آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مبانی سنت گرایانی چون سیدحسین نصر، فریتیوف شوئون و رنه گنون، نظریه علم قدسی است. با استفاده از این مبنا می توان نظریه ای را در خصوص علم با وصف دینی به طور عام یا وصف اسلامی به طور خاص بازسازی و تبیین نمود. این بازسازی نشان می دهد که سنت گرایان را می توان در عداد طرفداران علم دینی تلقی کرد. در این مقاله، با توضیح مفاهیم همچون علم مقدس، سنت و سنت گرایی، به ملاک های طبقه بندی نظریات علم دینی اشاره شده، و تقسیم بندی نظریات علم دینی به صورت نظریات حداقلی، حداکثری و میانه، و نیز تقسیم بندی به صورت نظریات تهذیبی، تاسیسی و تلفیقی، تحلیل شده است. بازسازی دیدگاه سنت گرایان نشان می دهد که بنابر مبنای علم مقدس - در عین اختلافی که میان نظریه پردازان آن هست - می توان از علم دینی با رویکرد تهذیبی سخن گفت و علوم سنتی را به عنوان نمونه هایی از علم دینی نشان داد. به صورت خاص می توان گفت که در نگاه سیدحسین نصر، علوم با وصف اسلامی تحقق یافته اند و در دوره معاصر باید به آن ها توجه کرد، به عبارت دیگر، علوم اسلامی باید احیا گردند.

چکیده سنت‌گرایان معاصر، حامیان «حکمت خالده» هستند با باور به این مطلب که «حکمت» از منشائی قدسی نازل شده است و با اصول نظری و عملی خود امکان صعود به همان منشاء اولیه را فراهم می‌آورد. مهم‌ترین آراء فلسفی ایشان را می‌توان در سه گروه معرفت‌شناسی، مابعدالطبیعه و انسان‌شناسی خلاصه نمود. پیروان حکمت خالده، در بعد معرفت‌شناسی، نه تنها حصول معرفت را ممکن می‌دانند، بلکه تنها شأن انسان را کسب معرفت تلقی می‌کند و متعلق این معرفت نیز امر مطلق و ابزار شناخت آن، عقل شهودی عنوان می‌شود. پس از شناخت امر مطلق می‌توان به شناخت عالم و تجلیات امر مطلق پرداخت. عقل استدلالگر یا جزئی، ابزاری است که در شناخت نوع دوم کاربرد دارد. در بعد مابعدالطبیعی، سنت‌گرایان به حق و مراتب آن می‌پردازند که شامل مادیات نیز می‌شود. در این عرصه چگونگی خلقت، عمومیت قوانین‌ حاکم بر هستی، مسئله شرّ، معجزه، ماده و صورت و زمان و مکان از مباحث مهم هستند. اصل سلسله مراتب واقعیت، عدم انفکاک مراتب هستی از یکدیگر و دوری بودن جریان تاریخ و عدم یکنواختی کیفیت زمان از اصول اولیه سنت‌گرایان به شمار می‌آیند. در منظر این حکما، انسان، خلیفه خداوند و از جهت ویژگی‌ها بیشترین شباهت را به خداوند دارد. به همین سبب نقش محوری در نظام عالم دارد. انسان محصول یک تکامل مادی و زیست محیطی نیست، بلکه ظهور او در عالم ثمره یک نزول از منشائی قدسی است. انسان ها از جهت زن و مرد بودن، طبقات اجتماعی و نژاد مختلفند و این اختلافات باارزش تلقی می‌شود. سرّ تکثر ادیان به همین تعداد نژادها و انسانها برمی‌گردد. ادیان دارای بعد ظاهری و بعد باطنی هستند. در بعد باطنی، ادیان همگرا می‌شوند و «وحدت متعالیه ادیان» را شکل می‌دهند. انسان‌ها از جهت کمالات معنوی هم در این دنیا و هم در آخرت درجاتی دارند. به همین سبب وحی و الهام در دنیا و بهشت لقاء در آخرت نصیب هر کسی نمی‌شود. اما هر کس با عمل صحیح به آئین دینی خود – اگر دینی صحیح باشد – به رستگاری و بهشت موعود خواهد رسید.واژه‌های کلیدی: سنت – حکمت – وحی – عقل شهودی – عقل استدلالگر – مابعدالطبیعه – خلیفه‌اللّه

مفهوم «امر قُدسی» اصلی‌ترین مفهومی است که مکتب موسوم به «سنت‌گرایی» بر آن تأکید دارد و درک آن متناظر با درک مضامین اصلی این مکتب است. در این مقاله، کوشش شده است تا با ایضاح این مفهوم و بررسی رابطه‌ی آن با مفاهیمی نظیر سنت، تجدد، وحدت متعالیِ ادیان، طبیعت و انسان و حکمتِ خالده، جهان‌بینی و نگاه آن‌ها به دین تبیین گردد. این تحقیق محدود به بررسی آرای سه تن از مشهورترین نویسندگانِ سنت‌گرا، رنه‌گنون، فریتهوف شوان و سیّدحسین نصر است. نتیجه‌ی نهایی این تبیینْ فهم و درک دعوت سنت‌گرایان به بازگشت به سنت و جست‌و‌جوی امر قدسی در جهان مدرن است.

برونو گیوئیدردونی(Bruno Guiderdoni)، دکترای اخترفیزیک، پژوهشگر «مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه» (CNRS) و «انستیتو اخترفیزیک پاریس»، عضو شورای اجرایی «بنیاد تمپلتون» و «دومین برنامه علم و جستجوی حقیقت» در «مرکز الهیات و علوم طبیعی برکلی»، عضو شورای علمی «دانشگاه بین‌رشته‌ای پاریس» است. هدف آثار و فعالیت‌های علمی در بیش از هشتاد عنوان منتشرشده، شناخت فرآیندهایی است که به شکل‌گیری و تحول کهکشان‌ها می‌انجامد. وی در تلاش است تا چهارچوبی نظری برای تفسیر داده‌های به دست‌آمده از کهکشان‌های دوردست ارائه کند. در سال ۱۹۹۴، با برخی دیگر از اندیشمندان مسلمان، «موسسه مطالعات عالی اسلامی[۱]» را پایه‌گذاری کرد که هدف آن شناساندن ارزش‌های معنوی و فرهنگی اسلام به جامعه غربی است. در این زمینه، وی به‌طور مرتب همایش‌هایی در موضوعات گوناگون برگزار می‌کند. او در الهیات اسلامی تاکنون بیش از ۱۴۰ مقاله منتشر کرده است. از ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۹، در برنامه «ادیان» شبکه دوم تلویزیون فرانسه، برنامه هفتگی «شناخت اسلام» را اجرا کرده و در آن با بسیاری از اندیشمندان جهان اسلام به گفتگو نشسته است. وی هم اینک در حال نگارش کتابی در «معنویت اسلام» است. گیوئیدردونی به اسلام گرویده و نام کوچک خود را به عبدالحق تغییر داده است.

در قرن بیستم میلادی دو جریان فکری مهم در غرب ظهور کرد که هر دو واکنشهایی به روند فکری مغرب زمین از رنسانس به بعد بودند. جریان نخست به سنت گرایی معروف شده هرچند خودِ متفکران این نحله ترجیح می دهند آن را حکمت خالده بنامند. این جریان با رنه گنون متفکر بزرگ فرانسوی آغاز می شود. جریان دوم که برآمده از پدیدارشناسی هوسرل و متأثر از علم هرمنوتیک است و در نهایت به فلسفه تطبیقی به معنای خاص آن می رسد، می کوشد تا به گونه ای دیگر راه نجاتی برای جهان مدرن بیابد. متفکر شاخص این جریان هانری کربن است. از سوی دیگر، موضوع سنت و تجددگرایی یکی از مسائل مبتلابه جامعه ماست و از اهمیت کانونی برخوردار است به گونه‌ای که هرگونه فهمی نسبت به این مفاهیم می تواند تاثیرات اجتماعی، سیاسی و اعتقادی بسیاری را به همراه داشته باشد. هدف از این تحقیق، مقایسه دیدگاههای نمایندگان شاخص دو نحله فکری فلسفی یادشده، یعنی رنه گنون و هانری کربن، در خصوص سنت و تجدد است.این تحقیق، با بررسی مبانی اندیشه گنون آغاز می گردد. گنون مابعدالطبیعه محض را که همان حکمت خالده است، تنها راه شناخت صحیح می‌داند و عقل کلی (intellect) را که عامل این شناخت است در مرتبه ای بالاتر از عقل استدلالی (reason) می‌نشاند و بر این اساس به نقد فلسفه های مدرن می پردازد. از سوی دیگر، مبانی اندیشه کربن بر پدیدارشناسی هوسرل و هرمنوتیک هایدگر استوار است که با الهام از حکمت اشراق سهروردی به طرح عالم مثال می پردازد و بر مبنای آن به نقد تفکر مدرن می پردازد. از نظر گنون، جهان متجدد در تقابل کامل با سنت قرار دارد که فردگرایی و سیطره کمیت از مظاهر اصلی این تقابل هستند. گنون، دنیای متجدد را دچار بحران می داند و به نحو قاطع آن را مورد نقد قرار می دهد. از طرف دیگر، سنت از نظر کربن، همان حکمت خالده یا خمیره ازلی به تعبیر سهروردی است که برگرفته از مشکات نبوت است. کربن بر این اساس به مذهب شیعه و فلسفه ایرانی تمایل پیدا میکند. شرق و غرب نیز دو مفهوم اصلی نزد هر دو متفکر هستند که اولی با سنت و دومی با تجدد ارتباط تنگاتنگ دارد. از نظر گنون امروزه نمایندگان زنده سنت را باید در شرق یافت، هرچند سنت در ذات خود فراتر از این دو مقوله است. از نظر کربن شرق معنایی نمادین دارد و مشرقی بودن یعنی رفتن به عمق و باطن که صفت عارفان است. راه رهایی بشر امروز از نظر گنون، نفی مطلق مدرنیته و شناخت سنت اصیل است. از نظر او، انحطاط و تباهی جهان با توجه به تلقی دوری از تاریخ امری محتوم است که در نهایت به ضد سنت و سنت معکوس می رسد اما پیش از فروپاشی کامل، مرحله ترمیم فرامی‌رسد. کربن، اما راه رهایی را بازگشت به عالم خیال و سرچشمه های الهیات اصیل از طریق فراگفتگو و فلسفه تطبیقی می داند. تحقیق حاضر نشان می دهد که اندیشه های گنون و کربن وجوه اشتراک فراوانی دارند، با اینهمه وجوه افتراق مهمی هم در تفکرات آنها دیده می شود. مهم ترین اختلاف میان دیدگاههای کربن و گنون، اختلاف نظر آنها درباره روانشناسی جدید است.

مارتین هایدگر از مهم‌ترین اندیشه‌ورزان و فلاسفه معاصر به حساب می‌آید که در پیدایش و تولد جریان های مهم فلسفی نقش اساسی داشت. از نظر این اندیشمند آلمانی، رسالت اصلی انسان، حقیقت‌جویی و احیای ارزش‌های انسانی چون حس همدردی و برادری است. نحوه نگاه هایدگر به موضوعات کهن و جدید سبب گرایش فلاسفه ایرانی به او شد./ پژوهشگر گروه اطلاع رسانی به مناسبت سالروز تولد مارتین هایدگر فیلسوف سده بیستم در این نوشتار سعی دارد کنکاشی کوتاه و گذرا بر اندیشه و آرای مارتین هایدگر آلمانی و پیروان او در ایران داشته باشد./ فریدریک کاپلستون متفکر انگلیسی در این باره می‌گوید: هایدگر اگر چه از گشودگی انسان به روی هستی بسیار سخن می‌راند، اما وی نتوانسته پرده از روی هستی بردارد.