جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده در جلد اول تایپ شده است.

مسأله‌ی هبوط حضرت آدم یکی از عمده‌‌ترین مسائل مورد بحث در ادیان ابراهیمی بوده است که با توجه به تفاسیر قرآنی و اسناد عهد عتیق ارتباط تنگاتنگی میان جایگاه انسان و هبوط حضرت آدم وجود دارد. موضوع هبوط با رویکردهایی عرفانی، کلامی، فلسفی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در قرآن کریم و در عهد عتیق اشاراتی به حیات حضرت آدم و مقدماتی که منجر به سقوط آدم و حوا گردید شده است که از جمله می‌توان به آفرینش حضرت آدم، محلّ آفرینش، محلّ سکونت، عامل اصلی فریب خوردن آدم و زوجه‌ی او حوا، ابزار فریب و وسوسه و در نهایت، نتیجه‌ی فریب خوردن اشاره کرد. در هر دو منبع با وجود تفاوت‌های واضح و آشکار، اصل هبوط پذیرفته شده است. هبوط به معنای فرود آمدن از بلندی است که در قرآن و عهد عتیق نتیجه نافرمانی امرالهی توصیف شده است؛ این پایان‌نامه مشتمل بر پنج فصل است که پس از بررسی معناشناسی واژه‌ی‌ هبوط، گناه و لغزش که از مباحث اصلی این پژوهش به شمار می‌روند، به بررسی تطبیقی دیدگاه هر دو کتاب پرداخته و بر موارد مشابه و متمایز تأکید و تصریح شده است. بر این اساس بر جامع‌تر بودن مطالب قرآن نسبت به عهد عتیق تأکید کرده‌ایم؛ چرا که در قرآن کریم خداوند، آدم را از خوردن میوه‌ی درختی منع می‌کند که نتیجه خوردن از درخت، آمدن بر روی زمین و زندگی همراه مشقّت است نه سقوط ذاتی.

نیایش آسان‌ترین راه گفتگوی دوسویه انسان با خدا و از جمله ارکان و اجزای مقوم تمامی ادیان درطول تاریخ بوده است. بررسی ستایش‌ها و نیایش‌های رسمی ادیان مختلف نمایانگر نظام فکری، دینی وشرایط و نیازهای فردی و اجتماعی دینداران در اعصار گونه گون است. از 39 کتاب عهد عتیق، مزامیر از جمله تأثیرگذارترین آثار درحیات دینی یهودیان و مسیحیان بوده که نگارش بخش عمده‌ای از آن، به حضرت داوود نسبت داده شده است. ایشان پادشاهی بنی اسرائیل را بنیاد نهاده، از سال 1000 تا 961 ق م، حکومت کرده است. این اثر در برگیرنده 150 مزمور است که همراه با اجرای موسیقی خوانده می‌شده است. پایان نامه حاضر بعد از مرور مقدماتی دربارهٔ نقش و جایگاه دعا و نیایش در دین اسلام و یهودیت، بررسی تطبیقی اوصاف و جایگاه حضرت داوود از نگاه اسلام و یهودیت، تاریخ تدوین، مؤلفان، زبان و ادبیات کتاب مزامیر را بررسی می‌کند. در پایان این فصل به شرح درخواست‌های مطرح شده در بخش‌های مختلف مزامیر و دسته‌بندی آن‌ها در سه گروه درخواست‌های ایجابی، درخواست‌های سلبی و نفرین‌ها می‌پردازد. دو فصل بعد به نیایش‌های قرآنی، انواع و فراوانی آن در سوره‌ها، مقایسه این دو کتاب، نقاط اشتراک و افتراق درخواست‌های مطرح شده در هر دو کتاب اختصاص دارد. در این تطبیق مشاهده می‌شود که نیایش‌های مزامیر و قرآن بازتاب شرایط اجتماعی، معیشتی و سیاسی، جغرافیای و تاریخی تدوین این دو اثر مقدس است و در کل رویکرد معنویت و آخرت گرایی قرآن بسیار بیش از مزامیر بوده و در تمامی آیات مزامیر نوع نگاه به مرگ و آخرت تقریباً منفی و مذموم است؛ و عمدهٔ درخواست‌های مطرح شده برای بهبود شرایط موجود و رها شدن از مشکلات این جهانی است.

عرفان و قرآن رابط? تنگاتنگی با هم دارند؛همین امر باعث شده که تفاسیر عرفانی زیبایی خلق شوند.کشف‌الاسرارو لطائف‌الاشاراتاز نگاه عارفانه، لطائف و زیبایهای خاص خود را دارند. در این پایان‌نامه، بعد از مقدّمه، به معرّفی قرآن و انواع روش‌های تفسیری و زندگی و آثار رشیدالدین میبدی و قشیری پرداخته شده است. در این پژوهش اشاره‌های عرفانیمشترک و غیر مشترک در جزءِ سی‌ام قرآن در دو تفسیر کشف‌الاسرار و لطائف-الاشارات مورد بررسی قرار گرفتهوشباهت‌ها و تفاوت‌های تأویلات عارفانه در آن‌ها مشخّص شده است.حاصل تطبیق این دو اثر اثبات اقتباس میبدی از تأویلات ذوقی و عارفان? قشیری است. میبدی در بسیاری از موارد از قشیری تأثیر پذیرفته است؛ ولی با نگاه عارفان? خود،به شرح و بسط بیشتر موضوعات نسبت به لطائف‌الاشارات می‌پردازد.

حکیم ابومعین ناصرخسرو قبادیانی شاعر، نویسنده، متکلّم، فیلسوف، جهانگر، واعظ و مبلّغ مذهب بود؛ لذا آنچه که می گوید و می نویسد، همان چیزی است که بدان ایمان و اعتقاد دارد. ناصرخسرو از نمایندگان برجسته شعر مذهبی و عرفانی است که چهره دینی و فلسفی خود را در دیوان اشعارش به خوبی نمایان کرده است. از آنجا که او مذهب اسماعیلیه را حق می داند، همه را به آن مذهب فرا می خواند. ناصرخسرو به انبیای الهی همچون موسی و عیسی (ع) در دیوان خود به صراحت اشاره می کند. آنچه در شعر او تازگی دارد، قراردادن این مایه های داستانی در جهت اثبات جهان بینی خاص است. در این پژوهش داستان انبیا در دیوان اشعار ناصرخسرو و برداشت تأویلی او از این مایه های داستانی مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش گر در پایان به این نتیجه دست یافته است که هرچند بسیاری از شعرای پارسی زبان از قصص قرآنی در اشعارشان استفاده کرده اند اما ناصرخسرو از این قصص قرآنی جهت تفهیم مفاهیم و مضامین اشعارش سود جسته است، و تلمیحات او برزیبایی کلامش افزوده است.

در طول تاریخ همه مکتب ها و همه افرادی که قصد رسانیدن پیام خود به دیگران را داشته اند از روش ها و ابزارهای مختلفی استفاده کرده اند. هر مکتب و مذهبی برای بقا و دوام خود، حفظ پیروان و جذب دیگران، نیاز مبرم به شناساندن اصول، مبانی و آموزه های خود دارد و بدون عنصر تبلیغ و بیان، نمی تواند از آنها پاسداری کرده و حراست نماید و با تبیین و تبلیغِ جهان بینی و ایدئولوژی هر دین و مذهبی، می توان از مشتبه شدن حق و باطل و ارزشها و ضد ارزشها با یکدیگر در عرصه های مختلف جلوگیری کرده و زمینه را برای گسترش آموزه های آن دین فراهم کرد.از آنجا که رسالت اسلام به عنوان آخرین و کامل ترین دین الهی، دارای یک رسالت جاودانی و جهانی است ، دعوت و آشنا نمودن مردم با احکام و معارف الهى و بشارت و انذار مردم بسیار با اهمیت است؛ چرا که اسلام دین هدایت است و هدایت را بسیار با ارزش شمرده است و تا زمانی که مردم با اهداف و معارف و آموزه های اسلام آشنا نباشند هدایت آنان امکان پذیر نیست.این تحقیق به دنبال بررسی و تحلیل روش های دعوت و هدایت مطروحه در قرآن و حدیث است؛ لذا در فصل اول به کلیات تحقیق پرداخته است و در فصل های دوم و سوم، روش های متنوع دعوت و هدایت را از منظر قرآن و روایات پیامبر(ص) و اهل بیت (ع) را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. برای این منظور، از روش های توصیفی و تحلیل محتوا استفاده شده است. برخی از یافته های تحقیق بدین گونه است که روش های دعوت در قرآن و حدیث عبارتند از:ارسال رسل و نبوت انبیاء، شیوه های فرهنگی، تبلیغ عملی، خطابه، موعظه و... روش های هدایت در قرآن و حدیث نیز عبارتند از: نزول کتب آسمانی، آموزش تعالیم دینی، آگاهی افزایی، خطابه، موعظه و...

بی شک اکثر خاورشناسانی که درمورد مصادر قرآن پژوهش هایی را انجام داده اند، قرآن کریم را کتابی بشری و پیامبر(ص) را مُلهم از آیین های دیگر دانسته اند. یکی از آنان، ویلیام سِنت کلر تسدال زبان شناس و مورخ انگلیسی است که مدتی را در جلفای اصفهان، به عنوان دبیر جمعیت مسیونری و مبلّغ مذهبیِ کلیسای انگلستان گذرانده است. وی با تسلطی که بر زبان عربی داشته، زمان زیادی را به تحقیق درمورد منابع اسلام و قرآن صرف کرده و در سال 1900 میلادی کتابی را تحت عنوان منابع اسلام در شش فصل به رشتۀ تحریر درآورده است. این کتاب که به نوعی خلاصۀ اثر دیگر وی یعنی منابع اصلی قرآن است، یکی از مفصل ترین و جنجالی ترین آثاری است که به صورت گسترده به بحث درمورد منابع قرآن پرداخته و برای آن مصادر متعددی را برشمرده است. پژوهش پیش رو که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی همراه با گردآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات سامان یافته در پی آن است تا با دقت در آثار ویلیام تسدال، به نقد و بررسی نظرات وی درمورد مصادر قرآن بپردازد. نگارنده در این رساله، در هر فصل به ترتیب به ارزیابیِ دقیق شبهات تسدال درمورد «نظریۀ اقتباس قرآن از: آداب و رسوم عرب جاهلی، آداب مذهبی صابیین، آموزه های دین یهود، منابع فِرَق بدعت گذار مسیحی و آموزه های آیین زرتشتی» پرداخته است. بررسی ها نشان می دهد: که نویسندۀ کتاب منابع اسلام، علاوه بر رویکرد علمی، مانند دیگر مبشران مسیحی، انگیزۀ تبشیری و مذهبی نیز داشته و در نوشته هایش سعی بسیاری نموده تا غیر وحیانی بودن آیات قرآن کریم را اثبات کند. دیدگاه های او درمورد اقتباس قرآن از متون دینیِ ادیان دیگر نیز نظرات جدیدی نبوده تا بتوان آن را از نوآوری های او دانست؛ زیرا وی صرفاً به تکرار مطالبی که خاورشناسانی مانند آبراهام گایگر بدان باور داشته اند، پرداخته و با تکیه بر پیش فرض های مشخص، آراء خود را بیان کرده است. همچنین نظریۀ تأثیرپذیری پیامبر(ص) از آموزگاران یهودی، مسیحی و ایرانی که در تمامی فصول کتاب منابع اسلام، ترجیع بند اصلی گفتار تسدال بوده، احتمال نسنجیده و شاذی است که از عدم تسلط کافی او بر متون روایی و تاریخی مسلمانان، حکایت دارد. از سویی دیگر، منابعی را که وی در فصول مختلف کتاب ادعا می کند اساس آیات قرآن قرار گرفته، گاه در زمان پیامبر(ص) مطرح نبوده و یا تقدم تاریخی آن ها نسبت به زمان ظهور اسلام در هاله ای از ابهام است. در این میان، عدم آگاهی تسدال از تاریخ اسلام و مکی و مدنی بودن سُوَر قرآن کریم نیز نظرات وی را با آسیب هایی جدی مواجه ساخته است.

قرآن گرایی جریان فکری نوظهوری است،که از میان اهل سنّت برخاست.و می‌توان ریشه‌های آن را در قرون اولیه و میانی بازکاوی نمود.که متأثر از دیدگاه‌های درون دینی و برون دینی،با قرآن بسندگی و انکار نقش سنّت در شناخت دین،رو به گسترش نهاده است.از آنجا که مبانی این جریان مانند جامعیت تفصیلی حقایق قرآن،نفی وجود ابهام در احکام و آموزه‌های دینی در سایۀ امکان و جواز تدبر و تعقل در قرآن و انکار نقش سنّت در دین به دلایلی مانند وحیانی نبودن،شرک آمیز بودن، ظنّی بودن،مخدوش بودن،تاریخی و زمان‌مند بودن،تفرقه انگیز بودن و قابل احراز نبودن نسبت سنّت به پیامبر(ص)،می‌تواند به گسترش نگاه منفی به سنّت،رأی گروی و تأویل‌گروی در برداشت از مفاهیم و مدالیل آیات قرآن منجر گردد،در نوشتار حاضر تلاش شده تا با روش کتابخانه‌ای و رویکردی توصیفی-تحلیلی،نخست به بستر‌های پیدایش این اندیشه،فرقه-ها،مهمترین شخصیت‌ها و اصول تفسیریش و سپس شبهات وارده این جریان به سنت و نقدشان با تأکید بر منابع اهل سنّت و دیدگاه آنها از احکام نماز،روزه و زکات و نقدشان و همچنین آسیب‌های مبنایی و روشی قرآنیّون در فهم و برداشت آیات قرآن پرداخته شود. و در پایان نتیجه می‌گیرد که قرآن گرایان با انکار حجیّت،احراز و اثبات سنّت محمدی(ص)باب رأی گروی و عقل گروی افراطی را به روی خود گشوده و با نادیده انگاری نقش سنّت و عقل برهانی دست به برداشت‌های ذوقی از آیات قرآن کریم زده و در بسیاری موارد از ظواهر معتبر قرآنی دست کشیده و به تأویل جهت‌دار و توجیه رأی مدارانه و غیر متکی به عقل برهانی روی آورده‌اند.و علی‌رغم آنکه عنوان«اهل قرآن»را بر خود گذاشته‌اند،اما تفکر و عمل آنان بر خلاف نص و مضامین قرآن می‌باشد.

چکیده ندارد.

ارتباطات میان فردی، از جمله گسترده‌ترین و اجتناب ناپذیرترین ارتباطات انسانی است و در این بین، آنچه از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار بوده و مورد تحقیق قرار گرفته است؛ عناصر پایداری ارتباطات میان فردی است که با توجه به آموزه‌های اصیل اسلامی، در قرآن و روایات بررسی شده است. روش تحقیق ما در این نوشتار، توصیفی تحلیلی بوده و از بین حجم گسترده روایات معصومین : پیرامون نحوه ارتباطات انسانی، عناصر پایداری ارتباط تحت مبنا و اصول پایداری ارتباط، بیان شده است. مبانی ارتباطی مانند فرآگرد بودن ارتباط، عملکردی بودن، نظام وارگی و هدفمندی و... و مبانی انسان‌شناسی مانند دلبستگی انسان، وابستگی ذاتی انسان، کرامت انسانی، ظرفیت‌های انسانی و ... از جمله مبانی پایداری ارتباط میان فردی در این تحقیق بیان شده است.بر اساس مبانی ذکرشده، اصول پایداری ارتباط بیان شد و تحت این اصول، عناصر پایداری ارتباط مانند گزینش دوست، آزمایش دوست، ادای حقوق متقابل، اهل حلم و صبر، کنترل کلام، رعایت انصاف، سودمند و مفید بودن، حفظ و رعایت حریم، محبت قلبی، اعلام محبت، درک محبت، اهل احسان بودن، حسن خلق، گذشت از لغزش‌ها، پوشاندن عیب، عذرتراشی و پذیرفتن عذر، حسن ظن، از دل آیات و روایات، استخراج شده است. این مبانی، اصول و عناصر پایداری، همه نتیجه نوع دیدگاه اصیل انسان الهی به جهان و انسان بوده و با دیدگاه انسان مادی، به جهت تفاوت در نگرش ها، متفاوت بوده است. تفاوت در جهان بینی انسان الهی و مادی؛ تفاوت در هدف، انگیزه، نیت و نوعو محور ارتباطات انسانی را به دنبال دارد و پایداری یا ناپایداری ارتباط میان فردی را موجب می‌شود.