آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

درهم تنیدگـی متون، حاصـلِ رویکردِ زبان‌شناختی به ادبیات و نقدِ متن محور است. قیصر امین‌پور شاعر متعهد و نام آشنای ایران به اشکـال گوناگون، تحت تأثیرِ قرآن کریم قرار گرفته است. این تأثیرپذیری گاه از مضـمون و محـتوا، و گاه در الفاظ و فنونِ بیانی قرآن، صورت پذیرفته است. در شعر امین‌پور انواعِ گوناگونِ اقتباس از جمله: تلمیح، تحلیل، اثرپذیری واژگانی، اثرپذیری گزاره‌ای و... ملاحظه می‌شود. علاوه برگونه‌های مختلف اقتباس، آرایه‌ی ایهام تناسب با تأثیر‌پذیری از آموزه‌های قرآنی، در شعر این شاعر حضوری چشمگیر دارد. قیصر از این آرایه‌ها بیشتر به منظور بیانِ رساترِ دردها و رنج‌های انسان معاصر که از معنویات دور گشته، استفاده نموده است. اثرپذیری امین‌پور از قرآن کریم با چنان ظرافتـی همـراه است که پی بردن به اصـل و ریشـه‌ی سروده‌هـایش اغلب کاری دشـوار بوده، و نیازمند دقت و تأمّل فراوان می‌باشد. پژوهش حاضر، تلاشی است در جهت واکاوی شیوه‌های اثرپذیری قیصر امین‌پور که در مباحث زبان شناسی نوین از آن به عنوان ((بینامتنی)) یا ((تناص)) یاد می شود

این پژوهش با عنوان«اهتمام به قرآن در سیره ی پیامبر (ص) » در صدد آن است تا با بررسی کتابهای مختلف در این زمینه ، مجموعه تلاشها و اقدامات رسول خدا (ص)را در مورد قرآن بیان نما ید . اکنون به طور خلاصه به معرفی آنها می پردازیم : 1- در ابتدا به بررسی معنای لغوی و اصطلاحی «اهتما م ، سیره ، قرآن »پرداخته شده و سعی شده تا معانی منا سب و واضحی از آنها ارائه گردد . 2- روش این پژوهش با توجه به امکانات و یافته های خود،روش توصیفی تحلیلی می باشد. وبعد از تجزیه وتحلیل یافته ها، نتایج زیر حاصل شده است : الف) از آنجا که پیامبر اکرم (ص) طبق روایات فریقین در دریافت ، تبیین و ابلاغ وحی الهی دارای عصمت می باشد پس قطعاً هیچ گونه قصوری از ناحیه آن حضرت در رابطه با قرآن صورت نگرفته است . ب) مجموعه اقدامات و تمهیدات رسول خدا (ص) برای حفظ و پاسداری از کتاب الهی تحت عنوان اهتمام به قرآن در سیره آن حضرت قابل توجه و بسیار چشمگیر است. از جمله این اهتمامات می توان به جمع وتدوین ، قرائت ، ا قراء ، اسماع ، تعلیم وتعلم ، تدبر ، تفسیر ، ترجمه ، حفظ و ... اشاره کرد که پیغمبر اکرم (ص) نسبت به انجام هر کدام از موارد فوق اهتمام کافی مبذول داشتند . ج) آن حضرت نه تنها در حوزه عمل بسیار به قرآن توجه می فرمود بلکه در احادیث و گفتار خویش نیزاین مسأله را فراموش نمی کرد و همواره با احادیث خود اهمیت قرآن را به یاران و آیندگان گوشزد می نمود . به عنوان نمونه پیامبر اکرم (ص) هم در مکه وهم در مدینه برنامه حساب شده ای را جهت محقق ساختن آرزوی خویش ( گسترش دین اسلام ) بکار بست . از این روی می توان گفت از جمله مسائل مشترک در مکه و مدینه اهتمام رسول خدا (ص) به تعلیم قرآن است . محقق درگرد آوری مطالب با محدودیتها یی نظیر نبودن منابع خاص مرتبط با موضوع و تکراری بودن مطالب مواجه بوده است .

«عبد الحمید جوده السّحّار» داستان نویس معاصر مصری است که آثار با ارزش فراوانی را به ادبیّات عرب هدیه کرده و آثارش متکی بر میراث اصیل اسلامی و ارزش های اخلاقی است. واقع گرایی، تعهد، هدفمندی و گرایش اسلامی از مهم ترین ویژگی های آثار ارزشمند اوست. وی داستان های خود را با قلمی روان و به دور از تکلّف و تکرار به زبان عربی فصیح نوشته است. بسیاری از ناقدان به داستان های کوتاه او توجه چندانی ننموده اند، در حالی که ارزش آثار او هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی، از آثار برخی نویسندگان که مورد ستایش ویژه قرار گرفته اند، کم تر نیست.داستان های کوتاه سحّار، از ویژگی های هنری بالایی برخوردارند و مسائل مهم جامعهى معاصرش در آن ها باز تاب یافته است. از داستان های کوتاه او مجموعهی «همزات الشّیاطین»، بیانگر آگاهی فزاینده و نگاه تیز او به عوامل کشمکش درونی میان انگیزه های خیر و شر در وجود انسان است و به همین سبب این مجموعه به عنوان منبع اصلی نویسنده در این پایان نامه، انتخاب شده است.جدال و کشمکش، یکی از عناصر مهم و جذّاب در داستان کوتاه است که آن راسرشار از حرکت، جذابیت و هیجان می کند و می تواند به شکل بیرونی؛ یعنی خارج از شخصیّت ها و درونی؛ یعنی در اعماق شخصیّت ها صورت گیرد.جدال و کشمکش خیر و شر در داستان های کوتاه سحّار، نمود فراوانی دارد و او تصاویر مختلفی از این جدال ها را که زیباترینش به شکل درونی است، به نمایش می گذارد. سحّار در نمایش جدال خیر و شر، واقع گرا است؛ چون شخصیّت هایش را به صورت خیر مطلق یا شرّ مطلق نشان نمی دهد و هیچ قشر و گروهی در داستان هایش، نمایانگر خیر مطلق و یا شرّ مطلق نیستند. شر، در نگاه سحّار نافرمانی خدا و انگیزه های آن است و رذایل اخلاقی همچون: زنا، قتل، غفلت، سخن چینی، بد گمانی و... از مصادیق شرّی هستند که شخصیّت های داستان با آن درگیرند و عرصهی جدال قرار گرفته اند؛ چنان که ایمان، عقل، تقوی، توبه، بیداری، صبر و... از نماد های خیر در داستان های او هست

چکیدهساز و کار گفتاری قرآن کریم و دلالت‌های زبانی آن به ویژه در حوزه داستان‌های قرآنی، همواره از بحث‌های پرجاذبه و چالش برانگیز در میان مفسّران و محققان بوده است که برای شناخت مفاهیم این داستان‌ها، قبل از هرگونه اظهار نظری پیرامون آن‌ها، لازم است علاوه بر تشخیص درست دلالت‌های زبانی، به چهار سوال بسیار مهم و ضروری، بر اساس اصول و مبانی قرآنی، پاسخ علمی و مستدل داده شود: اولاً، آیا این داستان‌ها، حقایق تاریخی هستند یا حقایق ادبی و یا ترکیبی از هر دو؟ ثانیاً، آیا می‌توان با اظهارات غیر قرآنی، یک داستان به ظاهر ناقص را تکمیل کرد یا کسی حق اظهار نظر در این حوزه را ندارد؟ ثالثاً، آیا قطعه‌های پراکنده‌ی یک داستان در سوره‌های متعدد، پرده‌های جداگانه از یک داستان طولانی هستند یا بیان تکراری تنها یک حادثه، با شیوه‌های مختلف؟ رابعاً، آیا زبان داستان‌ها تنها زبان توصیفی برای بیان حوادث تاریخی است یا نظرات علمی قرآن نیز در این قالب و با زبان علمی بیان شده‌اند؟ عدم آشنایی کامل با زبان وحی و با ساختار این داستان‌ها و گاهی مقایسه زبان قرآن با نظریه‌های زبان دینی رایج در جهان غرب، باعث گردیده گروهی این حقایق تاریخی را همانند حقایق ادبی و غیر واقعی تلقّی کنند. در حالی که در چندین آیه، از جمله پس از داستان نوح(ع) که می-فرماید: تِلْکَ مِنْ أَنْباءِ الْغَیْبِ نُوحیها إِلَیْکَ ما کُنْتَ تَعْلَمُها أَنْتَ وَ لا قَوْمُکَ مِنْ قَبْلِ هذا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعاقِبَهَ لِلْمُتَّقینَ (هود 49), با مخاطب قرار دادن شخص پیامبر(ص)، به این نکته تأکید می‌شود حتی ایشان نیز قبل از نزول وحی، هیچ‌گونه اطلاعی از این خبرهای غیبی نداشته‌اند. لذا در این پژوهش, پس از تحلیل مختصری از زبان وحی، و اثبات این موضوع که نظریه‌های مطرح در زبان دینی جدید غرب، هرگز با زبان قرآنِ مصون مانده از هر گونه تحریف، قابل انطباق نمی-باشند، آیات مربوط به تعدادی از این داستان‌ها جمع‌آوری، و به پرده‌های مختلف تقسیم و با همدیگر مقایسه، و ضمن دقت در جملات غیر مشترک، شیوه‌ی بیانشان بررسی می‌گردد، تا به این پرسش‌ها پاسخ علمی و منطقی داده شود. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد: اولاً تمامی این داستان‌ها حقیقتاً در عالم خارج رخ داده‌اند، چه به صورت یک حادثه‌ی تاریخی و چه به صورت یک حقیقت علمی، که در آن، مراحل ایجاد یک پدیده بیان می‌گردد. زیرا ویژگی اصلی این خبرها، همین واقعی بودن آن‌هاست، در غیر این صورت هر کتاب تاریخ و هر افسانه و اسطوره-ای را می‌توان خبر غیبی نامید. ثانیاً این مجموعه‌ها، در نهایت اختصار و بدون کوچک‌ترین خللی در معنا بیان شده‌اند، پس نباید با اظهارات احتمالی که با اعجاز بلاغی قرآن هیچ تناسبی نداشته و به مفهوم اخلال در معناست، در قطعیت آن‌ها شک و تردید ایجاد کرد. ثالثاً هیچ یک از قطعه‌های پراکنده‌ی یک داستان در سوره‌های متعدد، تکراری نبوده و نظریه‌ی قائل به تکرار، با توجیه موارد غیر مشترک در این مجموعه‌ها که غالباً خالی از اشکال هم نیستند، موجب گردیده تعداد زیادی از این اپیزود‌ها(پرده‌ها)، حذف و در نتیجه تصویر ناقصی از یک داستان ارائه گردد. رابعاً دیدگاه قرآن کریم پیرامون کیفیت آفرینش اولین انسان، در قالب داستان آدم و عیسی(علیهما السلام)، و با زبان علمی بیان شده و اما دیدگاه تاریخی‌نگر، تاکنون قادر به کشف این حقایق علمی از این مجموعه‌های داستان‌گونه نبوده است. بنا بر این داستان‌های قرآن کریم در این پایان نامه با رویکردی کاملاً متفاوت از دیگران و با تکیه بر این چهار اصل اساسی، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌اند و چون تمامی اختلافات، ناشی از نوع دیدگاه مفسران محترم به این اصول بوده، امید است با اصلاح این دیدگاه‌ها، این اختلافات نیز برطرف گشته و به یک مفهوم ثابتی دست یافت (إن شاء الله). پژوهش حاضر با تکیه بر شیوه تحلیلی- توصیفی به نگارش در آمده است.کلمات کلیدی: آدم(ع)، اپیزود، تکرار، حقیقت و مجاز، خلقت انسان، داستان قرآنی، زبان وحی، عیسی(ع).

چکیده: ملک‌الشعرای بهار و شیخ ناصیف یازجی از شاعران معاصر ادبیات ایران و عرب بوده، که از دو زبان و فرهنگ متفاوت برخاسته، و از مضامین اخلاقی و حکمی در دیوانشان، به وفور استفاده کرده‌اند، تا آنجا که ناصیف یازجی به عنوان شاعر حکمت شناخته شده است. و در این فن پیرو متنبی شاعر بزرگ و سرشناس عصر عباسی است. و بیشتر اشعار حکمی خویش را در ضمن مراثی و مدائح بزرگان با هدف تنبیه و آگاه نمودن اطرافیان ذکر نموده است. ملک‌الشعرای بهار هم در جای جای دیوان خود مضامین حکمی فراوانی را، به ویژه در ضمن و پایان داستان‌ها به عنوان نتیجه‌گیری بکار برده است. بین این دو شاعر بزرگ زبان و ادبیات فارسی و عربی قرابت و مشابهت‌های فکری، روحی، فلسفی و... وجود دارد. هر دو شاعر وابسته به مکتب کلاسیک و سنت‌گرا بودند. و خصوصیت بارز اسلوب ناصیف یازجی در بازگشتی است که آگاهانه به سبک شاعران قرون وسطی، به خصوص عصر عباسی دارد. در دیوان بهار آهنگ کلام قدما طنین وانعکاس بارزی دارد. در شیوه‌ی شعر قدیم، باید اورا احیا کننده‌ی سنت‌های بزرگ کهن در روزگار ما شمرد. هر دو حافظ قرآن و دست پرورده‌ی مکتب قرآن و نهج‌البلاغه بوده و از این آبشخور زلال بهره‌ها گرفته‌اند. هر دو از کودکی و نوجوانی شعر گفته‌اند. هر دو شاعر در دوره‌های سخت استعمار و فقر و فساد زندگی خود را آغاز کردند. در همان دوره‌ای که ما جنبش مشروطیت و آزادی‌خواهی داریم، اعراب نیز همین تلاش را به عنوان رهایی از قلمرو فرمانروایی عثمانی دارند. در مسائل علمی قدم‌های مثبی برداشته‌اند. هر دو شاعر در عصر خود از جایگاه اجتماعی و علمی ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند، بهار با لقب«ملک‌الشعراء» و ناصیف به عنوان «کاتب» اغناطیوس پنجم کشیش بزرگ کاتولیک، و «کاتب» امیر بشیر پادشاه لبنان مشهور گردیده‌اند. دیوان بهار و یازجی در بردارنده‌ی مسائل اخلاقی، موعظه، نصیحت، پند و اندرز است. در گنجینه‌های حکمت این دو حکیم، به موارد متعددی از جمله: قضا و قدر، صبر، قناعت، تواضع و فروتنی، سکوت، دانش و دانش اندوزی، مذمت حرص و آز، نکوهش دنیا، مذمت مال و ثروت، زیر بار منّت دیگران نرفتن، مرگ و نیستی، فقر و... بر می‌خوریم که در معنا و یا در لفظ به هم شباهت و احیاناً تفاوت‌هایی دارند. به همین دلیل تلاش ما در این رساله، مقایسه‌ی اشعار حکمی این‌دو قلّه‌ی بلند ادب فارسی و عربی با روی‌کرد مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی است. که به ذکر شواهد و بیان دیدگاه‌های دو شاعر در این زمینه پرداخته می‌شود.کلید واژه‌ها: ملک‌الشعرای بهار، شیخ ناصیف یازجی، شعر، ادبیات تطبیقی، ادبیات فارسی، ادبیات عربی

چکیدهیکی از جنبه‌های آشکار قرآن کریم اعجاز بلاغی است که از ابتدای نزول قرآن، همواره مد نظر دانشمندان و مفسران بوده است. علم معانی به عنوان یکی از علوم بلاغی می‌تواند در درک اعجاز بلاغی و یا بیانی این کتاب آسمانی راهگشا باشد. از سوی دیگر یکی از جلوه‌های علم بلاغت این است که متکلم، سخنش را مطابق با مقتضای حال مخاطب برمی‌گزیند و کلام خود را بر اساس ویژگی‌های روحی و فکری مخاطب ارائه می‌دهد، در همین راستا توجه به معرفه یا نکره آوردن کلمات، بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا فهم اغراض بلاغی و ادبی نهفته در «اسم نکره» و برطرف کردن ابهام موجود در آن، کمک شایانی به مفسران و مترجمان در دریافت بهتر پیام بسیاری از آیات قرآن کریم می‌نماید. پژوهش حاضر بر آن است تا ضمن بررسی اغراض زیبایی‌شناسی «اسم نکره» در منابع بلاغی، این اغراض را در سه موضع، «مسندالیه»، «اسم مجرور به حرف جر»، و «مفعول به» در ده جزء آخر قرآن کریم با تکیه بر دو تفسیر ادبی کشّاف و مجمع البیان مورد بررسی قرار دهد. یافته‌های این پژوهش گویای این مطلب است که اعتماد و توجه به سیاق کلام در دریافت مفاهیم و معانی نهفته در اسم نکره نقش مهمی را ایفا می‌کند. با بررسی شواهد فراوان از آیات این بخش، روشن شد که متأسفانه بسیاری از مفسّران و مترجمان، این مهم را با وجود اهمیت فراوان آن در فهم بهتر آیات ذی ربط، کم‌تر مورد بررسی قرار داده‌اند. بر اساس پژوهش حاضر که با روش توصیفی-تحلیلی صورت گرفته است، مشخّص گردید که «مسندٌ‏الیه»، «اسم مجرور به حرف جر» و «مفعول‌به» نکره درده جزء پایانی، در اغراض گوناگونی از قبیل: تعظیم، تحقیر، تفخیم، بیان نوع، استغراق جنس، إفراد، تکثیر، تقلیل و ... به کار رفته‌اند ولی بیشترین استعمال آن در این بخش از قرآن کریم، برای بیان تعظیم، تکثیر، بیان نوع، و سپس استغراق جنس بوده‌است. به طور قطع کاربرد اسم‌های نکره در قرآن کریم و مطالعه‌ی راهبردی آن، سهم بسزایی در فهم دقیق آیات و نکات ظریف تفسیری دارد. کلمات کلیدی: قرآن کریم، اعجاز بلاغی، زیبایی‌شناسی اسم نکره، کشّاف، مجمع البیان.

نام :آمنهنام خانوادگی :ولی پوررشته: زبان و ادبیات عربگرایش: -----استاد راهنما: دکتر تورج زینی ونداستاد مشاور: دکتر جهانگیر امیریمقطع تحصیلی: کارشناسی ارشدتاریخ فارغ التحصیلی: تیر ماه 1392عنوان پایان نامه به فارسی: بررسی سبک شناسی شعر دینی سید رضا موسوی هندیعنوان پایان نامه به انگلیسی :رساله جامعه للنیل علی شهاده الماجستیر فی اللغه العربیه و آدابها چکیـــدهسید رضا هندی یکی ازشاعران برجسته ی معاصر عراق به شمار می آید. این شاعر متعهّد شیعه، شعرش را در خدمت دین و معتقدات مذهبی قرار داده است. وی با برشمردن فضیلت ها و منقبت های اهل بیت (ع) در ساختارهای تقلیدی، مضمون‌های تازه ای را در حوزه‌ی شعر شیعه ابداع نموده است. بیان مصیبت ها و فضیلت-های اهل بیت(ع) و معرّفی چهره‌ی واقعی استبداد و استعمار و مدح و رثای عالمان دینی، از مضمون هایبرجسته ی شعر ایشان به شمار می آید که در ساختارهایی همچون؛ استفاده از صور خیال و آرایه های گوناگون، گزینش زبان خطابی استوار، اقتباس از قرآن کریم و حدیث شریف و... آمده است. از دیگر ویژگی های سبکی ایشان می توان به تقلید از ساختارهای شعر کلاسیک، وحدت مضمونی قصیده ها، برقرار نمودن ارتباط میان مضمون و شکل ظاهری قصیده با موسیقی موجود در آن، عاطفه ی صادقانه و راستین شاعر در مدح و رثا، پایبندی به اصول قدیمی بحرهای عروضی و وحدت قافیه و کاربرد الفاظ روشن و سلیس اشاره نمود. این پژوهش که با بهره گیری از روش توصیفی – تحلیلی گردآوری و تدوین شده است؛ بر آن است تا به تحلیل ساختاری شعر این شاعر متعهّد بپردازد.واژه های کلیدی: سید رضا موسوی هندی،شعر دینی، تحلیل ساختاری، شعر شیعی، عراق.

احمد وائلی یکی از بزرگان شعر معاصر شیعی عراق است. این شاعر متعهّد، توانسته است که محتوای شعر دینی خویش را در خدمت نیازها و چالش های موجود در جهان اسلام قرار دهد. شعر دینی ایشان از نظر محتوایی، در برگیرنده‌ی مضمون‌هایی همچون؛ ستایش پروردگار، تبیین فضیلت‌های اهل بیت(ع)، بیان دردها و آروزهای ملّت های اسلامی، تهذیب اخلاق عمومی و پرهیز از غلوّ و اغراق و ... است.افزون بر این، شعر دینی ایشان از نظر ساختاری در همان چارچوب های سنّتی شعر عرب بود. و شاعر گرایش ویژه-ای به بیان خطابی و بهره‌گیری از صور خیال، بویژه تشبیه و استعار، و نیز کاربرد معتدل برخی آرایه‌های ادبی همچون؛ طباق، مراعات النظیر، ردّالعجز علی الصّدر و ... دارد؛ چرا که وائلی علاوه بر فعالیت در زمینه‌ی شعری یکی از خطیبان برجسته و نامدار به شمار می رود. دیگر آنکه، وائلی هم شاعر تقلید است و هم شاعر نوآور، تقلید شعری وی بیشتر در پیروی از عروض سنّتی عرب و سبک شعری شاعران کلاسیک بوده و نوآوری شاعر نیز از آن جهت است که وی توانسته است مفهوم های روزمره و دشواری های کنونی جهان اسلام را در چارچوب شعر سنتّی عرب جای دهد.

علوم بلاغی - معانی، بیان و بدیع- از مهم‌ترین دانش‌های ادبی است که روش‌های ایراد کلام و شیوه‌های فهم آن را با مقتضای حال و مقام مخاطب بیان می‌کند و سخن‌وران از منظر آن توانایی خود را در فن بلاغت سخن و ادای مقصود به مقتضای حال و مقام شنونده نشان می‌دهند. رعایت جوانب مختلف اخلاقی در «شیوه‌های بیانیِ» زیبا و متنوع قرآن کریم را می‌توان از مهم‌ترین جنبه‌های ادبی آن دانست، به گونه‌ای که خداوند حکیم و متعال در تعامل با تمام مخاطبان قرآن، از جمله پیامبران، ملائکه، مومنان، عموم مردم، حتی مخالفان و معاندان ـ منافقان، کفّار و مشرکان ـ کلام خود را در کمالاخلاق و ادب ایراد فرموده است. در آیات مختلف قرآن کریم و اسالیب بیانی آن، برای رعایت ادب در کلام، ظرافت‌ها، و صنایع بلاغی متنوعی بکار رفته است. که از بارزترین این صنعت‌های ادبی می‌توان «کنایه»، «مجاز»، «تعریض»، «استعاره»، «تنکیت»، «تفویف»، «مناسبت»، «حسن نسق» «صحّت تقسیم»، «تخییر»، «تکرار»، «توریه»، «اطْناب»، «استدراج»، «تجاهل العارف»، و «التفات» را نام برد. این پایان-نامه بر آنست، ضمن بهره‌گیری از آراء مفسّران و محقّقان قرآنی و دانشمندان بلاغت، و با تکیه بر پیش‌فرض‌های بلاغی و بیانی، برخی از این دسته از اسالیب را که با مضامین اخلاقی شیوا و زیبا آراسته شده‌اند مورد توجه قرار دهد و نکات بلاغی این دسته از آیات را با تکیه بر علم معانی و بیان و بدیع، مورد بررسی قرار دهد. کلمات کلیدی: قرآن کریم، شیوه بیان، بلاغت، اخلاق، ادب.