جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در اين نوشتار به قلمرو قرآن و علم پرداخته شده و سه ديدگاه مورد بررسي قرار گرفته است. ديدگاه اول که قائل به رابطه حداکثري بين قرآن و علم است بر وجود همه علوم در قرآن اصرار دارد، مظاهر اين ديدگاه در آثار غزالي و ابوالفضل مرسي به چشم مي خورد. که در اين نوشتار مورد نقد و بررسي قرار گرفته است. مهم ترين دليل اين ديدگاه آيه تبيانا لکل شيء است که ناظر به مسائل هدايتي است و دلالتي بر وجود همه جزئيات علوم در قرآن ندارد.ديدگاه دوم به رابطه حداقلي بين قرآن و علم قائل است که از شاطبي نقل شده و در اين نوشتار مورد نقد قرار گرفته است.ديدگاه سوم راهي ميانه پيشنهاد مي کند که در قرآن مسائل کلي علوم (مثل مباني، اهداف و اصول) به ويژه در حوزه علوم انساني مطرح شده است. اما جزئيات علوم در ظواهر قرآن موجود نيست.

يکي از اسلوب هاي بياني که در قرآن کريم، فراوان به کار گرفته شده کنايه است. اين روش در عين زيبايي خاص خود يکي از مولفه هاي اعجاز بياني قرآن را تشکيل مي دهد. از آنجا که کنايه در اصل به معناي غيرمستقيم و غيرصريح، سخن گفتن است، بي ترديد براي دستيابي به لايه هاي زيرين و بواطن عميق کنايه هاي قرآني و درک معاني و مفاهيم ژرف آنها بايد به روايات اهل بيت (ع) که مبين و مفسر قرآن کريمند، رجوع کرد. به همين منظور در اين مقاله تلاش شده ضمن بيان اهميت، اقسام و فوايد کنايه، معنا شناسي اين قسم از عبارات قرآني با استمداد از روايات ائمه هدي (ع) صورت پذيرد.

اين مقاله به بررسي ترجمه هاي فارسي آيه «حتي اذا استياس الرسل و ظنوا انهم قد کذبوا جاءهم نصرنا فنجي من نشاء» (يوسف، 110) مي پردازد. بيش از 40 ترجمه فارسي و تفسير مورد بررسي قرار گرفته و چهار دسته ترجمه از آنها به دست آمده است. سپس با استفاده از قراين، شواهد و دلايل کلامي، روايي و اختلاف قراءات، ضعف ترجمه دسته سوم مبني بر «گمان انبياء بر اينکه خداوند خلف وعده خواهد کرد» تبيين شده است. همچنين در بررسي ترجمه ها به اين نتيجه دست يافتيم که اختلاف در قرائت واژه «کذبوا» سبب اختلاف ترجمه هاي فارسي آيه شده است. مطالعات نشان مي دهد که نه تنها ترجمه دسته سوم، سازگار با هيچيک از وجوه قراءات نيست بلکه با اعتقاد به عصمت انبياء الهي نيز مخالف است. در اين مقاله ضمن نقد متن و سند شواهد روايي مويد ترجمه هاي دسته سوم، ترجمه هايي که به نظر راجح اند معرفي مي شوند.

اعتبار توثيقات موجود در اصول متقدم و متاخر رجالي شيعه به سبب عدم تدوين آنها در زمان حضور راويان، با شبهه حدسي بودن مواجه است که بر فرض قبول آن، باب علم توثيق «منسد» خواهد شد و عملا بسياري از روايات، از دايره حجيت و اعتبار بيرون خواهند رفت، حال آنکه با تکيه بر مبناي وثوق و اطمينان به آراء رجالي و اعتماد به قرائن، راويان بسياري حتي از سوي رجاليان متاخر قابليت توثيق مي يابند. يکي از اين قرائن، توجه به کاربرد واژه رجالي «ثقه» و معناي مستفاد از آن در توثيقات رجالي است که خود نشانه حصول اطمينان به راوي نزد رجاليان است، آنچه مبناي دقيق اعتبار توثيقات رجالي است، زيرا واژه «ثقه» در تعبير رجاليان به معناي لغوي يعني «مورد وثوق و اطمينان بودن راوي» به کار رفته است، نه معناي اصطلاحي آن که مشتمل بر مفهوم «عادل ضابط امامي» است. با اذعان به اين معنا، پذيرش روايات راويان ثقه به سبب مورد اطمينان بودن آنان است و اين امري است که در دوره متاخر نيز مي توان با توجه به قرائن و شواهد گوناگون به آن دست يافت.

دين اسلام کامل ترين دين الهي است و داراي برنامه اي جامع براي رساندن بشر به سعادت در دنيا و آخرت است. احکام آن در عين آنکه پر نغز و آکنده از حکمت است، از ويژگي انعطاف پذيري و سادگي برخوردارند و بدان گونه نيستند که مکلف را در سختي و تنگنايي قرار دهند. خداوند (تعالي)، هدف از تشريع احکام را آسودگي و راحتي بند گان ذکر نموده، نه مشقت و سختي آنان. نبي اکرم (ص) نيز، از شريعت اسلامي با عنوان «سمحه و سهله» ياد کرده اند. با اين وجود عده اي از دشمنان اسلام، سعي در مخدوش نمودن چهره اين آيين بزرگ الهي داشته و با سخت و خشن جلوه دادن احکام آن، شريعت اسلام را دين دست و پاگيري معرفي کرده اند که با مقتضيات زمان و دنياي امروزي همخواني نداشته و با حقوق بشر در تضاد است. در اين تحقيق کوشش شده با ذکر مصاديق متعددي از احکام عملي که بر، انعطاف پذيري و سادگي احکام شريعت اسلامي دلالت دارند، مثل: تيمم به جاي وضو، افطار روزه و شکسته شدن نمازهاي چهار رکعتي در حال سفر، وجود قواعدي چون «لا ضرر» و «لا حرج» ضمن تاکيد بر انعطاف پذيري احکام دين اسلام، به رد و ابطال شبهات مخالفان پرداخته شود.

اين نوشتار برآن است که راه هايي را به ما نشان دهد تا بتوانيم پيروان حق را بشناسيم. يکي از برجسته ترين آموزه هاي متعالي قرآن کريم ارائه راهکارهايي براي شناخت پيروان حق و جداسازي آن از باطل است. اگر بخواهيم به طور کامل درباره اين کتاب آسماني سخن بگوييم وقت زيادي را مي طلبد ولي به اختصار مي توان از اصل توحيد، (يکتاپرستي)، آيات محکم و متشابه، دستورهاي قرآني در حيطه هاي مختلف (احکام، اخلاق، قصص قرآني) استفاده کرد. از راه هاي ديگر براي تشخيص، واردشدن در حيطه اسلام است که يعني تسليم محض اوامر خدا در ايمان، عمل و ولايت، صراط مستقيم نيز بيانگر راه نجات انسانهاست که ميراث نبوت بر آن دلالت دارد که اهل بيت پيامبر در کنار قرآن به عنوان مفسر و متکلم قرآن داناترين افراد به سيره و سنت رسول خدا (ص) راهنمايي امت را بر دوش دارند و همچون پرچم و نشانه محور حق هستند.

این مقاله با استفاده از الگوی «روش شناسی بنیادین» درصدد است مبانی و جهت گیری های فلسفی دخیل در نظریه های جامعه شناسی دین را بررسی کند. جامعه شناسان با تکیه بر اصول و مبادی نظری خاص، به تحلیل دین پرداخته و به جهت گیری هایی همچون نگاه ماده انگارانه به دین، محوریت انسان و منافع دنیوی او، استفاده از معرفت حسی و روش تجربی در تحلیل دین و درنهایت، بازکاوی منشأ دین و توجیه کارکردی آن ملتزم شده اند. جهت گیری های مزبور، تعارض جامعه شناسی و دین، تقلیل گرایی، تساهل و تسامح روش شناختی و نیز تقویت سکولاریزم و پلورالیزم مذهبی و اجتماعی و درپی آن، گردن نهادن به جنبش های مذهبی متکثر و متضاد را موجب شده است. این درحالی است که اگر جامعه شناسان در طرح نظریه های خود، به مبانی دیگری ملتزم می شدند بسیاری از پیامدهای معرفتی، اجتماعی و فرهنگی فرصت بروز نمی یافت و وضع مذهب در جامعة نوین به گونه ای دیگر رقم می خورد.

توسعه و پيشرفت در غرب مدرن، بدون کاربست شاخصه هاي سياسي، ميسر نيست، اما لزوم کاربرد آن در مردم سالاري ديني و در نظام مهدوي، در سايه از ابهام قرار دارد، موضوعي که پژوهشگران بدان بي توجه مانده اند. از اين رو، با اين پرسش مواجه هستيم که شاخصه هاي سياسي توسعه و پيشرفت از منظر اسلام و در حکومت امام مهدي (عج) چيست؟ به نظر مي رسد اين شاخصه ها در نظام ليبرال دموکراسي، مردم سالاري ديني و در نظام مهدوي در دو بعد کمي و کيفي تفاوت هاي اساسي دارند. غرض آن که ضرورت دستيابي به نظام مهدوي را در پرتو کالبدشکافي شاخصه هاي سياسي توسعه و پيشرفت نشان دهيم. اين مقاله رسيدن به چنين هدفي را با روش توصيفي-تحليلي – مقايسه اي دنبال مي کند. ضرورت تاسيس نظامي پساليبرال دموکراسي براي دستيابي به نظام مهدوي از نتايج اين نوشتار است.

يکي از عناصر محوري در تمدن سازي، تبيين نوع نگاه به مقوله توسعه و ارائه مسير تحقق آن است. به همين دليل در سال هاي اخير الگوي اسلامي-ايراني پيشرفت مورد توجه مسوولان و پژوهشگران قرار گرفته است. به رغم ظرفيت هاي بي بديل انديشه مهدويت در نظام فکري اسلام و طراحي مسير انقلاب اسلامي براي رسيدن به حکومت جهاني امام مهدي (عج)، تاکنون انديشه مهدويت در طراحي الگوي اسلامي ايراني پيشرفت بسيار مغفول مانده است. از منظر آيات و روايات، از جامعه اي پيش رو و متکامل و صف هايي شده است که از آن به عنوان جامعه عصرظهور ياد مي شود. شناسايي عناصر اين جامعه متکامل و پيشرفته از منظر اسلامي، موجبات طراحي يک الگوي توسعه و پيشرفت متناسب با فرهنگ اسلامي و رسالت انقلاب اسلامي را فراهم مي آورد. در اين مقاله کوشيده ايم با بررسي ابعاد و ويژگي هاي جامعه عصر ظهور، از آن به عنوان مبنايي جهت تبيين ابعاد پيشرفت اسلامي بهره بريم. روش پژوهش استدلالي-استنتاجي و با بررسي اسنادي و کتابخانه اي مي باشد، بدين صورت بعد از بررسي و واکاوي مجموعه منابع و وصف هايي که در زمينه جامعه مهدوي طرح گشته است، به ارائه يک مدل منسجم شامل اصول نظري(پيش فرض ها)، راهبرد کلان و راهبردهاي کاربردي براي پيشرفت پرداخته ايم.

بحث اخلاقی از مشاوره ژنتیک در چارچوب اخلاق ژنتیک می گنجد اما اولاً، بیش از آنکه مسئله ای نظری باشد، کاربردی است و ثانیاً، وابستگی بسیاری به کسب مهارت های علمی، روان شناختی و ارتباطی دارد. مشاور ژنتیک باید یک راهبرد اخلاقی جامع را در کار خود پی بگیرد. در این راهبرد، می توان از اصولی مدد گرفت که کاربرد مکرر آنها برای توضیح و ارزیابی مسائل اخلاق زیستی، آنها را به «اصول اخلاق زیستی» شهره کرده است: «خودآیینی»، «خیررسانی»، «ضررنرسانی» و «عدالت». با این حال، کاربرد اصول اخلاق زیستی در مشاوره ی ژنتیک کلی و انتزاعی نیست. این اصول، اولاً، نسبت به زمینه و موقعیت حساس، انعطاف پذیر و قابل بازنگری اند و ثانیاً، بر کسب آگاهی ها و مهارت هایی خاص و جزئی اتکا دارند. آنچه اعمال اصول اخلاق زیستی را دقت و عمقی بیشتر می بخشد و مشاور را در فهم موقعیت ها نیز یاری می کند تسلط بر مهارت های تخصصی در مشاوره ی ژنتیک، اعم از مهارت های علمی و ارتباطی، است.