آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

دوران امامت امام صادق(ع) یکی از دوره های مهم و سرنوشت ساز در تاریخ امت اسلامی می باشد. فضایی که جامعه شیعه و اندیشه های آن، با تهدید های فراوانی مواجه بود.این تهدیدها ابعاد مختلفی همچون، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی داشت.به لحاظ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، پارادایم حاکم برخلافت، چه اموی وچه عباسی، بستر مناسبی برای تهدیدسازی علیه شیعه ایجاد کرده بود.تأمل برانگیزترین بعد تهدیدها، عوامل فکری و فرهنگی بود.تهدیدهایی که آسیب های حاصل آن نه فقط زمانه خود، بلکه حیات اندیشه های اسلامی و شیعی رابرای همیشه تاریخ، متأثرمی ساخت.با این وجودامام(ع)راهی را برگزیدکه پیامدهای درازمدت آن برای همیشه، حیات شیعه را تضمین کرد. اینک شناسایی این تهدیدها واین که امام صادق(ع)چه راهبردها و راهکارهایی را برای تبدیل تهدیدها به فرصت ها در جهت رشد و اعتلای اندیشه های شیعی برگزیدند، عمده ترین مسئله ای است که این پایان نامه به آن اهتمام خواهد نمود.شیوه ای که این پژوهش براساس آن سازمان یافته، کتابخانه ای به روش توصیفی تحلیلی و برپایه منابع دست اول روایی شیعه استواربوده ودر موارد لزوم ازمنابع اهل سنت نیز بهره برداری شده است.نگارنده در تحلیل مطالب از تحقیقات معتبرعلمی و مقالات علمی پژوهشی در راستای عناوین مختلف پژوهش نیز، غافل نمانده است.یافته های این بررسی نشان می دهد که امام صادق(ع)با اتخاذ تدابیری همچون تقیه در همه ابعاد آن، پرهیز از مبارزه مسلحانه، ایجاد نهضت علمی، اتخاذ مواضع شفاف و قاطع در برابر گروه های افراطی، ایجاد تشکیلات گسترده در قلمرو ولایت، تهدیدهای فوق را به فرصت تبدیل ساختند.

مسأله شر در حوزه‌های اخلاقی، کلامی و فلسفی با پاسخ‌های متعددی مواجه شده است. از منظر استاد مصباح شر حقیقت واحدی است که در علوم مختلف تفسیر و پاسخی متناسب با آن دارد. ایشان همانند دیگر اندیشمندان دستگاه حکمت صدرایی، مجموعه‌ای از پاسخ‌ها را برای یک پاسخ جامع به این شبهه در کنار تحلیل‌های فلسفی و اخلاقی مناسب می‌داند. کلید این راه حل در شر اخلاقی شناخت انسان و اراده و اختیار او و تبیین مسأله بر پایه نسبیت است. در تبیین فلسفی از شر طبیعی اما، تفسیر چرایی فعل خداوند در زنجیره‌‌ای کامل می‌شود که پس از خیر محض دانستن وجود، تبعی و حِکمی دانستن شرور و نیز ابتناء پاسخ بر فطرت و توحید افعالی، راه حل مسأله به شمار می‌رود. این نوشته به دنبال تبیین این پاسخ‌ها به همراه پی جویی مبانی حاکم بر آن و همچنین تبیین نوآوری‌های ایشان است.

قواعد حكمت متعاليه و همچنين مشاهدات تجربي بيان ميكنند كه انسانها در سرشت اوليه با يكديگر متفاوتند و همين، سبب تفاوت در اراده‌ها و افعال ارادي انسانها ميشود. اين مقاله به بررسي ديدگاه ملاصدرا دربارة تأثير سرشت انسان بر افعال اختياري ميپردازد و نقش سرشت انسان را در مسئوليت‌پذيري بررسي ميكند. شكلگيري سرشت انسان در فلسفة ملاصدرا با مكاتب فلسفي ديگر متفاوت است؛ در حكمت متعاليه، سرشت انسان برآمده از حيثيت مادي نفس ميباشد و اختلاف سرشت انسانها، از اختلاف مواد جسماني نشئت ميگيرد. ضميمه شدن اين امر به رابطة ضروري علت و معلول موجب شده تا مسئوليت اخلاقي در فلسفة او قابل تبيين نباشد. اين مسئله، حكمت عملي صدرايي را با چالشهايي روبرو ميكند كه مهمترين آنها، چالش در تبيين نظام تكليف و جزاست.

اصل توحید و مسائل مربوط به آن از جمله مسائل محوری در منظومه‌ی اندیشه‌ی اسلامی به شمار می‌آید، به طوری که فهم درست و دریافت صحیح آیات کلام الهی در این مورد همواره ذهن اندیشمندان مسلمان را به خود مشغول داشته است. در فضای اندیشه‌ی کلامی و فلسفی، عقل به عنوان کارآمدترین قوای ادراکی برای فهم و دریافت جهان بینی توحیدی محسوب شده است. جهت گیری تلاش‌های عقلی نیز همواره تنزیه خداوند و دورداشت و تعالی وی از جهان و مخلوقات را نتیجه گیری کرده است. این نتیجه گیری طبیعت قوای عقل است و اصل تنزیه نیمی از معرفت صحیح توحیدی را در بردارد. اما از طرفی نیز پرسش‌هایی بدون پاسخ در مورد چگونگی ارتباط خداوند با جهان باقی می‌ماند. این کاستی تلاش‌های بسیاری را از سوی اندیشمندان مسلمان در زمینه‌های گوناگون از جمله کلام، فلسفه و عرفان رقم زده است. محی الدین ابن عربی به عنوان عارفی بزرگ و اندیشمندی برجسته با طرح جهان بینی توحیدی مبتنی بر تشبیه، نیمه‌ی دیگر جهان بینی توحیدی را کامل کرد. وی با معرفی و تبیین قوه‌ی خیال در کنار قوه‌ی عقل در آثار خود و پرداختن به کارکردهای عقل و خیال در شکل دهی جهان بینی توحیدی پازل معرفتی را بر اساس نگاه وحدت وجود کامل کرد. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا ضمن معرفی هر یک از این دو قوه به ارتباط نگاه تنزیهی و تشبیهی پرداخته شود. هچنین به کارکرد نگاه ترکیبی تنزیهی و تشبیهی در درک صحیح جهان، چگونگی ارتباط آن با حق تعالی و همچنین دربافت درست آیات الهی اشاره گردد.

مسئله‌ شر از دیرباز ذهن بشر را به خود مشغول کرده و اندیشمندان بسیاری از راه‌های مختلف در صدد پاسخ‌گویی به آن برآمده‌اند. این راه‌ها گاه برای جلوگیری از احساس الحاد یا ناامیدی نسبت به خالق هستی و گاه برای کاهش رنج یا اضطراب در زندگی مطرح شده‌اند. در سنت عرفان اسلامی، ابن عربی که بنیانگذار عرفان نظری است، بر اساس مبانی عرفانی خاص خود یعنی نظام اسماء و صفات الهی، نظام احسن، اعیان ثابته، و وحدت شخصی وجود به ارائة راه‌حل در این زمینه پرداخته‌است. در این مقاله می‌کوشیم بر اساس همین مبانی عرفانی و با توجه به شباهت رویکردهای عرفانی با رویکرد الهیات اگزیستانسی، به کشف و بازسازی پاسخ ابن عربی در این زمینه در مورد مسئله شر بر اساس تقریر اگزیستانسی هسکر بپردازیم . بر مبنای این راه‌حل، شر از نگاه ابن‌عربی، امری نسبی و مقید است و به تعین‌ها و قابلیتهای‌ پدیده‌های موجود بازمی‌گردد و از آنجا که بر اساس اسمای حسنای الهی، کل نظام، نظامی احسن تلقی می‌شود و بر اساس نظریة وحدت شخصی وجود، حقیقت وجود در خداوند منحصر است، معنا‌بخشی و تسلادهی با وجود الهی، امکان‌پذیر می‌شود.

با توجه به تعدد معانی و مصادیق هنر و انحطاط آن در برخی حوزه های فکری و فعلی، بازیابی مفهوم سازوار با نمونه های اصیلی که زیبایی حقیقی را در خود می پرورد، ضرورت یافته و شکوه متعالی آن (هنر) را که در مسلخ مصادیق کاذب قربانی می شود، بازنمایی می کند. با دست یافتن به این معنا، ارزیابی نظری موسیقی نیز جایگاه ویژه ای خواهد یافت. زیرا وجوه الهام بخش موسیقی نقشی تعالی آفرین به آن خواهد بخشید. این تعالی در احیای عشق و ابراز حقیقت به ثمر خواهد نشست و از این رهگذر، سالک کوی دوست، غم هجران را به غزل احساس حضور در حضرتش و از طریق موسیقی موانست با او جبران خواهد کرد و محبت و معرفت را ارتقا خواهد بخشید.

این نوشته ضمن اشاره به موضوعات و محورهای عمدۀ مجموعه مقالاتی ( 33 مقاله ) که به زندگی ، آراء ، آثار ابن عربی و مطالعات تطبیقی مرتبط با وی می پردازد، کوشیده تا نگاهی انتقادی به این مجموعه داشته باشد. ملاحظاتی انتقادی پیرامون عنوان این مجموعه و عدم تناسب عنوان کتاب با محتوی آن، عدم تناسب کمی مقالات تالیفی و ترجمه‌ای، درج چند مقاله از یک نویسنده، عدم تصریح به ملاک گزینش مقالات، فقدان مقدمه تحقیقی برای این مجموعه (که درآن به اهمیت، ضرورت، ملاک گزینش، شیوۀ کار و ... اشاره شده باشد) بخش عمدۀ نقد را به خود اختصاص داده است. نوشته با پیشنهادی به ناشر کتاب جهت ارتقای کیفی آثار منتشره در این حوزه، پایان می‌یابد

باور به حرکت جوهری و به عبارتی سیالیت جهان یکی از باورهای کلیدی در جهان نگری ملاصدراست ، این باور آثاری بسیار پردامنه هم در اخلاق و هم در روان ما آدمیان دارد ، اگرکسی به حرکت جوهری باور داشته باشد هر سه ساحت ذهن وی دستخوش تغییر می شود و این باور بر هر سه ساحت تاثیرات عمده ای می گذارد ، در این مقاله قصد داریم تاثیرات باور به حرکت جوهری را در ساحت شناختی و عقیدتی روان آدمی مورد بحث قرار دهیم و به این پرسش پاسخ دهیم که فرد باورمند به حرکت جوهری و سیالیت جهان مستعد پذیرش چه باورهایی در ساخت شناختی روان و ذهنش خواهد بود؟ و باورهای جدیدی که در ذهنش پدید می آیند چه تاثیری بر دیگر ساحتهای روانش خواهند داشت ؟ مهمترین آثار چنین باوری در حوزه شناختی روان آدمی نخست فرآیند دیدن خود و جهان است دیگر جهان در دیدگاه چنین فردی جوهری ایستا که تمام شده باشد نیست بلکه جهان هر آن در صیرورت است و آدمی نیز هویتی پویا دارد و دائما هویت خود را می سازد ،باور دومی که در اثر فرآیند دیدن خود و جهان تقویت می شود و در شکل گیری احساسات و عواطف بسیار تاثیرگزار است باور به پیش بینی ناپذیری و عدم قطعیت در مورد جهان و انسان است.