جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جامعه پذیری جنسیتی عمدتا در دوران کودکی و سنین مدرسه شکل می گیرد و به تدریج در ذهن و رفتارهای اجتماعی درونی و متبلور می شود. بدین ترتیب، مدارس و کتاب های درسی به عنوان اولین و موثرترین مرجع رسمی آموزش و انتقال انتظارات اجتماعی و استانداردهای فرهنگی، نقشی مهم در تکوین و توسعه هویت جنسیتی کودکان و نوجوانان ایفا می کنند. در این تحقیق با استفاده از تکنیک تحلیل محتوی، کلیه کتاب های درسی دوره ابتدایی سال تحصیلی 1389- 1388 به تفکیک پایه تحصیلی و عنوان کتاب درسی مطالعه می شوند. در مجموع مطابق یافته های این تحقیق، فراوانی اسامی و تصاویر مردان غلبه چشم گیری بر اسامی و تصاویر زنان دارد. این نوع سوگیری جنسیتی در واژه های کلیدی مرتبط با جنس مذکر و مونث (مانند کلمات مرد و زن، پسر و دختر)، الگوها و ویژگی های کارهای داخل و خارج خانه، ترکیب بعد خانواده بر حسب جنس فرزندان، و فعالیت های ورزشی نیز وجود دارد. نکته مهم تر آن که، غالبا همبستگی مستقیم و معناداری بین پایه تحصیلی و این نوع سوگیری های جنسیتی مشاهده می شود. به علاوه، تفاوت های کمابیش مهمی در خصوص چگونگی بازنمایی برخی از نقش های جنسیتی به تفکیک عنوان کتاب های درسی نیز وجود دارد.

جهانی شدن فرآیند به ظاهر غیرقابل اجتنابی است که فرصت ها و تهدیدهای زیادی را فراروی کشورهای دنیا قرار داده است. با وجود عدم تمایز میان زن و مرد در جهانی یکپارچه، به نظر می رسد زنان آثار جهانی شدن را با گستردگی بیشتری تجربه می کنند. بنابراین، با توجه به نقش بی بدیل و غیرقابل انکار زنان در فرآیند توسعه پایدار، مطالعه تاثیر عوامل موثر بر اشتغال آنان از اهمیت زیادی برخوردار است. از این رو، با توجه به رویکرد نظام جمهوری اسلامی به عدم تبعیض جنسیتی در اشتغال، این مطالعه با استفاده از روش داده  های تابلویی به سنجش تاثیر شاخص های آزادسازی تجاری بر اشتغال زنان در بخش صنعت طی سال های 84-1375 پرداخته است. نسبت صادرات، واردات و نیز نسبت مجموع آن ها به ارزش افزوده در سطح صنایع دورقمی، شاخص های آزادسازی مورد استفاده در این مطالعه است. نتایج بدست آمده بیانگر تاثیر منفی و معنا دار این شاخص ها بر اشتغال صنعتی زنان است. با توجه به این نتایج، پیشنهاد می شود با ایفای نقش نظارتی دولت و شناسایی بخش های موفق در تجارت خارجی، امکانات بیشتری برای ارتقای بهره وری آن ها فراهم شود تا رقابت پذیری صنایع ایران در مقابل سایر کشورها گسترش یافته و از طریق توسعه صادرات و افزایش تولید، تقاضای نیروی کار و نیز تقاضای نیروی کار زنان افزایش یابد.

امروزه پرداختن به موضوعات زنان، مطالعه نقش آنان در اجتماع و نحوه اثرگذاری و اثرپذیری آنان از متغیرهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی مورد توجه و استقبال فراوانی قرار گرفته است. مطالعه آمارهای موجود در این زمینه نیز بیانگر توجه بیشتر جوامع به این گروه اجتماعی و مشارکت بیشتر آنان در عرصه های مختلف است؛ به طوری که شاهد افزایش مشارکت زنان در نیروی کار و کاهش در نرخ های باروری می باشیم. از این رو با توجه به اهمیت موضوع، در این مقاله به تبیین رابطه علی بین نرخ باروری و نیروی کار زنان پرداخته شده است. گروه کشورهای مورد مطالعه کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا هستند. هم چنین این مطالعه طی دوره 1980-2004 صورت گرفته است. در این زمینه می توان به دو دیدگاه موجود اشاره نمود. در دیدگاه اول اعتقاد بر کاهش میزان مشارکت زنان در نیروی کار در اثر افزایش نرخ های باروری است، اما در دیدگاه دوم افزایش میزان مشارکت زنان در نیروی کار موجب کاهش نرخ های باروری می شود. به منظور مطالعه این دو دیدگاه از آزمون علیتی هیسائو استفاده شده است. نتایج نشان می دهند که در کشورهای مورد مطالعه از جمله ایران، رابطه علی دوطرفه برقرار است بدین معنا که افزایش در نرخ های باروری می تواند موجب کم شدن نیروی کار زنان و در نتیجه کاهش مشارکت آنان در نیروی کار شود. از سوی دیگر، با افزایش اشتغال زنان و حضور بیشتر آنان در عرصه های اقتصادی، نرخ های باروری نیز کاهش خواهد یافت.

هدف این مقاله، تبیین رابطه میزان سرمایه فرهنگی زنان با نوع روابط همسران در خانواده است. در این پژوهش پس از تحلیل نظریات و مطالعات انجام شده در این زمینه، به منظور تبیین مساله نوع روابط همسران در خانواده به لحاظ دموکراتیک بودن، از تئوری منابع (نظریه های بلود و ولف، گیدنز، کرامول، ویلموت و یانگ) و تئوری مبادله (نظریه های پیتر بلا) استفاده می کنیم. سرمایه فرهنگی با استفاده از نظریه بوردیو، از سه بخش سرمایه تجسم یافته، عینیت یافته و نهادی شده تشکیل می شود و شامل دانش ها، مهارت ها و هنرهایی است که افراد آن را از طریق آموزش و زمینه فرهنگی به دست می آورند. هم چنین مالکیت میراث های فرهنگی و سهولت دست رسی به آن ها و داشتن مدرک تحصیلی نیز است. روش این پژوهش پیمایشی است و گردآوری اطلاعات با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی از میان 324 زن متاهل و تکنیک پرسش نامه انجام می شود. پردازش داده ها به دو روش دومتغیره و چندمتغیره انجام می شود و یافته ها نشان می دهد که با بالا رفتن سرمایه فرهنگی زنان، روابط آن ها با همسر دموکراتیک تر می شود. از میان متغیرهای زمینه ای میان پایگاه اجتماعی - اقتصادی زنان، میزان درآمد شوهر و منزلت شغلی شوهر با نوع روابط همسران رابطه ای معنادار وجود دارد.

در دهه های اخیر پایداری توسعه به عنوان یکی از مهم ترین دغدغه های پیش روی انسان مطرح گردیده است. در راستای دستیابی به این هدف از جمله مهم ترین مسائلی که می بایست مورد توجه جدی قرار گیرد پایداری توسعه کشاورزی است. به نظر می رسد یکی از ضروریات تحقق این امر نگاه جدی به دانش بومی کشاورزی و از آن جمله دانش زنان در این زمینه است. زنان و به ویژه زنان عشایر، دارای دانشی مثال زدنی در زمینه های مختلف کشاورزی از جمله پرورش دام، فرآوری شیر و ... می باشند. دانشی که در راستای تامین امنیت غذایی و توسعه پایدار به عنوان توسعه انسان محور، شایسته ثبت و حفاظت است. مطالعه کیفی حاضر نیز در همین راستا و با هدف شناسایی و مستندسازی دانش بومی زنان کوچنده ایل کلهر در مورد مسائل مختلف مرتبط با پرورش دام انجام پذیرفت. حوزه جغرافیایی پژوهش، شهرستان گیلان غرب از استان کرمانشاه بود. به منظور گردآوری داده ها از تکنیک گروه های متمرکز استفاده شد. روش نمونه گیری با توجه به طبیعت تحقیق کیفی، نمونه گیری هدفمند انتخاب شد و داده های جمع آوری شده با استفاده از تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های حاصل از زمینه واقعی زندگی نشان می دهد زنان عشایر دارای دانشی تحسین برانگیز در ارتباط با تغذیه دام، دامپزشکی، فرآوری شیر و محصولات غیرلبنی قابل بازگشت به طبیعت هستند که با الهام گرفتن از آن می توان در راستای پایداری کشاورزی و از آن جمله دامپروری گام برداشت.

مطالعه حاضر به منظور تبیین نقش ویژگی های فردی موثر بر اشتغال دانش آموختگان دخترِ دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین انجام می گیرد. این تحقیق از نوع کاربردی است و با استفاده از روش علی - ارتباطی صورت می پذیرد. با توجه به هدف تحقیق، متغیرهای مستقل آن ویژگی های فردی دانش آموختگان است که در این جا در دو گروه ویژگی های روان شناختی و جامعه شناختی مطرح می شوند و متغیر وابسته نیز اشتغال دانش آموختگان است. در این مطالعه از پرسش نامه به عنوان ابزار گردآوری داده ها استفاده شد. پایایی پرسش نامه از طریق ضریب کرونباخ (آلفا %83) محاسبه گردید. جامعه آماری؛ کلیه دانش آموختگان دختر دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین سال های 84 تا 87 می باشند که از بین آنها 140 نفر به عنوان نمونه آماری از طریق نمونه گیری طبقاتیِ متناسب انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل اطلاعات در این تحقیق با استفاده از نرم افزار اس.پی.اس.اس (SPSS) انجام می گیرد. بر اساس نتایج به دست آمده، 58.6 درصد از افراد مورد مطالعه شاغل هستند که بیش از نیمی از آن ها در بخش دولتی و بقیه در بخش خصوصی یا به صورت خوداشتغالی مشغول به کار هستند. مطابق یافته های این مطالعه، محدود بودن فرصت های اشتغال برای زنان در بخش کشاورزی، حمایت نکردن دولت از دانش آموختگان رشته های کشاورزی، و ارتباط نداشتن دانشکده های کشاورزی با بخش کشاورزی، از موانع مهم اشتغال دانش آموختگان دختر در بخش کشاورزی تلقی می شود. ضمن این که بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون، ویژگی اعتمادبه نفس به عنوان موثرترین متغیر در اشتغال دانش آموختگان دختر ارزیابی می شود به طوری که با افزایش اعتمادبه نفس در دانش آموختگان دختر، اشتغال آنان نیز به طور مثبت و معنادار تحت تاثیر قرار می گیرد.

هدف نوشتار حاضر که ماحصل انجام یک پژوهش میدانی از نوع پیمایشی است، مطالعه و ارزیابی خوداتکایی اقتصادی زنان روستایی و عوامل اثرگذار بر آن، در دو منطقه «جلگه ای» و «کویری» مرکز استان اصفهان است. دستاوردهای پژوهش نشان می دهد نیاز مبرم خانواده، دلیل اصلی اشتغال  درصد قابل توجهی از زنان روستایی است. نتایج پژوهش هم چنین موید این است که نزدیک به نیمی از زنان فعال در حوزه اقتصاد، دریافت کننده درآمد حاصل از دست رنج خویش نبوده، حتی برای نزدیک به دو سوم از زنانی که دریافت کننده تمام و یا بخشی از درآمد خود هستند نیز امکان هزینه کردن درآمدشان به صورت مستقل وجود ندارد. برای زنانی هم که امکان هزینه کردن درآمد حاصل از فعالیت های اقتصادی شان وجود دارد، به لحاظ درجه اختیارشان در هزینه کِرد درآمد بین سرفصل های مختلف هزینه ای  تفاوتی کاملا معنی دار وجود دارد. سطح خوداتکایی نه چندان قابل اعتنای زنان منطقه پژوهش با سهم دریافتی آن ها از درآمدشان رابطه مستقیم داشته، اشتغال به فعالیت های اقتصادی خارج از خانه، کارفرما بودن، داشتن فعالیت های اقتصادی متعدد، مزدبگیری و امکان پس انداز از جمله مهم ترین عوامل موثر بر خوداتکایی آن هاست

هدف از انجام این مطالعه شناسایی عوامل اجتماعی- اقتصادی و جمعیت شناختی موثر بر باروری در مناطق روستایی شهرستان نجف آباد است. نمونه مورد مطالعه شامل 415 زن شوهردار روستایی (10 تا 49 ساله) است که در زمان انجام تحقیق (1386) در وضعیت اولین ازدواج قرار دارند و دارای حداقل یک فرزند زنده هستند. برای تحلیل، از یک مدل رگرسیون چندمتغیره استفاده می کنیم. یافته های تحقیق نشان می دهد که در برخی از سنین، طول دوره ازدواج، تعداد مرگ ومیر فرزندان، تعداد سقط جنین و وسعت اراضی قابل استفاده روستا (تخمینی از اندازه) تاثیر مثبت بر باروری دارد، در صورتی که سن زن در اولین زایمان، فواصل زایمان، سطح تحصیلات زن و شوهر و دارا بودن بیمه تاثیر منفی بر باروری دارند. پیشنهاد می شود در سیاست گزاری های جمعیتی، به توسعه آموزش و بهداشت در جهت کاهش تعداد مرگ و میر فرزندان و سقط جنین توجه شود. هم چنین آموزش های مناسب برای تبیین زمان مناسب اولین زایمان و رعایت کردن فاصله صحیح بین زایمان ها به مادران ارایه و سعی شود که خانوارهای بیشتری از امتیازات بیمه بهره مند شوند. از آن جا که سطح تحصیلات بالاتر زوجین و شاغل بودن شوهران سبب کاهش تعداد فرزندان می شود، در تعیین اهداف برای افزایش سطح تحصیلات و افزایش اشتغال، کاهش تعداد فرزندان را نیز مد نظر قرار دهند.

یکی از انواع فضاهای عمومی شهر، فضاهای گذران اوقات فراغت می باشد. مهم ترین علت تفاوت فضاهای فراغتی در شهرهای اسلامی با سایر شهرها، تاکید دین اسلام بر مساله جنسیت در فضاهای عمومی و رعایت اصل تفکیک جنسیتی و تعیین شرایط و ضوابط خاص برای حضور زنان و مردان در این فضاهاست. تهران به عنوان مهم ترین کلان شهر ایران و پایتخت یک کشور اسلامی از گذشته تا کنون شاهد تغییرات زیادی در سیمای فضاهای فراغتی خود بوده است. در این مقاله با تکیه بر دو نوع روش تحقیق تاریخی و نیز روش تحقیق توصیفی-تحلیلی سیر تاریخی مساله جنسیت و فضاهای گذران اوقات فراغت زنان از زمان قاجاریه تا کنون در تاریخ شهر تهران بررسی گردد و نقش فرهنگ اسلام و ویژگی های تاریخی-سیاسی در تغییرات حضور زنان در فضاهای فراغتی شهر تهران از آن دوره تا کنون نشان داده شود. نتایج تحقیق حاکی از آن است که فضاهای فراغتی شهر تهران بر اساس جنسیت، ازدوره قاجار تا دوره معاصر را می توان به سه دسته فضاهای فراغتی کاملا زنانه، فضاهای فراغتی کاملا مردانه و فضاهای فراغتی مردانه/زنانه تقسیم کرد. حضور زنان در هر کدام از این فضاهای فراغتی متفاوت از دیگری بوده است. بررسی ها نشان داد حضور زنان در فضاهای فراغتی که متعلق به هر دو جنس می باشد نسبت به گذشته بیشتر شده و در عین حال فضاهای فراغتی منحصر به یک جنس نیز در این دوره بازتولید شده اند که می توان به پارک بانوان، پارک های آبی، سالن های اجرای موسیقی منحصرا برای بانوان و استادیوم های ورزشی برای مردان اشاره کرد.

تحولات گسترده در نقش های زنان در جامعه موجب گردیده تا حضور زنان در عرصه های اجتماعی افزایش یابد و با افزایش استقلال در جنبه های مختلف زندگی آنان از موقعیت و پایگاهی بالاتر نسبت به دهه های قبل برخوردار شدند. این امر زمینه دگرگونی در کنش های باروری (رفتار، تمایلات و ایده آل های باروری) زنان را فراهم ساخت. هدف اصلی این مقاله بررسی تاثیر شاخص های مختلف استقلال زنان بر تمایلات، رفتار و ایده آل های باروری زنان کرد شهر مهاباد است. داده ها با استفاده از پیمایشی که در فروردین 1391 بر روی 700 خانوار انجام گرفت جمع آوری شده و سپس با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان می دهد که زنان مورد بررسی از استقلال نسبی در همه شاخص های مرتبط با استقلال زنان برخوردارند. بر اساس این بررسی، کمی بیش از 61 درصد زنان اظهار داشته اند که تمایل ندارند فرزند دیگری داشته باشند. در میان آن هایی که تمایل به ادامه فرزندآوری دارند، نزدیک به 70 درصد شمار فرزندان ایده آل برای یک خانواده را دو فرزند می دانند. نتایج تحلیل طبقه بندی چندگانه نشان داد که ایده آل ها و تمایلات فرزندآوری زنان به ترتیب از شاخص های مستقیم و غیر مستقیم استقلال زنان تاثیر می پذیرند. علاوه بر این، اگرچه رفتار باروری زنان از شاخص های سه گانه استقلال تاثیر می پذیرد، ولی استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری در کنار سایر متغیرها، نقش تعیین کننده ای در تبیین رفتار باروری زنان دارد. با توجه به نتایج این تحقیق، انتظار نمی رود سیاست های جمعیتی در راستای تشویق موالید منجر به افزایش باروری در همه لایه های اجتماعی شود.