آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه، صحّت روایات تفسیری مربوط به سوره‌ی واقعه در تفاسیر در المنثور سیوطی و نورالثّقلین حویزی از حیث سند ، متن و کیفیّت نقل، توسط مؤلّفان آن‌ها (شکل تحلیل) بررسی شده اند .تحقیق حاضر در پنج فصل تنظیم شده است که فصل اوّلِ آن به کلیّات پرداخته است و آن نیز شاملِ مسألهتحقیق، اهداف تحقیق، سؤالات و فرضیه های تخصّصی، اهمیّت و ضرورت تحقیق، روش تحقیق و ... است. هم‌چنیندر این فصل به معرفی مختصر کلید واژه‌ها پرداخته شده است که عبارتند از : سوره واقعه، تفسیر درّالمنثور، تفسیر نورالثّقلین، سیوطی و حویزی.چهار فصل دیگر این تحقیق به ترتیب چنین است: فصل دوّم: بررسی روایات مشترک تفاسیر درّالمنثور و نورالثّقلین؛ این فصل شامل روایاتی است که در دو تفسیر نقل شده است و مؤلّفان آن‌ها در برخی مواقع گرفتار اشتباهاتی شده اند که نگارنده سعی کرده تا حدّ امکان آن‌ها را برطرف نماید. فصل سوّم:بررسی روایات اختصاصی تفسیر درّالمنثور؛ این فصل شامل روایاتی است که اختصاص به تفسیر درّالمنثور دارد که سیوطی آن‌ها را از کتب و جوامع مختلفِ روایی اهل سنّت گرد آورده است که بیشترین روایات را از تفسیر ابن جریر طبری و تفسیر عبد بن حمید نقل کرده است . فصل چهارم: بررسی روایات اختصاصی تفسیر نورالثّقلین؛ در این فصل فقط روایات مختصّ نورالثّقلین بررسی شده است که حویزی بیشترِ آن‌ها را از تفسیر قمی و کتاب شریف کافی نقل کرده است و حُسن ختام این فصل، کلام مولای متّقیان و افضل سابقان، علی (ع) است که حویزی آن را از نهج البلاغه گزینش کرده است که در مورد عذاب مرده ای است که از اصحاب شمال بوده و پس از مرگ گرفتار انواع بلاها و نزول حمیم خواهد بود. فصل پنجم: بررسی روایات معارض؛ این فصل در بر گیرنده‌ی روایات معارض دو تفسیر با هم و نیز روایات معارضِ هر تفسیر با هم دیگر است که با قبول برخی از آن‌ها، پاره ای دیگر به دلیل تعارض با آن‌ها مردود خواهد بود. و نیز در این چهار فصل، در مورد هر روایت ابتدا به صحّت سند آن پرداخته شده است و سپس صحّت متن آن مورد بررسی قرار گرفته است که در بررسی صحّت آن‌ها از روایات معاضد و معارض آن‌ها کمک گرفته شده است و نیز در مورد هر روایت، کیفیّت نقل روایات توسط مؤلّفان برای نگارنده امر مهمّی بوده است و لازم به ذکر است که متأسفانه در این مورد از جانب مؤلّفان آن‌ها ، قصور وکوتاهی صورت گرفته است. و نیز هر دو مفسّر در تقطیع و جابه جایی روایات، گزینش و انتخاب روایات تفسیری و نیز گزینش منابع به خصوص، توجّه به علوم قرآنی در لابلای تفسیر و ... دست به نوعی اجتهاد زده اند که به نظر نگارنده امر مهمّی بوده است؛ چرا که این تفاسیر از جمله‌ی تفاسیر روایی به شمار می آیند و مؤلّفان آن‌ها سعی کرده اند از اجتهاد و اظهار نظر در مورد روایات پرهیز کنند ولی در مواردِ مذکورِ فوق، اجتهادِ مؤلّفان آن‌ها کاملاً مشهود است و نگارنده در طیّ بررسی روایات بدان‌ها پرداخته است.

در میان پژوهش های قرآنی، علم تفسیر به طور عام و تفسیر عرفانی به طور خاص از جایگاه برجسته‌ای برخوردار است. پیشینه‌ی تفسیر عرفانی به زمان نزول وحی و دوران پیامبر (ص) و ائمه‌ی معصومین(ع) باز می‌گردد. این نوع تفسیر عهده‌دار استخراج معانی باطنیِ پوشیده شده در حجاب الفاظ ظاهری آیات قرآن است. عوامل متعددی در بروز، ظهور و تکامل این تفاسیر نقش داشتند که برخی از این عوامل متأثر از شرایط تاریخی زمان نزول است ولی عمده‌ترین دلیل شکل‌گیری این گونه تفاسیر به ساختار و ویژگی‌های ذاتی خود قرآن کریم برمی‌گردد. برخی از تفاسیر عرفانی از قواعد و اصول تفسیری و استظهار از نصوص پیروی نکرده و دچار افراط گردیده و در ورطه تفسیر به رأی گرفتار شده‌اند. اینان از آیات و روایات به عنوان ابزاری در جهت تأیید اصطلاحات و اصول تصوف و مکتب عرفانی خویش بهره برده‌اند. برخی دیگر با نگرش عرفانی مبتنی بر قرآن و سنت به تفسیر، سعی نموده‌اند که با بیان رموز و اشارات، لطایف باطنی قرآن را با ادبیات ویژه عارفانه ترسیم کنند و در عین حال نهایت سعی خویش را در جهت دور شدن از تفسیر به رأی به کار برده‌اند. این افراط و تفریط‌ها ریشه در مبانی و نگرش تفسیری عارفان دارد و ضرورت طرح و نقد این مبانی را روشن می‌گرداند. این جریان و رویکرد تفسیری بر اساس مبانی ویژه‌ای ارائه شده که عبارتند از: مبانی زبان شناسی، هستی شناسی، معرفت شناسی و انسان شناسی. تأویل اساسی‌ترین محور در تفاسیر عرفانی قرن ششم و هفتم است که در برخی تفاسیر مانند کشف الاسرار و تأویلات النجمیه، ضمن توجه به ظاهر آیات، ضوابط تأویل رعایت شده است به طوری که می‌توان آنها را در شمار تفاسیر قابل اعتماد محسوب کرد. ولی در برخی دیگر مانند تفسیر عرائس البیان و تفسیر القرآن الکریم، بیشتر تأویلات صرفاً ذوقی و به منظور تحکیم مبانی تصوف و یا تأیید نظریه وحدت وجود بیان شده است.

در این کتاب، دربارة جریان فکری نوینی در عرصة الهیات و کلام با عنوان «کلام جدید» و اصول آن بحث شده است. کتاب حاضر که براساس سرفصل‌های دروس دانشگاهی تنظیم گردیده، با هدف شناخت بهتر «کلام جدید» و برخی مباحث آن تدوین شده است. در این راستا، ضمن تعریف علم کلام، کلام جدید نیز معرّفی و جایگاه الهیات یا کلام جدید در غرب بررسی شده است. سپس نسبت کلام جدید با علوم دیگر تبیین گردیده و در پایان، برخی مسائل کلام جدید همچون دین و منشاء اعتقاد به خدا، شرّ و قدرت مطلق خدا، جبر و اختیار، زبان دین، وحدت و کثرت‌گرایی در ادیان، دین و معرفت دینی و ارتباط میان علم و دین تشریح شده است.

چکیده زنان در طول تاریخ، همواره از عناصر مهم و موثر در شکل‌گیری حکومت‌ها بوده‌اند. حکومت‌های دینی هم، از این قاعده مستثنی نبوده‌اند و زنان در تحقق حاکمیت الهی انبیاء و اولیاء، نقش‌ اثرگذار و سازنده‌ای را ایفا نموده‌اند. هدف این نوشتار، تبیین نقش مومنان بویژه زنان، در زمینه‌سازی، تحقق و استمرار حکومت حضرت مهدی (عج)، به عنوان آخرین حکومت الهی می‌باشد که بشارت آن، در آیات قرآن کریم و روایات اسلامی، به آزادی‌خواهان جهان، داده شده است. روش تحقیق تحلیلی ـ توصیفی بوده و از طریق مطالعه کتابخانه‌ای (اسنادی) نسبت به جمع آوری اطلاعات اقدام شده است. بر اساس نتایج حاصله از این تحقیق، زنان در زمینه‌سازی حکومت جهانی حضرت مهدی (عج)، طبق آموزه‌های قرآنی و سیره اهل بیت(ع)، در حوزه‌ فردی با شناخت حضرت مهدی (عج)، محبت و مودت نسبت به امام، بیعت با امام، تقویت ایمان، هجرت در راه خدا، صبر و پایداری در عصر غیبت و حفظ حجاب و عفاف و در حوزه خانوادگی در دو ساحت همسری و مادری می‌توانند موثر باشند. در حوزه فرهنگی، با احیای امر اهل بیت(ع) و در حوزه اقتصادی، با پایبندی به اقتصاد اسلامی و نیز در حوزه سیاسی، با پایبندی به تفکر هم‌‌گامی دین و سیاست در اسلام و یاری حکومت‌های دینی زمینه‌ساز ظهور، می‌توانند به عنوان منتظران حقیقی امام عصر (عج)، ایفای نقش بنمایند. همچنین در عرصه ظهور و قیام، در دو حوزه فرهنگی ـ تبلیغی و نظامی ـ سیاسی، به انجام وظایف خواهند پرداخت. نهایتاً در دوران درخشان حکومت مهدوی، که مهم‌ترین هدف آن،گسترش و تعمیق عبودیت پروردگار است، زنان با اطاعت از امام معصوم و با حاکمیت عدالت و امنیت، که ارمغان حکومت مهدوی است، به بالندگی و رشد معنوی و علمی بالایی خواهند رسید که آثار آن، در عرصه‌های آموزش، امور اجتماعی و امور قضایی، بیشتر تجلی خواهد داشت.

آسیب شناسی رفتاری در دینداری، با توجه به اهمیت به سزایی که دین، در زندگی و سرنوشت انسان دارد از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در این رابطه برخی کتب و پایان نامه ها نگارش یافته است. اما در این نوشته سعی شده با یک تقسیم بندی مناسب، موضوع به صورت تخصصی تر مورد بررسی قرارگیرد؛ آسیب های رفتاری انسان در دینداری از یک منظر به دو دسته شخصیتی و محیطی- اجتماعی قابل تقسیم است. در حقیقت آسیب های شخصیتی به طرز بینش و اعتقاد شخص دیندار بر می گردد و در آسیب های محیطی-اجتماعی، عامل اصلی مشکلات، محیطی است که فرد در آن زندگی کرده و تربیت می شود. از جمله آسیب های شخصیتی می توان به فهم ناقص از دین،کج فهمی در مراتب دین و دینداری، عدم رعایت اعتدال در دینداری، دنیا زدگی و مادی نگری، خرافه گرایی، غفلت از کارکردهای فردی و اجتماعی دین، تقلید و شخصیت گرایی، تکلف، عدم عزت نفس، فقر اقتصادی، انتقاد ناپذیری، عدم هوشمندی سیاسی و اجتماعی و تحجر و خود باختگی اشاره نمود. از قبیل آسیب های محیطی-اجتماعی، وجود منابع تربیت متضاد، بی توجهی به کرامت انسانی، غفلت از ظرفیت ها و استعدادها، غفلت از زمان شناسی، خشونت ورزی، عدم وجود فضای پرسشگری، ناهماهنگی مراکز امور دینی و عملکرد نادرست برخی عالمان دینی قابل ذکر است.

«زیارت جامعه کبیره» هم از همان آموزه‌های توحیدی است که توأم با «توحید»، «امامت» را هم بیان می‌نماید که این خود نشان از ارتباط و پیوستگی «توحید» و «امامت» است که در مقابل آن، برخی از افرادی که در معرفت ائمه: راه اعتدال نپیموده‌اند در تلاشند تا انفصال بین این دو مهم را در قالب غلو در این متن زیارتی مطرح کنند و حتی سعی دارند که «توحید» و «امامت» را در مقابل هم قرار دهند، به گونه‌ای که «امامت» را به صورت مستقل و در حد الوهیت دانسته‌اند. در حالی که احادیث ائمه معصومین:درباره «توحید»، مُعرِّف اُلوهیت، یکتایی، خالقیت، مدبّر بودن، مالکیت و ولایت خداوند، بر تمام هستی می‌باشد. هر چند تا کنون شروح بسیاری بر این زیارت‌نامه نگاشته شده است، ولی هدف از این پژوهش رد شبهه‌ی غلو آمیز بودن متن زیارت جامعه کبیره است که تلاش شده است با توجه به عبارات خود متن زیارت جامعه کبیره ثابت شود که اولویت با توحید بوده و هیچ یک از شئون ائمه: به صورت مستقل و بدون اذن الهی مد نظر نمی‌باشد. و عدم وجود هرگونه غلو در این زیارت و بلکه ارتباط و پیوستگی بین توحید و امامت در آن ثابت گردید. این پژوهش از نوع پژوهش‌های بنیادی است و در آن به روش توصیفی و تحلیل محتوا، با توجه به آیات قرآن کریم و متن زیارتی جامعه و احادیث ائمه:به بیان عبارات توحیدی و پاسخ به شبهات پرداخته شده است.

قرآن کریم اقیانوسی بیکران و سرشار از علوم و معارف ناب بی حد و حصری است که همانند آن را نمی-توان یافت. از جمله مباحثی که این کتاب الهی در لابلای آیات خود به صراحت از آن سخن گفته ‌بحث از انسان، عوالم وجودی و موت و حیات اوست، در این رابطه آیات بسیاری وجود‌ دارد که ویژگی‌ها و حالات وجوی انسان را از آغاز تا انجام مورد بررسی قرار داده‌ است. قرآن کریم چهار دوره‌ی وجودی را برای انسان در دو حالت «موت» و «حیات» مطرح می‌کند. از این رو سیر و حرکت انسان با حالت موت، از عالم ذر شروع و پس از گذر از حیات دنیوی و موت برزخی در دوره آخرت با محشور شدن وی خاتمه می‌یابد. البته اولیای الهی و مقتولان فی سبیل الله استثنا بوده و در برزخ نیز زنده هستند. انسان‌ها در عالم ذر پس از کسب معرفت الهی و بهره مندی از شعور و عقل و اختیار، و تعلق روح هر بدنی به آن، به خالقیت و ربوبیت خدای متعال پی برده‌اند. در این دوره خداوند از تک تک آنان عهد و میثاق گرفته تا حجت را بر آنان تمام کرده و راه‌های عذر و بهانه‌ را بر آنان ببندد، سپس امانتی عظیم را که همان ولایت الهیه است، بر عهده آنان گذاشته است. با ورود انسان به عالم دنیا که از میان این دوران‌ها، مهم‌ترین دوره‌ی وجودی انسان است سعادت یا شقاوت ابدی وی به اختیار و انتخاب خود رقم می خورد. همزمان با فرا رسیدن مرگ آدمی و توفی نفوس آنان توسط ملائکه، انسان‌ها به استثنای اولیا و شهدای فی سبیل الله به حالت موت می‌روند و تا برپایی قیامت در آن عالم به سر برده و از لذایذ یا آلام آن بهره‌مند خواهند شد. نهایتا با شروع قیامت، ابدان انسان‌ها به صورت رشد جنینی در دل خاک و روی همین زمین، بازسازی شده و پس از پیوستن به روح به سزای اعمال صالح و طالح خود خواهند رسید. از آیات قرآن کریم چنین بر می‌آید که افراد بشری پس از حساب و کتاب و طی مسیری، به سوی بهشت و جهنم که در خارج از زمین قرار دارد رانده خواهند شد. در این پژوهش هر یک از عوالم وجودی انسان با تکیه بر آیات قرآن کریم بصورت مجزا و جداگانه بررسی می‌شود.