جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از روشهای تربیتی قرآن، بیان اوصاف بندگان صالح خداوند و ترغیب مؤمنین به کسب خصال ستوده آنان است. در این میان «صدق» با توجه به مفهوم عام و گسترده آن، از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشند که از دو جنبه می توان به آن نگریست. این دو نگرش تشکیل دهنده ی دو بخش اصلی این پایان نامه هستند. بخش اول به صدق اخبار و اقوال بدون در نظر گرفتن نیت و انگیزه آنها می پردازد. این بخش عهده دار بررسی این مطلب است که آیا گفتار صادر شده از یک شخص، شایسته عنوان «صدق» است یا «کذب» ، که در نتیجه گوینده آن صادق یا کاذب نامیده می شود. به عبارت دیگر بحث از تطابق یک گزاره با امر واقع و همچنین یک حکم با حقیقت نزد خدا در این بخش انجام می پذیرد. در فصول مختلف این بخش از صدق خداوند به عنوان حق مطلق، صدق فرستادگان او به عنوان حاملان حقیقت صدق و کذب درمیان نوع انسانها سخن به میان می آید. اما در بخش دوم، صدق معنای رفتاری به خود می گیرد که گاهی در مقابل «صدق خبری» از آن به «صدق مخبری» تعبیر می گردد. این بخش به دو فصل «صدق شخصیتی» و «صدق در هدف» تقسیم گردیده است. «صدق شخصیتی» که شامل رفتار شناسی انسان صادق به معنای اعم آن است، خود دارای دو معناست: «ایستادگی بر قول وپیمان» که در وفای به عهد و امانتداری متجلی می شود ودیگری «هماهنگی ظاهر و باطن» که به معنای عدم مغایرت قول با اعتقاد درونی است و در تضاد با نفاق قرار می گیرد .در فصل «صدق در هدف» انگیزه و هدف صادقانه شخص در برخورد با دیگران مدنظر است که این معنی در ارتباط با مفاهیمی چون حیله و فریب فهمیده می شود.

در این پایان نامه صفات متقین و پرهیزگاران ازدیدگاه اسلام و قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته ونتیجه گیری شده است که: باتوجه به اینکه در دنیای معاصر اکثر انسانها از معنویات دوری گزیده و بیشترجلب مادیات و فناوری و صنعت و تمدن فریبنده شده اند. توجه به معنویات از ضرورتهای زندگی است.آشنایی با تقواپیشگان و صفات و خصوصیات آنها وتلاش برای تخلق بشر معاصر به آن صفات وخصوصیات تنها راه نجات و آرامش است.

استکبار به عنوان صفت وخصیصه ای مذموم اگر چه با تکبر همراه است، ولی مفهومی فراتر از آن دارد که غیر از ابعاد فردی از گسترة اجتماعی بسیار وسیعی، نیز برخوردار است. اگر بخواهیم واژه استکبار را به گونه ای مختصر و قابل قبول تعریف کنیم، می توانیم چنین بگوئیم: «استکبار حالت عملی تکبر همراه با سرکشی، طغیان و عدم انقیاد در برابر حق است». جریان استکبار صرفاً به دلیل تعریف لغوی که ما از آن بدست داده ایم در خور سرزنش و ملامت نیست بلکه از نقطه نظر اجتماعی، این جریان با توجه به : دو جبهة حق و باطل وجود صفات و ویژگیها و عملکرد و رفتار اجتماعی خود در جامعه، قابل ارزیابی است. بنابراین استکبار، ازمنظر قرآن، به آن مجموعه قدرتی، گفته می شود که با تکیه بر توانائیهای سیاسی، نظامی، علمی و اقتصادی خود و با الهام از نگرش تبعیض آمیز به نوع بشر، مجموعه های بزرگ انسانی را با سلطه قلدرانه و تحقیر آمیز به سود خودتحت فشار و استثمار قرار می دهد. از این زاویه، «مستکبر» را در پرتو چهره نگاری دهها آیه از قرآن کریم، این گونه می توان شناخت: جناح مسلط در جامعه جاهلی، که بدون هیچ استحقاقی، قدرت سیاسی و اقتصادی را در دست می گیرد و برای تداوم این بهره کشی و سلطة ستمگرانه، فرهنگ وعقیدة حاکم بر ذهنها را نیز قبضه می کند و با شیوه های گوناگون در مردم، تفکری که موجب تسلیم در برابر او و سازگاری با وضع موجود است را پدید می آورد و به خاطر حفظ این امتیازات با هر دعوت آگاهی بخش و روشنگر، چه رشد به دعوتی انقلابی و دگرگونساز، به مبارزه ای خستگی ناپذیر که برای او مبارزه مرگ و زندگی است، کمر همت می بندد.

هدف از این پایان نامه بررسی مفهوم تفکر در قرآن مجید است لذا سعی در پاسخ یابی به سوالاتی چون در قرآن برای مفهوم اندیشیدن یک واژه بکار نرفته است و کلمات زیادی هستند که مفهوم کلی آنها اندیشیدن و فکر کردن است ولی این واژه ها چه ارتباطی با هم دارند ؟ حدود و ثغور هر کدام از اینها چیست را دارد . تحقیق حاضر که به روش کتابخانه ای انجام یافته مشتمل بر مقدمه وچهار فصل می باشد فصل اول مفهوم تفکر در علوم مختلف را در سه شاخه علم لغت ، علم منطق و روان شناسی بررسی نموده است . فصل دوم رابطه مفهوم قرآنی " تفکر" با مفاهیم هم ارز و موازی آن مانند تدبر، تذکر، علم، عقل، شعر،فقه، فهم، خیل را بررسی نموده است فصل سوم رابطه مفهوم قرآنی " تفکر" با مفاهیم متفاوت با آن مانند تفکیر، غفل،عمی، نسی، لعب، سکر و جهل را بررسی نموده است فصل چهارم زمینه ها ، آسیب ها و پیامدهای تفکر را مورد بررسی کامل قرار داده است . براساس یافته های تحقیق معنای تفکر در اصطلاح قرآن با معنای آن در لغت ، منطق و روان شناسی متفاوت است تفکر در قرآن یعنی آیه دیدن همه اشیاء جهان هستی شخص متفکر با تفکر در مخلوقات ، خدا و صفاتش را می بیند . او همیشه متذکر خداست هماند کسی که با تدبر در قرآن متذکر خداست دو مفهوم تدبر و تذکر هم ارز و موازی تفکر هستند یعنی هر شخص متدبری ، متذکر و متفکر هم هست ، هر شخص متذکری مدتبر و متفکر هم هست و هرشخص متفکری ، متدبر و متذکر هم هست نمی توان مفهوم تفکر رت بدون بررسی این دو مفهوم بررسی کرد تفکر در اصطلاح قرآن بوسیله قلب سالم انجام می شود کسی که قلبش بیمار است نمی تواند تفکر کند ولی می تواند تفکیر کند قرآن همه مخلوقات را نعمتهای الهی و زمینه های تفکر معری می کند هر شی ء دلیل بروجود خداوند و صفات اوست هر عاملی که قلب را بیمار کند ، مانع تفکر است . این عوامل را قرآن بیان نموده است لازمه تحقق تفکر ( با توجه به تعریف آن در قرآن ) ، آیه بودن اشیاء جهان هستی است . خداوند همه چیز را آیه قرار داده است تا تفکر محقق شود . پس از مرگ دیگر تفکر معنا ندارد چون دیگر اشیاء آیه چیز دیگر ینیستند همه حقایق مکشوف است .

هدف از نوشتن این رساله، شناخت رحمت خداوند با توجه به جایگاه خاص آن در زندگی انسان و بیان ابعاد گوناگون آن و زمینه های برخوداری یا عدم برخورداری از آن در دنیا و آخرت می باشد. روش وصول به این هدف، مستلزم دو مرحله است: الف) بررسی آیات مرتبط با واژة رحمت و واژه های مترادف با آن ب) خلاصه نمودن این آیات در چهار عنوان کلی با استفاده از روش تحلیلی توصیفی. در مرحله اول بیان می شود که این واژه ها تفاوتهایی دارند و خداوند در انتخاب هر کدام، منظور خاصی داشته است که می توان مفهوم کاملی برای آنها باتوجه به آیات قرآن و بیانات پیامبر اکرم(ص) و ائمه(ع) عرضه کرد. و سپس به تبیین این مطلب پرداخته می شود که رحمت خداوند ویژگیهایی متفاوت با رحمت انسان دارد و دارای مصادیقی چون پیامبر اکرم(ص) و ائمه و موجباتی مانند ایمان و عمل صالح و موانعی برای رسیدن به آن می باشد که این موانع با عنوان کلی ظلم بررسی می شوند و سرانجام این نتیجه گرفته شده است که با پیروی از این مصادیق و متصف شدن به این موجبات و اجتناب از این موانع می توان هدف خلقت را که همان رحمت الهی است به ظهور رساند.

در این پایان نامه شکر از دیدگاه قرآن و حدیث مورد بررسی قرار گرفته است. در ابتدا مفهوم شکر وحقیقت آن آورده شده است. سپس، تفاوت شکر، حمد،ثنا و مدح و آیات مربوط به شکر و فضلیت شکر بیان شده است. دیدگاههای مختلف درباره شکر، انواع شکر،مراتب شکر، آثار شکر، سجده از جنبه های مختلف و درپایان نمونه هایی از شاکرین برجسته و شکر در دعاهای مختلف مطرح شده است.

گزینش و انتخاب برتر از اموری است که هم مورد توجه آفریننده نظام خلقت است و هم انسان که وجودی مختار آفریده شده، همواره در حال گزینش است. آنچه از تاریخ به ماه رسیده است، گواه بر این مطلب است که در میان انسان ها، خداوند بعضی را به وحی خویش مخصوص گردانیده و یا آن ها را برای این مهم برگزیده و بر سایر مردم برتری و ترجیح داده است. آیا در قرآن در این مورد سخنی به میان آمده است؟ خداوند چه افرادی را برگزیده است و چرا؟ آیا آن ها با مردم عادی تفاوت هایی داشته اند؟ به تعبیری دیگر، آیا گزینش خداوند قانونمند؛ یعنی بر اساس ملاک هایی صورت پذیرفته است؟ با مراجعه به قرآن کریم، و مبین آیات شریفه، یعنی روایات معصومین (ع) و منابع مربوط؛ چنین به نظر می رسد: خواست و ارده الهی اساس و پایه اصلی گزینش است. اما خواست او قانونمند است. علم نامحدود خدای تعالی به بندگان خویش و شناخت افرادی خاص از میان مردم، که با دیگران از لحاظ قابلیت و استعداد پذیرش هدایت الهی تفاوت دارند، موجب گزینش این افراد گردیده است. وجود اوصاف ویژه در این افراد، آن ها را لایق و شایسته این انتخاب نموده است. مهم ترین صفت و خصوصیات این افراد تسلیم محض آن ها در برابر خدای تعالی بوده است. همین خلوص و پاک بودن آن ها از هرچه غیر خداست آن ها را به مقام اصطفاء نزد خداوند سوق داده است. ملاک های دیگری که موجب گزینش آن ها بوده، از: اخلاص، قنوت، عبودیت، ایمان، شکر و حنفیت در همین ردیف و نزدیک به همین معنا و یا منطبق بر آن قرار می گیرند. مبانی دیگر چون شعاع هایی از نور از ملاک های قبلی سرچشمه می گیرند. در قرآن کریم، نام برگزیدگان گاه به روشنی و گاه در لفافه و غیر آشکار آمده است. مصداق بارز دسته دوم، آل محمد (ع) می باشند، که جامع صفات نیک و لایق اصطفاء از سوی خدای تعالی بوده اند.

صمت وسکوت از دیدگاه عرف و واژه شناسان ،مترادف و به معنای خاموشی هستند .اما دقت در مضامین آیات و روایات ،روشن می سازد که صمت در اغلب موارد ،به معنای خاموشی حکیمانه ، ارادی ، متفکرانه و ممدوح می باشد .اما سکوت از صمت ،عامتر است و همان اندازه که مدح شده ،مورد نکوهش هم قرار گرفته است. این پژوهش بر آن است که بابیان تفاوت صمت وسکوت و دلایل توصیه به خاموشی و پیامدهای پرگویی از دیدگاه قرآن و روایات وبهره گیری از برخی نتایج پژوهش های تربیتی و روانشناختی به معرفی سکوت های پسندیده و ناپسند و ارائه راهکارهایی برای ترویج فرهنگ صمت در جامعه بپردازد.

هدف پژوهش بررسی مبانی و اصول تربیت اجتماعی از منظر قرآن و روایات است. روش پژوهش کتابخانه ای و نوع تحقیق توصیفی تحلیلی است در این پژوهش سعی شده که با طراحی و تدوین مبانی تربیت اجتماعی اصولی عملی و کاربردی مبتنی بر آن مبانی استخراج شود. با انجام این تحقیق معلوم شد که مبانی در جهت گیری به اصول و نوع مواجهه با تربیت اجتماعی به طور مستقیم اثر گذار است بدیهی است هر اندازه شناخت از مبانی عمیق تر صورت گیرد و هر قدر پژوهشگر از حیث اعتقادی و عرفان عملی پیشرفته تر باشد استنتاج های قوی تری از مبانی بدست خواهد آمد.‬

مباحث مطروحه در این رساله با استفاده از آیات قرآن کریم و احادیث و روایات و ؟ از پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) و شواهد تاریخی از صدر اسلام که گویای عملکرد مسلمانان در جنگهایشان با دشمنان اسلام و همچنین دستورالعملهای فرماندهان الهی در این زمینه بوده است، در قالب یک پیشگفتار یازده فصل بیان شده است که به توضیح و تبیین فلسفه و فضیلت جهاد، اقسام جهاد، ارزشهای اخلاقی و انسانی در جهاد علل و عوامل موثر در شکست و پایه ورزی در جهاد و موضوع مرگ و شهادت در ؟ رزمندگان و سپاهیان اسلام و مطالبی دیگر که به گونه ای منطقی مرتبط با مسئله جهاد بوده و در قرآن و روایات به آنها اشاره گردیده، پرداخته شده است.