جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم، سنگ زیرین تفسیر، منبع بی بدیل شناخت، مرجع بی نظیر فهم ومهمترین سند کرامت و شرافت مسلمانان است از زمان فرود آمدن نخستین آیات قرآن کریم، رسول خدا (ص) همراه با ابلاغ پیام الهی به تفسیر و تبیین آن نیز پرداخت و با توضیحات وی مردم در جریان جزئیات احکام ، شرایع و دین و باطل قرآن کریم قرار می گرفتند و به تدریج با تفسیر بسیاری از قرآن کریم آشنا می شوند. هر چند که پس از رحلت رسول خدا(ص) و انزوای اهل بیت از خلافت و جانشینی آن حضرت، زمامداران وقت ابتدا نقل و نگارش حدیث را محدود و سپس ممنوع نموده ومسلمانان را از تفسیر قرآن باز داشتند، اما با اهتمام اهل بیت بالاخص علی(ع) و برخی از صحابه تفسیر قرآن تداوم یافت و با انتقال بعضی از یاران پیامبر به شهرها و مراکز اسلامی دیگر نضج بیشتری پیدا کرد و کم کم مکاتب تفسیری دایر گشت و بر گسترش آن نیز افزوده شد. اصل از اینجا است نگارنده در این پژوهش ضمن بیان مباحث مقدماتی مانند تعریف تفسیر، اهمیت تفسیر، تاریخ تفسیر و نقد و بررسی تاریخ تفسیر؛ ابتدا چگونگی پیدایش تفسیر در زمان رسول خدا(ص) را مورد بررسی قرار داده و با پرداختن به وضعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر نزول قرآن، به ویژگیهای تفسیر در زمان رسول خدا(ص)اشاره نموده و کمیت تفسیر قرآن به وسیله آن حضرت را تبیین نموه است. پس از آن به مرحله شکل گیری تفسیر روی آورده و تمام موضوعاتی که وضعیت تاریخ تفسیر در زمان صحابه را روشن می سازد به طور تفصیل مورد بررسی قرار داده و با معرفی طلایه داران تفسیر و ارایه نمونه هایی از تفسیر آنان این بحث را به پایان رسانده است. شایان ذکر است که بیان نقش و جایگاه بی نظیر علی(ع) به عنوان شایسته ترین فرد مورد رجوع جامعه اسلامی پس از رحلت رسول خدا(ص) و نخستین پایه گذار مکتب تفسیر در اسلام، از موضوعات پر جاذبه این فصل است سپس به روند گسترش تفسیر در زمان تابعین پرداخته و چگونگی تکون و تکامل تفسیر را در این مقطع زمانی تبیین نموده و با بحث و بررسی پیرامون اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی این برهه از زمان و تعیین ابعاد فعالیت مکاتب تفسیری و بیان ویژگی های تفسیری مفسرین برجسته مکاتب مذکور چگونگی پیدایش اختلاف در تفسیر را روشن نموده است. در پایان با ارایه تحلیل خویش درباره وضعیت تفسیر در زمان رسول خدا(ص) و صحابه و تابعین، زمینه ای مناسب برای قضاء منصفانه و ارزیابی همه جانبه نسبت به تاریخ تفسیر قرآن در قرن نخست هجری را فراهم آورده است.

دراین پژوهش که تحت عنوان انسان ایده آل ازمنظرقرآن و سنت می باشد، به بررسی ویژگیها و خصوصیات انسان نمونه و وارسته با رویکردی قرآنی و روایی، پیرامون هرمقوله اخلاقی واصول ارزشی می پردازد. انسان ایده آل، انسانی کمال گرا و پویاست که خواهان رشد و تعالی و پیشرفت درجهت کسب کمالات روحی و معنوی بالاترو بیشتر، به منظور رسیدن به سعادت حقیقی که همانا « لقاء الله» است، می باشد. این نوشتار درپنج بخش سامان یافته که گویای شخصیت چنین انسانی است، خلاصه آن به شرح ذیل است: بخش اول: با عنوان حقیقت کمال، ضمن واکاوی معانی این واژه، به چند و چونی آن درانسان و سایر موجودات می پردازد. اضافه براین، نظرعرفا و حکما و قرآن و عترت راجع به این مقوله ( کمال) دراین بخش قید شده است. بخش دوم، تحت عنوان رابطه انسان با خداوند، طی دو فصل، خدا محوری و عملکرد توحیدی انسان را درقالب هایی چون، اندیشه توحیدی، ایمان، عبادت و بندگی، خلوص نیت و تقوا و پرهیزگاری بیان می کند. دررابطه انسان با خود، که بخش سوم را به خود اختصاص می دهد به خود شناسی و اهمیت آن درساختار شخصیت انسان اشاره شده است. درادامه به بهداشت روان و تن پرداخته و آن را مایه تداوم حس کمال جویی و کمال طبی انسان معرفی می کند. حسن ختام این بخش، حسن خلق است که درمواردی چون مبارزه با هوای نفس، داشتن عفت، کسب علم و دانش و صبرو بردباری به بحث می نشیند. دربخش چهارم، رابطه انسان با انسان مطرح است. که رابطه انسان با اعضای خانواده و خویشان ودرسطحی وسیع تر، رابطه اش با اجتماع را تشریح می کند.وارزشهایی چون صله رحم، عفو وگذشت، جود واحسان، ایثار، خیرخواهی، تعاون و همکاری و مبارزه با فساد را معرف شخصیت انسان ایده آل می داند. بخش نهایی با عنوان رابطه انسان با طبیعت، به توضیح و تبیین الگوی رفتار صحیح با منابع موجود درطبیعت،اعم ازآب، خاک، جنگل، گیاه، ... و نیزبرخورد انسان دوستانه و کریمانه با موجودات زنده طبیعت می پردازد. پایان بخش مطالب، ذکر چند توصیه و پیشنهاد است، امید آنکه مفید فایده واقع گردد. کلید واژه ها : انسان ایده آل ، کمال، قرآن، سنت ، طبیعت .

پایان نامه حاضر به بررسی واژه حمد در قرآن اختصاص دارد و موضوعاتی از این قبیل را بررسی کرده است. فضیلت سوره حمد، معنای حمد در فرهنگ لغات،تفسیر حمد در المیزان، انواع معانی حمد در قرآن،بررسی معانی حمد در سوره حمد، معنای حمد درخصوص انسان، و معنای حمد در سوره های انعام،اعراف، یونس و حجر.

بخش اول این رساله مطالبی در مورد واژه ولی تفاوت وٍلایت و وَلایت لازم و متعدی بودن ولی معانی ابواب ثلاثی مزید و صیغه های مختلف معانی ولی با توجه به حروف جرّ مختلف ارائه می دهد. بخش دوم به بررسی مشتقات ولی در قرآن می پردازد و شامل مباحث آیاتی که در آن مشتقات ولی به کار رفته است تفاوت ولّ منه و ولّ عنه مواردی که مفعول ولیّ ذکر شده است مواردی که تولّی با عن و بدون عن استعمال شده است مواردی که تولّی با مفعول ذکر شده است تطبیق معانی تولّی با معانی باب تفعل معانی تولّی و تولیه در موارد پانزده گانه همراه با مفعول.

مباحث مورد بحث در این رساله عبارتند از: - اسامی پیامبر اسلام در قرآن کریم واحادیث - مشهورترین اسامی و القاب پیامبر اکرم (ص) - بررسی انواع خطابهای قرآن در خصوص پیامبر اکرم (ص) - بررسی مراحل سه گانه خطاب در طول نزول وحی - روش خداوند در وضع احکام و قوانین - فهرست اسامی و القاب پیامبر اسلام در قرآن کریم

این پایان نامه ویژگی های مهم جامعه عصر حکومت امام مهدی را با تکیه بر آیات و روایات بررسی کرده و شامل سه بخش است: در بخش اول مفاهیم و مصطلحاتی مانند جامعه، حکومت و جامعه جهانی تعریف شده و تحت عنوان مبانی نظری از جامعه آرمانی افلاطون و مبانی نظری حکومت واحد جهانی و جز آنها بحث شده است. در بخش دوم ویژگی های اعتقادی، اقتصادی، فرهنگی، قضایی و امنیت جامعه امام زمانی بیان شده است. در بخش پایانی مباحث بخش قبل جمع بندی و نتیجه گیری شده است

هدف از این پایان نامه ارائه دستاوردهای علمای قرآن راجع به تکرار - اثبات عدم بیهودگی تکرار در آیات قرآن کریم و بیان وجه جدیدی از بلاغت قرآن کریم در ارتباط با تکرار آیات است لذا سعی در پاسخ یابی به سوال انواع گوناگون تکرار درقرآن چیست و علل اساسی این تکرار کدام است را دارد . براساس فرضیه تحقیق گونه های تکرار در قرآن کریم ، اعم از تکرار آیه یا تکرار تعابیر ( تکرار لفظی یا معنوی ) هر یک به گونه ای ناظر به صنعت بلاغی است و علل اصلی تکرار در راستای هدایت ، تعلیم و تزکیه انسانها است . تحقیق حاضر مه به روش کتابخانه ای انجام یافته مشتمل بر سه فصل است فصل اول با بیان کلیات ، تاثیر تکرار بر نفس از نظر روانشناسی ، تاثیر تکرار بر انفعالات ، و تاثیر تکرار بر افعال به پایان می رسد فصل دوم تکرار پذیری آیات و انواع تقسیم بندی تکرار در قالبهای فنی و بلاغی و تکرار آیه در یک سوره یا چند سوره صورت گرفته است بررسی گردیده است و در فصل سوم تبیین حکمت تکرار الفاظ و مضامین قرآن کریم از دیدگاه علمای علوم قرآنی و نقد بیان هریک مورد بررسی واقع شده است و در پایان فصل مبحث جدیدی از اعجاز عددی و صوتی آیات مورد بحث و گفتگو قرار گرفته است براساس نتایج حاصل از تحقیق تکرار موجود در قرآن تنها تکرار شکل است نه محتوی زیرا هر مورد تکرار در راستای هدف همان سوره است و تکرار شکل خود بیانگر نوعی دیگر از وجوه اعجاز قرآن است .

مطالب این رساله عبارتند از: - نگاهی به تاریخ ترجمه و تفسیر قرآن به زبانهای اروپایی - توضیحی از زبان مولف پیرامون تفسیر انگلیسی خود - نگاهی به ترجمه و تفسیر سوره فاتحه و بررسی آن - نگاهی به ترجمه و تفسیر سوره کهف و بررسی آن - نگاهی به ترجمه و تفسیر سوره ناس و بررسی آن - فهرست واژه ها و اصطلاحات قرآنی به زبان انگلیسی

شناخت سعادت و کمال مطلق انسان بستگی به شناخت حقیقت او دارد که سبب شناخت خدای متعال و پیامبران الهی می شود و نیز اثبات معاد و شناسایی فضیلت های اخلاقی و مسائل اجتماعی ارتباط مستقیم با شناخت انسان دارد. اهمال در شناخت انسان و جهل و نادانی یکی از اسباب مهم گمراهی ها، سرکشی ها و فرورفتن در مفاسد و رذایل اخلاقی می شود. از این رو، اسلام به شناخت انسان اهمیت بسزایی داده است تا جایی که شناخت انسان را سبب هدایت حقیقی دانسته و آن را بهترین شناخت ها معرفی کرده است. از قرآن استفاده می شود که اولین انسان از خاک و گل و زمین و سپس نسل او از نطفه و علقه و پس از آن از مضغه آفریده شده است . اختلاف ابتدایی در آیات مربوط به خلقت انسان ناظر به مراحل خلقت بشر است. آفرینش کنونی انسان به حضرت آدم علیه السلام و حوا منتهی می شود و دلیل یقین و جزمی نداریم که بشر تکامل یافته از حیوانات باشد، بلکه ظاهرآیات قرآن خلاف آن را اثبات می کند. قرآن کریم برای اسنان غیر از بدی مادی به خلقت دیگری نیز معتقد است که گاهی از آن به روح و گاهی به خلق دیگری تعبیر می کند. مهم ترین دلیل برای اثبات روح آن است که انسان حقیقتی دارد و از آن به کلمه« من» در تمام عمر نام می برد که همیشه ثابت و تغییر ناپذیر است و چیزی به آن اضافه و یا از آن کاسته نمی شود اگر چه بدن انسان ضعیف و لاغر یا قوی و چاق گردد ودچار تحولات شود و نیز نسبت دادن افعال گوناگون اعضای بدن به یک حقیقت دلیل دیگری برای اثبات روح است. انسان دارای دو جنبه مادی و معنوی است و با اصل و زیربنا قراردادن هر کدام ناگزیر جنبه دیگر فرع آن خواهد شد. بنا به اصیل دانستن جنبه حیوانی ، بین انسان و حیوان تفاوتی وجود ندارد و هیچ دید و نگرش بی طرفانه نخواهد بود و هر دیدی یک گرایش خاص مادی را منعکس می کند. بنا به اصالت معنویت و انسانیت، سیر تکامل انسان از حیوانیت آغاز و به سوی کمال انسانیت ختم می یابد. قرآن به بهترین شکل ممکن درباره انسان سخن گفته ، و واقعیت های مربوط به او را بیان کرده است. قرآن در زمینه بیان واقعیت های مربوط به انسان، او را با عالیترین تعبیر ستوده است و بعنوان خلیفه الله معرفی کرده است. شواهد موجود نشان می دهد که مراد از خلافت، جانشینی خدا در زمین می باشد. از جمله اینکه وقتی فرشتگان از خداوند تقاضای این مقام را کرده بودند آن را رد کرده و آنان را شایسته این مقام ندانسته است. این می رساند که خلافت مورد نظر؛ مقام و منصب بسیار ارزشمند و مهمی است که حتی فرشتگان مقرب الهی سزاوار آن نیستند. از آیه های قرآن بر می آید که مقام خلافت و جانشینی خدا مخصوص حضرت آدم علیه السلام نبوده، بلکه هرکس از فرزندان که شایستگی های لازم روحی و اخلاقی را دارا باشد و یا آن را به دست آورد سزاوار این منزلت بزرگ الهی نیز خواهد بود. از جمله منزلتهای دیگر ممتاز انسان که او را سزاوار مسجود فرشتگان الهی کرده است، دمیده شدن روح خدایی در اوست. روحی که خداوند با نسبت دادن آن به خود، بدان شرافت و قداست بسیار زیادی بخشیده. قرآن علاوه بر امتیازهایی که برای نوع آدم ذکر می کند. امتیازهای دیگری را تحت عنوان « کرامت تکوینی» برای انسان خاطر نشان می سازد و نیز اضافه می کند که انسان ها می تواند با باروری استعدادها و شکوفا ساختن قابلیت های ذاتی خویش، به کرامت ها و فضیلت های بالاتری دست یابند. کرامت انسان، یعنی برخورداری از موهبتی خاص(عقل) که دیگر موجودات مادی فاقد آن هستند و در فضیلت انسان یعنی برخورداری بیشتر او از موهبت هایی که به سایر موجودات مادی نیز داده شده است. بزرگترین و عمده ترین ویژگی انسان ، همانا عقل و اراده و اختیار اوست. عقل ، موجب شکوفا شدن استعدادهای انسانی و سبب گسترش علوم و معارف بلند انسانی الهی می شود، اراده و اختیار را ، کمال و رشد و تعالی نامحدود را برای انسان هموار می سازد. انسان با برخورداری از حس کنجکاوی پژوهشگری، پیوسته سؤالهایی را در زمینه های مختلف طرح ساخته، و می کوشد تا مجهولات مربوط به معمای وجود خویش و موجودات اطرافش را حل کند. از میان انبوه سؤالات عبارتند از: از کجا آمده ایم؟ برای چه آمده ایم؟ و به کجا خواهیم رفت؟ مبانی فکری، عقیدتی افراد و گروهها برخاسته از جهان بینی خاصی است که در پاسخگویی به این سؤالات تاثیر مستقیم دارد با توجه به اینکه جهان بینی ها متفاوت و گاه متضاداست بناچار پاسخ به این پرسش ها نیز متفاوت خواهد بود. بررسی ها نشان می دهد تنها جهان بینی ای که می تواند به این سؤالات پاسخ درست بدهد، آن جهان بینی است که به وجود مبدئی باشعور بنام « خدا» گواهی می دهد . این جهان بینی توحیدی است، زیرا با تکیه بر فطرت پاک و اصیل انسانی درصدد رفع نیازهای فطری انسان بر می آید، و می تواند تفسیر درست و منطقی از جهان هستی و هدف آفرینش انسان ارائه دهد.

اندیشه سیاسی مفهومی است که بیانگر یک نوع تفکر و اندیشه منسجم و دارای چارچوب درباره موضوع سیاست می باشد. این چارچوب و ساختار فکری منسجم،مولفه ها، اجراء و تعاریف خاص خود را دارد که چگونگی تعریف این مولفه ها و ربط آنها به یکدیگر، یک اندیشه سیاسی را به مثابه یک بنیاد خاص از سایر اندیشه ها متمایز می سازد. در بررسی و کالبد شکافی اندیشه های سیاسی پنج مولفه عمده را می توان برشمرد هستی شناسی معرفت شناسی، فرجام شناسی ، انسان شناسی و مولفه پنج مباحث مربوط به جامعه و دولت. فرضیه اصلی پژوهش که مورد آزمون قرار گرفته این است که: اسلام به مثابه یک اندیشه سیاسی برای تمامی موافه های این اندیشه و مفاهیم آن، تعریف ها، توضیف ها و تجویزهای خود را دارد که آن را به مثابه یک بنیان از سایر اندیشه های سیاسی متمایز می سازد. تبیین اندیشه سیاسی اسلام می تواند در چگونگی عمل پیروان آن تاثیر گذار باشد. از یک سو طرح اسلام در جهان به عنوان مبنای نظام حکومتی و از سوی دیگر بروز رفتارهای سیاسی به نام اسلام در گوشه و کنار جهان موجب شده است تا تبیین اندیشه سیاسی این دین نه تنها برای پیروان و بازیگران عمل سیایس آن بلکه برای پیروان سایر ادیان و دیدگاه ها نیز که تماشاگر این نوع از عمل سیاسی هستند قابل توجه باشد. قران درباره هر یک از مولفه های اندیشه سیاسی مباحثی را مطرح می نماید که به هر یک از این اجزا و پایه ها، قوام واستحکام منطقی می بخشد و در مجموع طرح کلی بحث از همگونی، توازن، انسجام منطقی و عدم تعارض بین بخش ها برخوردار می باشد.در هستی شناسی، سخن از عالم غیب و تاثیر آن بر عالم طبیعت (شهود) می آید و باور به حقیقت غیبت از ویژگی های معتقدین به این اندیشه قرار داده می باشد. بر این مبنا نیک فرجامی را آنکه کامل می داند که تمام مراحل هستی را شامل شود و این نه تنها نفی دنیا نیست بلکه تاکید بر نیک فرجامی در آن است. چرا که نیک فرجامی را برای تمام مراحل هستی از جمله دنیاا می خواهد. در بحث انسان شناس ی، مهمترین ویژگی این اندیشه این است که در کنار جایگاهی که برای انسان در ارتباط با طبیعت و سایر انسان ها قائل است رابطه ای برای انسان با پروردگار هستی ترسیم می کند و انسان را به عنوان جانشین پروردگار در زمین معرفتی می کند و قائل شدن به ربوبیت برای مبدا هستی در کنار قرار دادن وحی به عنوان مهم ترین منبع معرفتی برای انسان نشانگر آن است که اندیشه سیاسی نمی تواند خالی از راهنمایی و هدایت پروردگار هستی باشد و وحی و هدایت الهی باید مبنای عمل سیاسی باشد. نگاهی به پایه های اندیشه سیاسی اسلام نشان می دهد محوری مشترک مباحث آن را به یکدیگر مرتبط می سازد این محور مشترک موثر دانستن مبدا ربوبی در تمام مناسبات هستی است که حاقه های وصل این پایه ها به محور مبدا ربوبی دو عنصر (ایمان و عمل صالح) می باشد و این دو عنصر نیز مبتنی بر اراده و اختیار انسان می باشد. بر این چهار پایه و محور و حلقه های وصل است که سقف اندیشه سیاسی درباره مباحث جامعه و دولت معنی پیدا می نماید و چرایی تجویز هایی که در این باره صورت می گیرد روشن می شود. دولت و جامعه دو بستر مهم برای تحقق یک اندیشه در عمل می باشند. آنچه مبنای عمل است باید معطوف به هدایت الهی باشد. براین مبنا پذیرش انسان و اداره او برای قبول حکم خدا شرط لازم برای تحقق دولت و جامعه مورد نظر اندیشه سیاسی اسلام خواهد بود. پذیرش حکم خدا صرفا به معنی پذیرش افراد به عنوان عهده دارن حکم از جانب خداوند نمی باشد بلکه همراه آن پذیرش ساری . جاری شدن حکم خدا در تمام مناسبات فردی و اجتماعی نیز می باشد و پذیرش این مبنای نظری همراه با پذیرش چارچوب رفتاری نیز می باشد . به علاوه اینکه با توجه به سنن و قوانینی که بر هستی جاری است بر رفتار و عمل آثاری مترتب بود که این آثار متناسب با آن رفتار است. بر اعمال سوء و بر ایمان و عمل صالح که حکم خدا ست حیات مترتب خواهد بود. قرآن تاکید دارد آنچه مبنای عمل از سوی خداوند تعیین شده است چون از مبدا ربوبی و آفریدگار انسان وضع شده است منطق با فطرت استعداد و ظرفیت و توانایی انسان هاست از این رو این قوانین سازگارترین قوانین با ساختار و شاکله انسانی است.