جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش دست یابی به وجوه معنایی « دعاء » در قرآن و معناشناسی واژگانی که از حوزه ی معنایی « دعاء» به شمار می آیند - آشنایی با فرهنگ ، آداب و آثار دعا در « قرآن و حدیث » تبیین جایگاه « نیایش و پرستش » در آموزه های پیراسته ی « قرآن و عترت » و بهره مندی از بهره های زندگی دینی- شناخت نیایشگران درخواست کنندگان و بررسی خواسته هایشان در قرآن است . روش پژوهش به صورت کتابخانه ای - تجزیه وتحلیل محتوای متن - نگرش سامان مند و یکپارچه به مضامین دعایی بر اساس « دلالت درون زبانی » قرآن کریم است . نتایج نشان می دهد که پرستش آفریدگار دانا و توانایی آفرینش پایه و اساس آموزه های سراسر توحیدی قرآن کریم است و نیایش پروردگار مهربان جهانیان فراز و شکوه « یکتاپرستی » است . خاستگاه نیایش فطرت خدا آسنای انسان است . « نیایش و پرستش » در قرآن با یکدیگر پیونیدی ژرف و همیشگی و ناگسستنی دارند. خداپرستی و خداخواهی در همه ی آفرینش نمایان است . خداپرستان راستین و نیایشگران پاکدل در گستره ی دعاهای قرآنی پروردگارشان را می خوانند و افزون بر خواسته های خویش « قرب و رضوان الهی » را می جویند . دعاهای قرآن به اجابت می رسد و رستگاری بزرگ از آن نیایشگران پرواپیشه است .

دانش «وجوه و نظائر» از حوزه تفسیر لغت جدا نیست و مبنای آن دلالت های متعدد یا مشترک لفظی است. این علم از قدیمی ترین علوم اسلامی است و مفسرانی که در فهم متون، گرایش لغوی و ادبی دارند، مهارت لغوی خود را برای غنی سازی این دانش به کار برده اند. حضرت علی× می فرماید: قرآن حامل وجوه مختلف است. این رساله در دو فصل، ارتباط این علم را با جنبش لغوی در بصره و کوفه مشخص کرده است: فصل اول به مهم ترین مسائل شناختی در زمینه وجوه و نظائر اختصاص دارد. در فصل دوم، مهم ترین تألیفات مورد نقد و مقایسه قرار گرفته و نقاط قوت و ضعف هر کدام ذکر شده است. این علم تأثیر مهمی در ریشه یابی اصولی و فهم دقیق تر از برخی زوایای پنهان قرآن دارد؛ مانند نقش آن در ترجمة قرآن کریم. در پایان، روشی برای بحث و مصداق یابی ارائه شده و آن واژه از قرآن که در آن ادعای معانی مختلف شده، مورد بررسی قرار گرفته است.

فی بحثا هذا عن الهجرة فی ظِلال القرآن الکریم، نضع بعض القواعد التأسیسیّة فی هذا المجال؛ لتکون عوناً لمن یرغب أن یتوسّع فی البحث والکتابة، وقد اعتمدنا أساساً علی القرآن الکریم، وأحادیث النَّبیّ وأهل بیته الأطهار^ وسیرتهم فی التوصّل إلی المعالم الاساسیة، التی أرادها الله تعالی من الهجرة والمهاجر، مع الاستفادة من الشواهد والدراسات العلمیّة الحدیثة، ومن تجربتی الشخصیة من السنین الماضیة التی قضیناها فی خدمة المهاجرین والمغتربین خارج البلدان الاسلامیة ولا سیما فی القارّة الامریکیة، وکذلک من خلال متابعة عیّنات من الظواهر التربویّة والنفسیّة والروحیّة فی أرض الاغتراب والمهجر. وقد وزّعنا هذا البحث علی فصول تسعة؛ فبعد ذکر مدخل الرِّسالة والمقدمة تناولنا فی الفصل الأول: مباحث تعریف الهجرة لغةً وأصطلاحاً، وخلاصة التَّعریفین وأنواع الهجرة. أمّا فی الفصل الثّانی فقد تحدَّثنا عن فضل الهجرة، وآثارها فی القرآن الکریم. أمّا فی الفصل الثّالث فقد تناولنا صفات المهاجرین فی القرآن الکریم، وقبس من تفسیر آیة الهجرة. ثمّ تطرّقنا فی الفصل الرابع الی مباحث أحکام الهجرة، لا سیما التعرّب بعد الهجرة من الناحیة الفقهیة وفقاً لمذهب أهل البیت^. وعرضنا فی الفصل الخامس مباحث الهجرة فی التأریخ القدیم، وبأنَّها سنَّة من سنن الأنبیاء^ ثم تطرّقنا الی بحث الدروس المستفادة من الهجرة النَّبویَّة. وفی الفصل السّادس تحدثنا عن أنَّ الهجرة تمثّل هویّة الامّة. وفی الفصل السّابع تطرّقنا الی رحلة الهجرة وکیفیَّة تمهیدها لتأسیس الدَّولة الاسلامیة. وکذلک تطرّقنا فی الفصل الثامن الی الهجرة فی العصر الحاضر من خلال البحث فیها بین السلب والایجاب. وأخیراً فی الفصل التّاسع ذکرنا دوافع الهجرة الحدیثة ومشاکلها، ثمَّ أفردنا بحثین مستقلّین لاهمیّتهما، وهما: الاسرة المسلمة المغتربة فی مواجهة التحدیات، و الجالیة المهاجرة وظاهرة أنحراف القیم. ثم کلمة الختام، والمصادر، وفهرست البحث. وقد اخترنا الأسلوب المیّسر فی طرح الافکار، متجنّبین استخدام المصطلحات الغامضة والعبارات المبهمة، لتکون الاستفادة عامّة وشاملة لجمیع المستویات، لا سیما المهاجرین منهم. والهدف من هذا البحث هو إبقاء الرُّوح الإیمانیَّة متّقدة فی قلوب المهاجرین والمهاجرات المقیمین فی الدُّول غیر الإسلامیَّة، فنعرض الأسباب علّنا نوفّق فی تذکیر من تغافل عنها لیراجع نفسه، ویعود إلی دینه وتقالیده التی تطبّع علیها، وهذا هو الهدف الرئیسی الَّذی توخَّیناه. وسیبقی حدث الهجرة المبارک حدثاً عظیماً، ووقعاً فریداً، نستلهم منه العبر، ونأخذ الدروس، ونتعلّم کیف نقیم أمّةً کما أقامها النَّبیّ العظیم وعلی طریقته الإلهیة العظیمة. لقد کانت الهجرة هی التأخر الصحیح لبدایة عهد بناء الدولة الناشئة، والأمّة الواعدة، وقبل ذلک کانت مجرّد دعوة، وبحث عن مأوی تنطلق منه الدعوة إلی الله تعالی. فنطّلع وإیّاکم علی هذا الحدث الالهی العظیم، وآثاره المبارکة فی الماضی لکی نشخّص الحاضر ونبنی المستقبل، کل ذلک مستلهمین المعرفة والحقیقة التی لا غبار فیها من کتاب الله الذی لا یأتیه الباطل، من بین یدیه ولا من خلفه، حیث قال تعالی: «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ». نسأل الله تعالی أن یوفّقنا لخدمة دینه ومنهجه، ومن أمرنا بطاعتهم، وان یُحسن عواقبنا، وأن یجعل خواتیم عملنا خیرها، إنّه نعم المولی ونعم النصیر، وآخر دعوانا أن الحمد لله ربّ العالمین.

نویسنده در این پژوهش طی شش فصل با این عناوین آیات و روایات را بررسی کرده است: کلیاتی درباره مفاهیم و عناصر تربیت و تعلیم، اهداف تربیت و تعلیم، تربیت به روش الگویی، جوان و اخلاق، نسبت و سیره پیامبر و اهل بیت(ع) و آداب و رسوم صحیح زندگی.

این تحقیق در پنج بخش با این عنوان ها به نگارش درآمده است: بخش اول، معرفت خداوند و جایگاه آن: منشأ باورها، معرفت فطری و دیدگاه قرآن، معرفت شهودی و میثاق توحید؛ بخش دوم، الوهیت: الوهیت در لغت و اصطلاح، توحید الوهی، دیدگاه نهج البلاغه؛ بخش سوم، ربوبیت: رب در لغت و اصطلاح، توحید ربوبی، ربوبیت از منظر نهج البلاغه؛ بخش چهارم، رابطه الوهیت و ربوبیت: توحید الوهی ربوبی، اختلاف توحید و شرک، پاسخ به برخی شبهات؛ بخش پنجم، عبودیت حاصل کلام: مجرای هدایت، مظاهر توحید، عبودیت هدف خلقت.

این پایان نامه به عربی نگارش شده و مشتمل بر دو بخش است: در بخش اول علم وقف و ابتدا بررسی شده و موضوعاتی نظیر اقسام وقف مورد بحث قرار گرفته است و در بخش دوم موارد وقف و ابتدا در سوره حمد و صد آیه نخست سوره بقره بیان شده است.

آنچه در این پژوهش سعی شده به آن پرداخته شود ، موضوع « الهام گیری قیام و مبارزات امام خمینی (ره) از قرآن و حدیث » می باشد . لذا به منظور رسیدن به هدف کلی مذکور ، و نیز اهداف جزیی تحقیق که عبارت از آشنایی با انگیزه ها، ویژگی ها ، شیوه ها و اهداف قیام امام خمینی (ره) می باشند ،روش توصیفی – تحلیلی جهت انجام تحقیق انتخاب شده است. انگیزه های قیام امام خمینی (ره) را می توان عبارت از عدم مشروعیت سلطنت ، سیاست ضد دینی رژیم ، سلطه اجانب برکشور و نیز همکاری رژیم با اسرائیل دانست . ماهیت توحیدی قیام امام خمینی (ره) و نیز استقلال و عدم اتکاء امام (ره) در قیام خویش ویژگی های قیام ایشان را تشکیل می دهند . شیوه ها و استراتژی های قیام امام خمینی (ره) مردمی کردن مبارزه ، مذهبی کردن مبارزه ، پرهیز از مشی مسلحانه ، و حفظ اتحاد و انسجام میان صفوف مبارزان ، می باشد . مهم ترین اهداف قیام امام خمینی (ره) در قیام علیه طاغوت در یک تقسیم بندی موضوعی به سه بخش اهداف سیاسی ، اهداف فرهنگی و اهداف اقتصادی تقسیم می شوند . اهداف سیاسی قیام امام راحل (ره) ، مبارزه دائمی با استکبار جهانی و قطع سلطه آن ، بیدار کردن ملت ها و سعی در اگاهی بخشی به آنان و نیز حمایت هر چه بیشتر از محرومان و مستضعفان می باشند . بعد فرهنگی قیام امام (ه) را تضمین استقلال جامعه و قطع وابستگی فرهنگی و هم چنین دست یابی به دانش فنی و فن آوری تشکیل می دهند . و در بخش اقتصادی قیام حضرت امام (ره) ، مباحثی چون تحقق قسط و عدالت اجتماعی و نیز تامین امنیت مالی و اقتصادی جامعه مطرح می شود.

موضوع این پژوهش « الگوهای تربیتی قرآن ( زنان و مردان نمونه)» می باشد. نوع منابع استفاده شده در این پژوهش شامل منابعی چون تفاسیر قرآن، کتابهای روایی و کتاب های تربیتی و اخلاقی و همچنین کتابهایی در مورد زندگی ائمه معصومین ( علیهم السلام) می باشد. واژگانی که بازشناسی دقیق آنها به روشن شدن آیات و روایات کمک می کنند عبارتست از: الگوها، اسوه، تربیت، مربی، پرورش. پژوهشی که در پیش رو دارید در پنج بخش تنظیم شده و هر بخش شامل چندین فصل است. بخش اول: کلیات است که شامل دو فصل میشود: فصل اول: مبانی واصول تحقیق، فصل دوم: کلید واژه. بخش دوم: اهمیت موضوع که در سه فصل خلاصه شده : فصل اول:درباره مفهوم الگو و اسوه از دیدگاه قرآن، فصل دوم:در مورد نقش الگوسازی در رشد و سقوط انسان و فصل سوم:به تقسیم بندی الگوها اختصاص یافته است . بخش سوم:ویژه صفات و ویژگی الگوها در قرآن است که شامل پنج فصل می شود: فصل اول: صفات مؤمنان،و در فصل دوم: صفات پرهیزگاران،و در فصل سوم: صفات عبادالرحمان،و درفصل چهارم:صفات ابرار(نیکان) و در فصل پنجم: صفات اولوالالباب مورد بررسی قرار گرفته است. بخش چهارم:در تبیین شیوه های تربیتی اسلام است که در یک فصل به نام: نمونه ای از روش های تربیتی اسلام آمده است. و بخش پنجم: الگوهای تربیتی قرآن را در بر می گیرد که شامل چهار فصل می شود: فصل اول: الگوهای تربیتی در قرآن. فصل دوم: مردان نمونه، فصل سوم: زنان نمونه و فصل چهارم: خانواده ها و اجتماعات نمونه. و در پایان چند پیشنهاد در رابطه با انتخاب الگوی مناسب آمده است.

این پایان نامه در چهار بخش نوشته شده است ومباحث آن عبارتند از: نگاهی اجمالی به تعلیم و تربیت اسلامی و جایگاه روش ارائه الگو در آن، روش قصه پردازی قرآن کریم با بررسی سیمای یوسف (ع)،موسی (ع) و پیامبر اسلام (ص) و نیز سیمای دشمنان آنان، روش الگو نمایی قرآن از طریق تمثیل و تشبیه، وبالاخره معرفی چند نمونه از الگوهای قرآن.

هدف پژوهش بررسی اینکه چنددرصد از آیات جوشن کبیر با آیات قرآن کریم مطابقت دارد و از قرآن کریم نشأت گرفته است. روش پژوهش کتابخانه ای است. طرح پژوهش ابتدا اسماء الهی موجوددر دعای جوشن کبیر دسته بندی شد. ریشه مشترک هر دسته استخراج گردید. بررسی مختصری از نظر تفسیری و لغوی انجام شد. در انتها آیات مربوط به هر دسته استخراج و درج گردید. نتیجه کلی نشان می دهد تقریبا دو سوم آیات جوشن کبیر ریشه قرآنی داشته و با آیات قرآن کریم قابل تطبیق می باشند که از این میزان تعدادی یامستقیما با آیات قرآن تطبیق داشتند و تعدادی نیز به طور ضمنی در آیات مطرح شده بودند.