جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مبانی معرفت شناختی در مطالعات برنامه درسی همواره میان صاحب نظران مورد بحث بوده است. در مقاله حاضر، دیدگاه معرفت شناختی کالینگ وود، یکی از برجسته ترین فیلسوفان قرن بیستم، مورد بررسی قرار گرفته است. از نکات مهم دیدگاه معرفت شناختی او می توان به «در هم تنیدگی تاریخ و فلسفه» اشاره کرد. با چنین پیش فرضی می توان برنامه درسی ای فعال تر را برای موضوعات درسی طراحی کرد، به طوری که دانش آموزان با دروس مختلف در بستر تاریخ مواجه شوند و اندیشه های مختلف را بازسازی کنند. روش تحقیقی که در این مقاله به کار گرفته شده، روش تحلیلی و استنتاجی است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

اساطیر و باورهای دینی دو عنصر جدا نشدنی هر جامعه ی انسانی می باشند که از اندیشه، احساسات و نگرش افراد آن جامعه شکل می گیرند. از آنجایی که این باورها از محبوبیت عمومی برخوردار بوده و به گونه ای برای زمانی طولانی کارکرد خود را حفظ می کرده تاثیرشان در سطوح مختلف هر جامعه ای دیده می شود. آثار هنری مهمترین تجلی گاه تفکرات جوامع انسانی محسوب می شوند که از گذشته های بسیار دور نگاره هایی را در ارتباط با اساطیر و باورهای دینی به همراه داشته اند. امپراتوری ساسانی یکی از دوران درخشان ایران باستان می باشد که در آن هنر به اوج شکوفایی خود می رسد. از آنجایی که ساسانیان چهارچوب نگرش سیاسی خویش را بر پایه ی اتحاد دین ودولت قرار دادند نمادهای مذهبی و ملی به تعداد قابل ملاحظه ای در آثار هنری این عصر، چه از نظر معماری و چه از نظر ساخت اشیاء و به خصوص فلزکاری به عنوان نوعی تبلیغات سیاسی و دادن مشروعیت الهی به پادشاهان این سلسله قابل مشاهده است که در این پایان نامه به آن پرداخته خواهد شد.

مجموعه فرهنگی مذهبی مجموعه ای است که به فعالیتهای فرهنگی مرتبط با معنویت یک جامعه، منطبق با عقاید و باورهای مذهبی افراد آن می پردازد.چنین مجموعه ای علاوه بر دارا بودن پتانسیل های بسیار قوی مذهبی، کارکردهای فرهنگی فراوانی را نیز ارائه خواهد داد تا درحقیقت بتوان نیاز جامعه صنعتی به تصفیه روحی و معنوی را در قالب اینکارکردها پاسخ داد. باید گفت مجموعه فرهنگی و مذهبی در شکل صحیح خود در حقیقت چیزی جز یک مسجد به هنگام شده و منطبق با نیازهای جامعه امروز نیست. مساجد درطول تاریخ شکل گیری و تکامل خود جایگاه فعالیتهای اجتماعی جامعه اسلامی بوده اند که مرتبا خود را با نیازهای جامعه منطبق کرده اند در سالهای اخیر به علت گسترش فعالیتهای اجتماعی چنین امری تا حدی نادیده گرفته شده است ولی مجموعه مطالعه و طراحی شده فوق، پیگیری و شناسایی نیازهای اجتماعی امروزی و تزریق آن به یک مجموعه مذهبی است که ماحصل آن مجموعه ای فرهنگی و مذهبی خواهد بود. این طرح شامل سه بخش عملکردی عمده به قرار زیر است: 1-بخش مذهبی و زیارتی. 2-بخش فرهنگی.3-بخش تجاری وخدماتی. که هر بخش خود مجموعه ای دسته بندی شده از عملکردهای مختلف است که هر کدام قسمتی از نیازها و کارکردهای مجموعه را تامین می کند. بخش مذهبی و زیارتی شامل حرم مطهر علی بن مهزیار اهوازی، صحن و بست های اطراف حرم و همچنین مسجد و مصلای مجموعه است. بخش فرهنگی مجموعه فوق نیز شامل کتابخانه، موزه، مرکز تحقیقات علوم اسلامی و همچنین سالن اجتماعات و آمفی تاتر می باشد. بخش خدماتی و تجاری مجموعه مشتمل بر قسمتهای مختلفی از جمله بخش های تجاری، قسمتهای اداری مجموعه، درمانگاه، دارالضیافه، زائر سرا، رستوران، بانک ، بازارچه کتاب، پارکینگ و سایر فعالیتهای خدماتی است. در طراحی مجموع فوق سعی گردیده است ضمن حفظ استقلال هر بخش عمده و عدم تلاقی عملکردهای کلان بخش ها با یکدیگر، روحیه همکاری و هماهنگی و ارتباط منطقی بین بخشها ایجاد و حفظ گردد چنین خصوصیتی می تواند سبب جامعیت و یکدستی مجموعه گردد و مانع از پراکندگی عملکردی مجموعه شود به صورتی که کلیت مجموعه دچار خدشه نگردد و هر یک از اجزا در کلیت طرح به گونه ای مجزا طراحی گردیده است.

مساجد از مهم ترین سازه های معماری در تمدن اسلامی و بی گمان شناسنامه معماری اسلامی هستند بر این اساس هدف مااز پژوهش حاضرشناساندن جایگاه اصیل ومتعالی هنر ومعماری اسلام به نسل حاضردر جهت رفع اختلافهااست بخصوص در مساجدکه محل تبلور نمادهای مذهبی،اندیشه و باورهای هنرمند مسلمانی است که برای تطبیق معماری اسلامی با اصول ومشترکات دین مبین اسلام، آنهارا در قالب معماری وتزیینات آن گنجانده است، مانند:« توحیددرکالبد و معنا ،وحدت عناصرواجزا،نبوت ونمادهای آن در مسجد، محراب ،قبله وجهت مشترک، احساس تهی بودن،زبان وخط مشترک ، تحریم نقوش انسانی وحیوانی،حرمت ومحرمیّت وطهارت، جذب سنّتهای معماری پیشین،و...».افتراق های عناصر و نمادهای مساجد گاه تحت تاثیر هنر محلی هستند که تاثیر چندانی در عدم هم گرایی مذهبی ندارند مثل ستون و شکل وتعداد مناره هاو... اختلافات گاه تحت تاثیر مسایل فرهنگی و مذهبی هستند مانند کتیبه های گنبدوسردر ورودی؛وبدعتهایی مثل مقصوره سازی بدلایل سیاسی بوده که موردتحریم فقهای مذاهب مختلف قرارگرفته است. از طرفی کثرت دروحدت ووحدت در کثرت،نه تنها در معماری مساجدوتزیینات آن نفوذ دارد،بلکه ازآنجا در همه ی اقوام جامعه اسلامی با فرهنگ های مختلف تاثیر مشترک می گذارد.بنابراین معماری مسلمین،تکثر قومی وفرهنگی رابه وحدت واشتراک مذهبی سوق می دهدهمانطور که در صدر اسلام ودوره های بعدی اقوام مختلف را در کنار یکدیگر جمع کرد؛بدون شک محل تبلور این کثرت دروحدت،مسجد می باشدبنابراین ازتلفیق درست اجزای تشکیل دهنده معماری مقدس واصیل اسلامی مفاهیم فرهنگی وحکمی وآیینی حفظ شده وبه ایجاد وحدت ومعنویت درمعماری می رسیم.وحدتی که مخلوق را دربرابر خالق وعبد رادر برابرمعبود قرار می دهدوهدف غایی آن دوری از تفرقه،چنگ زدن به حبل متین الهی ورسیدن به امّت واحده در سایه دین فراگیراسلام است.پژوهش حاضر با بهره گیری از روش توصیفی و تاریخی با تحقیق میدانی و رجوع به اسناد کتابخانه ای انجام می گیرد.کلیدوارژگان:مسجد-هنر-تزیین-نمادگرایی-تقریب مذاهب-اختلاف مذهبی

به گفته تیتوس بورکهارت، هنر اساسا «صورت» است. این سخن به ویژه درباره «هنر دینی» مصداق دارد. زیرا «هنر دینی»، به گفته وی، به هنری گفته می شود که نه تنها «موضوع» آن، بلکه «صورت» آن نیز دینی است. برای همین، میان «صورت» و «معنی» یا «صورت» و «موضوع» در هنر دینی پیوندی ناگسستنی وجود دارد. داوری درباره دینی بودن یا نبودن یک اثر هنری نیز بر اساس همین پیوند، ممکن است. بنابراین، در این مقاله نخست به «جایگاه صورت در هنر دینی» و سپس به مساله «بحران صورت در هنر دینی معاصر ایران» می پردازیم.

خلاقیت از مفاهیم رایج در مباحث هنری است. امروزه خلاق بودن و هنرمند بودن یکی انگاشته می‌شوند و اغلب، خلاقیت با نوآوری یکسان دانسته می‌شود. از طرف دیگر باور غالب این است که هنر سنتی، با موضوعات تکراری و کهنه، فاقد خود جوشی و بدیع بودن است. اما بر خلاف نگاه مدرن که خلاقیت و حتی حقیقی بودن را با نو بودن یکی فرض کرده و هنر سنتی را فاقد آن می‌داند، نویسندگان و متفکرانی همچون آناندا کوماراسوامی، تیتوس بورکهارت،[i] رنه گنون،[ii] سید حسین نصر و آن‌ماری شیمل[iii] نه تنها هنر سنتی را هنری خلاق می‌دانند بلکه تنها اینگونه آفرینش‌ها را شایسته اطلاق مفهوم خلاقیت می‌دانند. سؤالی که مطرح می‌شود این‌است که آیا اساساً در هنر سنتی می‌توان از خلاقیت به معنای واقعی کلمه سخن گفت؟ در واقع یک مکتب هنری چارچوب‌های آموزش، تولید اثر، و نیز خلاقیت را انتقال می‌دهد و با این کار هویت و اصالت تولیدات هنری را تضمین می‌کند. نتایج به‌دست آمده در این مقاله نشان می‌دهد که هنر سنتی دارای اصولی است که بر اساس آن می‌توان از خلاقیت به معنی خاص آن سخن گفت.

هر جامعه، فرهنگ و تمدّنی، اصول و ارزش‌های خاصّ خویش را محترم شمرده و سعی در مرعی داشتن آن‌ها در برنامه‌ها و اعمال خویش دارد، تا به این وسیله وصول به آرمان‌ها و اهداف خویش را تسهیل نموده و به آن‌ها دست یابد. تعالیم اسلامی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و اصول و ارزش‌هایی را معرّفی می‌نماید که در رأس آن‌ها اصول دین اسلام قرار گرفته است که هر کدام از این پنج اصل می‌توانند در هر یک از امورات زندگی مسلمین تأثیر و تجلّی خاصّی را داشته باشند. منبع اصلی این اصول قرآن کریم است به عبارتی، کتاب الهی معرّف این اصول است که ضمن تسلّط بر عالم وجود، رعایت آن‌ها در اعمال و رفتار انسان نیز توصیه شده است. توجّه و نزدیکی به این اصول و مرعی داشتن آن‌ها در فعّالیت‌های انسانی عاملی در جهت شناخت الهی و همراهی با نظام حاکم بر عالم هستی خواهد بود.پایان‌‌نامه حاضر بر این نکته تأکید دارد که در کنار و مقدّم بر معیارهای مادّی صرف، وجود مبانی نظری مدوّن برآمده از اصول دین اسلام، که بتوان معیارهای معنوی و جامع را از آن‌ها استخراج نمود، برای تعریف ارزش‌های حاکم بر طراحی و برنامه‌ریزی و شناخت و ارزیابی محیط زندگی و به ویژه محیط مصنوع ضرورت دارد. ضرورت تدوین این مبانی وقتی تشدید می‌شود که موضوع به شکل‌دادن محیط زندگی جوامع دینی و معتقد به ماوراء طبیعت، که بر عالم وجود و اجزائش و همچنین برای انسان و فعّالیت‌هایش هدفی والاتر از موضوعات صرف مادّی قائل هستند. در این پایان‌نامه با روشی توصیفی ـ تحلیلی به بررسی کلیت اصل معاد از نظر جهان‌بینی اسلامی پرداخته، نتایج تحقیق نشان می‌دهد که برای نظام حاکم بر عالم هستی، سه ساحت می‌توان قائل بود که عبارتند از: نظام الهی، نظام طبیعت و نظام انسانی؛ نظام طبیعت در طول نظام الهی قرار گرفته است و تقدیر نظام بشری نیز باید قرار گرفتن در طول ارده الهی باشد بر این اساس از نظر معادشناسی پنج اصل حرکت، تعادل، تضاد، تکامل و تکوین مورد بررسی قرار گرفته است و مولفه‌های مفهومی این پنج اصل به همراه معانی مرتبط با خود پایه و اساس طراحی باغ آرامگاهی را تشکیل می‌دهند.

در حال حاضر تلاش هایی د سراسر جهان برای رسیدن به یک تفاهم و ر نهایت صلح فراگیر، صورت می گیرد که می توان به عنوان نمونه به همایش گفتگوی بین ادیان، گفتگوی بین تمدن ها و ... اشاره کرد. که هر ساله در کشورهای مختلف جهان زیر نظر سازمان ملل متحد صورت می گیرد. موضوع این پروژه امکان ایجاد فضایی جهت تفاهم معنوی و فرهنگی در جهان و زیر سایه دین برای حرکت به سمت صلح، آرامش و امنیت جهانی است. در این مرکز ادیان الهی و بویژه ادیان ابراهیمی به بیان اعتقاداتخود در مورد مسائل مذهب، فرهنگ، هنر و غیره پرداخته و حتی به مطالعه و بررسی افکار یکدیگر در مورد مسائل مختلف دین می پردازد. در حقیقت این مرکز نمادین فضایی است که برای برگزاری همایش ها در جهت مبادله فرهنگ ها، هنرهای قدسی ادیان، آشنایی فلاسفه و اندیشمندان ادیان ابراهیمی با هم و در نظر کم کردن نهایت کم کردن فاصله ای که در قرن ها بین ادیان توسط سیاست بوجود آمده و همه جهانیان خواستار برداشتن این فاصله ها هستند. برای نیل به این مقصود ابتدا به مباحث نظری هر یک از ادیان و ریشه های آن در معماری دینی پرداخته شده تا در این بین اشتراک و تفاوت ها و روند شکل گیری این روند مشخص گردد و بر اساس آن واژه های طراحی در این مجموعه یافت گردد. سایت مجموعه نیز در شهر اورشلیم و در کنار شهر قدیم داود انتخاب شده تا از نظر همه ادیان توحیدی مورد توجه واقع گردد.