جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آسیب‌شناسی‌ دین‌پژوهی‌ معاصر یکی‌ از مهم‌ترین‌ نیازهای‌ دین‌شناسی‌ جامعه‌ معاصر است‌ که‌ باعث‌ بالندگی‌ و نوآوری‌ در عرصه‌های‌ دین‌پژوهی‌ می‌شود. در آغاز نوشتار، به‌ ریشه‌شناسی‌ واژة‌ پیشگفته‌ پرداخته‌ و آسیب‌شناسی‌ دین‌پژوهی‌ معاصر و پرسش‌های‌ اصلی‌ و روش‌ناسی‌ و گسترة‌ این‌ رهیافت‌ تبیین‌ شده‌ است. گونه‌شناسی‌ آسیب‌های‌ دین‌پژوهی‌ معاصر، بخش‌ اصلی‌ نگاشته‌ مذکور است‌ در این‌ ساحت‌ به‌ آسیب‌ نگرش‌ کارکردگرایانه‌ به‌ دین، آسیب‌ روش‌شناختی‌ آسیب‌ جزءنگری‌ به‌ جای‌ کل‌نگری، آسیب‌ مغالطه‌ اشتراک‌ لفظی، آسیب‌ محتمل‌ پیش‌فرض‌ها و آسیب‌ نسبی‌گرایی‌ با ذکر شواهد و نمونه‌ها پرداخته‌ شده‌ است.

سخن از سنت پیامبر(ص) در ساختار فکری اسلام به عنوان یکی از منابع شریعت اسلامی اهمیت به سزایی دارد،.اهمیت سنت و جایگاه آن در تشریع اسلامی، از آنجا معلوم می شود که سنت، بیانگر داده های قرآن و شارح مفاهیم و احکام آن است و انکار سنت به عنوان یکی از منابع تشریع، پیامدی جز انکار عملی بسیاری از اصول و احکام مسلّم اسلام را ندارد.در رساله حاضر، با تمسک به آثارفکری و دینی استاد قرضاوی اندیشمند مصری، کیفیت شناسایی سنت اصیل توسط امت اسلامی و نحوه ی تطبیق بینش و رفتار خویش با آن مورد بحث وبررسی قرار گرفته تا در پرتو آن به بهترین روش که همان روش صحابه و تابعین می باشد، در زمینه تعامل با سنت دست یابد؟از دیدگاه استاد امت اسلامی ما، نیازمند برنامه فراگیروکامل و نوینی است که در شرایط امروزی مبانی ساختن یک امت نمونه و تمدن جدید اسلامی را قلم بزند. وبرای رسیدن به این مهم، بایداز شروط و مقدمات لازم برای رسیدن به آن موقعیت مطلوب، بهره مند باشد و در نخستیین قدم، به تدوین و تنظیم منظومه فکری و فرهنگی امت بپردازد .و همچنین به نظر ایشان جای تردید نیست که با اتکاء به اندیشه ای پویا، ذهن مسلمان معاصر از عهده مطالبات این مرحله در تدوین منظومه فکری و فرهنگی امت برآمده و چنین خیزشی مستلزم قرائت مجدد از مصادر ثابت اسلام – کتاب و سنت نبوی – از روی خود آگاهی و فهم عمیق و دقیق و صحیح است .استاد قرضاوی با رعایت این اصول و درک ضرورت تدوین منظومه فکری و فرهنگی، در پژوهش های سنت و احادیث نبوی خویش، درصدد تدویناصول وضوابطی برای تعامل و مواجهه با سنت است . تا هر محققیبا در نظر گرفتن این اصول و ضوابط، به فهم صحیح و بهره گیری از سنت اصیل نبوی نائل گردد . وی با نگاهی درون دینی به نقد و بررسی برخی از اسلوب های رایج در پژوهش «سنت» دست می زند.همچنین با استناد به منابع متعدد و پیروی از تسامح و تساهل دینی به پاسخ گویی بعضی شبهات موجود در باب سنت اهتمام می ورزد . استاد قرضاوی بر این باور است که: « سنت وسیله مناسب برای تحقق اهداف شریعت در چارچوب مشخص زمانی و مکانی خود است و با توجه به نقش زمان و مکان و عرف و واقعیت های اجتماعی در صدور برخی از احادیث با تغییر شرایط مشکل و صورت مسئله تغییر و ناگزیر اجتهاد جدیدی را می طلبد و مسئله نو پاسخ جدیدی می یابد.»سعی و تلاش جدی او در آثارشان بر این بوده که اثری علمی وموثق عرضه نمایند، از این رو تمام آرا را به گوینده اصلی نسبت داده و هر ادعایی را با دلیل مناسب،قرین و تایید نموده و در این راستا فقط به حدیث صحیح یا حسن استناد نموده و اطمینان از ثبوت و صحت هر حدیث طبق موازین علمی و دقیق حدیث شناسی و در نظر گرفتن دلالت لغت و سیاق و اسباب ورود و بیان هر حدیث و حصول یقین از عدم تعارض حدیث با قویتر از خودش ( قرآن و احادیث صحیح) را برای فهم صحیح سنت نبوی به عنوان اصولی سرلوحه ی کار و تحقیقات خویش قرار داده، تا آنچه را که برای دیگران مقبول و روا نمی داند، خود مرتکب نگردند . مطالب را به دانشمندان امت – خصوصاً در بهترین قرون – ارجاع داده تا از نور معرفت آنها اقتباس کرده واز نهج و روش آنها بهره وافر برده است .در این رساله، مباحث دامنه داری درزمینه معنا و مفهوم و تعاریف سنت نبوی ازدیدگاه استاد قرضاوی و اندیشمندان قدیم و جدید وهمچنین تبیین ویژگی ها وضوابط فهم صحیح وآسیب شناسی فهم آن،به استناد مکتوبات استاد همراه با برخی از نمونه های پژوهشی احادیث نبوی از ایشان آورده شده که تعامل روشمند خاص ایشان را با سنت نبوی در معرض دیدگان اهل قلم و فکر به نمایش می گذارد .

امروزه روش های گوناگونی برای ایجاد شادی و شادکامی پیشنهاد می شود که بسیاری از آنها یا تاثیر کمی بر شادی دارند یا تاثیر آنها بر شادکامی کوتاه مدت است و یا اثر نا مطلوبی بر روح و جسم انسان می گذارد . پیروان ادیان الهی معتقدند که تنها این ادیان توانسته اند برنامه کاملی برای زندگی انسان ارایه دهند که ضمن پاسخگویی به نیاز های بشر با فطرت او نیز کاملا سازگار بوده و ضامن سعادت واقعی او در دنیا و آخرت می باشد بویژه مسلمانان بنا به گفته کتاب آسمانی خود قرآن چنین باوری را در مورد اسلام دارند آنچه پیش رو دارید پژوهشی است با عنوان بررسی شادکامی از منظر اسلام و دالایی لاما. هدف از تدوین این پژوهش تبیین و بررسی شادی از دیدگاه اسلام با تکیه بر کتاب و سنت و از دیدگاه دالایی لاما کسی که معتقد است که مهم ترین هدف در زندگی رسیدن به شادی است .نتیجه ای که در این رساله می گیریم این است : شادی از نوع مثبت و ممدوحآن تأثیر زیادی در رشد و تعالی انسان دارد . شادی برتر همان است که قرآن و روایات ما معرف می کنند . مبانی و عقاید دالایی لاما مخدوش است و بین شادی مورد تأیید اسلام و آنچه دالایی لاما معرف می کند اختلاف وجود دارد. این رساله مشتمل بر پنج فصل می باشد که در فصل اول شادی و شادکامی را به لحاظ واژه شناسی و مفهوم شناسی بحث کرده ایم و عوامل ایجاد شادی را نیز بیان کرده ایم . در فصل دوم به بحث شادی از دیدگاه دالایی لاما پرداخته ایم و افکار و عقاید وی را دربار? شادی بیان کرده ایم. در فصل سوم شادی را از منظر اسلام با تکیه بر قرآن و روایات مورد پژوهش قرار داده ایم .در فصل چهارم شادی را از دیدگاه اسلام و دالایی لاما به مقایسه و تحلیل گذاشته ایم . در فصل پنجم به عنوان فصل پایانی جمع بندی از فصل ها داشته و نتیجه آن را بیان کرده-ایم.

همگامی ، همراهی و پیوند میان شعر و موسیقی پیشینه‌ای بسیار طولانی دارد و به اولین زمزمه‌های بشر و نخستین تراوشات احساس او در قالب آوا و نوا باز می‌گردد. وزن و تکیه ، دو رویکرد مهم و مشترک میان شعر و موسیقی هستند.تکیه یکی از خصوصیتهای زبان است که سبب تمایز معنایی و دستوری کلمات و جملات از هم می‌شود.ادای تکیه‌ها در هنگام خوانش موسیقایی به چند شیوه انجام می‌شود که مهمترین آنها عبارتند از : تغییر در ارتفاع صوت ، اختصاص کشش بیشتر به هجای تکیه‌دار ، استفاده از هجاهای صوتی و رعایت وزن طبیعی شعر. عروض فارسی پیوندی مستقیم با موسیقی آوازی ایران دارد و هر دو تأثیرات بسزایی بر هم داشته‌اند و مکمل هم بوده‌اند.چهارچوب عروض گاهی سبب می‌شود که همه توانایی‌های موسیقایی کلام ظهور پیدا نکند.اما پیوند شعر و موسیقی راهکارهایی برای ظهور این توانمندیها در اختیار می‌گذارد.از طرف دیگر موسیقی ایرانی و بخصوص ردیف به شدت به عروض فارسی وابسته است ؛ تا جایی که می‌توان گفت ریتم آواز ایرانی در بسیاری از موارد بر پایه عروض فارسی است. با وجود این ارتباط تنگاتنگ ،خوانش شعر در هنگام ورود به عرصه موسیقی همواره با آسیبهایی همراه بوده است .توجه به برخی اصول مربوط به زبان و شعر، از جمله رعایت جایگاه تکیه ؛ توجه به فضای معنایی شعر و تسلط بر علم عروض و قواعد آن ، از سوی آهنگساز و خواننده به اعتلای این دو هنر اصیل ایرانی کمک فراوانی می‌کند.

هنر ظریف و زیبای نگارگری در گستره‌ی تاریخ کتاب آرایی از جایگاه رفیعی برخوردار می‌باشد. نگاره‌های مغولی هند که بدان هند و ایرانی هم خطاب می‌گردد یکی از پر دامنه‌ترین و غنی‌ترین سبک‌های نقاشی اسلامی‌است و شاید در سراسر جهان اسلام از لحاظ تعداد آثار بر جای مانده بی‌نظیر باشد. وجود تعداد زیادی از آثار نفیس نگارگری در موزه‌ها، کتابخانه‌ها و مجموعه‌های خصوصی و نیز آسیب ‌پذیری شدید آنها در رویارویی با عوامل محیطی موجب می‌شود تا حفاظت، مرمت و نگهداری آنها از الویت ویژه‌ای برخوردار باشد. در این راستا مجموعه‌ای شامل حدود 30 اثر مینیاتور منسوب به مکتب هند و ایرانی متعلق به قرن 11 هجری وجود دارد که هم اکنون در موزه هنرهای تزئینی اصفهان نگهداری می‌شوند. با کمال تأسف به دلیل عدم وجود فضای نمایشگاهی کافی و موضوع برخی از نگاره‌ها، امکان نمایش این آثار وجود نداشته و از این رو در مخزن موزه و در شرایط نامساعدی از آنها حفاظت می‌گردد. در میان این 30 اثر، 8 مرقع دو رویه وجود دارد که در طی گذر زمان و همچنین شرایط مورد نگهداری دچار آسیب‌هایی از جمله سایش، ریختگی رنگ‌ها، اسیدی شدن لایه تکیه‌گاه و آسیب‌های بیولوژیکی شده‌اند. به همین سبب بر آن شدیم که ضمن فن‌شناسی نگارگری این مکتب، به علل آسیب‌پذیری این آثار پرداخته و در نهایت راهکارها و اقدامات لازم را جهت حفاظت از آنها انجام دهیم. روش تحقیق بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای، اینترنتی و تکیه بر مستندات و ابزار آزمایشگاهی می‌باشد.

رسالۀ حاضر با استفاده از چارچوب نظری ساختار ـ محیط و کارکردگرایی و در پاسخ به این پرسش که آسیب ها و چالشهای جنبشهای اسلامی افغانستان از 1357 تا 1380 چه بودند تدوین گردیده و به نتایج و استنباطهای دست یافته است مبنی بر اینکه آسیب ها و چالشهای جنبشهای اسلامی دارای ریشه های تاریخی و به سبب تأثیرپذیری ساختارهای داخلی از محیطهای بیرونی بویژه از سه محیط شرق (پاکستان و هندوستان) شمال (آسیای مرکزی) و غرب (ایران) بوده است و در دورۀ اشغال افغانستان بوسیلۀ شوروی و برپایی دولت کمونیستی مورد حمایت آن و همینطور در ظهور و پیدایش جنبشهای اسلامی مورد حمایت جمهوری اسلامی و پاکستان و دولتهای غربی و عربی همسو با آن به روشنی و ووضح بازتاب آن تأثیرپذیری را مشاهده می کنیم.علاوه بر آنچه بیان شد لازم به ذکر است که جنبشهای اسلامی از سه طیف عمدۀ اسلام گرایان، بینادگرایان و سلطنت طلبان تشکیل شده بودند و این طبقه بندی جنبشهای اسلامی نیز از ساختارهای داخلی و محیط های خارجی متأثر بودند و همین تأثیرپذیری از ساختارهای داخلی و محیط های بیرونی زمینه های تعدد، تکثر، وابستگی و تضاد منافع آنها را فراهم کرده و آنها را در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، تسلیحاتی ـ نظامی، فرهنگی و اجتماعی دچار آسیب کرده و از همان ابتدای مبارزه آنها را با چالشهای عمده مواجه ساخته بودند اما به دلیل وجود دشمن مشترک (شوروی) چالشها و آسیب ها امکان و مجال بروز پیدا نمی کرد و لی همزمان با خروج نیروهای شوروی بویژه با سقوط دولت کمونیستی در سال 1371 و برطرف شدن تهدید مذکور چالشهای نهفته در پیکرۀ جنبشهای اسلامی بر اثر عدم تجربه سیاسی سران جنبشها و پررنگ شدن منافع قومی، نژادی و کم رنگ شدن محوریت دین و مسایل مذهبی و تحریک حامیان خارجی برای دستیابی به منافع سیاسی بویژه ایجاد دولت همسو با خود به یکباره خود را نشان داده و جنبشهای اسلامی را از دستیابی به اهدافشان یعنی ایجاد حکومت اسلامی مورد قبول همۀ ملت افغانستان بازداشته و زمینه های اشغال افغانستان بوسیله غربیها بویژه آمریکا را فراهم ساخت.

هدف کلی این پژوهش، بررسی تاثیر معماری معاصر بر سبک زندگی ایرانی اسلامی می باشد، روش پژوهش حاضر، توصیفی، تحلیلی و از نوع مطالعه ی کتابخانه ای بوده که جامعه آماری شامل تمام منابع مربوط به موضوع پژوهش که در انتهای فصول و در بخش منابع و مأخذ از آن ها نام برده شده می شودو نیز نمونه مورد مطالعه در این تحقیق از میان تمام منابعی که محقق به لحاظ بضاعت علمی و نیز موقعیتی به آن دسترسی داشته و بیشترین استفاده را در این پژوهش از آنها داشته است انتخاب گردیده است. برای جمع آوری داده‌ها با توجه به نظری بودن موضوع پژوهش و با در نظر گرفتن سر فصل ها و عناوین تعیین شده، به مطالعه ی منابع، اسناد، کتابها و فیش برداری از آن ها پرداخته شد؛ سپس اطلاعات گردآوی شده طبقه بندی گردیده و متناسب با اطلاعات جمع آوری شده تغییرات مورد نظر در ترتیب آنها مشخص گردید تا در نهایت اطلاعات و مطالب لازم جمع آوری و تنظیم گردید

پژوهش حاضر به بررسی آسیب ‌شناسی گروه‌های اجتماعی کوفه در دوران امام علی (ع) اختصاص دارد. روند تاریخی تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی صدر اسلام در دوره‌ی امام علی(ع) نشان می‌دهد که کوفه به عنوان یکی از پایگاه‌های مهم اسلامی، تا چه حد از نابسامانی‌ها و انحرافات رنج می‌برد. بر همین اساس ، شناخت زیر ساخت‌های معیوب اجتماعی و اقتصادی کوفه ، و پرداختن به برخی گروه های موثر و ذی‌ نفوذ در کوفه که در ایجاد نا هنجاری ها نقش داشتند، دریافت بهتری از اوضاع نابسامان کوفه در حکومت امام فراهم می‌سازد.برای این وارسی ابتدا روند های تاریخی به تفصیل مورد توجه قرار گرفته و در ضمن آن زمینه های آسیب زا مطرح گردیده است. ترکیب ناهمگون جمعیتی قبایل، در کنار به قدرت رسیدن اشراف، پایه‌ریزی اصل سابقه‌ی اسلامی، تبدیل اشرافیت مذهبی به اشرافیت مادی، پرداختن به فتوحات و اندیشه‌ی کسب غنائم از سوی فاتحان، مهاجرت اقوام دیگر به کوفه و عدم تعمیق تربیت و آموزه-های دینی در میان نو مسلمانان ، احیاء تعصبات قومی و نژادی، ضعف خلیفه‌ی سوم و بدعت آفرینی خلفا آن هم به نام مصلحت اندیشی، سطحی بودن تعلیمات دینی قاریان که ریشه در تحولات سیاسی بعد از وفات پیامبر(ص) داشت، بستر مناسبی برای شکل‌گیری انحرافات اجتماعی و ظهور فرقه‌ها و نحله‌های مختلف ایجاد کرد. در این میان ، موضع‌گیری‌های امام در مواجهه با این انحرافات و چگونگی برخورد با آن که می‌تواند حاوی درس‌های عبرت آموزی برای جامعه ی اسلامی باشد نیز مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است.