آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

بر اساس دسته بندی مشهور متافیزیکی، موجودات به دو دستۀ کلی و جزئی تقسیم می شوند. موجودات جزئی اشیاء متباینی هستند که منحصر به فرد و تکرار ناپذیرند. هر یک از ما انسانها یک موجود جزیی محسوب می شویم. با این حال میان موجود های جزیی شباهت هایی وجود دارد که بر اساس این شباهت ها آنها را دسته بندی می کنیم. هر شیء جزیی دارای صفاتی مشترک و نسبت هایی تکرار پذیر با دیگر اشیاء است. این صفات و نسبت های مشترک مساله ای را پدید آورده که به مسالۀ کلی ها معروف شده است. پرسش اصلی در باب کلی این است که آیا هویتی واقعی است؟ یا این که چیزی جز ساخته و پرداخته ذهن و زبان ما نیست. واقع گرایی، نام گرایی و مفهوم گرایی سه نظریه مشهور درباره کلی است. دیوید. م. آرمسترانگ از فیلسوفان طبیعت گرای معاصر پس از نقد نظریه های مختلف درباره کلی بر اساس طبیعت گرایی متافیزیکی خود نظریه ای ارایه کرده که آن را واقع گرایی علمی نامیده است. او با معرفی اوضاع امور در هستی شناسی خود کلیت و جزئیت را دو وجه از یک وضعیت امور می داند. این مقاله به بررسی و نقد نظریۀ آرمسترانگ درباره کلی می پردازد.

ذات‌باوری و این‌باوری نظریه‌‌هایی برای تبیین مسئله فردیت در اشیاء هستند. برخی فیلسوفان این دو مکتب فلسفی را یکی در نظر می‌گیرند و برخی دیگر با این ایده مخالف هستند. در این میان به نظر می‌رسد نمی‌توان ذات‌باوری و این‌باوری را یکی پنداشت چراکه ذات‌باروی در اشکال قوی خود مانند ذات‌باوری منشاء به دنبال حل مسئله‌ فردیت در اشیاء از طریق ویژگی ذات‌فردی است و این‌باوری به دنبال تبیین این مسئله به وسیله‌ ویژگی این‌بودگی است. هر دو دیدگاه برای تبین ادعای خود توضیحاتی ارائه می‌کنند و نقطه نظرات و دیدگاه مقابل را با چالش‌هایی مواجه می‌کنند. در این مقاله با توضیح و نقد دیدگاه‌های پیروان ذات‌باوری و این‌باوری به این ارزیابی کلی رسیده که به نظر می‌رسد این‌باوری با ارائه استدلال‌های بیشتر و قوی‌تر چه در زمینه‌ اثبات رویکرد خود و چه در زمینه‌ نقد ذات‌باوری موفق‌تر عمل کرده و در توجیه فردیت برای اشیاء قابل پذیرش‌تر است.

فاقد چکیده

این پژوهش ، به بررسی دیدگاه شهید ثانی ، پیرامون مبحث عقلانیت ایمان می پردازد و در صدد پاسخ به این پرسش است که آیا از دیدگاه شهید ثانی ، ایمان ، به لحاظ نظری و عملی ، موجه و عقلانی است ؟

مساله پیدایش عالم مسأله ای است قدیمی که ذهن بشر را به خود مشغول داشته است و یکی از مهمترین مسائل در این زمینه توجیه خلقت عالم و نحوه صدور آن از خداست .در فلسفه اسلامی برخی از فیلسوفان اسلامی کوشیدند تبیینی عقلی از ارتباط میان خدا چونان خالق عالم و جهان مخلوق ارائه کنند و تلاش کردند که این کار را با جمع میان آموزه های اسلام و آنچه از فلسفه یونان برگرفته بودند انجام دهند.در میان این فیلسوفان ملاصدرا به عنوان یکی از سه پدید آورنده سه نظام فلسفه اسلامی، این موضوع را با تکیه بر اصل وحدت، اصالت و تشکیک وجود که مبنای مابعدالطبیعه اوست، مورد بحث قرار دهد و نظر خود را با شواهدی از قرآن و حدیث تأیید کند .وی می گوید که نظریه فیض بهترین تحلیل از فاعلیت بالتجلی خداست .از نظر او بیشتر فیلسوفان گذشته دست کم به بخشی از حقیقت دست یافته اند .از این رو وقتی در سخنان ایشان حقیقتی می یابد از آن بهره می گیرد.یکی از این فیلسوفان که مورد توجه ملاصدراست، افلوطین است که در نه گانه ها که خلاصه ای از آن در جهان اسلام تحت عنوان اثولوجیا شناخته شده بود، رابطه میان خدا و اشیاء مخلوق را با استفاده از نظریه فیض توضیح می دهد.از نظر ملاصدرا هیچ تعارضی میان نظریه فیض و اختیار خداوند وجود ندارد و این نظریه مقتضی نفی علم تفصیلی خداوند نیست.برخی از مسائلی که با استفاده از نظریه فیض توضیح داده می شوند عبارتند از :علم مطلق خداوند ،اختیار انسان ،عدل الهی ،قدرت مطلق خداوند ،توکل ،توسل .کلید واژه ها :نظریه فیض ،خلقت ،علت و معلول ،فاعل بالتجلی ،ملاصدرا ،افلوطین

در معرفت شناسی کلاسیک، شکاکیت در مقابل معرفت قرار داشته و روشهای مختلفی برای پاسخ به شکاکان ارایه می شود. ویتگنشتاین متأخر با تمایز نهادن میان معرفت و یقین رویکرد جدیدی را در نقد شکاکیت مطرح کرده است. او یقین را امری مقدم بر معرفت می داند که ریشه در عمل و نه معرفت دارد. به باور وی صورت ابتدایی بازی زبانی، یقین است که در عین معقولیّت بی نیاز از هرگونه توجیه و دلیل است. به زعم وی برخی از گزاره ها وجود دارند که در عین این که تردید در آنها محال است ادعای معرفت به آنها نیز مهمل است. ویتگنشتاین، این گزاره ها را گزاره های محوری می نامد و معتقد است تصویر ما از جهان با تکیه بر آنها ساخته می شود. این گزاره های محوری از آن جهت که مبنای بازی های زبانی ما و اساس هرگونه تحقیق و پژوهشی هستند که به دست ما انجام می گیرد قطعی و یقینی اند. او قطعیت و یقینی بودن این گزاره ها را به منزله خطاناپذیر بودن یا مطابقت آنها با واقع نمی داند، بلکه یه یاور وی یقین به آنها ناشی از طرز تلقی افراد است که لزومی ندارد با واقعیت مطابقت داشته باشد. به باور وی، مبانی معرفت آدمی نه بر توجیه، که بر حوزه ای ورای آن یعنی عرصه عمل و نحوه معیشت وی متکی است. در این مقاله دیدگاه ویتگنشتاین دربارۀ یقین را تبیین خواهیم کرد و در نهایت دربارۀ این که آیا نظریۀ وی توانسته است معضل شکاکیت در فلسفه را حل کند داوری خواهیم نمود.

فیلسوفان تحلیلی معاصر استدلال‌هایی برای اثبات این‌بودگی در موجودات ارائه کرده‌اند این استدلال‌ها را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد. دسته‌ی نخست، استدلال‌های موسوم به تصورپذیری و دسته‌ی دوم استدلال‌های مشهور به پارادوکس چیزم است. تمامی این استدلال‌ها به دنبال اثبات ویژگی‌ای غیر‌‌کیفی در اشیا یا هر یک از جهان‌های ممکن‌‌ هستند که این ویژگی می‌تواند به نحوی منحصر به فرد آن شئ یا جهان‌ ممکن را از دیگر اشیاء یا جهان‌‌های ممکن متمایز کند. این ویژگیِ غیرکیفیِ خاص همان این‌بودگی است. در این مقاله ضمن بررسی هر دو دسته از استدلال‌هایی که تاکنون برای این‌باوری ارائه شده، نقد‌هایی را که بر این استدلال‌ها وارد است بررسی کرده و به این نتیجه رسیده که هیچ یک از این استدلال‌ها از منظر مخالفت با این‌باوری خدشه‌ ناپذیر نیست. از طرفی دیگر با بیان تبعات و چالش‌هایی که مخالف این‌باوری با آن مواجه است به این ارزیابی کلی رسیده که این‌باوری ورای غیرقابل قبول بودن و یا دست کم قابل مناقشه بودن تمامی استدلال‌هایش ایده‌ای قابل پذیرش است؛ چرا‌که، حتی با صرف نظر ازچالش‌هایی که ضد‌این‌باوری با آن مواجه است این‌باوری برای فهم تمایزات موجودات از یکدیگر تبیینی قابل قبول‌تر به نظر می‌رسد.

تبیین سرشت وحی یکی از مسئله های پر مناقشه در الهیات ادیان ابراهیمی است. در الهیات اسلامی دربارۀ این موضوع دیدگاه های مختلفی ارائه شده است؛ براساس دیدگاه مشهور، وحی مجموعه ای از حقایق الهی است که توسط پیامبر و در قالب عبارت های زبانی برای انسان ها بیان شده است. در سال های اخیر دیدگاه دیگری نیز درباره ی وحی مورد توجه قرار گرفته که براساس آن وحی فاقد سرشت زبانی است. در این مقاله به مقایسۀ آراء مرتضی مطهری و نصرحامد ابوزید که هر کدام یکی از این دو دیدگاه را نمایندگی می کنند پرداخته شده است. به باور مطهری نزول وحی به این معناست که پیامبر در صعودی روحانی، حقایق الهی را دریافت کرده است، پس از آن این حقایق در مراتب وجود پیامبر تنزّل یافته و در نهایت به صورت امری محسوس که همان زبان عربی است ظاهر شده است. مطهری الفاظ قرآن را دارای منشاء الهی می داند و معتقد است وحی الهی امری فرا زمانی و فرا تاریخی است. در مقابل ابوزید وحی را فاقد سرشت زبانی می داند و معتقد است پیامبر صرفاً معانی را از فرشتۀ وحی دریافت می کرده، خود به آن صورت زبانی می بخشیده است. به باور او اگر چه کلام خداوند به پیامبر وحی شده است؛ اما آنکه کلام خدا را تعبیر می کند و به آن ساخت عربی می دهد پیامبر است. علاوه بر این ابوزید وحی الهی را امری زمانی و تاریخمند می داند. در این نوشتار شباهت ها و تفاوت های دیدگاه های مطهری و ابوزید در مسائلی مانند ماهیت وحی، نقش پیامبر در فرایند دریافت و انتقال وحی و رابطۀ وحی با واقعیت و فرهنگ زمانه، مورد بررسی قرار گرفته و به ریشه های تفاوت تحلیل این دو متفکر از سرشت وحی اشاره شده است.

این پایان نامه به نسبت شک و یقین و محدوده ی معرفت در آراء ویتگنشتاین متقدم و متأخر می پردازد و در پایان آراء وی را در این زمینه با تکیه بر معرفت شناسی حکمت متعالیه مورد نقد و بررسی قرار می دهد. مساله شک و یقین تمامی آثار ویتگنشتاین، از تراکتاتوس تا در باب یقین را در بر می گیرد. ویتگنشتاین متقدم با ساخت یک نظام فلسفی بر پایه منطق، به حدود معرفت و تعیین مرز معناداری و بی معنایی زبان می اندیشد. او با پذیرش رابطه تصویرگری میان زبان و جهان، عرصه معرفت را به حدود زبان مقید می کند و بدین سان معنادار بودن یک گزاره به تصویر پردازی و واقع نمایی آن وابسته می شود. از آن جا که محتوای گزاره های اخلاقی، دینی، منطقی، ریاضیات، متافیزیک و حتی کل رساله قابل تصویری نیستند ، از عرصه معنا داری خارج و بی معنا یا مهمل انگاشته شده و تنها علوم طبیعی معرفت بخش قلمداد می شوند. ویتگنشتاین در دوره دوم حیات فکری خود از نظریه پیشین عدول می کند و به جای آن نظریه ی کاربردی معنا را مطرح می کند که در آن معنا داری در پیوند با بازی زبانی مطرح می شود. در این نظریه، یک تعبیر هنگامی معنا دار تلقی می شود، که در بازی زبانی خود به درستی به کار رود. بر همین اساس شک و یقین هر کدام بازی زبانی خود را اقتضا می کند. ویتگنشتاین متاخر معرفت و یقین را دو مقوله مجزا از هم دانسته و یقین را مقدم بر معرفت می داند که ریشه در عمل و نه معرفت دارد. به باور وی صورت ابتدایی بازی زبانی یقین است، که بی نیاز از هرگونه توجیه و دلیل است. معرفت شناسی حکمت متعالیه اگر چه از جهت مبانی با رویکرد ویتگنشتاین متقدم مشترک است با این حال از حیث نتایجی که ویتگنشتاین از نظریه تصویری زبان خود می گیرد، با دیدگاههای وی درباره ی گزاره های اخلاقی و الهیات تفاوت دارد. علاوه بر این در ویتگنشتاین متأخر، اگر چه استدلالهایی علیه شکاکیت مطرح می شود، اما به دلیل رویگردانی ویتگنشتاین از رویکرد واقع گرایانه در دوره ی دوم فلسفی خود، مبانی او در مخالفت با شکاکیت با حکمت متعالیه متفاوت است.