جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این جُستار، مبانی پارادایمی «عقلانیت فلسفی» در فلسفه دکارت و ملاصدرا را می‌پژوهد. منظور از عقلانیت فلسفی، چشم‌انداز عقلانی نسبت به تحلیل فلسفی مسائل بنیادینِ هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، روش‌شناسی و انسان‌شناسی است که مبتنی بر روش، اصول و پیش‌فرض‌های خاص است. دکارت پدر فلسفه جدید است و عقلانیت مدرنِ به‌معنای خاص آن، میراث فلسفه اوست. صدرا پایه‌گذار «حکمت متعالیه» است که امروزه از مهم‌ترین مکاتب فلسفۀ اسلامی به‌شمار می‌رود. تحلیل بنیادهای عقلانیت فلسفی، محور پارادایم فلسفیِ هردو فیلسوف بنیانگذارِ هم‌عصر، اما با رویکردهای متفاوت است. دکارت عقل‌جزئی (راسیونل) را مبنای عقلیِ فلسفه‌اش قرار داد، صدرا، پارادایم فلسفیِ خود را بر پایه عقل ‌کلی (شهودی) بنا کرد. «عقلانیت فلسفی» دکارت که ابزاری، عرفی و مفهومی است، متمرکز بر امور جزئی است و دستاورد آن، اپیستمولوژی، طبیعت‌گرایی، تجددگرایی و عقلانیت خودبنیاد است. «عقلانیت فلسفی» صدرا که کلی، شهودی و مبتنی بر وحی است، اولویت‌اش متافیزیک، تئولوژی و عقلانیت خدابنیاد است. «کوگیتو»، بنیاد «عقلانیت عُرفیِ» دکارت و «اصالت‌الوجود»، بنیاد «عقلانیت قُدسیِ» صدرا است. این دو نوع عقلانیت، از نظر روش، معنا، هدف و غایت، دلالت‌های خود را دارند؛ چون دارای بنیادها، پیش‌فرض‌ها و ویژگی‌های خاص هستند. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است.

ترجمه ماشینی: الهیات سیاسی که در هیاهوی شدید سیاسی و فکری سال های اولیه جمهوری وایمار نوشته شده است، نظریه متمایز حاکمیت را توسعه می دهد که کارل اشمیت را به یکی از مهم ترین و بحث برانگیزترین نظریه پردازان سیاسی قرن بیستم تبدیل کرد. تمرکز بر روابط بین رهبری سیاسی. اشمیت در کتاب الهیات سیاسی، هنجارهای نظم قانونی و وضعیت اضطراری سیاسی استدلال می کند که نظم حقوقی در نهایت بر تصمیمات حاکم استوار است. به عقیده اشمیت، تنها حاکمیت می تواند نیازهای یک زمان «استثنایی» را برآورده کند و از نظم قانونی فراتر رود تا نظم دوباره برقرار شود. اشمیت با متقاعد شدن به اینکه دولت توسط امکان همیشگی درگیری اداره می شود، نظریه می دهد که دولت فقط برای حفظ یکپارچگی خود به منظور تضمین نظم و ثبات وجود دارد. اشمیت با پیشنهاد این که همه مفاهیم اندیشه سیاسی مدرن، مفاهیم الهیاتی سکولار شده هستند، الهیات سیاسی را با نقد لیبرالیسم و ​​تلاش آن برای سیاست زدایی اندیشه سیاسی با اجتناب از تصمیم گیری های اساسی سیاسی به پایان می رساند.

ترجمه ماشینی: ژان لوک ماریون در این جدیدترین مطالعات مهم خود در مورد دکارت، مقالاتی را درباره موضوعات ایگو و خدا گرد هم می آورد که بیشتر آنها قبلاً به زبان انگلیسی در دسترس نبودند. این کتاب بیش از هر اثر دیگری از ماریون، پیوند عمیق بین دغدغه‌های پدیدارشناختی او و نوشته‌هایش درباره دکارت را نشان می‌دهد. رهایی خدا و خود از تنگناهای متافیزیک اصول اساسی کار الهیاتی و پدیدارشناختی ماریون است. این کتاب همان موضوعات را در فلسفه دکارت برجسته می کند. در قسمت اول (درباره ایگو)، ماریون به بررسی دگرگونی ایگوی دکارتی می پردازد و استدلال می کند که آن چنان که اغلب تصور می شد منفرد نیست، و نشان می دهد که چگونه نوشته های دکارت خود با گفت و گو تنظیم شده اند. او وضعیت «قاعده حقیقت» را در مدیتیشن ها توضیح می دهد، از یک سو نشان می دهد که چگونه استدلال دکارت دایره ای نیست، از سوی دیگر نشان می دهد که پاسکال چگونه به دکارت پاسخ می دهد و آن را تغییر می دهد. او همچنین وضعیت دوسوگرای مفهوم جوهر را در دکارت با بازگشت به ریشه های آن در فلسفه سوارز روشن می کند. در قسمت دوم (درباره خدا)، ماریون به تز مهم دکارتی در مورد خلق حقایق ابدی باز می گردد و آن را در چارچوب ادعاهای متفکران پیشین قرار می دهد و زوال آن را در فلسفه های پس از دکارت نشان می دهد. این مطالعه با ترسیم دقیق مفهوم causa sui و بررسی دقیق ایده خدا در اندیشه قرن هفدهم پایان می یابد.

ترجمه ماشینی: الف تا ض دکارت و فلسفه دکارتی شامل مدخل های بسیاری در نوشته ها، مفاهیم و یافته های دکارت است. از آنجایی که تاریخی است، مدخل های دیگری نیز در مورد کسانی که از او حمایت کردند، کسانی که از او انتقاد کردند، کسانی که او را تصحیح کردند و کسانی که با هم یکی از جنبش های اصلی فلسفه، یعنی دکارتیسم را تشکیل دادند، وجود دارد. نویسندگان برای درک بهتر این دوره، گاهشماری مختصری را ترسیم کردند و برای اینکه ببینند دکارت و دکارت چگونه در تصویر کلی قرار می گیرند، مقدمه و زندگی نامه ای نوشته اند. از آنجایی که نمی توان همه چیز را در یک جلد خلاصه کرد، کتابشناسی خوانندگان را به منابع متعدد دیگر در مورد موضوعات مورد علاقه هدایت می کند.

ترجمه ماشینی : دکارت و پیروان فیزیک مکانیکی جدید او در نتیجه واکنشی علیه فلسفه او بر این اساس که نمی تواند معجزه عشای ربانی را به اندازه کافی توضیح دهد، در معرض محکومیت قرار گرفتند. با این حال، دکارت قاطعانه معتقد بود که می‌تواند توضیحی درباره حضور واقعی مسیح در مراسم عشای ربانی ارائه دهد که نه تنها با فیزیک و متافیزیک او سازگار است، بلکه با ارتدکسی که کلیسا می‌خواهد نیز سازگار باشد. توضیح او از ابهام زبانی که شورای ترنت اتخاذ کرده بود سوء استفاده کرد، اما فلسفه ارسطویی را که به طور سنتی برای توضیح معجزه به آن تکیه می‌کرد، رد کرد. تبیین دکارت از استحاله، برای معاصران مکتبی او تحریک آمیز باقی ماند، نه به این دلیل که از نظر درونی ناسازگار بود، بلکه بیشتر به این دلیل که دکارت تلاش کرد کل فلسفه سنتی را براندازد. اعتماد دکارت به تبیین خود از آیین مقدس در نهایت تاریخ طولانی و پر دردسر این موضوع را از او پنهان کرد و او را به این باور رساند که می تواند با انتشار نظریه خود در مورد عشای ربانی، گروندگانی را به فلسفه خود جلب کند. در نتیجه این گشت و گذار در الهیات، فلسفه دکارت مورد انتقاد قرار گرفت و تا حدی محکوم شد زیرا نمی توانست توضیحی سنتی از مراسم عشای ربانی ارائه دهد.

یکی از مباحث مهمی که در قرآن مطرح شده است بحث استقامت و پایداری است. مطالعه آیات قرآن نشان می دهد که که صبر و حلم، مقدمه پایداری ،ثبـات قدم دومین گام و استقامت سومین و مهمترین گام در راه رسیدن به پایداری در قرآن است که می تواند همه ابعاد زندگی شخصی واجتماعی را متاثر سازد. عوامل رسیدن به استقامت در قرآن از این قرار است: ایمان و اعتقاد به هدف، مراقبت درونی ، کنترل عواطف، قانون مداری و ... . در کوشش به عمل آمده بر روی سوره هود پیرامون جایگاه استقامت و پایداری در زندگی فردی و اجتماعی و تأثیر آن در زندگی متوجه می‌شویم، آموزه‌های وحیانی و ﺗﺄﺛﯿﺮات آن در زﻧﺪﮔﯽ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﮥ راﻫﺒﺮدی اﺳﺎﺳﯽ در ﻣﺴﯿﺮ رﺷﺪ و ﺗﻌﺎﻟﯽ، ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎی ذاﺗﯽ اﻧﺴﺎن است. اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽـ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و بعد از ﻣﻔﻬﻮم‌ﺷﻨﺎﺳﯽ واژﮔﺎن دﺧﯿﻞ در ﺑﺤﺚ، ﺑﻪ ﻣﺒﺎدی و ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻗﺮآﻧﯽ استقامت و پایداری ﭘﺮداﺧﺘﻪ و پس از تبیین آﺛﺎر فردی و اجتماعی و ﻧﻘﺶ آن در زﻧﺪﮔﯽ، ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن آورده اﺳﺖ. ﻓﺮاﯾﻨﺪ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻣﯽ‌ﺷﻮد ﮐﻪ ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ، ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻣﺠﻬﺰ ﺷﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ اﺑﺰار ، ﺳﺒکی را در زﻧﺪﮔﯽ ﻃﺮاﺣﯽ و اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ که در ﺗﻨﮕﻨﺎﻫﺎ و ﭘﯿﭻ و خم-های زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮای ﺧﺮوج از ﺑﺤﺮان و ﺑﻦ بست‌ها به آنها چنگ زند. ﯾﺎﻓﺘﻪ‌ﻫﺎی تحقیق حاکی از آن است که استقامت و پایداری دارای آثار شخصی و اجتماعی در زندگی انسان است که اثرات شخصی آن عبارتند از: اعتماد به نفس، نفوذناپذیری، توسعه روزی و رزق، کسب مقام احسان، تضمین سلامتی انسان، تقویت روحیه شکست ناپذیری و... ،اثرات اجتماعی آن هم شامل: پیشرفت و توسعه، وحدت، عدالت و رستگاری و عدم وابستگی می باشد. بر اساس مطالعه پیش رو به دست آمد که یکی از طرق تحقق توجه به حالات پیامبران و دوستداران حق است.

نظریه «أمر بین الامرین» که نخستین بار از سوی ائمه معصومین (علیهم السلام) مطرح شد، هر دو نظریه جبر و تفویض را باطل و حقیقتی میان آن دو را اثبات می­کند، باید دید بالاخره نقش انسان در افعال خودش چیست؟ حقیقت «امر بین الامرین» چیست؟ فیلسوفان ما قبل صدرایی در طول تاریخ هر کدام به نحوی متفاوت از یکدیگر، مانند رابطه مجازگونه و بالتسبیب فعل انسان(ابن رشد)؛ فاعل مباشر بودن انسان و فاعل بعید بودن خداوند (خواجه طوسی)؛ نقش انتخاب کردن برای انسان(ابن سینا)موضوع را تفسیر نموده اند، اما این تفاسیر از سوی فیلسوفان مکتب صدرایی و خود صدر مورد نقد واقع شد. صدرا و پیروان مکتب ایشان تفسیر متفاوتی از فلاسفه قبل ارائه کرده­اند که اشکالات تفاسیر قبل را ندارد و با توحید افعالی سازگار می­باشد.صدر المتألهین، با تبیین صحیحی از رابطه علیت و ارجاع آن به تشأن وجود تعلقی و ربطی داشتن وجود ممکن، ثابت کرد که علل متوسط، چون خودشان معلول خدای متعال هستند، هیچگونه استقلالی ندارند، پس خالقیت حقیقی و استقلالی منحصر به خدای متعال است و همه موجودات در همه شئون خودشان و در همه احوال و ازمنه نیازمند به وی می­باشند و محال است که موجودی در یکی از شئون هستیش بی­نیاز از وی گردد و بتواند مستقلاً کاری را انجام دهد.

ترجمه ماشینی: یکی از خطراتی که در هر نظام سیاسی وجود دارد این است که اصولی که زیربنای آن است و مشخصه آن است، ممکن است با به کارگیری خود، باعث نابودی آن شود. لیبرال دموکراسی نیز از این قاعده مستثنی نیست. علاوه بر این، از آنجایی که دموکراسی یک پدیده نسبتاً جوان است، فاقد تجربه در برخورد با دام‌هایی است که در کار سیستم - «گرفتن» دموکراسی وجود دارد. این یک مطالعه میان رشته‌ای است که به محدودیت‌های مدارا، این «گرفتن دموکراتیک» و هزینه‌های آزادی بیان مربوط می‌شود. حقوق هزینه بر است و کسی باید برای آن هزینه کند. ما می‌توانیم و باید در مورد توجیه تحمل هزینه‌ها بپرسیم و آن‌ها را با آسیب‌های وارد شده به جامعه در نتیجه دامنه وسیع تساهل بسنجیم. ضمن اینکه می‌دانیم نیاز به ابراز وجود داریم، باید در مورد توجیهات تحمل گفتار آسیب‌زا و اینکه آیا اینها به اندازه کافی سنگین هستند یا خیر جویا شویم. این کتاب تئوری و عمل را با هم ترکیب می‌کند و موضوعات مورد اختلاف را از دیدگاه‌های فلسفی، حقوقی و رسانه‌ای بررسی می‌کند و موضوعاتی مانند: تهاجم رسانه‌ای به حریم خصوصی فرد را پوشش می‌دهد، سخنان توهین‌آمیز، تحریک سخنان نفرت‌انگیز هولوکاست، انکار پوشش رسانه‌ای تروریسم. خواندن این کتاب برای هر کسی که علاقه‌مند به نظریه سیاسی، افراط گرایی و آزادی بیان است ضروری است.