آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

بررسی های آوایی زبان عربی در نیمه قرن دوم هجری همراه با تالیف کتاب «العین» به دست خلیل بن احمد تبیین گردید. مقاله حاضر، پژوهشی است در حوزه توصیف واج های عربی و اندام های صوتی بر اساس اندیشه های آواشناختی خلیل بن احمد و با تاکید بر این نکته که این ادیب برجسته نحوی به مثابه بنیان گذار دانش آواشناسی زبان عربی به طرح مباحثی پرداخته که تجویدپژوهان در قرون پسین، همگی تحت تاثیر اندیشه های وی بوده و با استمداد از دیدگاه های او به آواشناسی توصیفی پرداخته اند. نتیجه اینکه دانش تجوید قرآن در بستر زبان شناسی عربی تکون یافته است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 58 تا 73

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی معناشناختی اصطفاء و پیوند ان با مقام امامت ابراهیم

نویسنده:

مطیع مهدی, حاجی اسماعیلی محمدرضا, کریمی زهرا

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

کلیدواژه‌های اصلی :

برگزیدگی , حب الهی , روابط هم نشینی (زبان شناسی) , اصطفاء , علم المعنی , الإصطفاء , الانتخاب , الارتباط الجواری , الحب الإلهی , اصطلاحنامه علوم قرآنی

چکیده :

خداوند متعال در مقام ذات، در حجاب ذات پوشیده بود و حقیقت او هیچ تجلی و ظهوری نداشت و از آنجا که دوست داشت عین خود را در عالم مشاهده نماید، انسان کامل را بر صورت خویش خلق کرد تا از اسماء و صفات و ذات او خبر دهد. خداوند در قرآن کریم از انسان های کامل با نام مصطفین و اخیار یاد نمود. در این میان، ابراهیم (ع) نه تنها خود، که دین او هم اصطفاء شد و برگزیده الهی گردید. ابراهیم (ع) پس از آنکه دارای مقام نبوت، آنگاه، رسالت و در آخر، خلت شد، خداوند به او مقام امامت را نیز عطا نمود. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از دانش معناشناسی از پس دو نگاه جزء نگر و کل نگر، به بررسی روابط بینامتنی و مولفه های معنایی موثر در داستان ابراهیم (ع) پرداخته تا در عمق لایه های معنایی قرآن به مفهوم والای حب الهی نائل گردد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 31 تا 50

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی آوایی «همزه» و دشواری های آن در قرائت قرآن و کتابت مصحف

نویسنده:

حاجی اسماعیلی محمدرضا

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

کلیدواژه‌های اصلی :

کتابت , مصحف , تحقیق , قرآن , قرائت , همزه , تسهیل , گویش , تخفیف , اصطلاحنامه علوم قرآنی

چکیده :

یکی از دشوارترین مباحث دانش قرائت قرآن که از دیرباز تاکنون بین قاریان و کاتبان وحی مورد مناقشه و گفتگو بوده است، شیوه خواندن و نگاشتن کلمات همزه دار قرآن است. خاستگاه این تنازع دوران موسوم به جاهلیت اعراب و اندکی پیش از نزول قرآن است. بنابر گزارش های تاریخی، گویش قبیله های بزرگ قریش و تمیم در منطقه غربی حجاز و شرقی نجد جزیره العرب در شیوه تلفظ همزه متفاوت بوده است و با نزول قرآن که نمونه عالی زبان فصیح عربی یعنی زبان ادبی مشترک تلقی گردیده هر دو گویش قریش و تمیم در قرائت قرآن راه یافته است به طوری که گویش قریش که مبتنی بر تخفیف همزه بوده در قرائت منسوب به حجاز کاملا تاثیر گذارده و گویش تمیم که قایل به ادای کامل همزه با ویژگی «نبر» یا تحقیق همزه است در قرائت قاریان منسوب به کوفه و عراق نمایان گردیده است. از طرف دیگر ارزیابی آواشناسان از ویژگی آوایی همزه متفاوت است به طوری که مطالعات زبان شناسان معاصر پندارهای آواشناسان پیشین مسلمان مانند خلیل بن احمد و سیبویه را درباره ویژگی های آوایی همزه مورد تردید قرار داده است. البته استفاده از تکنولوژی پیشرفته در عرصه های زبان شناسی جدید در نتیجه این مطالعات بی تاثیر نبوده است. ما کوشیده ایم با ارائه دیدگاه های آواشناسان و تجویدپژوهان مسلمان و دیگر پژوهش گران معاصر درباره کیفیت آوایی همزه دو دلیل عمده اختلافاتی را که درباره این حرف پدید آمده مورد بررسی و ارزیابی قرار دهیم.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 89 تا 106

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مفهوم شناسی ایمان و پیوند آن با تجربه دینی در اندیشه مولوی در مثنوی

نویسنده:

محمدرضا حاجی اسماعیلی,مهدی مطیع,پیمان کمالوند

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

چکیده :

ایمان از مراتب معرفتی بشر است که برای کمال بخشی به آن، افزون بر نیاز به تقویت پاره ای عوامل، شناخت و جلوگیری از برخی موانع نیز ضروری است. عرفا در پرتو جهان بینی اسلامی و ژرفای تأمّلات درونی خویش، نگاه خاصی به این پدیده دارند. ازمنظر عرفا ایمان، تصدیقی است که در ساحت معرفتی، عاطفی و تجربی انسان نمود پیدا می کند و همین موجب شده که در باور ایشان عواطف و تجربه دارای جایگاه رفیعی در دین و ایمان ورزی باشد. مولوی یکی از شاخص ترین عارفان تجربت اندیش در حوزه تفکّر اسلامی و عرفانی است که در آثار وی؛ از جمله مثنوی که اثری تعلیمی و مشحون از معارف اسلامی و آیات و روایات و افکار عرفانی و عواطف انسانی است، از ماهیت ایمان و ارتباط آن تجربه دینی سخن رفته است. مولانا به اقتضای کلام از زاویه های مختلف، به بررسی مفهوم ایمان پرداخته و استنباط های خاص خود را دارد؛ از جمله اینکه ایمان امری تشکیکی و دارای مراتب متفاوت است و ایمان تنها ظاهری و لفظی نیست؛ بلکه این ایمان تحقیقی و باطنی است که دارای ارزش می باشد. این مقاله برآن است تا با مفهوم شناسی ایمان در سه حوزه معرفتی،عاطفی وعملی ارتباط ایمان با تجربه دینی را از نگاه مولوی بررسی نماید.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی مستندات قرآنی ـ روایی فریقین در حکم ازدواج موقت و پیامدهای آن

نویسنده:

محمدرضا حاجی اسماعیلی,داوود اسماعیلی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

ازدواج موقت , متعه , خلیفه دوم , تحریم , پیامدهای مثبت و منفی , اصطلاحنامه علوم قرآنی

چکیده :

ازدواج موقت در قانون مدنی ایران مورد پذیرش واقع شده و مختص فقه شیعه است از قرآن و روایات استفاده می شود که این نوع ازدواج جایز و دلیلی بر تحریم آن وجود ندارد دلایلی هم که اهل سنت در تحریم آن آورده مبتنی بر دیدگاه خاص خلیفه دوم است. نگاه ابتدایی به این موضوع حاکی از آن است که این حکم بنابر ضرورت تشریع شده تا از ارتکاب به گناه کاسته شود زیرا ترویج این نوع ازدواج دارای پیامدهایی است که به غیر از ضرورت و در غیر جایگاه خود، پسندیده نیست. در این نوشتار ابتدا مفهوم ازدواج موقت و مستندات قرآنی و روایی آن بررسی، سپس پیامدهای آن مورد ارزیابی قرار گرفته است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

هدایت و ارزشها:قرآن و عرف زمانه

نویسنده:

محمدرضا حاجی اسماعیلی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

متن

کلیدواژه‌های اصلی :

اصطلاحنامه علوم قرآنی

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تحلیل مستندات قرانی حیطه مدیریت بانوان با تاکید بر سه رویکرد اندیشه اجتماعی دینی

نویسنده:

حاجی اسماعیلی محمدرضا, راعی مسعود, دهقانی لیلا

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

کلیدواژه‌های اصلی :

مصلحت , استعداد , المصلحة , تجددگرایی اسلامی , مدیریت بانوان , سنت گرایی اسلامی , تمدن گرایی اسلامی , انتظار از زن , التقلیدیة الإسلامیة , التجددیة الإسلامیة , الحضاریة الإسلامیة , الانتظار من المرأة , قدرات المرأة , اصطلاحنامه علوم قرآنی

چکیده :

چکیده فارسی:مدیریت زنان بر اساس بازیابی مستندات قرآنی با سه رویکرد اندیشه اجتماعی دینی «سنت گرایی اسلامی»، «تجدد گرایی اسلامی» و «تمدن گرایی اسلامی» در تعبیر نگاه حداقلی، حداکثری و متعادل به مساله مصلحت، می انجامد.ادعای این مقاله آن است که شالوده قرآنی این دیدگاه ها همگی مبتنی بر مصلحت است اما از آنجا که مصلحت مقوله ای کیفی است و معیارهای قطعی و روشن در خصوص اندازه گیری آن وجود ندارد و از طرفی عوامل گوناگونی در تبیین آن دخالت دارند این موارد منجر به بروز دیدگاه های متفاوت در این مقوله شده است.تلاش آن است که با لحاظ موارد پیش گفته، در پرتو گفتمان قرآنی به بررسی و ارزیابی ماهیت و قلمرو مصلحت، در خصوص مدیریت زنان پرداخته شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 157 تا 196

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مفهوم شناسی تعبیر «صالح المومنین» در قران و تحلیل اراء مفسران و مترجمان پیرامون ان

نویسنده:

حاجی اسماعیلی محمدرضا, آذربایجانی نفیسه

نوع منبع :

کتابخانه عمومی , نمایه مقاله

کلیدواژه‌های اصلی :

تفسیر , الامام علی (ع) , قرآن , امیرالمومنین علی بن ابی طالب (ع) , رسم المصحف , صالح المومنین , سوره تحریم , اصطلاحنامه علوم قرآنی , سوره تحریم , سوره التحریم

چکیده :

واژه «صالح المومنین» در چهارمین آیه از سوره تحریم ﴿... فان الله هو مولاه و جبریل و صالح المومنین و الملائکه بعد ذلک ظهیر﴾ حاکی از منزلت و جایگاه ویژه ای است که خداوند آن را برای بهترین و شایسته ترین شخصیت بعد از پیامبر قرار داده است. روایات شیعی و نیز بسیاری از روایات عامه، مصداق این شخصیت را تنها، حضرت علی (ع) دانسته اند.البته برخی از مفسران عامه به بهانه قرائت یکسان این واژه در دو حالت مفرد و جمع به شکل «صالح المومنین» و «صالحوا المومنین» بر این اعتقادند که این واژه در اصل، جمع بوده و حرف «واو» پایانی آن در رسم المصحف، حذف گردیده است و به دنبال این دیدگاه، بسیاری از مفسران شیعه و همچنین مترجمان قرآن، این واژه را به شکل جمع تفسیر و ترجمه کرده اند.این مقاله به اثبات این نکته پرداخته که ترکیب اضافی واژه «صالح المومنین» در این آیه قطعا مفرد و تنها دارای یک مصداق متعین است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 105 تا 133

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی تعامل و تقابل بین دو حوزه قرائت و کتابت قرآن از عصر نزول تا تسبیع قراءات

نویسنده:

حاجی اسماعیلی محمدرضا

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

کتابت , قراءات , مصاحف , رسم المصحف , اجتهاد و اختیار قراءات , اصطلاحنامه علوم قرآنی

چکیده :

تحقیقات پژوهشگران حاکی از آن است که صحابه از همان آغاز نزول قرآن به فراگیری و قرائت و اقراء آیات و نگارش الفاظ وحی سخت اهتمام ورزیده اند ولی کاستی ها و نقایص موجود در خط عربی آن روزگار و اختلافاتی که نسبت به قرائت پاره ای از واژگان قرآن پدید آمد قرآن پژوهان را با دو پرستش اساسی مواجه ساخته است. نخست اینکه آیا اختلاف قراءات تحت تأثیر رسم الخط قرآن شکل گرفته است؟؛ دوم اینکه آیا قراءات گوناگون و رسم الخط قرآن امری توفیقی است یا اجتهادی؟

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 45 تا 66

مشخصات اثر

ثبت نظر