جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

صفاتیه و معطِّله بر چه فرقی اطلاق می گردد؟

نوع منبع :

پرسش و پاسخ

پاسخ تفصیلی:

اصطلاح صفاتيه درباره ى كسانى به كار مى رود كه معتقد به صفات زايد بر ذات براى خداوندند. موضوع اين بحث صفات ذاتيه است، يعنى صفاتى كه در انتزاع آن ها از ذات و حمل آن ها بر ذات تنها ملاحظه ى ذات كافى است، و به ملاحظه ى فعل الهى نيازى نيست، كه اگر چنين ب بیشتر ...

مشخصات اثر

عنوان :

الاهیات تنزیهی در عاشقانه‌های عطار

نویسنده:

حسین حیدری , بتول فـلاح برزکی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

کاشان : دانشگاه کاشان ,

کلیدواژه‌های اصلی :

تشبیه , تنزیه الهی , الهیات عرفانی , عرفان اسلامی , الهیات بالمعنی الاخص

کلیدواژه‌های فرعی :

امکان معرفت خداوند , معطله (فرق کلامی) , اشاعره (اهل سنت) , رؤیت خدا , جَهْمِیّه , زیادت صفات الهی بر ذات , مشبهه حشویه (مشبهه صفاتیه) , کرامیه (مجسمه مشبهه صفاتیه) , وحدت وجود , شناخت ذات خدا , توحید صفاتی(فلسفه)) , عینیت صفات با ذات , خدای ورای اخلاق , ادبیات عرفانی , اصطلاحنامه عرفان , مقام جمع بین تشبیه و تنزیه((اثباتی)، قسیم مقام تشبیه و مقام تنزیه) , خرده گیری از خداوند , آزادی دیوانگی ,

چکیده :

ماجرای کشمکش بین تشبیه و تنزیه ذات، صفات و افعال خداوند را می‌توان دیرپای‌ترین و گسترده‌ترین مناقشه کلامی پیروان ادیان ابراهیمی دانست. در عالم اسلام امثال کرّامیه‌، حشویه و اشاعره به تشبیه ذات حق و در مقابل معتزله، شیعه، و عارفان مسلمان، به همانند دانستن اوصاف و افعال حق با آدمیان قایل بوده‌اند. این مقاله رویکرد عارف شوریده نیشابور، فریدالدین محمد عطار(618-540 ق./1221 -1145 م. ) را در موضوع مذکور در سه اثر او‌(الهی‌نامه، مصیبت‌نامه و منطق‌الطیر) بررسی می‌کند. این جستار نشان می‌دهد که فریدالدین حتی در حال و هوای سرایش اشعارش نیز رویکرد تنزیهی دارد و بارها بدان تصریح می‌کند. عطار برخلاف اشاعره‌، صفات و ذات حق را از هم جدا نمی‌داند. وی پای خرد را در شناخت کنه ذات، صفات و افعال خداوند شکسته دانسته و او را حتی از به نام خواندن هم منزه می‌داند و معتقد است آنچه بندگان در می‌یابند، در واقع بازتاب خیال خود آنان است: «قسم خلق از وی خیالی بیش نیست». در منطق‌الطیر نیز پرندگان در پایان توانشان، سیمرغ را سی مرغ دیدند: «حضرتی دیدند بی وصف و صفت». این رویکرد تنزیهی فریدالدین که حتی به مرز الاهیات سلبی نیز نزدیک می‌شود، یادآور خطبه نخست امام علی(ع) در نهج البلاغه است. از سوی دیگر خرده‌گیری‌های عطار بر رحمت الاهی نیز که بر زبان دیوانگان جاری شده است، نشان می‌دهد که وی به حسن و قبح عقلی افعال باور دارد و خداوند را فوق چون و چرا نمی‌داند.

صفحات :

از صفحه 41 تا 70

مشخصات اثر

عنوان :

متکلمان امامی عصرِ امام صادق‌ علیه السلام و مسئلۀ صفات خداوند

نویسنده:

احسان موسوی خلخالی، نعمت اله صفری فروشانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه,

کلیدواژه‌های اصلی :

صفات الهی , امام صادق (ع) , صفات خدا

کلیدواژه‌های فرعی :

متکلمان کوفه , معطله (فرق کلامی) , حدوث صفات , رؤیت خدا , تشبیه , حدوث صفات الهی , سمع الهی , شیء (اسماء ذات الهی) , تجسیم , جسم مادی , بساطت واجب(امور عامه) , بصر باری تعالی , علم واجب , متکلمان امامی , قدم صفات ,

چکیده :

مسئله صفات خداوند، رابطه ذات خداوند با صفاتش، حدوث و قدم صفات، تشبيه و تجسيم از مهم ترين و كهن ترين مباحث تاريخ كلام اسلامی است. نخستين نظريات در اين باره در نيمه نخست قرن دوم و به طور خاص در حلقه های متكلمان امامی مطرح شده است. اين نظريات را می توان به چهار دسته اصلی طبقه بندی كرد: نظر زرارة بن اعين و خاندان او كه حادث شمردن برخی صفات فعل خداوند به وی نسبت داده شده؛ نظر مؤمن الطاق كه علم را صفتی حادث می دانست؛ نظر هشام بن سالم كه اهل تشبيه دانسته شده؛ نظر هشام بن حكم كه متهم به تجسيم است. در اين مقال، با بررسی هم زمانِ روايات موجود در منابع امامی و نيز گزارش های فرقه نگاران تلاش می كنيم گزار ه های منسوب به اين متكلمان امامی عصر امام صادق ع را در بافتار فكری و فرهنگی زمان خودش تحليل كنيم. در نهايت می توان در روايات منقول از ائمه روشن گری های آنان و تلاششان برای ارائه نظری منقح در اين باره را ديد.

صفحات :

از صفحه 23 تا 44

مشخصات اثر

عنوان :

جستاری در مسئله تشبیه و تنزیه در کلمات ابن عربی و شارحان وی

نویسنده:

محمدرسول ایمانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

تنزیه , معطله (فرق کلامی) , مشبهه (صفاتیه) , تشبیه , ابن عربی , نظریه تمایز احاطی , عرفان نظری

چکیده :

در قرآن کریم صفاتی به خداوند نسبت داده شده است که عینا در مورد مخلوقات نیز کاربرد دارد. بحث در مورد معانی این صفات و حقیقت آنها زمانی که در مورد خداوند به کار میرود، از دیرباز در بین دانشمندان اسلامی رواج داشته است. أخذ معنای ظاهری آیات، ذهن را به سوی تصویری انسان گونه و جسمانی از خداوند و تشبیه مطلق سوق میدهد و عطف نظر به جنبه های نقص و امکانی این صفات، زمانی که در مورد موجودات انسانی به کار میرود، انسان را به تنزیه مطلق ذات واجب تعالی از این صفات متمایل میسازد. در کنار این شیوه تنزیهی و تشبیهی صرف، طریق دیگری نیز در عرفان نظری مطرح است که با ابتناء بر نظریه وحدت شخصیه وجود و تمایز احاطی حقّ از مخلوقات، هم تمایز و غیریت حقّ تعالی و مخلوقات در این صفات را میپذیرد و هم عینیت آن دو در برخی مراتب تجلیات ذات حقّ را اثبات میکند. این نوشتار با نگاهی به برخی مبانی معرفت شناختی و هستیشناختی این دیدگاه، به بررسی طریق جمع بین تشبیه و تنزیه که از سوی ابن عربی و شارحان وی عرضه شده، میپردازد.

مشخصات اثر

عنوان :

مبدأ و المعاد

نویسنده:

حسين بن عبدالله ابن سينا؛ محقق: عبدالله نورانی؛ ناظر: مهدي محقق

نوع منبع :

کتاب

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF معرفی کتاب فهرست

وضعیت نشر :

تهران: موسسه مطالعات اسلامي دانشگاه تهران - دانشگاه مك گيل,

کلیدواژه‌های اصلی :

معطله (فرق کلامی) , حکمت الهی , مبدا , و دیگر موضوعات مرتبط با کلام , صفات خدا , دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات , اصطلاحنامه فلسفه , بقاء نفس , معاد(فلسفه) , براهین توحید(حکمت نظری) , براهین اثبات واجب(حکمت نظری) , توحید(الهیات بالمعنی الاخص)) , 13. علم کلام , کتب فلسفه اسلامی

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

«المبدأ و المعاد» در موضوع فلسفه مى باشد كه براى تبيين مسائل واجب الوجود و حالات نفس و روح قبل و بعد از مرگ در اوائل قرن پنجم ميلادى توسط ابن على بن الحسين بن عبداللّه بن سينا براى شاگرد خود محمد بن ابراهيم شيرازى نوشته شده است. اين كتاب كه بر محور فلسفه مشاء كه مكتب ابو على سينا بوده است در سه قسم اصلى مى ‏باشد كه قسمت اول آن در اثبات واجب الوجود و وحدانيت او و همچنين بررسى صفات او مى‏ باشد. بو على در ادامه بحث از صفات الهى به ايرادات معطله پرداخته و شبهات آنان را در محدود دانستن ازل و غير آن ابطال نموده و به پاسخ آنها مى ‏پردازد. ترتيب فيض واجب و به معنى كلى ‏تر سخن از افعال واجب الوجود مباحث مطرح شده در مقاله دوم را به خود اختصاص داده ‏اند. ايشان در بخش پايانى مقاله دوم عنايت و عدل و آثار حكمت خداوند متعال بر آسمانها و زمين را با بيان نمونه‏ هايى از آنها يادآور مى‏ گردد. مقاله سوم كتاب در بقاء نفس انسانى و سعادت و شقاوت حقيقى است‏. پايان‏ بخش مقوله سوم كتاب مبداء و معاد ابن سينا در مورد وحى مى ‏باشد.

مشخصات اثر