جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم به عنوان شریعت جهانی در محیطی بر قلب پیامبر اعظم محمد مصطفی(ص) نازل شد که ادیان بسیاری اعم از یهودیت، مسیحیت، مجوسیت و صابعیت پیش از نزول قرآن مطرح بوده و پیروان بسیاری داشتند. از‌ ‌این رو پیامبر اکرم(ص) گذشته از تخاطب با مشرکان و در اصلاح‌ اندیشه‌های رایج در میان پیروان‌ ‌این ادیان کوشش بسیاری داشته و‌‌ آیات بسیاری از قرآن کریم نیز با همین هدف نازل شده است. به دنبال‌ ‌این معنا باب گفتگو در میان پیروان قرآن و دیگر ادیان توحیدی بازگردید و همواره‌ ‌این معنا در تاریخ اسلام جریان داشته و دارد. برخی از هواداران‌ ‌این ادیان نیز پس از مبارزات کلامی، به اسلام و قرآن ‌‌ایمان آوردند و مسلمان شدند و بسیاری نیز به عناد خود ادامه و بر ضد اسلام اقدامات خصمانه‌‌ای انجام دادند، از جملة‌ ‌این مواضع خصمانه‌ ‌این اتهام است که پیامبر اکرم(ص) از یهودیت و مسیحیت خبری نداشته جز آنچه از خود آنها در مکه و مدینه شنیده است و متأسفانه مشرکان متعددی به‌ ‌این فضا دامن زده‌اند و حال آنکه قرآن کریم خود را مهیمن بر تورات و انجیل می‌‌داند و متعرض خطاهایی است که مسیحیت و یهودیت از آن خبر نداشته‌اند از‌ ‌این رو دانشمندان اسلامی‌‌همگی بر‌ ‌این اعتقادند که اگرچه اشتراکاتی در بین ادیان ابراهیمی‌ ‌و کتب مقدس آنان وجود دارد اما قرآن کریم صراحتاً خود را «مُهَیْمِن» بر آنان معرفی نموده و نه تنها قرآن و پیامبر(ص) متأثر از اهل کتاب و آموزه‌‌های آنان نبوده بلکه بسیاری از اعتقادات آنان توسط قرآن و پیامبر(ص) باطل شمرده شده و کتب مقدس نزد آنان نیز محرّف نامیده شده است.آنچه ضرورت‌ ‌این مقاله را آشکار می‌‌نماید‌ ‌این است که‌ ‌این‌‌گونه نظریه پردازی‌‌ها خصوصاً با رنگ و لعاب قرآنی، می‌تواند مبنا و بستری برای پژوهش‌‌های دیگر پژوهشگران، مردم عادی علاقه‌‌مند به شناخت از اسلام در زمان کنونی و حتی در نسل‌‌های‌آینده قرار گیرد لذا عدم واکنش یا عدم توجه دانشمندان نسبت به بررسی و نقد‌ ‌این آثار علمی، به‌ویژه از دیدگاه اسلام ناب شیعی در موضوع شبهه اقتباس قرآن از اهل‌‌کتاب، می‌‌تواند در‌ ‌این میدان فراخ بلامنازع آثار مخرب و زیان‌‌باری را متوجه اسلام و آموزه‌‌های قرآنی نماید. در‌ ‌این مقاله سعی بر آن است که پس از استحصال آرای مستشرقان و مشخص نمودن مرزبندی موضوع مذکور ضمن بررسی و نقد آن آراء از منظر مکتب تشیع به تأثیرپذیری برخی از‌ ‌این آراء از منابع غیرمعتبر اسلامی‌ ‌و برداشت‌های ناتمام و ناصحیح آنها به‌ویژه از قرآن با تأکید بر اقتباس از مصادر کتبی و شفاهی اهل کتاب اشاره نماییم.

جهان از آغاز تاریخ، شاهد مبارزه ای مستمر بین حق و باطل بوده و گذشت زمان فصول جدیدی از این برخورد را گشوده است. ظهور اسلام همراه با معجزه ی جاودانی آن قرآن کریم، این مبارزه را وارد مرحله ی جدیدی کرد چرا که معارضان و معاندان، این دین را با تمامی ارکان و مبانی آن در معرض سیل شبهات و تشکیکات قرار دادند. روند هجمه ها با گذر زمان نه تنها کاهش نیافت بلکه با ترفندهای «شبهه سازی» شکل سیستمی به خود گرفت و عرضه‌ی آنها در قالب‌هایی نو و با عناوینی جذاب تا عصر حاضر ادامه یافت و در آینده نیز به شکلی روزآمد تداوم خواهد یافت. در چنین شرایطی بر علمای اسلام فرض است به عنوان وظیفه در دفاع از دین و تعالیم آن بر اساس اسلوب‌های منطقی اقدام کرده شبهات ارائه شده را به روشهای مناسب متنوع پاسخ دهند. آثار دانشمندان مسلماندر این زمینه نشانگر تلاش گسترده ای است که در این زمینه مصروف داشته‌اند. یکی از تلاش های علمی در این راستا در تفاسیر نمود پیدا کرده و مفسران پاسخگویی به بخشی از شبهات را در تصنیفات تفسیری خود به طور مستقل و یا به تناسب در لابلای منابع غیر تفسیری اما مرتبط، عهده دار شده اند. محمد صادقی تهرانی از جمله مفسرانی است که در تفسیر30 جلدی خود «الفرقان فی تفسیر القران بالقران و السنه» به این مهم توجه نموده و با رویکردی کلامی به بسیاری از شبهات اعتقادی پاسخ داده است. این پژوهش در پی آن است که با استناد به تفسیر الفرقان، مبانی مفسر که بر اساس آنها به شبهات پاسخ داده را استخراج و روش‌های وی را در پاسخگویی مورد بررسی قرار دهد و بدین وسیله روش شناسی او در پاسخ به شبهات تبیین گردد. گذشت زمان همراه با تحول و تکامل است. این تحول و دگرگونی سبب پیدایش نیازهای جدید در انسان می گردد. این نیاز همان گونه که در عرصه‌ی مادی و طبیعی فرا روی انسان قرار می‌گیرد در عرصه‌ی معنوی نیز او را دچار چالش می‌کند. راهکار بشر برای برون رفت از نیازهای مادی، اختراع و ابزار سازی است اما راه پاسخ به نیازهای معنوی برخاسته از فطرت، تفکر و تلاش علمی برای گشودن پنجره های جدید به دنیای معرفت است، و این «تولید علم» است. پس لازم است تفاسیر به عنوان یکی از منابع مهم معرفتی با اهتمام به پاسخگویی منطقی و روشمند به شبهات، جامعه دینداران را از خطر شکاکیت مخرب و تزلزل پایه های اعتقادی حفظ و آنها را از لا قیدی در عمل و شعائر در امان نگه دارند. نکته قابل توجه دیگر آنکه گذشت زمان و پیدایش نیازهای جدید، توسعه و رشد تفاسیر جدید را سبب می شود از آنجا که بحث شبهات و پاسخ بدانها نیز در زمره ی نیازهای جامعه دینی به شمار می رود و با سبک زندگی مسلمانان و مقتضیات زمانه مرتبط است مفسر می تواند با لحاظ رویکرد پاسخ گویی به شبهات، متناسب با مکتب و روش تفسیری که در پیش گرفته است پاسخ به برخی از آنها را متکفل شود. در واقع همان گونه که مسلمانان دائماً به تفسیر و روزآمدی آن نیازمندند به پاسخگویی شبهات در خلال تفاسیر نیز به شکل روزآمد احتیاج دارند. یکی از اهداف شناساندن بیشتر تفسیر «الفرقان فی تفسیر القران بالقران و السنه» به جامعه‌ی علمی به عنوان یکی از بزرگ ترین تفاسیر جامع معاصر است. اهدف دیگر بیان مبانی و کارکردهای آن در شکل گیری روش‌های پاسخ به شبهات، به عنوان یکی از پیش نیازهای اساسی در پاسخ به شبهات و در نهایت دستیابی به روش شناسی مبتنی بر آراء مفسر است.در این زمینه تاکنون هیچ پژوهشی از مقاله، کتاب، رساله و یا پایان نامه صورت نگرفته است. مطالعه ی دقیق تر تفسیر الفرقان و سایر آثار صادقی تهرانی نشان می دهد که پاسخ به شبهات در نزد وی روشمند دنبال شده است اما ایشان روش شناسی خود را بطور مستقل بیان نکرده است. این پژوهش به دنبال بازآفرینی مبانی ایشان و نقش آنها در شکل گیری روش‌های وی در پاسخ به شبهات است.

مجموع نظریه‌ها و نظریه پردازی‌های مدیریتی از دوره‌ی کلاسیک تا به امروز با هدف شناخت، تبیین و تفسیر ماهیت انسان و سازمان و چگونگی کار، رفتار و تعامل با محیط در راستای نیل به اهداف و مقاصد عقلائی با کمترین هزینه و بیشترین فایده شکل گرفته است. در این رهیافت‌ها مکتب مدیریت اقتضایی یکی از مهم‌ترین دست آوردهای دانش مدیریت است و ضمن به چالش کشیدن رویکردهای کلاسیک، نئکوکلاسیک و نظریه‌پردازان مدیریتی که درصدد دست‌یابی به اصول جهان‌شمول بودند مدعی شد که در مدیریت چیزی به نام بهترین قانون و اصول جهان‌شمولی که در همه شرایط کاربرد داشته باشد وجود ندارد. بلکه به دلیل پویایی و تلاطمات محیطی و نیز غیر قابل پیش‌بینی بودن دقیق آینده و رفتار انسان، گاهی اقتضای شرایط و موقعیت‌ها این است که برای دسترسی به نتایج بهتر پاره‌ی از مبانی و وظایف مطرح در دیدگاه‌های پیشین نادیده گرفته شود. ازاین‌رو نظریه‌پردازان این مکتب تأکید دارند که در هر زمینه و زمانی می‌بایست اتخاذ تصمیم، اقدام و عملکرد مدیران مبتنی بر درک درست از «موقعیت و مجموعه شرایط فعالیتِ آن» ارزیابی شود؛ زیرا این مسئله سهم تعیین کننده‌ای در کارایی، اثربخشی، بهره‌گیری مطلوب از منابع و رسیدن به اهداف سازمانی دارد. یافته‌های علمی نشان می‌دهد که این بنیان، مکتب مدیریت اقتضایی را از دیگر مکاتب مدیریتی متفاوت ساخته و دست برتر بخشیده است. با عنایت به این مهم و اینکه‌ هر دیدگاه و مکتبی بر مبانی خاص خود استوار است، پژوهش حاضر، به دنبال کشف، تبیین و ارائه‌ی سامانمند مبانی و نقد قرآنی مکتب مدیریت اقتضایی است. پژوهشگر با جستار علمی در گستره‌ی دانش مدیریت و آموزه‌های کلام وحی و با بهره‌گیری از روش تلفیقی مبتنی بر روش‌های اکتشافی، فراترکیب و استنطاقی، دیدگاه مکتب مدیریت اقتضایی را به عنوان یکی از مهم‌ترین مکاتب به روز دانش سازمان و مدیریت در حوزه‌های مبانی معرفت‌شناسی، انسان‌شناسی، ارزش‌شناسی، جامعه‌شناسی و نیز کارکردهای آن در سازمان، انسان و محیط از منظر قرآن مورد نقد و بررسی قرار داده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که قرآن کریم برخلاف مکتب مدیریت اقتضایی در حوزه‌ی معرفت‌شناسی رویکرد اومانیستی به هستی را نپذیرفته و ضمن نقد جدی به موضوع، ابزار، منابع و اعتبار مبتنی بر این نوع شناخت، قائل به این است که شناخت تام نیازمند گزاره‌های وحیانی است. درباره‌ی انسان‌شناسی قائل به ابدیت انسان، دو ساحتی بودن، عدم جبرگرایی و ردّ دنیاگرایی است. و در عرصه‌ی ارزش‌شناسی تأکید دارد که ارزش‌ها نباید از جنبه‌ی مادی و قرار دادی نگریسته شود؛ زیرا ماهیتی فرا مادی دارند. در گسترده‌ی جامعه‌شناسی ضمن پذیرش تأثیر و تأثرات محیطی، قائل به عدم جبر محیطی بوده و قدرت و توانایی انسان مطلوب را فراتر از الزامات محیطی دانسته و تصریح دارد که انسان موجود فعال است و در تعاملات با دیگران می‌تواند به درک بهتر برسد و اوضاع را مدیریت کند. در عرصه کارکردها در حوزه سازمان، انسان و محیط ضمن پذیرش تأثیر نسبی عوامل محیطی، نقش عوامل غیبی و ماورائی را در رشد و اضمحلال سازمان‌ها سرآمد دانسته، اهمیت و تأثیرات تعیین کننده‌ی آن را در کانون توجه قرار داده است. برآیند نهایی آنکه قرآن به اقتضائات زمان و مکان و محیط عنایت جدی داشته و احکام ثانویه جایگاه ویژه‌ای در هندسه‌ی معرفت قرآنی دارد؛ اما از منظر کلام‌الله، اصول، احکام ثابت و ارزش‌های بنیادی تحت هیچ شرایط زمانی و مکانی تغییر نمی‌کند و آنچه تغییر می‌پذیرد موضوعات است و با این مبنا بینش و نگرش جامع ارائه نموده و همانند نظریه‌ی مدیریت اقتضایی، تصمیم‌گیری مدیران و اقدامات سازمانی را اسیر زمان، مکان و عوامل محیطی نمی‌داند.

زبان قرآن و چگونگی منطق بیانی آن، از جمله موضوعاتی است که در دوره معاصر در کانون توجه قرآن‌پژوهان قرار گرفته است. تحقیقات صورت گرفته در این زمینه عموماً مبتنی بر دستاوردهای دانش زبان‌شناسی و معناشناسی و یا بر محور مباحث زبان دین در غرب، بوده است و کمتر پژوهشی با محور قراردادن روایات معصومان(ع) به تحلیل و تبیین زبان قرآن پرداخته است. از این‌رو، با نظر به جایگاه تبیینی منحصر به فرد روایات نسبت به قرآن، پژوهش حاضر مبتنی بر روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد قیاسی-استقرایی به بررسی روایات پرداخته و تلاش نموده است نظرگاه روایات را نسبت به برخی از مهمترین موضوعات زبان قرآن، استخراج کند. نتایج بدست آمده از بررسی روایات نشان می‌دهد که قرآن به لحاظ گفتاری و نوشتاری بودن، تلفیقی از شاخصه‌ها در دوگانه «گفتار/نوشتار» را دارا است. زبان قرآن علاوه بر کارکرد معرفت‌بخشی برخوردار از کارکرد انگیزشی نیز است تا بدان‌جا که ظهور این کارکرد در تأثیرگذاری و شورانگیزی قرآن می‌تواند معیار همانندآوری در آیات تحدّی باشد. قرآن دارای لایه‌های دلالی متعدد در سطح ظاهر و باطن است که همگی در چارچوب قواعد زبان عرفی قرار دارند. دلالت‌های پنهان بیان شده در روایات تأویلی دلالت‌هایی گسسته و بی‌ارتباط از یکدیگر نبوده بلکه دارای ارتباطات معنایی منطقی و خردپذیر هستند. ملاک در فهم‌پذیری قرآن، فهم عرف آگاه به عربی عصر نزول، فهم معانی مقصودِ برآمده از دلالت‌های عرفی و تحقق فهم به نحو موجبه جزئیه است. زبان قرآن کاملاً منطبق با زبان قوم عرب نبوده و در نسبت با آن دارای شباهت‌ها و تفاوت‌هایی است. تعامل قرآن با فرهنگ زمانه به گونه‌ای بوده است که علی‌رغم تحوّل‌آفرینی و اصلاح‌گری نه تنها به مقبولیت اجتماعی آن ضربه نزده بلکه آن را ارتقا نیز بخشیده است. تناظر دلالی در قرآن دارای دو سطح سازگاری درونی و پیوستگی شبکه‌ای است که دومی از اختصاصات قرآن کریم می‌باشد.

مسأله پیدایش حیات در زمین یکی از اساسی ترین سؤالات هستی شناسی در طول تاریخ بشر بوده، و عمومًا مورد مناقشه بین دانشمندان علوم تجربی و علمای دینی بوده است. در این میان، تئوریها و نظرات مختلفی مبنی بر پیدایش حیات در زمین توسط اندیشمندان مادی گرای غربی ارائه گردیدند. گفتنی است که با توجه به اهمیت این موضوع، هیچ وقتی در تاریخ نبوده که دانشمندان و اندیشمندان بزرگ به طوری جدّی به این مسأله توجه نکرده بودند. در همین حال ، هدف اصلی این تحقیق، بررسی دیدگاه های علوم تجربی و بیان قرآنی در مورد مسأله پیدایش حیات در زمین است. در این راستا، پس از بررسی معانی لغوی و اصطلاحی برخی واژه های مهمی از جمله حیات، جانداران، قرآن، تفسیر، اعجاز علمی و تفسیر علمی، اشاره قرآن و نظرات مفسّران مسلمان پیرامون منشأ حیات در زمین مورد تحلیل قرار گرفت. سپس برخی از مهم ترین و مشهورترین تئوری ها/ فرضیه های دانشمندان علوم تجربی پیرامون این موضوع مورد بحث و تحلیل قرار گرفت. علاوه بر آن، یک تحلیل تطبیقی از نظریه قرآنی و تئوریهای دانشمندان علوم تجربی پیرامون پیدایش حیات جانداران در زمین را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد با هدف شناسایی وجه اشتراک یا تمایز آن دو را بیان نماید تا بتوانیم اعجاز علمی قرآن را اثبات کنیم. روش تحقیق در این رساله یک روش توصیفی- تحلیلی است؛ به این معنایی که مطالب گردآوری شده را با استناد به دلایل عقلی و نقلی بیان شده و مورد تحلیل و تطبیق واقع شده است. روش گردآوری اطلاعات در این تحقیق کتابخانه ای است؛ به این معنایی که مطالب مورد نیاز را با رجوع به منابع مکتوب از جمله کتاب ها، رساله ها، مجلات و نشریات و همچنین با استفاده از نرم افزارهای تخصوصی علوم اسلامی و با راهنمایی و مشورت استاد راهنما و استاد مشاور محترم جمع آوری شده است. در همین حال ، یافته ها نشان می دهد که قرآن به طور واضح مسئله پیدایش حیات در زمین را مورد بحث قرار نمی دهد ، اما جزئیات مفصلی درباره پیدایش و منشأ انسان ارائه داده است. همچنین، بسیار از تئوری ها/ فرضیه های ارائه شده توسط دانشمندان باستان و معاصر علوم تجربی درباره منشاء و پیدایش حیات روی کره زمین با گزارش های قرآنی مطابقت ندارند.

انسان از گهواره تا گور نیازمند است. ارضای نیازها، پایه و اساس حفظ بهداشت انسان‌ها است و عدم تأمین آنها بویژه از کودکی سرمنشأ اختلال به حساب می‌آید. هدف از پژوهش حاضر، جستجوی الگوی نیازهای بنیادین انسان در قرآن‌کریم است. روش اصلی این پژوهش کیفی است. جمع‌آوری داده‌ها با روش معنا‌شناسی ساخت‌گرا، راهکار بررسی میدان معنایی و همچنین معنا‌شناسی شناختی صورت گرفت. برای این منظور نمونه‌های تحقیق یعنی آیات مرتبط با کلیدواژه‌های دلالت کننده بر هر یک از نیازها در نرم‌افزار مکس‌کیودا نسخه‌ی12 وارد شدند. کار کدگذاری همراه با تحلیل‌محتوا به روش داده‌بنیاد و با مقوله‌بندی‌های مختلف انجام گرفت. تحقیق در این قسمت برای تعیین میزان اهمیت هر یک از نیازها از روش کمی بهره گرفته است. در نتیجه پژوهش از جمله روش‌های ترکیبی به حساب می‌آید. یافته‌های تحقیق نشان ‌می‌دهد از میان 23530 کد، مهم‌ترین نیاز از نگاه قرآن‌کریم نیاز به معنای زندگی است. فراوانی این نیاز در چهار کلیدواژه بیش از 1600کدِ انتخابی است. نیاز به امنیت با خرده‌نیازهای امنیت جانی و مالی در جایگاه دوم نیازها قرار دارد و از میان 13 کلیدواژه تعداد 1500 کد انتخابی، به این نیاز دلالت داشتند. نیاز بعدی نیاز به ارتباط و دلبستگی است که از بین اشتقاق‌های 16کلیدواژه 1500 کد انتخابی بر این نیاز دلالت داشتند. خرده‌نیازهای پذیرش، محبت، حمایت و دوستی جزو کدهای محوریِ نیاز به ارتباط و دلبستگی هستند. نیاز چهارم نیاز به احترام با خرده‌نیازهای جایگاه‌خواهی و قدرت‌خواهی است. از بین 12کلیدواژه و موارد پیش‌فرض به 550 کد انتخابی رسیده است. تحقیق در الگوی ارتباطی بین نیازها به این نتیجه رسیده است که نیازهای بنیادین ارتباط‌های متعدد و متنوعی با یکدیگر دارند در این میان نیاز به معنای زندگی نقش متغیر میانجی و تعدیل‌گر را بین نیازها ایفا می‌کند. الگوی تحولی نیازها هرمی است که نیاز به امنیت در قاعده‌ی آن جای دارد و سپس نیاز به ارتباط و دلبستگی، بعد از آن نیاز به احترام و نیاز به معنای زندگی در رأس هرم قرار دارد ولی در نیازهای سطح پایین نفوذ دارد و به دیگر نیازها تعالی می‌بخشد و تأمین صحیح آنها به معنای زندگی حقیقی وابسته است. تحلیل یافته‌های پژوهش تعیین چند سطح از افراد را برای تأمین نیازها نتیجه داده است؛ خود فرد، خانواده، خویشاوندان، جامعه، رهبران جامعه و خداوند. همچنین تحقیق به راهبرد و راهکارهای متعدد و متنوعی برای تأمین هر یک از نیازها رسیده است. مانند: ایجاد حالت بیم و امید در تأمین نیازها، تعالی‌بخشی نیازها از سطح مادی به حالت معنوی، وضع قوانین روشن، انعکاس‌دهی و غیره است. علاوه‌براین پژوهش حاضر به راهکارهای آسیب‌زایی که در قرآن برای هر یک از نیازها مطرح شده اشاره می‌کند.

بشر اگر به بیراهه می‌رود به خاطرِ عدمِ درکِ صحیح از خدا است. امّا از آنجا که شخصیّتِ انسان از کودکی و قبل از آن شکل می‌گیرد، این پژوهش در صددِ آن برآمد تا راه‌های آشناکردنِ کودک با خدا را پی بگیرد و برای انجامِ این مهمّ، کارِ تطبیقی بین قرآن‌ِکریم و روان‌شناسی که تجربه‌ی بشر است را برگزید تا حقیقت را به روشنی در پیشِ روی طالبانِ آن قرار دهد. سئوال این است، آیا در آموزه‌های قرآن و روان‌شناسی، راه-کارهایی برای آشنایی کودک با خدا وجود دارد؟ پس از بررسی در هر دو منبع، معلوم گردید که قرآن از آن جهت که سخنِ مستقیم پروردگارِ عالم است و موضوعش دعوتِ انسان و هدایتِ او به سوی خدا است، راه-کارهایی را بیان داشته است؛ امّا روان‌شناسی سخنی مستقیم در آشنایی کودک با خدا نگفته است. در این پژوهش که با روشِ تحلیلی توصیفی به موضوع پرداخته است، قرآن چون مصون از خطا است، به عنوانِ محورِ اصلی و روان‌شناسی از این جهت که مصون از خطا و لغزش نیست، فرع بر آن قرار گرفته است. قرآن و روان‌شناسی، وراثت، خانواده، تغذیه و محیط را از عواملِ مؤثر در تربیتِ کودک دانسته‌ و نقشِ تربیت را به مراتب بسیار پررنگ‌تر از وراثت بیان داشته‌اند. قرآن در بحثِ تربیت، هدفگیری را آشنایی کودک با خدا قرار داده؛ امّا روان‌شناسی اشاره‌ی مستقیمی به آشنایی کودک با خدا نکرده، بلکه به سلامتِ جسم و روانِ کودک پرداخته که می‌تواند مقدّمه‌ی آشنایی کودک با خدا باشد. در روان‌شناسی در بحثِ تغذیه توجهی به حرمت و حلّیت نشده؛ امّا به سلامت و بهداشتِ آن پرداخته شده است. از آنجا که در روان‌شناسی سخنی از آشنایی کودک با خدا به طور مستقیم مطرح نیست، لذا در فصلِ آخر، راه‌کارهای آشنایی کودک با خدا از نگاه قرآن و احادیث بررسی شده است.