جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

میدانیم که دین طیف گسترده ای از عقاید واعامال گوناگون را شامل است دراباره مقوله دین چها نظریه مهم در عرصه کلام جدید مطرح شده است .و درباره این نظریه ها سوالات جالب توجهی مطرح است که برخی از آنها عبارتند از ، افزایش محبوبیت کسرت گرایی و شمول گرایی را چگونه می توان تحلیل کرد .چگونه باید کسرت گرایی راا بیان کنیم مقاله حاضر بر آن است که به صورت فشرده به تبیین و نقادی این سوالات بپردازد

اندیشه وحدت وجود، از اندیشه‌های اساسی عرفان نظری اسلامی بوده و ابن‌عربی و مولانا از قلل رفیع آن هستند. موضوع این مقاله ربط و نسبت میان این سه است. این نوشتار از دو بخش تشکیل شده است: در بخش اول که در این شماره عرضه می‌گردد و قسمت اعظم مقاله را تشکیل می‌دهد، چیتیک (نویسنده مقاله) پس از اشاره به معنا و ساختار لغوی وحدت وجود، اجمالی از تاریخچه آن را در میان صوفیه از قرن دوم تا زمان ابن‌عربی ذکر می‌کند. سپس با تفصیل بیش‌تری به توضیح روش ابن‌عربی، دیدگاه او در مورد وحدت وجود، تنوع نظریات او در این مورد و ساده‌انگاری‌ها و کژفهمی‌هایی که به‌ویژه خاورشناسان در فهم تعالیم ابن‌عربی رواداشته‌اند، یادآور می‌شود. وی در ادامه‌ی این بخش به بررسی اندیشه وحدت وجود در میان شاگردان باواسطه یا بی‌واسطه ابن‌عربی از قونوی گرفته تا عبدالرحمن جامی، می‌پردازد.

ونسان‌برومر در این بحث، تلاش می‌کند تا به طرح دیدگاه‌های مختلف در باب«امکان سخن گفتن از خدا» بپردازد. او ابتدا به طرح محدودیت‌های سخن گفتن از خدا پرداخته و به سه نوع محدودیت دینی، معرفت شناختی و معنایی اشاره می‌کند. او در این بحث به مسئله «تناقض نماهای دینی» پرداخته و دو رهیافت کاملا متفاوت را در برخورد با این مسئله بیان می‌کند. در ادامه بحث از تناقض نماها به موضوع «اختلاف کیفی نامتناهی بین خدا و مخلوقات» پرداخته و ارتباط آن را با مسئله «امکان سخن گفتن از خدا» بیان می‌کند. برومر، «زبان اشاری» را به عنوان یکی از راه حل‌های پیشنهادی برای مشکل سخن گفتن از خدا دانسته و به نقد و بررسی آن می‌پردازد. «زبان انکشاف»، که مدعی است ما خدا را فقط هنگامی که خودش را بر ما آشکار می‌کند، تجربه می‌کنیم و به میزان همین انکشاف و تجربه و متناسب با آن می‌توانیم درباره او سخن بگوییم، دیدگاه دیگری است که برومر آن را نقد و بررسی می‌کند.برومر در ادامه این بحث به بررسی نظریه تمثیلی توماس‌آکوینی پرداخته و با تفکیک تمثیل توصیفی از تمثیل تناسبی، به نقد و بررسی دیدگاه توماس می‌پردازد.

نظریه «وحدت وجود» که از جانب عرفا مطرح شده به علت دور از عقل بودن و نیز مخالفت با بعضی از ظواهر متون مقدس، مورد انتقادهای فراوان قرار گرفته است. جمعی از طرفداران این نظریه برای کاستن چنین انتقادی آن را به «وحدت شهود» تأویل کرده‌اند و آن را بیشتر مقوله‌ای «معرفت شناختی» دانسته‌اند تا «وجود شناختی». مقاله حاضر بر آنست تا این بحث را از دیدگاه دو عارف بزرگ مسلمان و مسیحی، یعنی ابن عربی و اکهارت مورد بررسی قرار دهد و نیز نشان دهد که تمایز بین «وحدت وجود» و «وحدت شهود» با مبانی عرفا سازگار نیست و نزد آنان این دو یک چیز بیشتر نیستند. هم چنان که بین «ذهن» و «عین» نیز چنین تمایزی را قائل نیستند.

این مقاله در صدد تبیین دیدگاه خاص قاضی سعید درباره چگونگی و کیفیت اتصاف واجب تعالی به صفات است از آن جا که توضیح دقیق این مسئله، منوط به تبیین اصول فکری و مبنایی قاضی سعید است، لذا در ابتدا به این مبانی اشاره شده و سپس چون به نظر نویسنده قول حق در مسئله قول صدرالمتألهین شیرازی است، مقایسه‌ای اجمالی بین این دو دیدگاه به عمل آمده است.

تشکیک مراتب وجود مسئله‌ای است که قریب به اتفاق ابتکارات ملاصدرا در حکمت متعالیه بر آن بنا شده است با وجود این صدرالمتألهین در آثار خود«تشکیک وجود» را چنان مسلم و قطعی انگاشته که هیچ دلیلی بر آن اقامه ننموده و تنها با تشبیه کردن وجود به نور، تشکیک خاصی وجود را در هر دو پذیرفته است.این مقاله کوششی برای یافتن برهان فلسفی بر مسئله تشکیک است که از راه اختلاف آثار وجود و نفی تباین بین وجودات به این مقصود رسیده و آن را از منظر شارحان فلسفه ملاصدرا مورد مطالعه قرار داده است. باید خاطر نشان کرد از آنجا که مقاله در مقام تفسیر و اثبات نظر معروف و رایج بوده از نقد آن خودداری کرده است.

گفت و گوی حاضر از سوی مجله کوگیتو به مناسبت چهارصدمین سالگرد تولد دکارت با یکی از برجسته‌ترین دکارت‌شناسان معاصر درباره وضعیت فلسفه دکارت در جهان کنونی، نحوه آموزش آن، درس‌های کلی و ویژه آن برای نسل امروز صورت گرفته است و به طرح مسائلی، چون شک دکارتی - و گستره آن، کوگیتو و تعابیر مختلف آن، جایگاه خدا در فلسفه دکارت، دو گانه انگاری و وحدت گوهری نفس و بدن، تبیین جایگاه حیوانات در فلسفه دکارت، چگونگی تبیین احساس و تخیل با نظریه سه گانه انگاری و پاره‌ای دیگر از آموزه‌های اصلی دکارت می‌پردازد.

یکی از مباحث اساسی و کلیدی در فلسفه مسئله اتحاد عاقل و معقول است که اثبات و عدم اثبات آن نقش بنیادین در پاره‌ای از مسائل فلسفی دارد. از دیرباز حتی خیلی پیش از اسلام این مسئله مورد توجه اندیشمندان بوده و دیدگاه‌های متفاوتی درباره آن ارائه شده است. در این میان، دیدگاه رئیس فلاسفه مشاء در عالم اسلام به درستی روشن نیست؛ ایشان از سویی، در کتاب شفاء و اشارات به طور صریح و قاطع به مخالفت با آن پرداخته است، و از سوی دیگر، در کتاب مبدأ و معاد با ارائه بیانی اجمالی و تفصیلی به طور جانبدارانه از نظریه اتحاد عاقل و معقول دفاع کرده، آن را اثبات می‌کند. این که کدام نظریه مورد اعتقاد ابن سینا بوده و این که کدام یک از این دو دیدگاه او مقدم بر دیگری است و یا آن چه در مبدأ و معاد آورده شده بر اساس ممشای قوم (مشائین) بوده یا نه، مباحثی است که در این مقاله تلاش شده با استمداد از شواهد و قراین تا حدودی به آن پاسخ داده شود.

ملاصدرا حکیم فرزانه اسلامی تالیفات و آثار قلمی متعددی از خود بر جای گذاشته است کتاب تفسیر ملاصدرا از مهمترین تالیفات وی میباشد او در تفسیر خود به مباحث کلامی مفسران توجه و افر داشته است و به مناسبت به ذکر آرای آنها پرداخته است . و گاه در صدد رد نظریات آنان برآمده است .ملاصدرا در تفسیر خود به نوعی تحت تاثیر مفسرانی چون ابوحامد غزالی ، طبرسی ، فخر رازی ، بوده است ملاصدرا مهمترین وظیفه مفسران را توجه به معانی بطون آیات میداند و میگوید : مفسرانی به حقیقت نزدیکترند که بتوانند از حقایق و رموز آیات پرده برگیرند و در این خصوص ضمن ارائه معیار و ملاکهای تاویل به طبقه بندی مفسران پرداخته است

فکر و اندیشه بشری درباره مسئله جاودانگی و کیفیت آن همواره حساس و فعال بوده است و دعوت انبیای الهی به سوی ایمان به جاودانگی بر این حساسیت بسیار افزوده است . خصوصیات این تفکر و نتایج آن در فلسفه و کلام به طور عام و فلسفه و کلام اسلامی به طور خاص جلوه کر شده است در این مقاله تلاش می شود تا نخست آرای مختلف فیلسوفان و متکلمان مسلمان در ارتباط جاودانگی با مسئله هویت شناسی گزارش شود ودر مرحله بعد کیفیت برخوردهر رای درحل این مسئله تقریر می گردد.