران توانایی چنین فهم و تفسیری را ندارند. درک مراد اصلی آیات، فهم دقیق و غیر قابل خطا از بطون قرآن،‌ تأویل صحیح آیات متشابه، بیان مصادیق باطنی برای آیات قرآن و بیان جزئیات بیشتری از عوالم غیر محسوس و اخبار غیبی فقط منحصر به معصومین? بوده و از ادراک و توان فهم عموم خارج است و غیر معصوم هرچند در قرآن و الفاظ قرآن بیندیشد، به آن دست نمی‌یابد.

در این پایان نامه تقابل مسیحیت رسمی با آیین گنوسی در سده های نخست میلادی بررسی شده است. با اینکه در صدر مسیحیت دیدگاه منسجمی درباره اصول اعتقادی وجود نداشت، اما به مرور، قرائت رسمی از باورهای الهیاتی به وجود آمد. ما در این نوشتار به موضوعاتی پرداخته ایم که بین قرائت رسمی مسیحیت و نهضت گنوسی به تقابل و اختلاف‌‌نظرات فراوانی دامن زده شد. مسیحیان و گنوسیان هر کدام آراء خاصی درباره مباحثی چون خداشناسی، مسیح‌شناسی، نجات‌شناسی و جهان‌شناسی ارائه دادند. اما درنهایت کلیسا با گنوسیان و نظرات گنوسی به مخالفت برخاست و آباء کلیسا آنان را محکوم و طرد کردند و بینش گنوسی در ساختار مسیحیت رسمی قرار نگرفت. با این حال، آیین گنوسی تلفیقی از فرهنگ های یونان باستان، ایران باستان و مصر باستان را وارد مسیحیت ساخت. همچنین عناصر متعدد گنوسی در میان بزرگان کلیسا و از جمله در عهد جدید ماندگار شدند. به عبارتی دیگر با وجود مخالفت کلیسا، گنوسیان تأثیر قابل‌توجهی بر ساختار مسیحیت گذاشتند.

در این پایان نامه ابتدا برای نشان دادن گستردگی و اهمیت مقوله نفس، مهمترین الفاظ و اصطلاحاتی که در قرآن کریم مترادف نفس به کار گرفته شده اند و نیز مفاهیمی که ملازم و همراه نفس استعمال شده اند که بیان کننده برخی از صفات آن هستند، به طور اختصار ذکر گردیده است. سپس با بررسی جایگاه و نقش خودشناسی در علوم و دانشهای دیگر و مقایسه این معرفت با آن علوم، تأثیر و ارزش این معرفت یاد شده و ادعای نیازمندی و حتی تطابق این معرفت با برخی دیگر از علوم را به نقد کشانده و لزوم استقلال این علم از دیگر علوم و نیز توجه هر چه بیشتر به آن، مطرح و پیشنهاد شده است. پس از آن با بیان معنا و مفهوم معرفت نفس و اشاره به اختلافات موجود در آن و ذکر مراتب و درجات این معرفت به امکان والبته عمق و دشواری آن اشاره شده و سپس با ذکر مهمترین و معروفترین آیات و روایاتی که به طور مستقیم وغیر مستقیم به خودشناسی توصیه و سفارش کرده اند، به بحث و بررسی و بیان اهمیت، ضرورت، نتایج و نیز مضرات ترک خود شناسی را از دیدگاه قرآن کریم و ایمه معصومین (ع) پرداخته شده و هم چنین در این میان به رابطه خودشناسی و خداشناسی اشاره شده و با نقل اقوال مختلف به قول مختار اشاره شده است.

این پایان نامه در یک مقدمه چهار بخش و یک خاتمه تنظیم شده است و عنوان آن تفسیر تطبیقی آیه تطهیر از دیدگاه فریقین می باشد در مقدمه کتاب در مورد موضوع اهداف کتاب پیش فرضها روش و پیشینه تحقیق سخت گفته و پس خلاصه ای از بخشهای کتاب را ارائه نموده‌ایم. بخش اول: تفسیر و تبیین اجمالی آیه تطهیر در این بخش پس از مقدمه مختصر در چهار فصل جداگانه از مهمترین الفاظ آیه تطهیر سیاق آن و دیدگاههای مختلف در مورد آن و نیز شأن نزول آیه تطهیر بحث شده است. بخش دوم: آیه تطهیر از دیدگاه روایات: در این بخش پس از ذکر مطالب مقدماتی در پنج فصل جداگانه از روایات شأن نزول احتیاج کنندگان به آیه تطهیر روایات تسلیم و سائر روایات مربوط به آیه تطهیر از دیدگاه مذهب اهل بیت (ع) و اهل سنت بحث شده است. بخش سوم: آیه تطهیر از دیدگاه مفسران: در این بخش نیز پس از ذکر مقدمه آیه تطهیر را از دیدگاه چند تن از برجسته ترین مفسران مذهب اهل بیت (ع) و اهل سنت مورد بررسی قرار داده و به نقد اجمالی و مختصر برخی از آنها پرداخته ایم. بخش چهارم: نقد و بررسی شبهات ابهامات و سوالات مربوط به آیه تطهیر: در این بخش سیزده شبه ابهام و سوال جدید و قدیم که مربوط به آیه تطهیر می باشد ذکر شده و سپس به نقد و بررسی آنها پرداخته ایم. سخن پایانی: و بالاخره در این قسمت در مورد نتایج کلی به دست آمده از مباحث گذشته مثل منظور از اهل بیت (ع) عصمت آنها تداوم و استمرار عصمت اهل بیت و برتری آنها در مورد رهبری همه جانبه امت اسلامی بحث شده است.

مدح پیامبر(ص) و اهل بیت(علیهم السلام) در اسلام و خصوصاً در شعر شاعران جایگاهویژه اى را به خود اختصاص داده است. ابن ابى خصال، از جمله شاعرانى است که در این زمینه اشعار قابل توجّهى سروده است. این پایان نامه با عنوان"ترجمه و شرح ادبى موضوعى خصالیات ابن ابى خصال" به بررسى اشعار ابن ابى خصال در خصالیات مى پردازد. خصالیات، بازتاب احساسات حقیقى شاعر و شناسنامه ى حیات و عقاید اوست که از صدقِ عاطفه برخوردار است. ابیات خصالیات از روال پیوسته و ترتیب منظم روایى و تاریخى برخوردار است. توضیحات و تعبیراتش ساده و رسا و در عین حال زیبا هستند. او با عاطفه اى سرشار از صدق و خلوص ایمان و از ژرفاى ضمیر آگاه خویش به نعت و ستایش پیامبر(ص) پرداخته و انگیزه اى جز حُبّ و عشق نسبت به آن حضرت، او را به سرودن قصایدى در توصیف ایشان وا نداشته است.تضمین به آیات قرآن و احادیث و روایات مختلف در سروده هاى او، منجر به استحکام و غناى سروده هایش گشته است. مدایح او مبتنى بر حقایق و واقعیّاتى است که در قرآن و سنّت آمده و جزء مدارک و اسناد تاریخى است.

موضوعی که دراین پایان نامه مورد تحقیق قرار گرفته نخستین تفسیر فارسی موجود موسوم به ترجمه تفسیر طبری است که اهم مطالب بررسی شده، شامل موارد زیر می‌باشد: -1 ترجمه قرآن و بررسی آراء مخالفان آن. -2 اهداف و منابع نگارش این تفسیر. -3 سبک و روش ترجمه‌آیات و متن تفسیر. -4 بررسی تطبیقی این تفسیر با تفسیر طبری. -5 بررسی جایگاه اهل بیت (ع) و خلفاء بعد از پیامبر (ص). با توجه به مطالب فوق نتایج زیر بدست آمده‌است : تفسیرطبری یکی ازمنابع این تفسیر بوده، همراه با چندین منبع دیگر که شرح آن مفصلادررساله حاضر آمده‌است و دیگر آنکه قصد مترجم و یا مولف این تفسیر نگارش ترجمه قرآن همراه با تاریخ انبیاء (ع) و زندگی پیامبر (ص) و اهل بیتش (ع) و خلفاء بعد ازاو، برای پند و عبرت‌اندوزی ازآن بوده‌است و در بررسی سبک و روش ترجمه آیات به صحت و سقم‌آن در تفسیر به بررسی مطالب تاریخی و خلط آن با اساطیر و لغزشهای آن و سایر مطالب پرداخته شده و در بررسی تطبیقی خاطر نشان گردید که مترجم در صدد این نبوده‌است ، آراء طبری را ذکر کند بلکه خود چه بسا قول مرجوح را برگزیده‌است . ونیز در نقل داستانهاتصرفاتی بعمل آورده است و نگارنده در پایان کار جایگاه اهل بیت (ع) و خلفاء بعد از پیامبر (ص) را مورد نقد و بررسی قرار داده‌است و مالا از رهگذر مطالعات یادشده می‌توان به ارزش این تفسیر از ابعاد مختلف آن آشنایی بهم رساند.