جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در اين مقاله بر آن هستيم پس از تبيين مفهوم علم ديني، اخلاق پزشکي ديني را معنا کرده، تشابه و تفاوت آن را با دانش اخلاق پزشکي غير ديني نشان دهيم. روشن است که توجه به باورهاي بيماران و کادر درماني در تصميم گيري پزشکي براي درمان يا چگونگي درمان بيماران، رابطه‌اي دائمي با ديني بودن اخلاق پزشکي ندارد؛ اما پذيرش اخلاق پزشکي ديني، مي‌تواند ضمن تغيير نگاه به انسان در فرايند درمان، بسترساز تدوين اصول رفتاري کادر درماني با بيماران بر اساس باورهاي آنان باشد. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد با پذيرش مفهوم علم ديني قادر خواهيم بود تعريفي مستقل از اخلاق پزشکي ديني در برابر اخلاق پزشکي غير ديني ارائه دهيم که بر اساس آن، حقوق و وظايف متقابل بيماران و کادر درماني بر اساس آموزه‌هاي ديني تبيين و تعيين مي‌شوند؛ آموزه‌هايي که مبتني بر اصول هستي‌شناسي، معرفت‌شناسي و انسان‌شناسي تعريف شده در ساحت دين هستند.

هدف اين مقاله تحليل ماهيت «غيبت» و بيان برخي از احکام آن از منظر اخلاق اسلامي است. سؤال اصلي تحقيق اين است که ارکان غيبت چيست و چه چيزهايي در تحقق غيبت شرط اصلي هستند؟ براي پاسخ به اين پرسش، پس از تحليل تعاريف مختلف، قيودي که تصور مي‌شد جزء ارکان غيبت باشند از هم تفکيک گرديد و مورد بحث و بررسي قرار گرفت. از نتايج اين پژوهش اين است كه اجزاي ماهوي غيبت چهار چيز هستند: ۱.در غياب؛۲. انسان معين ديگر؛۳. بيان کردن چيزي؛ ۴. بیانگر عیب دیگری از منظر عرفی. درنتيجه اموري چون: ۱. تشيع و اسلام غيبت شونده؛ ۲. واقعي بودن عيب يادشده در غياب فرد؛ ۳. پنهان بودن عيب؛ ۴. داشتن قصد انتقاص و عيب زدن؛ ۵. کراهت و نارضايتي غيبت شونده، جزء ارکان غيبت نيستند.

يکي از چالش‌هاي اساسي بنگاه‌هاي بزرگ کار و اشتغال فاصله گرفتن از اصول و ضوابط اخلاقي و درآمد مشروع است. بررسي و تحليل مقوله قاچاق انسان با رهيافت اخلاقي از پيچيدگي و عمق این مقوله پرده برمي‌دارد. موضوعي نظير «قاچاق انسان» از موارد خاص و ويرانگر در حوزه تجارت جهاني است. تلقي ناصواب از رابطه تجارت با اخلاق و اصول اخلاقي يک نابساماني مهم و پردامنه است؛ که اشكارا کرامت و ارزش‌هاي انساني را مورد هتک قرار مي‌دهد. طبيعي است ارائه هرگونه راهکار به‌منظور مبارزه، کنترل و مهار مسئله فاجعه‌آميز قاچاق انسان در تجارت جهاني، فرع بر تحليل و بررسي اخلاقي اين‌گونه معاملات است. اين پژوهش که با روش توصيفي ـ تحليلي و رهيافت اخلاقي انجام يافته، با بيان شرايط موجود و ارائه برخي آمارها و تبيين زمينه‌هاي فراگيري پديده مجرمانه قاچاق انسان، اقدامات و تصميمات مجامع بين‌المللي را در مواجهه با موضوع، ناکارآمد دانسته و راهبرد برون‌رفت از اين بحران را توجه به اصول و تعاليم اخلاق اسلامی در سه بعد بینشی، گرایشی و رفتاری می‌داند.

انديشمنداني که سعادتِ قصواي انسان را در کمال نهايي عقل نظري جستجو مي‌کنند، راه وصول به آن را نيز تقويت همين قوه و فعليت بخشيدن به مراتب مختلف آن مي‌دانند. ملاصدرا در بسياري از مباحث خود همين راه را طي مي‌کند؛ اما در برخي موارد، گامي فراتر نهاده و سعادت نهايي انسان را قرب الهي معرفي مي‌نمايد. هدف اين پژوهش بازخواني آثار ايشان با رويکرد قرآني است. بر اساس یافته‌های این پژوهش تعاريفي که وي از عقل نظري و عقل عملي ارائه مي‌کند، جامع همه شئون عقلي و فطري نيست؛ بلکه فقط حيثيت ادراکي امور فطري را شامل مي‌شود، ضمن آنکه ملاصدرا غايت عقل نظري را سعادت حقيقي، و غايت عقل عملي را سعادت وهمي و خيالي معرفي مي‌کند؛ بر همين اساس در نگرش و نگارش وي، علم حصولي و مباحث حکمت نظري جايگاهي بسيار رفيع‌تر از اعمال، اخلاق و حکمت عملي دارند. اما در قرآن کريم، شئون عقل عملي و مباحث حکمت عملي ـ به‌ويژه اخلاق و اعمال ـ بيش از عقل نظري و حکمت نظري مورد عنايت قرار گرفته‌اند. در اين مقاله به روش تحليلي و با استفاده از داده‌هاي برآمده از منابع كتابخانه‌اي به بازخواني انديشه صدرا و ارزيابي قرآني آن پرداخته‌ايم.

«شهرت‌طلبي» يکي از اصلي‌ترين انگيزش‌هايي است که امروزه عموم مردم را به انجام کارهاي بزرگ وامي‌دارد. قهرمان شدن نمايانگر انگيزه شهرت‌طلبي است که اگر از انسان ستانده شود، گويا محرک ديگري براي انجام امور خود ندارد. تب شهرت‌طلبي، به‌نوعي همه جوامع را فراگرفته است، به‌گونه‌اي که داوري درباره آن را با مشکل مواجه ساخته و مصاديق ناپسند، جاي خود را به مصاديق پسنديده داده است. پژوهش حاضر، ديدگاه‌هاي اخلاق‌پژوهان مسلمان را درباره شهرت‌طلبي بيان مي‌کند و پرسش‌هاي مطرح دراين‌باره را پاسخ مي‌گويد. این مقاله، ارزش‌گذاري شهرت‌طلبي و تفکيک مصاديق مجاز از ناپسند و مذموم، و نيز موارد فاقد داوري را يادآور مي‌شود، سپس به بررسي منشأ و انگيزه‌ها، عوارض منفي و راه‌هاي درمان شهرت‌طلبي، مي‌پردازد.

در فرايند رشد اخلاقي مي‌توان دو نگاه را از هم متمايز کرد؛ نگاه روان‌شناختي و جامعه‌شناختي؛ در نوشتار حاضر تلاش بر آن است که با تلفيق هر دو نگاه، تأثير يکي از نهادهاي اجتماعي (پليس، به‌خصوص راهور) بر رشد اخلاقي افراد جامعه بررسي شود. از ميان عناصر مختلفِ نظام راهنمايي و رانندگي، تنها به قوانين و مجريان (پليس راهور) مي‌پردازيم. داده‌هاي اين پژوهش با مطالعه ميداني و تجربه‌هاي زيسته پژوهشگر (به‌عنوان شهروند و راننده) و نيز اسناد مربوط به قوانين راهنمايي و رانندگي به دست آمده است. براي تحليل داده‌ها نيز از يافته‌هاي روان‌شناختي بهره گرفته شده است. در اين نوشتار نگاهي انتقادي خواهيم داشت و بيشتر بر جنبه مانعيت قوانين راهنمايي و رانندگي و رفتارهاي پليس براي رشد اخلاقي متمرکز خواهيم بود. ادعاي اين نوشتار اين است که برخي قوانين راهنمايي و رانندگي و نيز رفتارهاي پليس، رشد اخلاقي افراد جامعه را مختل کرده و به‌مثابه مانع رشد عمل مي‌کند.

الگوي زندگي مؤمنانه در همه ابعاد سبک زندگي (نگرش، انگيزش، منش) تأثيرگذار است. در نظام اخلاق اسلامي، پيوند ناگسستني ميان رفتارهاي ديني و صفات نفساني (فضايل و رذايل) برقرار است. برخي از اين صفات، تأثيرات مهمي بر انسان و ظهورات بيروني وي دارد. بخل به‌عنوان يکي از اين رذایل اخلاقي، نگرش، انگيزش و رفتارهاي فرد مبتلي را تغيير مي‌دهد. اين مسئله موجب تغيير سبک زندگي وي و فاصله گرفتن از شاخص‌هاي سبک زندگي مؤمنانه مي‌شود. در اين مقاله برآنيم تا به روش اسنادی و کتابخانه‌ای و با رويکرد سبک زندگي پيامدهاي بخل را در سه سطح نگرش ـ شناخت، انگيزش ـ احساس، منش ـ رفتار بررسي کنيم. سؤال اصلي اين پژوهش اين است که پيامدهاي بخل در سبک زندگي ديني چيست؟ نگرش بدبينانه به خدا و آينده، جهل، احساسات ناسالم، اختلال در ارتباطات اجتماعي، تسهيل‌کننده رفتار ناصحيح، برخي از پيامدهاي بخل در سبک زندگي فرد است.