جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مجموعه­ شعرهای قیصر امین­ پور، حامل مفاهیم خاص فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و ویژگی درونی و روانی انسان است، نگاه ویژه قیصر به برخی از این­ مفاهیم در مطالعات جامعه ­شناختی در بعد روانشناسی و آسیب­ انگاری، تأمل­ برانگیز است، برخی نیز مفاهیم عرفانی عمیق در خود دارند، دومفهوم «درد» و «کودکی»، از این ­زمره­ اند، قیصر، به ­دنبال عینی­ سازی­ای از مفهوم انتزاعی «درد» است، این­ درد، دارای مراتب و ابعاد گوناگون است، ساختار و پیکره مخصوصی دارد و فضای خاصی بر آن حاکم است،کودکی در نگاه نخست، تفاوت ماهوی و ساختاری با «درد» دارد؛ اما با مطالعه عمیق ­تر، مشاهده می­شود که «کودک»، فضایی در بطن «درد» دارد، التقا و به­ هم ­پیوستگی این ­دو مفهوم، ناشی از غم غربت و نوستالژی به ساحت و شهری است که در اندیشة قیصر، دارای جغرافیا و مساحت خاصی است،شیوه پژوهش، تحلیل محتوایی (Content Analysis) است، در این روش با استفاده‌ از مطالعه منابع موجود و کسب آگاهی‌های لازم درباره موضوع مورد بحث به تحلیل و بررسی آن می‌پردازند، جامعه آماری پژوهش حاضر تمام اشعار قیصر امین­ پور استNormal0falsefalsefalseEN-USX-NONEAR-SA

عطار نیشابوری شاعر عارفی است که در تمام آثارش در پی تفسیر و توضیح مبادی ومسایل عرفانی است و چون بسیاری از شاعران، از باورهای خرافی در آثارش بهره‌گیری کرده ­است، نگارنده در پژوهش حاضر، به بررسی شیوه‌های بهره‌گیری‌های وی در منطق‌الطیر می‌پردازد و می‌کوشد با تبیین این جلوه‌ها، نگاه عرفانی عطار را از این پدیده‌ها مشخص ‌سازد، روش تحقیق دراین پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی از نوع کیفی است، یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد با وصف اینکه منطق­الطیر عطار بر اساس اندیشة عرفانی شکل گرفته از باورهای عامه غافل نبوده و به مانند همة مضامین دیگرش نگاه عرفانی به موضوع از باورهای خرافی و عامیانه دارد و برای رسیدن به مقاصد عرفانی و سیرالی‌الله، وصال و شناخت حق؛ از هر وسیله‌ای در گفتارش مدد می‌جوید.

پژوهش حاضر در پی تبیین علل گرایش شاعران روسی به اشعار خواجه حافظ شیرازی است، و اشاره به عواملی دارد که به شاعران روسی در شناخت مفاهیم اشعار وی کمک کرده­ اند و یا در آفرینش آثار شرقی آنها تأثیرگذار بوده­اند، شاعران روسی از میان شاعران مشرق ­زمین به حضرت حافظ توجه ویژه­ای داشته­ اند و کلام خواجه شیراز در جامعه ادبی روسیه از جایگاهی با ارزشی برخوردار است، برخی از شاعران روسی مستقیماً در اشعار خود از حافظ نام برده­ اند و تعدادی نیز در وصف او و اندیشه­ های عرفانی فلسفی و اخلاقیش شعر سرودند، در مقاله همچنین به «انجمن مریدان حافظ» اشاره می­شود که در سن­پیتربورگ توسط شاعران غزل­ سرای روسی ویچیسلاف ایوانف و میخائیل کوزمین تأسیس شد و به خیمه حافظ معروف بود، اعضای انجمن مرید حافظ بودند، انجمن به شناخت حافظ و ترویج اندیشه­ های عرفانی او کمک شایسته­ ای کرده است، نتیجۀ پژوهش حاکی از آن است که شاعران روس در ادوار گوناگون از حافظ نام برده­اند و اندیشه­ های عرفانی فلسفی - اخلاقی و غزلیات آهنگین حافظ در اشعارشان بازتاب یافته است، تأسی شاعران روسی از حافظ و اشعار وی سبب شد تا آنها نیز در اشعار خود واژه ­هایی مانند عارف، عندلیب، ساقی، زاهد، خرقه، وجد، دوست، گل­های سرخ شیراز،،،، را به کاربگیرند که به اشعار آنها فضایی کاملاً شرقی و عرفانی داده است.

آگاهی و ادراک از جمله مسائلی هستند که از دیرباز مورد بحث و بررسی محققان، فلاسفه و حکما بوده با وجود این که هیچ نظریة مورد اتفاقی دربارة آگاهی وجود ندارد، اجماعی گسترده دربارة این رأی وجود دارد که تبیین بسنده‌ای از ابعاد مختلف روحانی و جسمانی انسان مستلزم فهم روشنی از آگاهی و جایگاه آن در هستی و خلقت است، مرلوپونتی با طرح دیدگاه (conscious- bodyبدن/تن- آگاه)، بدن را به عنوان آگاهی پدیدارشناسی معرفی می‌کند و نه صرفاً به عنوان جسم دارای امتداد، از این رو بدن خودِ آگاهی است نه واسطه آگاهی و عالم و ظهور آگاهی ما به صورت بدن است؛ یعنی آگاهی بدنمند،طرح چنین مسائلی از دیرباز در عرفان شرق نیز به اشکال گوناگون دیده شده است، اینکه ادراک و آگاهی چگونه وجود مدرِک را دستخوش تغییر و دگرگونی قرار می‌دهنداز جمله در اشعار مولانا عارف بزرگ اسلامی نیز این سیر تحول مشهود است،به عبارت دیگر،بانگاهی نو به متون عرفانی کلاسیک چون مولانا،بسیاری ازنظریه‌های مدرن را می‌توان بررسی کرد؛به عبارت دیگر، نمود نظریه‌های مدرن را درمتون کلاسیک نشان داد وبه تازگی‌ها در آن دست یافت، نگارنده در پژوهش حاضر به روش پژوهشی توصیفی- تحلیلی ازنوع کیفی،در نظر دارد با طرح مسأله آگاهی و ادراک از منظراین دو عارف و فیلسوف، به تبیین دیدگاه‌های آنان پرداخته و وجوه شباهت و افتراق آنان را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.

سخن گفتن یکی از ویژگی‌های مهم بشراست که پیوند ناگسستنی با اندیشه وتفکرآدمی دارد، ونکته مهم آن است که هریک ازگروه‌های اجتماعی زبان خاصی رابرای بیان مقاصدخود برمی‌گزینند؛یکی از این زبان‌ها زبان عرفانی است واز جمله اینعارفان وارسته مولانا جلال‌الدین بلخی و شمس تبریزی هستند که آثاری ارزشمند بنام‌های مثنوی معنوی و مقالات شمس رابه مجموعه متون عرفانی اضافه نموده‌اند؛ یکی ازموضوعات موردتوجه ایشانتوجه به مسأله خاموشی و سکوت و سخن درعرفان است که درزیر بنای فکری ایشان گنجانیده شده است وبا بکارگیری ازعنصر رنگ وواژه‌هایی چون سیاه وسپید آنها راخاص و ویژه نموده‌اند، آنچه ما در این مقاله بدان می‌پردازیم، بررسی سخن وخاموشی سیاه و سپید در اندیشه این دو عارف استواین که این عبارات در اصل به چه معنی بوده است.

انسان به واسطه اختیاروعقل خدادادی، دربرابر رفتاروگفتارخویش مسؤولیت داردودرتخطی از کارهای خلاف شرع، مجازات می‌شود، در این میان گاهی عواملی وجود دارد مانندتوبه، موجب سقوط مجازات وعفووی می‌گردد، توبه، یکی از موضوعات مهم اسلام است که درشریعت، عرفان وقانون مجازات اسلامی جایگاه ویژه‌ای داردو در فقه جزایی اسلام، یکی از عوامل سقوط، عفو و تخفیف مجازات‌های حدی به جزء حد قذف می‌باشد، رویکرد این مقاله، تبیین این مسأله است که آیاتوبه می‌تواند با این تئوری اسلامی درعمل موردپذیرش وقابل بهره‌برداری باشد؟ نگارندگان دراین مکتوب با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای، برآنندکه این مسأله را درفقه وقانون مجازات اسلامی بارویکردعرفانی تحلیل وتوجیه نمایند، یافته‌ها حاکی از رویکرد نوین قانونگذار در راستای تحولاتقانون مجازات اسلامی92 است که با پیش‌بینی نهاد توبه به عنوان یکی از عوامل سقوط مجازات، این مفهومرا به صورتی قاعده‌مند وارد نظام کیفری ایران کرده است وچنان که بانظرگاه شریعت وعرفان بررسی شود، نقش عملی توبه را دراصلاح، بازپروری ورشدمعنوی انسان مجرم، بیشتر نمایان می‌سازدوبااین نگاه ومعیارهای فقهی وعرفانی، قاضی آسان‌تر به احراز توبه وندامت واصلاح مجرم، دست می‌یابد.

داستان سلامان و ابسال، به رغم بعضی مشابهت‌ها با داستان‌های کهن ایرانی، در اصل اسطوره‌ای یونانی بوده‌است که نخستین بار از طریق ترجمه از یونانی به عربی، به دست حنین‌بن‌اسحق عبادی به شرق رسیده‌است، قصة مزبور، جنبة تمثیلی، فلسفی، رنگ یونانی و اسکندرانی دارد و به احتمال قوی، به افکار هرمسی و نحلة صابئین که هرمس را از پیامبران خود می‌دانند، مرتبط بوده‌است، امّا بعدها، ابن سینا آن را به صورت قصّه‌ای مکاشفه‌ای و عرفانی درآورده؛ یعنی در حقیقت آن را بخشی از «حکمه‌المشرقیّین» خود در مقابل فلسفه‌ مشاء قرارداده‌است، ابن‌طفیل با تصرّفاتی آن را به یک بحث فلسفی تبدیل‌کرده‌ و بعد از او خواجه نصیر‌الدّین طوسی آن را در شرح اشارات شیخ، تفسیر و تأویل کرده‌است، عبدالرّحمان جامی نیز همان اصل روایت حنین‌بن‌اسحق را به فارسی به نظم درآورده‌است،این تحقیق تحلیلی و توصیـفی است که با استفـاده از اسناد کتابخـانه‌‌ای،نگارنده به تحلیـل محتوای مطالب پرداخته است.

غزلیات شمس پیوندخروش ناخودآگاه درونی شاعر و آواهای طبیعی نظام هستی است، این دو در تطبیق با فضای عرفانی ومعناییمتن شاعرانه به سبکی موسیقیایی احضار می‌شوند،مولانا بی‌هیچ انتخاب گزینشی یا تحمیلی برمتن، مفاهیم عرفانی را در بستر جویباری غزل می‌نشاند و در این راستا به جلوه‌های طبیعی و شاعرانۀ صوت روی می‌آورد،رویکرد درونی و جوششی مولانا به اصوات، مجموعه‌ای از حرف‌آهنگ‌ها، واژه‌آهنگ‌ها، متن‌آهنگ‌ها و صدامعناهارا در حریم غزلیات شمس‌فراهم آورده‌است،این اصوات دارای مصادیق متعددی‌است‌و در این‌ جستار با عناوین:اصوات شاعرانه، اصوات قرردادی، اصوات موکد، اصوات ممتد، اصوات وابسته و اصوات نواختی نامگذاری شده وکیفیت دیگر انواع شناخته شدۀ صوت و صوت‌آفرینی در غزلیات شمس، ازجمله:نام‌آوا، صدامعنا، نغمۀ‌حروف، تکرار، تجنیس‌و،،،تحلیل شده‌است،در غزلیات شمس منشااصوات، حرکت است و این‌دو، کفه‌ها یک ترازو هستند،دراین جستار مهمترین عناصرایجاد حرکت که به خلق ابزارهای صوت‌آفرینی منجر می‌شود، برشمرده شده است،رابطۀ صدا و حرکت و مقاصد ثانویۀ اصوات در غزلیات شمس، دیگر محورهای این پژوهش هستند.

در این مقاله با کمک شرح مفهوم ­سازی­ های عرفا که در اوج هیجانات روحی آنان شکل می­گیرد، به واکاوی سرچشمۀ برخی از شطحیات صوفیه می­پردازیم، از سوی دیگر با تکیه بر نظر دوگانۀ دو مکتب هجویری و مولوی دربارۀ تعبیر کلمۀ بقا در عرفان، برآنیم تا به تعریف روشنی از اصطلاح «الصوفی غیرالمخلوق» برسیم، به دلیل بُعد جهانی و گستردۀ نگاه صوفیه به مسئلۀ بقا و فنا، میکوشیم تا در بخشی از این جستار، گریزی به تطبیق دو شاخۀ عرفانی «اورفه ­گری» در حکمت یونان و عرفان بودایی با عرفان و تصوف اسلامی بزنیم، زیرا که فهم اشتراکات موجود در عرفان­های دیگر تمدن­ها به شناخت و درک هر چه عمیق­تر برخی از اعتقادات صوفیه کمک خواهد کرد، درک مفهوم عبارت «الصوفی غیر المخلوق» نیاز به یک نگرش کلی نسبت به تعابیری همچون کاشف و مکشوف، فقر و غنا و،،، دارد که نگارندگان در راستای نگاه همه جانبه به این مفاهیم و جمع­بندی آنان، به مداقه در آثار طراز اول صوفیه می­پردازند.

برای شناخت و ارزیابی تألیفات و آثار هر نویسنده یا شاعر، علاوه بر مطالعه در شیوۀ زندگی وی و آشنایی با عقایدش ضروری است تا سبک نوشته‌های او نیز مورد بررسی و تحلیل دقیق قرار گیرد، این بررسی از طریق تحلیل محتوا امکان پذیر است، در این مقاله، که به «تحلیل محتوای رسالۀ عقل سرخ سهروردی (شیخ اشراق)» اختصاص دارد،، مطابق‌ معمول‌ترین روش‌ها در تحلیل محتوای آثار، گزینه‌هایی مشتمل بر: 1- آیات قرآن و احادیث،2- واژه‌های رمزی، 3- کلمات عرفانی و نام عرفا، 4- ویژگی‌های زبانی 5- ویژگی‌های بلاغی، بررسی و تحلیل شده است، پس از انتخاب گزینه‌های مزبور، مصداق وجودی هر یک از آن‌ها در متن، مورد جستجو، بررسی و شمارش قرار گرفته و سپس بر مبنای فراوانی داده‌ها، تحلیل و جمع‌بندی و نهایتاً نتیجه‌گیری به عمل آمده است.