جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مِنهاجُ السُّنّة النَبَویُة فی نَقْضِ کلام الشّیعة و القَدَریة کتابی به زبان عربی نوشته ابن تیمیه حرانی (متوفای ۷۲۸ق)، از فقهای حنبلی در قرن هفتم هجری و یکی از نظریه‌پردازان سلفیه. او این کتاب را در ردّ بر کتاب منهاج الکرامة فی معرفة الامامه نوشته علامه حلی (۶۴۸ق -۷۲۶ق)، فقیه و متکلم شیعه تألیف کرده است. این کتاب بر اساس مبانی ظاهرگرایی سلفیه تدوین شده است. نگاه‌های نقادانه ابن تیمیه به مبانی کلامی شیعه در این کتاب، گاه با ادعاهای بی‌اساس و توهین همراه است تا آن‌جا که در چارچوب این شیوه تلاش کرده منزلت امام علی(ع) را مورد تردید قرار دهد و جایگاه وی در میان مسلمانان را تضعیف نماید. روش ابن تیمیه در کتاب منهاج السنه موجب شده تا عده‌ای از علمای اهل سنت از بی‌انصافی و شدت توهین او به طرف مقابلش انتقاد کنند.

کتاب عقلانیت باور دینی از دیدگاه آلوین پلانتینگا به یکی از مباحث عمده فلسفه دین یعنی ربط و نسبت عقلانیت و باور دینی از دیدگاه یکی از مهم ترین فیلسوفان معاصر دین پرداخته و به تبیین و نقد و بررسی آن می پردازد. همچنین این کتاب در گستره یکی از شاخه‌های فلسفه دین، یعنی معرفت شناسی دینی می باشد. معرفت شناسی دینی دارای مباحث گسترده ای است که همواره مورد عنایت اندیشمندان قرار میگیرد. نمونه ای از آن عقلانیت باور دینی است. بنابراین کتاب حاضر به یکی از این مسائل، یعنی موجه یا ناموجه بودن و معتبر یا معتبر نبودن باور دینی از دیدگاه یکی از فیلسوفان معاصر دین، یعنی الوین پلانتینگا پرداخته است. این اثر مجموعه‌ای از آرای معرفت‌شناختی الوین پلانتینگا براساس آخرین آثار این فیلسوف بزرگ دین و معرفت‌شناسی کالوینیستی است. نویسنده با توجه به آرای نوین وی در معرفت‌شناسی باورهای دینی می‌کوشد ضمن شرح و تببین آرای وی به ویژه با تمرکز بر کتاب باور مسیحی تضمین‌شده ـ پاره‌ای از شبهات این حوزه را بررسی و نقد نماید. این اثر به دو بخش و پنج فصل تقسیم می‌شود.

فلسفه اسلامی چیست؟ چیستی پرسش از ماهیت است. وقتی از ماهیت فلسفه اسلامی – یا غیر اسلامی – بحث می شود، شاید چنین به ذهن آید که برای مثال، فلسفه ی غربی، شرقی، هندی و یا غیره ماهیت دیگری دارند. نخست، باید به رفع این شبهه پرداخت که فلسفه بیش از یک ماهیت ندارد؛ ولی اصناف و افراد متعدد دارد. فلسفه، با توجه به تعریف های مختلفی که دارد، یک چیز بیشتر نیست؛ یعنی یک واقعیت است که برداشت های مختلفی از آن می شود. از میان تعریف های ارائه شده نیز تنها بعضی از آنها قابل قبول است. فلسفه یعنی چیزی که به هستی می پردازد. به عبارتی، فیلسوف هستی شناسی می کند. البته، به مسأله ی هستی، از زوایای مختلف می توان نگریست. انسان می تواند از جایگاه و دیدگاه های مختلفی به آن نظر کند. فیلسوفان یونان باستان به هستی نگاه متفاوتی داشته اند و به آن یکسان نگاه نکرده اند. با این که فلسفه ی یونان معمولاً یک جریان فکری – فلسفی بوده اس، نحله های گوناگونی در آن وجود داشته که افراد آن همگی فیلسوف بوده اند. هراکلیتوس و پارمندیس هر دو فیلسوف اند، امّا دو نگاه کاملاً جدا از هم به هستی دارند؛ هراکلیتوس هستی را در حرکت و بی قراری می بیند؛ در حالی که پارمندیس آن را ثابت می داند؛ این تنها یک مثال است. فیلسوفی عالَم را واحد می بیند حال آن که فیلسوف دیگری – برای مثال دموکریتوس – عالم را متشکل از ذرات و اتم ها و درواقع، متکثر و برآمده از کثرات می بیند. اینها دو نگاه اند، امّا هر دو نگرشی هستی شناسانه دارند.

کتاب حاضر یک کتاب فلسفی است که در آن درباره کلیات فلسفه از شروع و تاسیس آن تا موت مقطعی و در حاشیه بودن آن سخن می گوید و مسائل فلسفی مختصری هم ذکر می کند.

این یک سخنرانی دقیق با رعایت ظرایف علمی است. ممکن است شنونده‌ی کم‌تر آشنا با مفاهیم و اصطلاحات پیچیده‌ی فلسفی، گمان کند که این سخنرانی، چندان چیز دندان گیری برای او ندارد. آشنایان به فلسفه نیز ای‌بسا بگویند که این یک ارائه‌ی کوتاه از مهم‌رین لحظات تاریخ فلسفه است که از پس توضیح پیچیدگی مفاهیمی که پایشان وسط کشیده شده، بر نیامده است. با اینهمه، این یک سخنرانی دیدنی است. آنهم نه فقط برای اهل فلسفه، که برای همه ی کسانی که سودای کار علمی در ایران را دارند. کسانی که آشنایی بیشتری با دکتر طالب زاده دارند، می دانند که طالب زاده، معمولا شمرده و دقیق سخن می گوید. بسی بیشتر از آن دقت و طمأنینه ای که معمولا از سخنرانان علمی در ایران سراغ داریم. ممکن است این دقت، ناشی از علاقه و انس او به سنت زُمخت فلسفه آلمانی باشد و یا برآمده از تجربه‌ی رسانه ای او در چند سال مدیریت شبکه ۴ تلویزیون. اما هرچه باشد، دقتی که در اینجا می بینیم، فراتر از منش و رفتار عادت شده در دکتر طالب زاده، چیزی درباره‌ی محتوای این سخنرانی به ما می گوید. می توانیم ادعا کنیم که در این سخنرانی، فرمِ ارائه و محتوا به هم رسیده اند! طالب زاده در این سخنرانی بنا دارد درباره‌ی ضرورت های تأسیس علوم انسانی در ایران بگوید. محتوای سخنرانی، مملو از پیچیدگی های فلسفی است اما آنچه نهایتا از پس آن مفاهیم پیچیده برمی‌آید، تأکید و توصیه طالب زاده به دقت و طمأنینه در مواجهه با پیچیدگی های علوم انسانی است. او البته نسخه ای نیز برای این توصیه اش دارد و آن بازگشت به بنیان های علوم انسانی است. اما هرکس که پس از خواندن این سطور، فیلم این سخنرانی را تماشا کند، اذعان خواهد داشت، دقتی که طالب زاده در پی تأکید و اصرار بر آن است، چیزی شبیه به همان دقت و طمأنینه‌ای است که خودش در ارائه‌ی ظرایف پیچیده فلسفی به مخاطبانش به کار بسته است. تأسیس علوم انسانی، دقت می‌طلبد دقتی که بیش از هر محتوای اثباتی، وابسته به منش و فرم دقیق کار علمی است. • این سخنرانی، در همایش «جهان انسانی، حکمت اسلامی»، در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و به همت کانون اندیشه جوان و کارگروه فلسفه اسلامی موسسه اشراق ایراد شده است