جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
مرور > مرور مجلات > پژوهش های فلسفی - کلامی > 1398- دوره 21- شماره 80
  • 1
  • تعداد رکورد ها : 8
نویسنده:
مسعود اسماعیلی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
چکیده :
در دیدگاهی غیرمشهور از‌ ملاصدرا، افزون بر تطوّرات نفس‌‌، بدن نیز سیری اشتدادی در پیش دارد و می‌‌تواند از مرحلۀ کون و فساد تا مرحلۀ اکتفاء بالذات، اشتداد یابد و حالتی به نام تروّح بیاید که در آن حالت‌‌، با وجود بقا در نشئۀ دنیا‌‌، چنان لطیف شود و خواص روحانی را چنان بپذیرد که به وِزان نفس‌‌، مناسب حضور در آخرت باشد. بر این اساس‌‌، همان‌طور که در ابتدا نفس با جسم‌‌، تنها ترکیبی حقیقی‌‌، ولی ‌‌‌‌‌تعلّقی دارد و در انتها با بدن یکی است و در‌ واقع‌، با حفظ هویت روحانی خود‌‌، متجسّد ‌‌می‌‌شود‌‌، جسم نیز می‌‌تواند _ در نهایت ‌‌_ متروّح باشد و با حفظ هویت بدنی خود‌‌، به‌‌نحوی با روح یکی شود. این نظریه (تروحن جسم انسان در آخرت)، از دیدگاه عرفا در باب تروحن انسان‌های کامل (اَبدال)، اتخاذ شده است که در این نوشتار به تحلیل آن دیدگاه پرداخته شده و بر‌ اساس آن‌‌، این نظریۀ ملاصدرا توضیح داده شده است. بر‌ اساس این نظریه‌‌، پاره‌‌ای از مفاهیم و نظریه‌های فلسفی مانند مجرّد و مادی‌‌، معاد جسمانی‌‌، تعلق نفس به بدن و ارتباط آن دو می‌‌تواند دستخوش تغییراتی شود و احیاناً راه‌‌حل‌‌هایی دیگر و بهتر بیابد.
صفحات :
از صفحه 117 تا 142
مشخصات اثر
نویسنده:
محمد نصر اصفهانی، جعفر شانظری، مهدی امامی جمعه
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ابن سینا: ابوعلی سینا
چکیده :
منطق فهم دین‌‌، قواعد روشمندی است که رعایت آن قواعد‌‌، ذهن مفسّر دینی‌‌، از خطا در فهم مصون شود. ضرورت چنین منطقی بر اهل اندیشه پوشیده نیست. ابن‌ سینا یکی از صاحب نظران در این خصوص است. مسئلۀ‌‌‌‌‌ این مطالعه «‌ابن‌ سینا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ و منطق فهم دین» است. این مطالعه بنیادی‌‌، تاریخی‌‌، ‌تحلیلی و مسئله‌محور است به روش کتابخانه‌ای از منابع معتبر است. یافته‌های این مطالعه‌‌، عدم همخوانی دریافت‌های علمی فلسفی‌ ابن‌ سینا با متون دینی است که سبب شده تا او ناهماهنگی بین گزاره‌های عقلانی و گزاره‌های وحیانی را تشخیص دهد. پیامبر، انسانِ منحصر‌به فرد در حدس‌‌، خیال و عقل بوده است و بخش زیادی از دریافت‌های او از حقایق‌‌، با سطح فهم عمومی هماهنگ نبوده است. ارائه عریان یافته‌ها هم‌‌، نه ممکن و نه مفید بوده است و از همین‌رو‌‌، او آن را به زبان رمز‌‌، تشبیه و تمثیل در اختیار مردم قرار داد تا با حداقلی از سعادت عقلانی و انسانی آشنا شوند. به نظر این‌سینا فهم حقیقت معنای متون تنها با وجودشناسی ممکن است. وجودشناسی‌‌، مفسّر را قادر می‌سازد تا با مؤلف متن و مقصود مؤلف از متن آشنا شود و بتواند متن را رمزگشایی کند. او خود چنین کرده و همین سبب نقدهای جدّی به او شده است.
صفحات :
از صفحه 51 تا 72
مشخصات اثر
نویسنده:
احمد دیلمی، سجاد قدرتی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین , خواجه نصیرالدین طوسی , علامه حلی
چکیده :
یکی از حلقات اندیشه‌‌ای علوم انسانی ساحت انسان‌شناساسانۀ آن است. در ترسیم نظام هنجاری و فلسفۀ ارزش نیز یافته‌های انسان‌شناسانۀ فلسفی‌‌، کلامی و تجربی بسیار تعیین‌کننده‌اند. در این مقاله که به بخشی از این برنامۀ پژوهشی می‌پردازد‌‌، پرسش اصلی این است که قوای نظری و عملی نفس ناطقه، چه نقش و تأثیری در شکل‌‌‌‌‌گیری نظام تشریعی حق‌ها و تکلیف‌های انسانی دارند؟ پاسخ به این پرسش، هدف این نوشتار است که از سویی به پژوهش‌های فلسفی۔کلامی و از جانب دیگر به فلسفۀ ارزش و به‌ ‌ویژه ارزش‌های اخلاقی و حقوقی پیوند خورده است. این بررسی ناگزیر به شیوۀ تحلیلی و تطبیقی به انجام خواهد رسید‌ و با توجه به دامنۀ گستردۀ این پرسش‌‌، لاجرم قلمرو آن به آرای سه صاحب‌نظر برجسته ؛ یعنی خواجه نصیر الدین طوسی‌‌، علامه حلّی‌‌ و ملاصدرا محدود می‌شود. ترتیب منطقی اقتضاء می‌کند که پس از طرح مسئله‌‌، نخست مبادی تصوری و تصدیقی آن تبیین شود و سپس چرایی و چگونگی ابتنای هریک از حق و تکلیف بر قوای نظری و عملی نفس انسانی جداگانه شرح داده شود. حاصل این مطالعه ثابت می‌کند که بدون وجود قوای نظری و عملی در نفس انسانی نظام تشریعی حق و تکلیف مصداق ندارد و قابل توجیه نیست.
صفحات :
از صفحه 143 تا 168
مشخصات اثر
نویسنده:
سعید زیباکلام
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
چکیده :
در این مقاله تلاش می‌کنم ربط و نسبتی که قاعدۀ ملازمه میان عقل و شرع برقرار می‌کند را تحلیل کنم. برای این هدف‌‌، سه سؤال محوری طرح و به ترتیب تحلیل می‌شود: نخست‌‌، آیا «هر آن‌ چه عقل بدان حکم کند‌‌، شرع نیز بدان حکم می‎کند»؟ دوم‌‌، چنانچه در موضوعی حکم شرع و حکم عقل متغایر یا متعارض از آب در آیند، چه باید کرد؟ سوم‌‌، چگونه تشخیص یا تمییز بدهیم که احکام صادرشدۀ‌ عقلِ مورد بحث، آلوده / نفسانی / شیطانی است؟ برخی از نتایج مقاله عبارت‌اند از: 1) از آنجا که ‌‌‌‌‌عقل‌های ما بدون استثناء همگی دسترس‌ناپذیرند، ناگزیریم برای تمییز چگونگی عقل‌ها‌‌، همواره به ارزیابی احکام صادرشدۀ‌ عقل‌ها بپردازیم؛ 2). این‌که ‌‌‌‌‌برای عقل اوصافی پسندیده یا نکوهیده در نظر بگیریم و تصور کنیم با این کار تکلیف تمام احکام صادرشدۀ‌ همۀ ‌عقل‌های عالَم را ـ برای همیشه ـ تعیین کرده‌ایم، شیوۀ‌ بی‌حاصلی است و به نتایجی هم منتهی نمی‌شود؛ 3) برای نجات قاعدۀ ملازمه از معضله‌اش هیچ اقدام یکپارچه و خلل‌ناپذیری بدون نفی استقلال عقل نمی‌توانیم، ‌صورت بخشیم.
صفحات :
از صفحه 97 تا 116
مشخصات اثر
نویسنده:
روزبه زارع، حسن حسینی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
چکیده :
در ادبیات معاصر فلسفۀ تحلیلی‌‌، اصل دلیل کافی به واسطۀ نتایج مناقشه‌برانگیز آن‌‌، مورد حمله قرار می‌گیرد. از میان این نتایج‌‌، آن‌چه بیش از همه اساسی تلقّی می‌‌شود‌‌، ‌ضرورت‌انگاری (شکست موجّهات). است. همۀ ما بر این باوریم که امور ممکنی پیرامون ما وجود دارند که می‌‌توانستند به گونه‌‌ای دیگر باشند؛ حال پرسش این است که اگر هر چیز‌‌، علّتی کافی داشته باشد‌‌، آیا جایی برای وجود اشیای امکانی باقی خواهد ماند یا همه چیز ضروری خواهد شد؟ در مواجهه با این مسئله‌‌، پاسخ‌‌های متنوعی شکل گرفته که در متن مقاله به آنها اشاره شده، اما آن‌ چه در این مقاله بر آن تأکید کرده‌ایم‌‌، اولاً‌‌، تبیین دقیق ایراد ضرورت‌انگاری با بیان یکی از قائلین اصلی آن (پیتر ون اینوگن‌‌) و ثانیاً‌‌، پاسخی مبتنی بر انکار ضرورت علّی از جانب یکی از مهم‌‌ترین پژوهشگران این عرصه (الکساندر پراس) به‌ عنوان راه حلِّ این مسئله است. در‌ نهایت‌، راه‌ حل فیلسوفان مسلمان را با محور قرار دادن‌ ابن‌ سینا طرح کرده‌ایم که بدون انکار ضرورت علّی‌‌، ایراد ‌ضرورت‌انگاری را پاسخ می‌دهند.[1]
صفحات :
از صفحه 5 تا 28
مشخصات اثر
نویسنده:
مهدی بیابانکی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
چکیده :
اوایل قرن بیست و یکم، شاخۀ جدیدی از حوزۀ علوم‌ شناختی به نام «علوم‌ شناختی دین» توجه محققان بسیاری را به خود جلب کرده است. محققان در این شاخه به دنبال بررسی مکانیزم‌های‌ ‌شناختی هستند که باورهای دینی را در انسان تولید یا تقویت می‌کنند. نظریه‌ها و همچنین شواهد تجربی علوم‌شناختی دین‌‌، پرسش‌های فلسفی و الهیاتی بسیاری را به دنبال داشته‌ است. یکی از مهم‌ترینِ این پرسش‌ها این است که آیا این یافته‌ها نشان می‌دهند که باور به وجود خدا‌‌، باوری ناموجّه است؟ پاسخ برخی از فلاسفه به این پرسش مثبت است. به اعتقاد آنها مکانیزم‌های ‌شناختی مورد مطالعه در این حوزه‌‌، تهدیدی علیه خداباوری‌اند. دلایل آن‌ها در این خصوص عمدتاً بر مستعدّ خطا‌ بودن مکانیزم‌های‌ شناختی و همچنین غیرحسّاس‌ بودن این مکانیزم‌ها نسبت به صدق استوار است. هدف ما در این مقاله این است که نشان دهیم که حتی با فرض پذیرش نظریه‌ها و شواهد تجربی علوم‌ شناختی دین‌‌، هیچ یک از این گونه دلایل نمی‌توانند ناموجّه‌ بودن باورهای دینی و به‌ ‌ویژه ناموجّه‌ بودنِ باور به خدا را نشان دهند. استدلال ما در این زمینه‌‌، بر مانعة ‌الجمع نبودن تبیین‌های طبیعی و فراطبیعی و همچنین محدودیت اساسی مکانیزم‌های ‌شناختی استوار است.
صفحات :
از صفحه 29 تا 50
مشخصات اثر
نویسنده:
کامران قیوم زاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده مراجع
چکیده :
دلالت‌شناسی ضمایر اشاره‌‌ای مرکّب یکی از مباحث مهم در فلسفۀ زبان است. سه مسئلۀ اساسی در این حوزه را می‌توان این گونه بیان کرد: 1) آیا این ضمایر دالّ محض هستند و یا عباراتی مسوّر؟ 2) آیا در ضمیر مرکّب «آن ب» عبارت «ب» در تعیین مدلول و موفقیت‌‌‌آمیز‌ بودن اِرجاع ضمیر نقشی دارد؟ و 3) سهم عبارت «ب» در گزاره‌‌ای که بیان می‌شود، چیست؟ در پاسخ به پرسش اول، باید گفت که ضمایر اشاره‌‌ای مرکّب، دالّ محض هستند. در پاسخ به پرسش دوم از این نظر دفاع می‌شود که عبارت «ب» در ارجاع موفقیت‌‌‌آمیز ضمیر به مدلول خود نقش دارد. به عبارت دیگر‌‌، اگر به فردی اشاره کنیم و بگوییم «آن ب» برای آن‌ که این ضمیر به‌طور موفقیت‌‌‌آمیز به آن فرد دلالت کند لازم است که فرد صفت «ب» را دارا باشد‌‌، در غیر‌ این صورت، ضمیر به هیچ چیز ی دلالت نخواهد کرد و در پاسخ به پرسش سوم، می‌توان گفت که عبارت «ب» سهمی در گزاره‌‌ای که بیان می‌شود، نخواهد داشت و بخشی از خبری که دربارۀ شیْ‏ء مورد اشاره می‌دهد نیست.
صفحات :
از صفحه 169 تا 186
مشخصات اثر
نویسنده:
رضا نقوی، حسین واله
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
چکیده :
استدلال ‌پرسشِ‌ باز نقطۀ عطفی در اخلاق تحلیلی معاصر است که بسیاری از دیدگاهای جدید در واکنش به این استدلال مطرح‌ شدند. در این مقاله به نقد و بررسی استدلال ‌پرسشِ‌ باز و مفروضات معناشناختی آن پرداخته‌ و نشان داده‌ایم که این استدلال کاربستی از پارادوکس تحلیل و نظریۀ توصیفی معنا در مورد مفاهیم اخلاقی است. بنا بر پارادوکس تحلیل‌‌، مقوّمات اشیاء در مفهوم آنها دخیل بوده و بدین جهت تعاریف حقیقی که مشتمل بر مقوّمات اشیاء هستند‌‌، این‌همان‌گویانه و فاقد اطلاع تازه‌اند. در ادامه، برای حلّ پارادوکس تحلیل راه حلّ مستفاد از دیدگاه‌های معناشناختی فرگه‌‌، پوزیتیوسم منطقی‌‌، سهروردی۔لاک و کریپکی۔پاتنم را مطرح کرده و نشان دادیم که‌ هیچ‌یک از این دیدگاه‌ها قابل إعمال بر مفاهیم اخلاقی نبوده و نمی‌توانند پاسخ رضایت بخشی در قبال استدلال ‌پرسشِ‌ باز قلمداد شوند. در‌ نهایت‌‌، توضیح دادیم که می‌توان با الهام از نظریۀ کریپکی۔پاتنم و با توسل به شهودات زبانی، راه حلّ دیگری برای «پارادوکس تحلیل» پیشنهاد کرد. بنا بر این راه حلّ‌‌، ارجاع اولیۀ واژه‌های اخلاقی بر مصادیق خارجی بدون وساطت مفهوم و از طریق شهودات مشترک اهل زبان انجام می‌پذیرد و مفهوم دقیق این واژه‌ها به‌تدریج در فرآیند تحلیل و با لحاظ شهودات اولیّه ساخته و پرداخته می‌شود.
صفحات :
از صفحه 73 تا 96
مشخصات اثر
  • 1
  • تعداد رکورد ها : 8