جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از جمله بحران‌های انسان در زمینة پرورش خویش، اعتماد به تکیه‌گاه‌های گوناگون و مجازی است. این مشکل، با علم، ایمان و عمل به مفاهیم قرآن کریم در زمینةتوحید مرتفع می‌شود. از جمله مطالب قرآنی که شایان تأمل و بررسی است، داستان پیامبران الهی است. دریافت نکات تربیتی این قصص، نیاز به تفسیر صحیح آیاتِ آن دارد. در میان منابع تفسیری، روایات اهل‌بیت، از جمله منابع اصیل و مهم به شمار می‌رود. داستان زندگانی حضرت ابراهیم در قرآن، نکاتی دقیق دربارة یکتاپرستی و توحید پروردگار دارد. فهم صحیح از شرایط و خصوصیات زندگی این پیامبر الهی که در قرآن گزارش شده است، با تلفیق آیات و روایات ائمه حاصل می‌شود. با بررسی و تحلیل آیات و روایات تفسیری مشخص می‌شود که قرآن چه نقاطی از زندگی حضرت ابراهیم را متذکر شده است و اهل‌بیت به عنوان دانای مطلق به مجموع و مجموعة قرآن، بر چه نکاتی از زندگانی قرآنی حضرت ابراهیم تأکید داشته و چه زوایایی از آیات شریف قرآن را تفسیر و تبیین کرده‌اند. تحقیق پیش‌رو که دربارة بررسی آیات زندگانی حضرت ابراهیم قبل از هجرت به مکه است، به روش توصیفی‌تحلیلی و با مراجعه به روایات شیعه انجام گرفته است. علاوه بر گونه‌شناسیِ روایات تفسیری و نکات فقه‌الحدیثی، بروز جلوه‌هایی از مقام توحید حضرت ابراهیم از جمله دستاوردهای این تحقیق است.

چکیده: مسأله عوالم ممکنه و نظام احسناز آن جا شروع می شودکه این جهان، موجد و سبب کافی برای به وجود آمدن می خواهد؛ لایب نیتس، در این باره، اثبات می کند که این جهان، از جواهر فرد، تشکیل شده است وخالق آن داری کمال مطلق است؛ سبب کافی برای به وجود آمدن جهان ما، احسن بودن نظام آن است. در اندیشه طوسی، جهان به دون اثبات خالق خود کفا، به وجود نمی آید و کمال مطلق بودن او،اقتضا می کند جهانی را خلق کند که دارای نظام احسن است. امّا فخر الدّین رازی، با اثبات خالق دارای کمال مطلق برای جهان ما،به امکان خلق هزاران جهان دیگر،پی می برد. لایب نیتساز بحث جوهر فرد، به وجود خالق، پی برد، امّا فخر رازی، از بحث جوهر فرد، به اثبات خلأ و امکان خلق هزاران، جهان، پی برد؛ پس مقصدشان فرق می کند. امّا در بحث اثبات خالق دارای کمال مطلق، لایب نیتس با دو همتای خود، هم زبان و هم مقصد اند. امّا در بحث عوالم ممکنه و نظام احسن،طوسی و لایب نیتس هم مقصد می شوند؛ زیرا هر دو، می خواهند اثبات کنند که کامل مطلق، فقط جهانی دارای نظام احسن، خلق می کند. امّا فخر الدّین رازی مقصد او، این بود که طبق کمال مطلق خالق، امکان دارد، هزاران جهان را خلق شود و احسن بودن یک جهان، لزومی ندارد.

این نوشتار می‌کوشد آرای فقهی و برخی نظریّات کلامی خوارج را تجزیه و تحلیل کرده و مبانی فکری آنان در احکام و فروع فقهی مربوط به: حج، نماز، روزه، زکات، ازدواج و... را ارزیابی و با آرای سایر مذاهب فقهی اهل سنّت مقایسه کند. پژوهش حاضر در چهار فصل به تشریح این موضوع پرداخته است. نویسنده در فصل اوّل ابتدا تعریف لغوی و اصطلاحی خوارج را ارائه کرده سپس از منظری تاریخی به بحث درباره پیدایی فرقه خوارج پس از واقعه جنگ صفّین و جدا شدن این گروه از صف امیرالمومنین علی( و آغاز دشمنی آنان با حضرتش می‌پردازد. آن‌گاه به زوایایی از افکارشان که در مناظراتشان با امام علی( و ابن‌عبّاس رخ نموده، اشاراتی می‌کند. نگارنده در ادامه با اشاره به مهم ترین عوامل شکل‌گیری خوارج، مانندِ ضعف فکری، قومیت‌گرایی و موقعیت جغرافیایی آنان، فرقه‌های معروف خوارج را معرّفی کرده است. وی در فصل دوم با اشاره به آرای خوارج در باره افرادی که مرتکب گناه‌های کبیره می‌شوند و تکفیر آنان، دیدگاه‌های فرقه‌های مختلف خوارج و ادلّه آن‌ها را در این زمینه بیان و بر این آرا خدشه وارد می‌کند. فصل سوم و چهارم به تبیین آرای فقهی خوارج در زمینه حکم مجازات زنا و سرقت، زنای مُحصنه، میزان جریمه، سرقت، حدّ سارق و قطع دست او و همچنین احکام ازدواج، حائض، زکات بَردگان، روزه قضا، ربا، شُرب خَمر، تیمّم، نماز، روزه، حج، ارث و اذان و اقامه اختصاص دارد و نگارنده به ارزیابی استناد خوارج به آیاتی از قرآن کریم در این موضوعات فقهی پرداخته و ضمن مقایسه اندیشه‌های فقهی آنان با آرای فقهی مذاهب اربعه اهل سنّت و مذهب فقهی شیعه امامیه به آرای نادر و اکثر استدلال‌های فقهی خوارج در موضوعات مذکور خدشه وارد می‌سازد و دلایل ضعف استدالال‌های مربوط را فراروی مخاطبان نوشتار خویش قرار می‌دهد.

تحلیل تحولات مربوط به بیداری اسلامی از منظر های مختلفی می تواند صورت بگیرد. رساله حاضر درصدداست تا از منظر اندیشه سیاسی و با رویکرد روش شناسی بازتابی به ارزیابی این تحولات و نسبت آن با اندیشه سیاسی اهل سنت اقدام نماید. با توجه به یکسری شاخص ها و ویژگی های بنیادین اهل سنت، علی القاعده هیچ یک از انقلاب ها و تحولاتی که در کشور های اسلامی رخ داده، محقق نمی شد.از این رو به نظرمی رسد، تحولات اخیر در این کشور ها حکایت از تحولی در اندیشه های اهل سنت دارد. سنتز و تعامل میان وجوه سوبژکتیو و ابژکتیو در رویکرد روش شناختی رفلکسیو ما را به این دیدگاه رهنمون می کند که؛ تحولات اخیر در قالب بیداری اسلامی زمینه تحول در اندیشه سیاسی اهل سنت را فراهم کرد و متقابلاً اندیشه سیاسی جدید اهل سنت نیز مقوّم شکل گیری و تداوم بیداری اسلامی شد. پیامد نهایی این تحول؛ همگرایی دو تفکر اهل سنت و شیعه را نوید می‌دهد.

بی تردیداخلاق راه حقیقی سیر انسان به سوی خدا وخمیر مایه تمدن و ستون فقرات ی زندگی اجتماعی سالم است. هنگامی که سخن از مباحث اخلاقی به میان می‌آید بسیاری ، حتی برخی از اهل فضل و دانش، آن را امـری مستحبی و در حـاشیه زندگی می بینند .در حالیکه غالب مشکلات فردی و اجتماعی ناشی از نارسایی ها ی رفتاری وضعفهای اخلاقی است.ازجمله موضوعات مهم و مبتلا به اخلاقیفرد و جامعه اسلامی،آرزوهای دراز و کیفیت برخورد و کنترلآنهاست که در متون دینی اعم از قرآن و حدیث توجهویژه ای به آن شده و رهنمودهایی گسترده و هماهنگ برای کنترل و هدایت آن مطرح گردیده است.از منظر قرآن و روایات أمل و آرزودر زندگی انسانامری اجتناب ناپذیر است اما مهم این است که چه نوع آرزو هایی باتوجه بهظرفیت و توانایی بشر، محدودیت عمر او و ناپایداری دنیا برای او سودمند استتا او را در رسیدن به اهداف زندگی مادی ومعنوی به شکل مطلوب یاری نماید.از طرفی طول أمل همیشه مذموم و نکوهیده نیست، بلکه در مواردی نیکو و پسندیده است مانند آرزوی لقاء الهی، آرزوی زندگی کردن در حکومت جهانی حضرت مهدی(عج) .همچنین یکی از مهمترین جلوه های مثبت أمل و طول أمل ،آینده نگری و نگاه راهبردی بهزندگانی جمعیو اجتماعی و برنامه ریزی آینده نگر است که در آموزه های روایی بارها بر آن تأکید گردیده است.بر اساس آنچه در این تحقیق آمده است ،نادانی و جهل، غفلت، حب دنیا، ضعف تقوا و توکل، مقایسه های نابجا، طمع،ثروت و قدرت،تجمل گرایی و شهرت،غرور،حرص،بی ایمانی،نفس أماره،و القائات شیطان از جمله مهمترین خاستگاه ها و عوامل پیدایش طول أمل‌ به شمار میروند.در این تحقیق همچنین این نتایج حاصل شد،آثار و پیامد های طول أمل در بعدفردی عبارتند از:تقابل با عمل، قساوت قلب، سقوط در بدی ها، از بین رفتن فرصتها، کوچک شمردن داشته ها ،ترک حیاءدر برابر خداوند،فراموشی،هدر رفتن انرژی،زندگی پر رنج و ذلت بار،محرومیت از نعمتها،افزاینده غم و اندوه،محروم بودن از درک حقایق،فساد عقل،تلف شدن عمر و تأخیر در توبه.در بعداجتماعی: تباهی و عقب افتادگی اجتماع ، فقر و ایجاد حسادت و دربعد اخروی:سختی در هنگام مرگ، حسرت در قیامت و دوری از بهشت و اهل آن. همچنین راهبردهای اخلاقی و عملی برای هدایت آرزوهای انسان در دو جنبه‌ی پیشگیری و معالجه و در مان ارئه گردید که این راهبردها از جهت پیشگیری عبارتند از، مطالعه پیرامون پیامد های شوم آرزو های طولانی و عبرت گیری، توجه به ناپایداری و محدویت دنیا، دوری از محیط آرزو برانگیز، مدیریت آرزو ها و یاد مرگ وراهبردهای هدایت آرزوها از جنبه‌ی معالجه و درمانعبارتند از: برخورد با آرزو های طولانی، تقویت ایمان ، کسب معرفت، توبه و بازگشت به ولایت الهی، قصر و کوتاهی أمل، قرین ساختن أمل با عمل و انجام تکالیف و استفاده بهینه از عمر اشاره شد. و در پایان پس از نتیجه گیری به مولفان و محققان، رسانه ها، خانواده ها و جوانان توصیه ها و پیشنهاداتی نیز ارائه گردید.

در این رساله اولاً: با توجه به ذو مراتب بودن نفس ناطقه و عین الربط بودن او به مبدا اعلی، ثابت می‌شود که عهد وجودی او(عهد عالم ذر) با خالق هستی در تمام مراتبش، شأنی سعی و امتدادی از وجود ذومراتب او با تمایز در مرتبه و شخصیت واحد در تمام مراتب است، لذا نه اینکه این عهد تقدم زمانی بر مرتب? مادی او( نفس) ندارد، بلکه عهد وجودیِ نفس در مراتب فوق طبیعت،تقدم سعی و رتبی بر عالم طبیعت دارد، به عین معیتِ قیومیه؛( دلایل: در نتایج فصل دوم...) و ثانیاً: با توجه به اصل تشکیک در ظهوراتِ وجود و طبق اصل وحدتِ وجود، ابتداً ثابت می‌شود که جبر در پیکر? هستی راه ندارد،( چرا که جبر از تعدد و وحدت عددی شکل می‌گیرد) و بعداً طبق این اصل که «جبر به طور مطلق در کلِ سعیِ عالم وجود» نفی شد، ثابت می‌شود که جبر در مراتب و ظهورات این حقیقت احدی و صمدی(که یک ظهور آن نفس است) نیز مرتفع می‌شود؛ و با توجه به آنچه گذشت، با چند دلیل ثابت می‌شود که نفس ناطقه در پیمان خود در عالم ذر مختار بوده است( نه بدان اختیار که در برابر جبر تعریف می‌کنند، بلکه اختیار ظلّی)، و با چند تقریر نظری? امر بین امرین ثابت می‌شود.(دلایل: در نتایج فصل چهارم).

کلاسی از پیش شرط‌ها‎‎ ‎برای جواب تکراری دستگاه‌های خطی به وجود آمده از روش‌های‎‎‎‎ نقطه درونی‎پیشنهاد شده است.‎‎‎‎ برای بیشتر این روش‌ها‎,‎ دستگاه‌های خطی‎,‎ متقارن و نامعین هستند. دستگاه می‌تواند‎‎‎‎ به یک دستگاه معادلات نرمال که معین مثبت است کاهش یابد. نشان می‌دهیم هر پیش شر‎ط‎ برای دستگاه ‎‎‎‎معادلات نرمال‎,‎ معادلی برای دستگاه‌های افزوده دارند, در حالی که عکس آن برقرار نیست. این کلاس ‎‎‎‎از پیش شرط‌ها درنزدیکی‎‎‎‎‎ جواب مساله‌ی برنامه ریزی خطی وقتی خیلی بد حالت می‌شوند بهتر عمل می‌کند. دستگاه پیش ‎‎‎‎شرط شده می‌تواند به یک ‎‎‎دستگاه معین مثبت کاهش یابد. تکنیک‌های توسعه یافته برای یک پیاده سازی‎‎‎‎ قابل رقابت نسبتا پیچیده هستند‎‎‎‎‎ چون مجموعه ستون‌ها از قبل ناشناخته است. این پیش شرط در روش گرادیان مزدوج‎‎‎‎ بکار رفته و با تجزیه‌ی چولسکی ‎‎‎‎‎روی مسائل بزرگ ـ مقیاس به طوری که رهیافت تجزیه‌ی چولسکی‎‎‎‎ شامل ‎‎عناصر ناصفر زیاد است‎‎‎‎‎ به طور مطلوب مقایسه شده‎‎‎‎ است.‎‎

آیات قرآن کریم مجموعه‌ای از عبارات و گزاره‌هایی به زبان عربی است که این عبارات و جملات قرآن خود از واحدهای کوچک‌تری به نام کلمات یا واژه‌ها شکل یافته‌اند که در یک اصطلاح از آنها به مفردات قرآن تعبیر می‌شود. روایات تفسیری معصومین (ع) که در ذیل کتب تفسیری به دست ما رسیده است که به آنها تفسیر روایی یا اثری می‌گویند از جمله تفسیر قمی و البرهان و تفسیر منسوب به امام عسکری و... به فهم معنای کلمات و در نتیجه آیات قرآن به ما کمک می‌کند، چون دانستن معانی مفردات قرآن کریم یکی از ابزارهای لازم برای دانستن معنای آیات وحی الهی است و آگاهی درست و دقیق از معانی الفاظ کلام حق، یکی از شروط لازم و ضروری برای مفسر قرآن کریم محسوب می‌شود که به کمک آن به مفهوم و مراد الهی دسترسی پیدا می‌شود. معصومین (علیهم السلام) به عنوان کسانی که مبین و مفسر اصلی قرآن کریم هستند به تفسیرآیات پرداخته اند. علمای اهل لغت و مفسرین نیز برای درک معنای صحیح الفاظ قرآن از ابتدا قرن دوم هجری حرکت گسترده‌ای را در ریشه یابی واژگان قرآن آغاز کردند، کتاب های مستقلی نیز در این موضوع نگاشته اند. و بر هر قرآن پژوهی لازم است که برای شناخت و فهم صحیح قرآن به ویژه در زمینه‌ی مفردات علاوه براستفاده از کتب لغوی، به روایات معصومین (علیهم السلام) نیز مراجعه نماید. در این رساله کوشش شده است، ارزیابی تطبیقی بین آنچه معصومین (علیهم السلام) در مورد مفردات سوره‌های نمل و قصص بیان کرده اند و معنایی که لغویون از این واژه‌ها ارائه داده اند صورت گیرد. بررسی‌ها در این تحقیق نشان می‌دهد، توضیحات معصومین (علیهم السلام) در تبیین مفردات قرآن کریم،در مواردی تنها ناظر به همان معنای لغوی و عرفی واژگان می‌باشد، مانند واژه لدن، آنست و... . اما در بیشتر موارد مانند واژگان حسنه و سیئه معصومین از این حد گذر کرده و به ذکر معنای تأویلی و باطنی واژگان، معرفی مصادیق عینی و خارجی آنها، وجه تسمیه‌ی آن مصادیق و ویژگیهای آنها پرداخته اند.

براساس آیات قرآن، جهان هدفمند و برای انسان آفریده شده است. خلافت و آزمون الهی، رسیدن به رحمت خداوند، عبادت و معرفت، تفکّر، تعقّل، تقوا، تذکّر، هدایت، رستگاری و نجات و رسیدن به مقام عبودیّت از مهمترین اهداف آفرینش انسان است.درجات عبودیّت تابع درجات معرفت عبادت کننده و میزان توجه او به خداوند است. این پژوهش به تبیین و تحلیل ماهیّت بندگی و مراتب آن از دیدگاه دو اندیشمند و مفسّر قرآن کریم، براساس دو کتاب مثنوی معنوی و تفسیر کبیر می‌پردازد. با تأمّل در سخنان مولوی و فخر رازی در می‌یابیم که آن دو به طور کلی عبودیّت را دارای سه مرتبه می‌دانند: عامیانه، عالمانه و عارفانه. رکن اساسی عبودیّت از نظر آنها معرفت است، از این رو عبودیّت عامیانه را مصداق عبادت واقعی ندانسته و عبودیّت را در دو قسم اخیر مندرج می‌دانند. همچنانکه انسانها از نظر ایمان به خدا و تقوا و کمال قوای نظری و عملیِ نفس در سطوح و مراتب متفاوتی قرار می‌گیرند، از نظر بندگی نیزدارای مدارج و مراتب متفاوت هستند. ازدیدگاه آنها بندگی الهی نحوه‌ای از زندگی است و حقیقت آن چیزی جز تسلیم در برابر‌ آموزه‌های دینی نیست. هرکس به بندگی خدا جهت رسیدن به سعادت و لذت دنیوی یا اخـــــروی، تن دهد معــــــبود حــــقیقی او همان سعـــــادت و لذّت می‌باشد نه خداوند متعال، چنیـن فـردی خدا را ابزاری برای رسیدن به مقصود و مطلوب خود قرار داده است، بندگی این دسته عمدتاً از سر تقلید و به دور از معرفت، و پایین‌ترین درج? بندگی است. افرادی که با تن‌دادن به بندگی خدا خواستار شرافت وجودی هستند و در واقع می‌خواهند با انتساب به خدا به عظمت و جایگاه شریفی برسند، گرچه نسبت به مرتبه قبلی برترند، ولی در اینجا نیز مطلوب بالذات غیر خداست، بنابراین عبودیّت حقیقی محسوب نمی‌شود، برترین مرتب? بندگی خداوند، عبارت است از عشق به حق‌ از آن رو که او اِله بوده و دارای جلال و عزّت و هیبت، و شایسته عبودیّت است. این مرتبه از بندگی حاصل نمی-شود مگر با پیدایش عشق به خدا، و عشق تنها از رهگذر شناخت معبود پدید می آید. از عمده-ترین تفاوتهای فخر و مولوی در مسأل? مذکور، می‌توان به تأکید فخربر عقلانیّت و انحصارگرایی دینی در نیل به مدارج عالیّ? بندگی و تمرکز بر مبانی کلامی و جبری دانستن مراتب فوق، و در مقابل، تأکید مولوی بر عشق و پذیرش نوعی کثرت‌گرایی دینی در وصول به درجات بندگی و بهره‌گیری از مبانی عرفانی و اختیاری دانستن سلوک الی الله اشاره کرد.

جلال الدین محمد مولوی ، بزرگترین شاعر و عارف قرن هفتم هجری استکه در مثنوی شریف خود، به موضوعات و مباحث گوناگون پرداخته است.به همین دلیل باهر رویکرد علمی که به مثنوی بنگریم به نتایج پرباری خواهیم رسید.جیمز کالینز ،استاد دانشگاه استانفورد آمریکا ، پژوهشگری است که در سال های اخیر در زمینه ی مدیریت نظریات نو و متفاوتی نسبت به نظریات مدیریتیگذشته ارائه کرده است که در مجموع ، شباهت ‌های زیادی با اندیشه هایمدیریت اسلامی دارد . پژوهش حاضر کهدر یازده فصل تدوینشده است ، به مقایسه ی نظریات کالینزدر کتاب "از خوب به عالی "و مولانا در " مثنوی " پرداخته و وجوه اختلاف و اشتراک نظر آن ها را بیان کرده است. دستآورداصلیپژو هش حاضراین استکه در بیشتر موضوعات مقایسه شده، مولانا بسیار عمیق تر و کامل تر از کالینز مباحث را مطرح کرده است و در این زمینه قدمهای بلند تری برداشته است.البته ایننکته شایان ذکر است که نمی توان با خواندن اشعار مثنوی مولانا ، او را یک نظریه پرداز علم مدیریت به طور کلیدانست اما اگر با توجه به نظریات مدیریتی کالینز نظریات مولانا را بسنجیم نظریات مدیریتی او جایگاه بالایی می تواند داشته باشد.اندیشه ی مدیریتی مولانا به شکلی است ؛که همه ی اقشار جامعه ی انسانی را مورد خطاب قرار می دهد اماکالینز همچو سایر پژوهندگان علم مدیریت تنها به یاری رهبران وسازمان ها می پردازد.مهم ترین مبحث کتاب کالینز رساندن شرکت ها به تعالی پایدار است. مولانا و کالینز هر دو سعی دارند به یاری انسان ها بشتابند و آن ها را ترغیب کنند که در مسیر تعالی قدم بردارند با این تفاوت که مولانا تعالی معنوی را مد نظر دارد و کالینز تعالی شغلی و سازمانی را که جزو تعالی مادی قلمداد می شود و البته منافاتی با تعالی معنوی ندارد و مقدمه و موید آن نیز تواند بود.مولانا علاوه بر اسبابی که کالینزدر موفقیت مدیران مطرح کرده است ،قضا و قدر ، توکل ، قدرت خداوند و دعا را در مسیر حرکت به سمت تعالی اثربخش می داند.مهم ترین ویژگی های رهبران سطح پنجم ( موفق‌ترین رهبران) که کالینز در کتاب خود بسیار بر آن تأکید می کند تواضع و اراده ی تزلزل ناپذیر است . مولانا علاوه بر رهبران همه‌ی انسان ها را دعوت به فروتنی و تواضع می کند . در واقع پیام اصلی مثنوی از پوست خود بیرون آمدن و رها کردن منیت و خودپرستی است .همچنین ، از داستان های مثنوی پیداست که رهبران مولانا اراده ای محکم نیز دارند .