جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرور > مرور مجلات > ذهن > 1397- دوره 19- شماره 75
  • تعداد رکورد ها : 9
نویسنده:
فرنگیس عباس زاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
در نشانه ‏شناسی لای ه‏ای متن قرآن کریم به عنوان منبع لایزال معارف الهی سطوح و لایه‏ های معنایی متفاوتی دارد و متن این کتاب مقدس شبکه‏ای باز از لایه‏ های متنی متعدد است. ساختار درونی هر لایه که از عناصر، دلالت ‏ها و معانی متفاوتی تشکیل شده، بر اساس روابط لای ه‏ای آن کشف می‎شود. در مباحث نشانه‏ شناسی جدید ثابت شده است که بررسی متون مختلف که زنجیره‏ای از نشانه‎های گسترده است، می‎تواند به خوانشی تازه از متن منجر شود. در این راستا پژوهش حاضر در صدد است به بررسی ابعاد معنایی و نشانه‏ شناختی عناصر طبیعت و روابط سلبی میان آنها در متن قرآن کریم بپردازد تا پیام ‏هایی را که خداوند از طریق این عناصر و روابط معنادار بین آنها به انسان منتقل نموده، رمزگشایی کند. برای تحقق این مهم، در این جستار با توسل به رویکرد نشانه‏ شناسی لای ه‏ای به عنوان چارچوب نظری تحقیق و به روش توصیفی تحلیلی به بررسی نمونه ‏هایی از آیات قرآن کریم پرداخته شده است. نتایج تجزیه و تحلیل داده ‏ها در لایه‏ های متنی متعدد قرآن کریم حاکی از آن است که متن این کتاب مقدس از لایه ‏های ساختاری سلسله‏ مراتبی تشکیل شده است که خود لایه‏ های مفهومی بزرگ‏تر را در بر می‏گیرد. ازآنجاکه درک عنای عناصر در متن با توجه به محیط و بافت قابل تفسیر است، نشانه ‏شناسی لای ه‏ای به عنوان یک انگاره میان‏ رشته ‏ای می‏تواند ابزاری ارزشمند و مفید برای بازنمایی معنایی رمزگان در متن قرآن مورد توجه قرار گیرد.
صفحات :
از صفحه 231 تا 270
نویسنده:
علیرضا کرمانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
علم ظهور و پیدایی است در موطن نفس و حضور مدرَک است نزد مدرِک. انسان صرفاً‌ به هر آنچه در اوست، حقیقتاً علم دارد و امری بیرونی بدان جهت که از موطن نفس غایب است،‌ بالذات متعلق علم قرار نمی‌گیرد. در این تفسیر که مبتنی است بر مساوقت علم و وجود، علم منحصر است در علم حضوری و صورت‏‌های علمی، بعینه صورت نفس عالِم‏‌اند و با او وحدتی دارند از سنخ وحدت معلول با علت. با این وصف، این صور‌ت‏‌ها انشای نفس انسان‏اند و لذا عالَمی که آدمی ظرف وجود اوست، در همه وسعت و جزئیات و کلیاتش به انشای نفس موجود است. افضل‏الدین کاشانی و محمدحسن الهی طباطبایی با چنین تفسیری از حقیقت علم و بیان رابطه آن با عین، علاوه بر ارائه پاسخ‏‌هایی به پرسش‏‌های معرفت‌شناختی، راه را برای تبیینی از معجزات و خوارق عادات هم باز نموده‏‌اند.
صفحات :
از صفحه 155 تا 172
نویسنده:
میثم دادخواه، علی نقی باقرشاهی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
هستی­شناسی و هرمنوتیک در قرن بیستم تعاملاتی جدی با هم داشته­ اند؛ تعاملی که البته از طریق پدیدارشناسی ممکن شد و اوج این ارتباط را در آثار سه فیلسوف مطرح این قرن یعنی هایدگر، گادامر و ریکور می‏توان مشاهده کرد. در این مقاله مروری بر ویژگی های برجسته خط سیر فلسفی ریکور ارائه می­شود؛ مسیری که او با گرفتن سرنخ از متفکران هرمنوتیک آلمان از جمله دیلتای، هایدگر و گادامر سعی در تلفیقی منطقی از دو شق عمده هرمنوتیک، یعنی هرمنوتیک رمانتیک و پدیدارشناختی دارد؛ تلفیقی که به دنبال آن است تا حق هر دو نگاه هرمنوتیکی را ادا نموده، در عین حال نقاط ضعف آنان را نیز تا حدودی پوشش ­دهد. درحقیقت ریکور در روند فلسفی خویش به جای اینکه همانند هایدگر مستقیماً به مسئله هستی ­شناسی بپردازد، با گذار از سطح معناشناسی و تلفیق آن با فلسفه تأملی درنهایت هستی ­شناسی را نیز مورد توجه خویش قرارمی­دهد؛ ازاین­رو برای ریکور نیز هستی ­شناسی مسئله بنیادین بود؛ اما او مسیری طولانی­تر را برای رسیدن به این هدف برگزید؛ مسیری که در آن لازم بود پدیدار­شناسی نیز در ساختاری جدید و به شکلی متفاوت از هوسرل و هایدگر مطرح شود. تلاش این نوشتار بررسی این مسیر طولانی­تر در مقایسه با نگاه مستقیم هایدگر به مسئله هستی­ شناسی و بیان این ادعاست که برگزیدن این راه با وفادارماندن به هستی­ شناسی هم ممکن و هم لازم بوده است؛ از سوی دیگر بررسی و ایضاح نقش هایدگر و ریکور در تحول پدیدارشناسی هوسرل از طریق تزریق هرمنوتیک به آن، بخش دیگری از این نوشتار را تشکیل می­دهد؛ همچنین این موضوع را نقد و ارزیابی خواهیم کرد که ریکور تا چه میزان توانسته است تاریخی‏بودن فهم انسان را در کنار جنبه عینی ­گرایانه معرفت­ شناسی حفظ کند و رویکرد او در تلفیق میان تبیین و فهم با چه چالش­هایی روبروست.
صفحات :
از صفحه 109 تا 138
نویسنده:
رمضان علی‌تبار فیروزجایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
یکی از مسائل مهم و اصلی در علوم انسانی، روش‌شناسی آن است. عوامل و متغیرهای مختلفی در روش‌شناسی نقش دارند که از جمله آن، موضوع علوم انسانی و نوع تلقی از آن است. موضوع علوم انسانی در یک معنای کلی، انسان و جامعه و در معنای دقیق‌تر عبارت است از کنش‌ انسانی. نوع تلقی از انسان و کنش‌های وی در مکاتب علمی- نظیر پارادایم‌های سه‌گانه در علوم انسانی- متفاوت بوده و بر اساس آن، به روش‌شناسی متفاوتی نائل شدند. کنش انسانی به مثابه موضوع علوم انسانی دارای مختصات و ویژگی‌های مختلفی‌اند که آن را از موضوع دیگرعلوم به‏ویژه علوم طبیعی متمایز می‌ُسازد. این ویژگی‌ها عبارت‏اند از: آگاهانه‌بودن، ارادی‌بودن، هدفمند‌بودن، معناداربودن، اعتباری‌بودن و... که وجود هر کدام به گونه‌ای در روش‌شناسی علم نقش داشته و درمجموع در علوم انسانی نیز اقتضای روشی خاصی خواهد داشت. مقاله حاضر با روش اسناد و مدارکی در گردآوری داده‌ها و روش عقلی در تحلیل اطلاعات، زمینه را برای نظریه‌پردازی در روش‌شناسی علوم انسانی فراهم ‌می‌سازد؛ ازاین‏رو سعی‌می‌شود ضمن معرفی انسانِ علوم انسانی و روش شناخت آن، به ویژگی‌های کنش انسانی و اقتضائات روش‌شناختی آن در علوم انسانی بپردازد. مقاله حاضر برگرفته از طرح تحقیقی «معیار دینی‌بودن علوم انسانی» (از نگارنده مقاله) مربوط به صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور (INSF) Iran National Science Foundation به شماره 91004340 می‌باشد.
صفحات :
از صفحه 55 تا 84
نویسنده:
علیرضا قائمی نیا
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
زبان‌شناسی شناختی یکی از علوم شناختی است که در دهه‌های اخیر گسترش چشمگیری یافته است. این شاخه علمی که از نتایج دیگرعلوم شناختی در خصوص ذهن و فرایندهای ذهنی سود می‌برد، تأثیر گسترده‌ای بر مطالعات ادبی و فهم متون دینی داشته است. به‌کارگیری این جریان در مطالعات قرآنی دستاوردهای زیادی داشته و همچنان در حال گسترش می‌باشد. نگارنده با اشاره به ادعای اصلی این جریان و اصول آن، به بیان نقدهای مختلف از قبیلِ تجربه‌گرایی و نسبیت‌گرایی و عدم همخوانی با تجرد نفس و تجرد ادراک و غیره می‌پردازد و این نقدها را ناشی از سوء فهم این اصول و برخی ادعاهای فلسفی و عدم تعمق در آنها می‌داند. از این گذشته، به وجود تقریرهای مختلف از برخی دیدگاه‌ها- مانند بدن‌مندی- می‌پردازد؛ همچنین نگارنده تفاوت استعاره‌های مفهومی با استعاره ادبی را بیان کرده، مغالطات مخالفان در این زمینه را بر می‌شمارد و در پایان، به برخی دستاوردهای این نوع تحلیل در مطالعات قرآنی می‌پردازد. مطالعات قرآنی در عصر حاضر به مطالعات پیشین و پسین تقسیم می‌شوند. در نوع نخست، بر خلاف نوع دوم، به مفهوم‌سازی‌های درونی قرآنی وقع چندانی نهاده نمی‌شود و به تطبیق پاره‌ای از اصول زبان‌شناختی پیشین بسنده می‌شود.
صفحات :
از صفحه 5 تا 54
نویسنده:
محمد عرب صالحی، صدیقه نیک طبع
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
در راستای نظریه جهان‌شمولی خطابات الهی که تاریخی به بلندای تاریخ بعثت پیامبر اکرم… دارد، نظریه تاریخ‎مندی قرآن و برخی آموزه‏های آن، نظریه‌ای است که اخیراً توسط برخی نواندیشان دینیِ منسوب به جریان فکری نومعتزله- از جمله نصر حامد ابوزید- ارائه شده است. آنها متأثر از نگرش تاریخی‌نگری در غرب و همچنین تأثیرپذیری از نظریه ‌گفتاری و شفاهی‌بودن متون‌ مقدس، گفتاری‌بودن سبک قرآن را مؤید و شاهد تاریخیت قرآن می‏دانند. بررسی این موضوع افزون بر لوازمی که بر آن مترتب است، از جهت سابقه بحث شفاهی‏بودن خطابات در کتب اصولی و وجه ارتباط یا تمایز آن با نظریه تاریخ‏مندی قرآن و اینکه چگونه از اصل مشترک گفتاری‎بودن، نتایج متفاوتی گرفته شده است، دارای اهمیت است. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به نقد و بررسی این موضوع، با تأکید بر اصل «گفتاری‎بودن وحی» از یک سو و تکیه بر مبانی اصولیان در موضوع خطابات شفاهی می‌پردازیم و معلوم می‌گردد ادعای ملازمه بین گفتاری‎بودن و تاریخیت قرآن ادعایی سست و بدون پشتوانه عقلی است؛ بلکه علاوه بر مبانی متعدد کلامی، مبانی اصولیان هم، مانع از ملازمه بین سبک گفتاری و تاریخی‏بودن قرآن می شوند.
صفحات :
از صفحه 85 تا 108
نویسنده:
میثم شادپور، علی شیروانی هرندی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
فلسفه عمل شاخه ‏ای نو از فلسفه است که عمل آدمی را مورد پژوهش فلسفی قرار می‏دهد و به پرسش ‏هایی از قبیل چیستی فعل و فاعل می‏پردازد و مقومات و شروط لازم برای تحقق فعل و فاعل را می‏کاود؛ همچنین از اختیار و آزادی عمل پرسش می‏کند و نسبت آن با اصل علیت را مورد توجه قرار می‏دهد. در این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی به بررسی دیدگاه هیوم درباره مسائل فلسفه عمل می‏ پردازیم. این مقاله از دو جهت، قابل توجه و کم‏ سابقه است: نخست اینکه تقریری از مسائل فلسفه عمل را عرضه می‏کند و دیگر اینکه دیدگاه هیوم درباره این مسائل را بررسی می‏کند. در این نوشتار روشن می‏شود که هیوم همان تلقی سنتی از فعل را قابل قبول می‏داند؛ ولی درباره فاعلیت آدمی تبیین متمایزی عرضه می‏کند و اگرچه فعل آدمی را مشمول اصل علیت می‏داند، از آزادی به معنای خودانگیختگی فعل از فاعل دفاع می‏کند. لازم است ذکر گردد که فلاسفه مسلمان نیز از ایده فاعلیت مختار دفاع می‏کنند بی‏ آنکه در دام تفسیرهای سابژکتیو و ذهنی از آنها فرو افتند.
صفحات :
از صفحه 201 تا 230
نویسنده:
عباس دهقانی نژاد، محسن جوادی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
در این مقاله سعی شده است با روش توصیفی ـ تحلیلی دیدگاه قاضی عبدالجبار در مورد مناقشه معرفتی ذهنیت‎گرایی در سه حیطه متافیزیکی (هویات‌ خارجی)، ارزش‌های اخلاقی و ارزش‌های زیباشناختی بیان شود. هرچند تا کنون پژوهش‎‏هایی درباره عینیت یا ذهنیت ارزش‎های اخلاقی از دیدگاه عبدالجبار انجام شده، اما کار مستقلی که به بررسی ذهنیت‎گرایی در هر سه حیطه پرداخته باشد، صورت نگرفته است. از دیدگاه عبدالجبار پذیرش ذهنیت‎گرایی متافیزیکی مستلزم تناقض است و او با دلایل متعدد سعی در ابطال این دیدگاه دارد. در حیطه اخلاق نیز عبدالجبار با ارائه نظریه‏ای به نام وجوه، ارزش‏های اخلاقی را عینی دانسته و در رد ذهنیت‎گرایی و همچنین قراردادگرایی در اخلاق دلایلی اقامه می‏کند؛ اما در ارزش‏های زیباشناختی عبدالجبار جانب ذهنیت‎گرایی را گرفته و این ارزش‏ها را وابسته به فاعل شناسا می‌داند؛ البته در این قسمت وی بیشتر به توصیف دیدگاهش پرداخته و دلایل چندانی برای دیدگاهش اقامه نمی‏کند.
صفحات :
از صفحه 139 تا 155
نویسنده:
محمد علی معمارزاده اصفهانی، مهدی قوام صفری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
ارسطو نوس را در تحلیلات ثانوی به عنوان ملکه معرفتی و دانش علمی برهان­ ناپذیر معرفی می­کند. کارکرد این ملکه معرفتی دریافت اصل ­های دانش و اموری است که همه دانش ­ها بر آن استوارند. نوس در درباره نفس به عنوانِ ویژگی انسانی شناخته شده است؛ آن ویژگی در ما که نفس به واسطه آن می‌شناسد و حکم می­کند. نوس از نظر ارسطو واجد تقسیم ­هایی است: عملی و نظری، منفعل و سازنده. نوس منفعل پیش از ادراک معقولات خود هیچ چیز نیست و پس از به‌فعلیت‌رسیدن به صورت تمامی معقولات در می­ آید؛ اما ویژگی ­ای که در نوس موجب به‌فعلی ت­رسیدن معقولات می­شود، همان نوس سازنده است. نوس سازنده ملک ه­ای نفسانی و درونی است که موجب بالفعل ­شدن معقولات می­گردد. تلقی ابن­ سینا از عقل تفاوت­ های جدی­ای با ارسطو دارد؛ او عقل را در مقام ذات خود مجرد دانسته، آن را واجدِ خودآگاهی پیش از درک اشیا می­داند. مراتب عقل نزد ابن‌سینا به جای دو مرتبه به چهار مرتبه: هیولانی، بالملکه، بالفعل و مستفاد ارتقا می­یابد. عقل فعال برای ابن­ سینا امری بیرونی است که با اشراق خود نفس را به فعلیت عقلانی می­رساند. رویکرد ابن‌سینا به عقل با توجه به سنت ارسطویی واجد تفاوت­ هایی جدی است. وی از طرفی تلقی ارسطو از عقل را می‌پذیرد و با توجه به آن، لوازمش را پیگیری می‌کند؛ از سویِ دیگر رگه­ هایی از تفکر نوافلاطونی را در دیدگاه خود وارد کرده و می­کوشد آن را با رویکردِ اول سازگار کند. این مقاله وجوه تلائم و تنافر تفسیر ابن­ سینا از نظریه نوس ارسطو را بررسی می­کند.
صفحات :
از صفحه 173 تا 199
  • تعداد رکورد ها : 9