آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در تفسیرقرآن، نیازمند استفاده از شاخه های متعددی از علوم عقلی و نقلی هستیم که در میان آنها، تاریخ از اهمیتی قابل توجه برخوردار است؛ علی رغم اهمیت تاریخ در تفسیرنگاری، نحوه به کارگیری این علم در تفاسیر متقدم و متاخر، آمیخته با آسیب هایی گسترده است که از زمره آنها می توان به اشاعه دروغ و قلب حقایق تاریخی اشاره نمود. به سبب وجود این آسیب ها امکان اعتماد کامل به گزاره های تاریخی موجود در تفاسیر وجود ندارد؛ فلذا لازم است این اخبار در سنجه نقد قرار گیرند تا علاوه بر رفع آسیب های آن، به بهبود و ارتقاء این علم در تفسیر قرآن کمک شود. در این راستا اولین گامی که امکان سنجش سطح وسیعی از داده های تاریخی تفاسیر را فراهم می آورد ارائه ملاک هایی علمی برای تفکیک داده های درست از غلط است. مقاله پیش رو با ارائه مجموعه ای از ملاک ها به دنبال طرح دستگاهی انتقادی در حوزه نقد گزاره های تاریخی تفاسیر می باشد. این دستگاه انتقادی با استفاده از ظرفیت های نقد سنتی در علوم حدیث و هم چنین ملاک های عینی گرای علم تاریخ، سعی در آن دارد تا قابلیت نقد گزاره های تاریخی تفاسیر را فراهم آورد تا بدین نحو امکان سنجش گزاره های صحیح تاریخی از سقیم آنها فراهم آید.

هدف از این تحقیق محبت میان انسان و خدا در قرآن کریم است براساس سوالهای تحقیق جایگا محبت میان انسان و خدا در قرآن چیست ؟ راههای تقویت محبت میان انسان و خدا در قرآ چیست ؟ و آثار محبت میان انسان و خدا در قرآن چیست که براین اساس فرضیه های زیر مطرح کردید که محبت خدا اساس دین اسلام است ، محبت مبداء و مقصود دین است ، محبت به خدا سرآغاز گام نهادن در مسیر عبودیت حق تعالی است و تنها از چنین عبودیت عاشقانه ای که عبادت احرار ( آزادگان ) نامیده شده محسوب نزد خدا که عالی ترین هدف انسان است ، حاصل می گردد ، افزایش معرفت به خدا افزایش محبت اهل بیت ، بعضی دنیا و اهل معاصی ، ذکر نعمتهای الهی ، نگهبانی دل ، از جمعه راههای افزایش و تقویت محبت به خدا و احسان به خلق ، حب و بغض فی الله ، انجام فرائض و نوافل از جمله راههای جلب محبت خداست ، ذکر دائمی ، حب اهل بیت ، حب به مخلوقات الهی و رضا از جمله آثار محبت میان انسان و خداست . این تحقیق به روش قرآن به قرآن علامه طباطبائی است . براساس یافته های تحقیق حاضر مفهوم محبت میان انسان و خدا در قرآن ، همان مفهوم رایج و مسلم در میان مردم از زمان عرب جاعلی تا کنون یعنی " میل و گرایش شدید " بوده و از توجیهات متکلمین و تنبیات فلاسفه و تاویلات عرفا به دور است ، دین برای ایجاد رابطه بین انسان و خدا آمده است و این ارتباط تحت تاثیر دو عامل شکل می گیرد یکی معرفت و شناخت خدا و دیگری ایمان و گرایش به سمت خدا ، ریشه و هدف نهایی دین ، ایمان بخداست که البته به دلیل تشکیکی بودنش در درجات پایین آن با شرک قابل جمع است . اهل بیت عصمت و طهارت نقش تعیین کننده ای در رابطه میان معرفت به خدا ، ایمان ، عبودیت و محبت به خدا دارند ، تنها از طریق اهل بیت و محبت به ایاشن است که می توان به معرفت و محبت خدا دست یافت ایشان همان وسایل الی الله هستند که در قرآن بدان اشاره شده است . از آثار محبت میان انسان و خدا می توان به یقین ، اخلاص ، رضا، ذکر دائمی ، محبت اولیاء خدا و محبت به مخلوقات خدا را نام برد.

کتاب «سرالخطاب فی تفسیر الکتاب» مشتمل بر پنج امر است که در این رساله سه امر آن تصحیح و تحقیق شده است. نویسنده ی کتاب محمد بن حسن شریعتمدار استرآبادی یکی از فقهای شیعه در اواخر قرن سیزدهم هجری است. امر اول، قرائت قرآن کریم: معرّفی قرّاء و راویان آنها، نقد و بررسی تواتر قرائات قرّاء سبعه، داوری فقها درباره ی قرائات و احکام فقهی متعلق به آن؛ امر دوم، متعلقات قرائت قرآن: ترتیل، استعاذه، بسمله، آداب تلاوت قرآن، احکام فقهی هریک؛ امر سوم، عناوین و القاب قرآن، حدوث و قدم کلام الهی، روایات فصل اهل قرآن، ضرورت تمسک به قرآن، نزول قرآن، شرح روایات نزول بیشتر قرآن درباره ی اهل بیت(ع) و دوستان و دشمنان آنان.

صاحبان صحاح سته احادیث بسیاری را در فضایل و مناقب حضرتش نقل نموده اند؛ لیکن در رابطه با احایث وارده از رسول الله (ص) در موضوع امامت و وصایت امیرالمؤمنین (ع) به ذکر احادیث محدودی قناعت کرده اند و حتی با ذکر احادیثی که از عایشه نقل شده است درصدد برآمده اند تا وصایت رسول الله را درباره ایشان نفی نمایند. البته در همان روایات اندک ولی متواتری که در رابطه با ولایت ایشان در صحاح سته آمده است مسئله امامت امیرالمؤمنین (ع) قابل اثبات است. ولی آنچه مهم است توافق همه مذاهب اسلامی بر ویژگی های عالی اخلاقی و علمی و علاقه وافر رسول الله به ایشان است. ارائه چنین سیمایی از مولای متقیان از سوی صاحبان صحاح سته می تواند در مجموع ما را به نتایج خوبی در مسیر ارائه سیمای نورانی این امام همام به بشریت امروز برساند.

در فصل اول که کلیات است نتیجه می شود که آیه به معنی علامتی واضح و آشکار در قرآن کریم در چند وجه به کار رفته است ‎۱- قسمتی از کتاب آسمانی ‎۲- نشانه های خدا در باطن انسان ‎۳- معجزات ‎۴- نشانه و علامت برای چیزی. و در روایات معصومین علیهم السلام در بسیاری از آیات قرآن کریم آیه به وجود مقدس ائمه اطهار علیهم السلام تاویل داده شده است. تمام ما سوی الله از آیات خدا شمورده شده اند که با توجه به اشتراکی که در نتایج توجه و عواقب بی اعتنایی به آنها دارند به دو قسم تمام کننده حجت و تکامل دهنده انسان (اعجازی و غیر اعجازی) تقسیم می شود. در فصل دوم به نتایج توجه و عواقب بی اعتنایی به آیات الهی پرداخته شده است. نتیجه توجه به آیات اعجازی ظهور حقیقت بوده و عواقب بی اعتنایی به آنها نزول عذابی فراگیر، حبط کلی اعمال و خلود در جهنم است. اهم نتایج تفکر در آیات اعجازی عبارت است از: بصیرت، پی بردن به توحید، معاد و اسماء و صفات الهی، معرفت خدا و ... و در مقابل، عواقب بی اعتنای به آنها عبارتند از: استدراج، بسته شدن راههای ادراکی، نابینا محشور شدن در قیامت و ..... در فصل سوم مقتضیات و موانع بهره گیری از آیات الهی بررسی شده است. تنها مقتضی مورد از برای بهره بردن از آیات اعجازی خضوع در مقابل حق بوده و موانع بهره گیری از آنها عبارتند از: کفر، جحود، اعراض، جدال و ... که همه این موارد در واقع انکار کردن حقیقتی است که برای فرد ثابت شده است . اهم مقتضیات مورد نیاز در جهت بهره گیری از آیات غیر اعجازی عبارت است از : ایمان، یقین، صبر، شکر و ..... موانع بهره بردن از آنها علاوه بر مراتب ضعیف اموری مثل کفر، اعراض و .... که موانع بهره گیری از آیات اعجازی بودند، غفلت، نسیان، اهمال و سستی در توجه به آنها هستند.این پایان نامه به روش تحلیلی - وصفی و با الهام از روش تفسیر قرآن به رشته تحریر در آمده است.

بصیرت امری فراتر از رویت ظاهری است و آن عبارت است از ادراک حقایق و رویت اشیاء آن گونه که هستند. بصیرت در واقع، به ادراکات قلبی حاکی از حقیقت و قوه تمییز حق از باطل اطلاق می شود. این امر از طریق عبرت آموزی از براهین و حجت های آشکار الهی و نیز تدبر و تفکر در آن ها به وقوع می پیوندد.در این مقاله، مولفه های معنایی بصیرت با رویکرد هم نشینی و جانشینی، در نهج البلاغه بررسی شده است. بصیرت در این کتاب با واژه هایی همچون اعتبار، تقوی، زهد، عشق، امانی و آرزوها، هم نشین شده و با واژه های لب، توسم، امام و پیشوا و قلب سلیم، رابطه جانشینی دارد. بر مبنای آموزه های نهج البلاغه، فرد صاحب بصیرت آخرت گراست و تمام حرکات و سکنات خود را سنجیده و بر اساس علم، انجام می دهد و با روشن شدن حق، تغییر موضع می دهد و در جبهه حق قرار می گیرد.

واکاوی تاریخ جمع‌آوری قرآن کریم و چگونگی انتقال آن از دوره پیامبر اکرم (ص) به صحابه و تابعین و نسل‌های بعد، همواره یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در دوره‌های مختلف، تطور تاریخ قرآن کریم بوده و پژوهشگران مسلمان و غیرمسلمان به تحلیل این موضوع پرداخته‌اند. فرِد دانِر مدیر انجمن مطالعات خاورمیانه شمال آمریکا، کتابت قرآن و جمع‌آوری آن در دوره پیامبر اکرم(ص) را مورد اتفاق همه اندیشمندان ندانسته و معتقد است اولین بار توسط عثمان بن عفان بروز عملی پیدا کرده است. همچنین، به دلیل انتقال قرآن به دوره‌های بعد از طریق نقل شفاهی، همین امر باعث شده است تا مسلمانان در مورد متن قرآن دچار اختلافات مبنایی شوند و مسأله اختلاف قرائت بوجود آید. در پژوهش حاضر با مراجعه به منابع اصیل و مورد اتفاق اسلامی، بویژه اخبار جمع قرآن و گزارش های مربوط به توحید مصاحف، دیدگاه های فرد دانر به نقد گذاشته شده است.

مهمترین وظیفه مترجمان در فرآیند ترجمه‏ قرآن کریم، فهم دقیق واژگان قرآنی و انتخاب بهترین معادل‏ها برای آنهاست؛ به ویژه آنجا که واژه دارای پاره‏ای از مؤلّفه‏های معناییِ خاص باشد که در انتقال به زبان عربی کلاسیک از نظرها دور مانده است. یکی از بارزترینِ این نمونه‏ها، واژه قرآنی «خطوه» است که به دلیل دربرداشتن پاره‏ای مؤلّفه‏های معناییِ کم‏شناخته، تنها در قالب ترکیب «خُطُوات الشَّیطان» به کار رفته است. مطالعه حاضر در صدد برآمده است با کاربست دانش ریشه‏شناسی به عنوان یک ابزار کارآمد در فرآیند ترجمه، به پیجویی ماده «خ‏ط‏و» در شاخه‏های مختلف سامی دست زند و قدیم‏ترین معنای آن را بازشناسد، روند تحولات معنایی آن تا عصر نزول قرآن کریم را به مطالعه گذارد و به بازشناسی مؤلّفه‏های معنایی آن همّت گمارد. همچنین پژوهش حاضر، میزان موفقیت ترجمه‏های فارسی در ارائه‏ معادل‏هایی برای واژه قرآنی «خطوه» را مورد ارزیابی قرار داده، ونشان داده است که یکی از مهمترین مؤلّفه‏های معنایی واژه «خطوه» که در سنّت مطالعات لغوی و تفسیری مغفول مانده، گمراهی و سرگردانی است. بر این پایه، «خطوه» در بافت نزول قرآن کریم، بر خصوصِ ردّپاهای گمراه‏کننده‏ای اطلاق می‏گردید که موجباتِ سرگردانی مسافران را پدید می‏آورد.

از شیوه های نوین مطرح در زبان شناسی که در آن به مطالعه علمی معنا می پردازند، علم معناشناسی است. در معناشناسی از طریق کشف حوزه معنایی واژگان بنا بر روابط آن ها در شبکه های معنایی، معانی واژگان تبیین می گردد. در بستر آیات قرآن کریم نیز با کمک این روش به پژوهش درباره معانی واژگان قرآنی می پردازند. مفهوم «شکر» از مفاهیم محوری شبکه معنایی مفاهیم پسندیده قرآنی است. در طی کشف شبکه معنایی واژگان مرتبط با شکر با مشتقات «کفر» به عنوان بارزترین مفهوم متقابل با شکر روبرو می شویم. از آنجا که مفهوم کفر به معنای کفران نعمت و همچنین کفر اعتقادی معنا می گردد، ضرورت بررسی معانی واژگان واسطه بین این دو مفهوم آشکار است. برای تبیین حوزه معنایی این شبکه نیاز به تشخیص معانی واژگان واسطه بین شکر و کفر با این معیار است که آیا آن ها با معنای کفران نعمت در ارتباط هستند یا هم نشین کفر اعتقادی به کار رفته اند. از این رو در نوشتار حاضر برآنیم تا به کشف مفاهیم متقابل مفهوم شکر که در ارتباط با مفهوم کفر هستند و پژوهش درباره بار معنایی حاکم بر آن مفاهیم بپردازیم. بنابراین در نهایت با کشف مفاهیم واسطه و معانی آن ها در این شبکه استنباط می گردد که شکر در حوزه مفاهیم دینی- اخلاقی تعریف شده است. به نحوی که حدود متمایزی میان اخلاقی و اعتقادی بودن مفاهیم مرتبط با هم در این شبکه قابل تبیین نیست.

یکی از گرایش های تفسیری معروف و پرسابقه، تفسیر عرفانی است که در کنار گرایش های دیگری از جمله کلامی، فلسفی، فقهی، ادبی و ... به حیات خود ادامه داده است. این گرایش تفسیری در قرن چهاردهم در دو مسیر متفاوت کلاسیک و غیرکلاسیک راه خود را در پیش گرفت. بررسی روش تفسیری عباسعلی کیوان قزوینی (د 1357ق) از مهمترین اهداف نگارش این مقاله است. گرایش تفسیری او عرفانی است و به دلیل تفاوت های بسیار با تفاسیر عرفانی متقدم، باید آن را از اولین تفاسیر عرفانی غیرکلاسیک به شمار آورد. توجه بیش از حد معمول او به ظواهر الفاظ نسبت به تفاسیر عرفانی گذشته، عدم پایبندی به اقوال تفسیری گذشتگان، عدم مراجعه به احادیث معصومان علیهم السلام و صحابه، رویکرد تقریبی بین مذاهب اسلامی از مهمترین ویژگی های روش تفسیری کیوان قزوینی است. همین نظریات و رویکردهای متفاوت به قرآن و تفسیر است که وی را از دیگر هم عصران خود متمایز ساخته است.