آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه‌هایی که نسبت به قرآن‌حکیم انجام گرفته، خالی از خطا و اختلاف نیستند؛ و از آنجایی که این کتاب عزیز الهی با این‌گونه اشتباه‌ها و اختلاف‌ها مناسبتی ندارد، اهمیت لزوم ترجمه صحیح بیشتر مشخص می‌گردد. بی‌تردید روایات معتبر اهل‌بیت (علیهم‌السلام) معیار مفید و ارزشمندی در این رابطه به شمار می‌روند، چرا که معلّم کتاب بهتر از دیگران می‌تواند بیانگر محتوای آن باشد. به بیان دیگر، به دلیل ارتباط عمیق و ناگسستنی عترت طیّبه با کتاب الهی -آن‌طورکه در حدیث ثقلین به عنوان عدم جدایی این دو ثقل ارزشمند منعکس شده-، آن چیزی هم که به قرآن‌کریم مرتبط می‌شود -از قبیل تفسیر یا ترجمه- روا نیست که با سخنان اهل‌بیت (علیهم‌السلام) مخالفت کند، چنانکه بین خود آن دو مخالفتی نیست. اما با وجود اهمیت موقعیت اهل‌بیت عصمت (علیهم‌السلام) و احادیث معتبرشان نسبت به قرآن‌مجید، اثر مستقلی در میان پژوهش‌های پیرامون بررسی ترجمه‌های قرآن‌کریم بر این اساس صورت نگرفته است. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سؤال است که نقش روایات معصومان (علیهم‌السلام) در ترجمه صحیح قرآن چگونه است؟ در این رساله، که به روش توصیفی- تحلیلی سامان یافته، ضمن بررسی هجده ترجمه مشهور معاصر از قرآن‌کریم، تلاش شده تا نقش مذکور نمایانده شود، و این خود می‌تواند گامی ‌جهت کمک به مترجمان قرآن‌کریم برای ارائه ترجمه‌ای دقیق‌تر باشد. برای دستیابی به این هدف، ابتدا آیاتی از پنج جزء اول قرآن‌مجید که اختلاف قابل توجهی در ترجمه آنها میان مترجمان وجود داشت، گزینش شده و سپس بر مبنای روایات معتمد معصومان (علیهم‌السلام) مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. از آن جهت که اصل مبحث حاضر، بیان نقش روایات اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در ترجمه صحیح قرآن است، احراز اعتبار روایات ایشان ضروری می‌نماید؛ ازاین‌رو، بحثی پیرامون حجیت روایات تفسیری نیز ارائه شده است. عمده نتایج حاصل شده از پژوهش حاضر از این قرار است که: استناد به کلام اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در ترجمه قرآن‌کریم نه تنها منعی ندارد، بلکه مهمترین ملاک در این زمینه هستند و حتی باید گفت، جایز نیست ترجمه‌ای مخالف و معارض با بیان مبیّنان حقیقی کلام الهی باشد. همچنین در برخی ترجمه‌های قرآن‌مجید، اختلاف‌ها و اشتباه‌های قابل توجهی مشاهده گردید که با میزان روایات معتبر اهل‌بیت (علیهم‌السلام) سنجیده شد، و موارد سازگار با کلام معصومان (علیهم‌السلام) به عنوان مراد واقعی آیات کریمه معرفی گردید.

با توجه به جایگاه مهم شوخی در تعاملات انسانی و نمود آن، شادی، که نیاز ضروری روح آدمی است، واکاوی نحوۀ برخورد پیامبر اکرم2 و ائمهk در این باره به‌عنوان اسوه، بسیار حائز اهمیت است. در بررسی‌های اولیه، دو دسته روایت سلبی و ایجابی در این موضوع رخ می‌نماید. در این مقاله در درجۀ اول، چیستی شوخی، سپس جمع‌بندی روایات در این زمینه، شکل‌های وقوع شوخی در کلام معصومانk و اهدافی که آن بزرگواران از شوخی داشتند، مطرح شده است. در این نوشتار بر آنیم تا با جمع‌آوری داده‌ها به روش کتابخانه‌ای و تحلیل ادبی آن داده‌ها، تبیین شایسته‌ای برای این موضوعات ارائه دهیم.

نقل به معنا یکی از موضوعات کاربردی در علوم حدیث و اصول فقه می باشد . نقل به معنا؛ یعنی بیان کلام معصوم علیه السلام با الفاطی دیگر یا ساختاری مشابه با رعایت اصل معنا و لذا نقل به معنای کلام معصوم با الفاظی دیگر به شرطی که مخلّ به معنا نباشد، مورد توافق اکثریت محدثان وعلمای فقه واصول است .موافقان به ادله ای چون؛سیره ی صحابه وتابعان ، سیره ی عقلاء، عسر وحرج در نقل الفاظ واز همه مهمتر جواز نقل به معنا از سوی معصومین علیه السلام اشاره کردعه اند .با وجود جوازآن ، این پدیده پیامدها و افات بسیاری را در فهم حدیث بوجود آورده است و نیز فصاحت وبلاغت کلام معصوم علیه السلام را خدشه دار نمود .دراین رساله ضمن تبیین نقل به معنا و بیان ارتباط آن با تحریف ، وضع و تقطیع ، تلاش شده رواج و عدم رواج آن را با تتبع در پیشینه ی تاریخی موضوع ، اثبات نموده و به شاخصه ها و ملاکهای تشخیص آن پرداخته و سرانجام پیامدهای مثبت ومنفی آن را از جهت بلاغی و فقه الحدیثی بررسی کند.

مسأله امامت یکی از مسائل مهمی است که در جهان اسلام بعد از رحلت رسول اکرم (ص) سبب ظهور شکاف میان مسلمین گردید. در خصوص جانشین پیامبر (ص)، و وجوب تعیین امام، بین شیعه و سنی اختلافی نیست، ولی در نوع وجوب و شیوه‌ی تعیین امام، اختلاف نظر وجود دارد. امامیه، امامت را از اصول مهم اعتقادی دانسته و معتقد است که نصب امام بر خداوند متعال واجب است که راه شناخت آن هم با توجه با کتاب و سنت روشن می‌شود و امامت جایگاه رفیعی نزد شیعه دارد که وجود صفاتی چون عصمت را در امام شرط کرده‌اند، اما اهل سنت به ویژه آلوسی، نصب امام را به حکم شرع بر مردم واجب دانسته، ولی وجود صفاتی چون عصمت را در امام لازم نمی‌دانند. مقوله امامت اگر چه در مباحث اعتقادی و کلامی دارای قدمتی دیرینه است، اما همیشه یکی از مهم‌ترین و چالش بر انگیز‌ترین مباحث کلامی در بین متکلمان و مفسران اسلامی است. و چون مهم‌ترین آیات قرآن مورد استناد امامیه در اثبات اصل امامت و جانشینی پیامبر (ص)، آیات ولایت، تبلیغ، اکمال، تطهیر، مودت و مباهله می‌باشند و بیشتر اشکالات از طرف اهل سنت در مورد امامت در رابطه با این آیات وارد شده است، در این پژوهش محقق با مراجعه به منابع تفسیری با روش توصیفی _ تحلیلی سعی می‌نماید که به بررسی مسأله امامت از نظر آلوسی در تفسیر روح المعانی و علامه طباطبایی در تفسیر المیزان پرداخته، دیدگاه‌های این دو مفسر بزرگ از شیعه و اهل سنت را مورد ارزیابی قرار دهد.

از دیدگاه ویلیام تسدال گفت‌وگوی میان هابیل و قابیل در آیات 27-32 سورۀ مائده، به اشکال مختلف در ترگوم جاناتان و اورشلیم بیان شده است. همچنین وی بر این باور است صحنۀ تدفین هابیل در قرآن، در کتاب پیرقه ربی الیعزر نیز آمده و آیۀ 32 سورۀ مائده، تقریباً ترجمۀ تحت‌اللفظی فرازی از متن میشناه سَنهِدرین از کتاب تلمود است. مقالۀ پیش رو که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی سامان یافته، در پی آن است تا پس از بررسیِ دقیق زمان تاریخ‌گذاری آثار فوق، به نقد و ارزیابی دیدگاه تسدال در مورد اقتباس آیات یادشده از محتوای کتب مذکور بپردازد. بررسی‌ها نشان می‌دهد نظریۀ تأثیرپذیری پیامبر (ص) از آموزگاران یهودی، احتمال نسنجیده و شاذی است که از عدم تسلط کافی تسدال بر متون روایی و تاریخی مسلمانان حکایت دارد. همچنین منابعی را که او ادعا می‌کند اساس آیات فوق قرار گرفته، در زمان پیامبر (ص) مطرح نبوده و تاریخ‌گذاری برخی از آنها پایه و اساس روشنی ندارد. در آیۀ 32 سورۀ مائده نیز قرآن مفهومی فراتر، عام‌تر و عمیق‌تر از آنچه که میشناه سنهدرین بدان اشاره نموده، بیان فرموده است و با دیدگاه مد نظر تسدال همخوانی ندارد.

حضرت اباالفضل العباس (ع) در خانه‌ای زاده شد که جایگاه دانش و حکمت بود، علمدار دشت نینوا در چهارم شعبان سال 26 هجری در مدینه النبی پا به عرصه ی گیتی نهاد و در همان ابتدا از پرتو هدایت پدر بزرگوارش امیرمومنان علی (ع) و دو برادر رشیدش، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) بهره‌ها برد و به طور مستقیم از اهل بیت (ع) علوم و اسرار الهی را آموخت. قمر بنی‌هاشم در روز عاشورا در حالی به خوبی امتحان خویش را در درگاه الهی پشت سر گذاشت که امام حسین (ع) به هنگام شهادتش این چنین فرمود: «الْانَ إِنْکَسَرَ ظَهْری وَقَلَّتْ حِیلَتی» (مجلسی، 40:1361)؛ یعنی اکنون پشتم شکست وچاره‌ام کم شد. این جمله نشان از جایگاه رفیع حضرت عباس (ع) در پشتیبانی از ولایت دارد. و چه زیبا حضرت حجت (عج) این وفاداری سقای دشت نینوا را ترسیم می‌کند، امام موعود (عج) در قسمتی از زیارتنامه‌ای که برای شهدای کربلا ایراد کردند، این چنین حضرت عباس (ع) را مورد خطاب قرار می‌دهند: «السَّلَامُ عَلَی أَبِی الْفَضْلِ الْعَبَّاسِ بْنِ أَمِیرِ الْمُوْمِنِینَ- الْمُوَاسِی أَخَاهُ بِنَفْسِهِ الْآخِذِ لِغَدِهِ مِنْ أَمْسِهِ- الْفَادِی لَهُ الْوَاقِی السَّاعِی إِلَیْهِ بِمَائِهِ الْمَقْطُوعَهِ یَدَاهُ- لَعَنَ اللَّهُ قَاتِلَهُ یَزِیدَ بْنَ الرُّقَادِ الْجُهَنِیَّ وَ حَکِیمَ بْنَ الطُّفَیْلِ الطَّائِ» (ابن قولویه، 1401ق:205)؛ سلام بر ابوالفضل عباس، پورِ امیرمومنان (ع) کسی که: جان خود را نثار برادرش کرد، دنیا را وسیله ی آخرت خود قرار داد، فدای برادرش شد، نگهبان بود و سعی بسیار کرد تا آب را به لب تشنگان برساند، دو دستش در جهاد فی سبیل ‌اللّه قطع شد، خداوند قاتلان او، یزید بن رقاد و حکیم بن طفیل طائی را لعنت کند. این چنین بود حضرت ابوالفضل (ع) به سبب اوج معرفت به ذات مقدس امام زمان خود و بصیرت فوق‌العاده‌اش با جان نثاری در راه ولایت در تاریخ اسلام و شیعه ماندگار شد و ایشان از جمله معدود غیر معصومین هست که از معصوم برای ایشان زیارتنامه صادر شده است. از آنجایی که متون زیارتی در برگیرنده اصول اخلاقی و عقاید استوار شیعه است و پیش‌تر توسط معصومین برای شیعه به یادگار مانده است، می‌تواند به عنوان مستندترین الگوی عملی شیعه محسوب شود، به گونه‌ای که در درون این زیارات علاوه بر آشنایی با عرفان عملی و نظری، راه‌ نجات و رستگاری را توکل کردن به ذات اقدس الهی معرفی می‌کند و بهترین راه‌ میانبرد توسل کردن به ذوات مقدسه می‌خواند.در مورد امامان و بزرگان شیعه، زیارت نامه هایی نقل شده و بسیاری از این زیارت نامه ها مورد قبول بزرگان است. یکی از بزرگانی که در قیام کربلا تأثیرگذار بوده است، حضرت عباس بن علی (ع) است که در زیارت ایشان، از ابن قولویه در کتاب کامل الزیارات نقل شده است. بررسی سند زیارت، یکی از کارهای مهم این پژوهش است که تا به حال در این زمینه کار نشده است. موضوع دیگر، بررسی متن زیارت است که در متن آن، جمله ها و کلمات قابل تأملی در متن زیارت حضرت عباس (ع) آمده مانند عبد صالح، صاحب بصیرت بودن و مطیع بودن آن حضرت از خدا و رسول و معصومین (ع) اشاره شده است که تا کنون با توجه به بررسی های اینترنتی و کتابخانه ای، کار مورد توجهی صورت نگرفته است و حتی درباره این شخصیت تأثیرگذار در تاریخ، به ویژه در عصر حاضر که بیشتر مطرح می شود، کار علمی مورد توجهی صورت نگرفته است. و اینجانب تصمیم بر انجام این پژوهش گرفته ام. بنابراین نویسنده در این پایان نامه قصد آن دارد که شخصیت آن بزرگوار را مورد بررسی قرار داده و فرازهای برجسته متن زیارت نامه را مورد تحلیل قرار دهد. لذا پرسش پژوهش به شرح ذیل می باشد:زیارت حضرت عباس (ع) از نظر سندی و متنی چگونه است؟

بعد از نزول قرآن کریم، کتاب هدایت همگان، از طرف خدا بر پیامبر اکرم(ص) عده­ای آن‌ را پذیرفتند و عده‌ای دیگر به انکار آن پرداختند. حال، باید دید چه زمینه‌ها و مصادری وجود داشت که مشرکان و مخالفان، آیات قرآن را انکار کنند. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از آیات قرآن، در پی یافتن پاسخ برای آن هستیم. تحقیق و مطالعه آیات، قرآن نشان می‌دهد برخی از مصادر انکار قرآن عبارتند از: کفر مشرکان، لجاجت و عناد و تکبر فراوان، تعلقات دنیوی و پافشاری بر عقاید مادی، انکار قیامت و اشتباه در ارزش.

نقلی از جلسهٔ ازدواج امام جواد(ع) با امّ‌‌ الفضل (دختر مأمون) و مناظرهٔ امام؟ع؟ با یحیی بن اکثم در آن جلسه موجود است. هدف ما بررسی نسخه‌‌های موجود این روایت در کتب روایی، تفسیری و تاریخی است تا با مقابلهٔ آنها، مصدر یا مصادر اصلی این روایت کشف شود و میزان صحت این واقعه و جزئیات مطرح شده در آن تحلیل و بررسی شود. با اثبات این واقعهٔ تاریخی و بازیابی جزئیات آن در منابع حدیثی و تاریخی شیعه و سنّی، علم امام ‌به عنوان یکی از دلایل شیعه برای پذیرش امامت ائمه(ع) تأیید می‌شود. بررسی‌‌ها نشان می‌‌دهد که این روایت، سه منبع اصلی دارد‌‌: 1) تفسیر منسوب به علی بن ابراهیم قمی؛ ۲) نقل ابن ‌‌شعبه حرّانی از کتاب علی بن ابراهیم قمی در موضوع تزویج امام جواد(ع) با امّ‌‌ الفضل که البته، به دست ما نرسیده است؛ 3) نقل شیخ مفید در کتاب الارشاد. این روایت در دیگر کتب روایی و حدیثی، به صورت نقل مستقیم یا نقل به مضمون درج شده است که نشان از اتفاق نظر علمای شیعه در‌بارهٔ جزئیات این واقعه دارد. تصریح متون تاریخی بر وقوع این ازدواج و ذکر اجمالی این روایت در آثار اهل سنّت نیز شاهدی دیگر بر صحت اصل واقعه است.

از برجسته‌ترین جلوه‌های عرفانی تفسیر تسنیم، استناد مکرر مفسر به حدیث قدسی «قرب نوافل» است؛ این حدیث که در بین عارفان و اهل معنا بسیار مشهور است، بر این معنا تکیه دارد که انسان در اثر انجام نوافل، محبوب خدا شده و در نتیجه، پروردگار متعال مجاری ادراکی و تحریکی او را بر عهده می‌گیرد. این پژوهش از طریق بررسی مهم‌ترین موارد استناد مفسر به حدیث مزبور و مقایسه با نوع استناد دیگر تفاسیر به‌ویژه تفاسیر عرفانی، بر آن است تا جایگاه ویژه و بدیع آن را در تسنیم به عنوان یکی از مهم‌ترین جلوه‌های روایی و عرفانی آن نشان دهد؛ جلوه‌ای که مبانی عرفان اسلامی در آن با تکیه بر سنت صحیح ارائه شده است. شرح دقیق مراد آیات، حل معضلات تفسیری و پاسخ به برخی از شبهات مربوط به عصمت انبیا و ائمه علیهم السلام به استناد حدیث قرب نوافل، از مصادیق کاربرد این حدیث در تفسیر تسنیم است.