آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

تصوف در طول تاریخ پرفراز و نشیبش، تأیید، رد و نقدهای فراوانی به خود دیده است. یکی از این نقدها، نقد درونی تصوف است که قوام‌الدین سنجانی، عارف خراسانی قرن هشتم و نهم، انجام داده است. وی، که خود صوفی است، در کتاب جنون المجانین نگاهی نقادانه به تصوف دارد و کوشیده است به قوت‌ها و ضعف‌هایش بپردازد و بین صوفیان واقعی و صوفی‌نمایان تمایز قائل شود. نقد سنجانی در جنبه نظری تصوف شامل بی‌توجهی به علوم نقلی، انحراف دینی و اعتقادی، تفضیل ولایت بر نبوت و رفع خطاب و تکلیف و پیروی از شیطان است و در تصوف عملی به نقد موضوعاتی از قبیل، ترک علم‌آموزی و تحقیر علما، اباحه و اسقاط تکلیف، بدعت‌گذاری، زهدفروشی، شهوت‌رانی، خرقه سالوس، رقص و آواز، شیخوخیت و مریدپروری، ریا و کبر و غرور، تنبلی و دریوزگی می‌پردازد. سنجانی علی‌رغم انتقادات شدید، معتقد است تصوف در سنت اصیل اسلامی ریشه دارد و صوفیان، پیروان واقعی و احیاکنندگان سنت انبیای الاهی هستند و اکثر انحرافات و نقدها متوجه صوفی‌نمایان است. در نهایت، نقدهای وی نقد اصلاحی است و بر اصل و اساس تصوف خدشه‌ای وارد نمی‌کند.

کتاب "نقد فلسفة دارون" اثر " آیت الله العظمی شیخ محمدرضا نجفی اصفهانی معروف به ابوالمجد" می باشد او در این اثر دو بخشی، به تصریح خودش، نخست نظریة تکامل را از جهت دینی و سپس از جهت علمی نقد کرده و در مرحلة بعد با ذکر دلایل ایجابی و اثباتی درباره وجود باری، به رد شبهات منکران خدا و به ویژه پیروان ماتریالیسم دیالکتیک پرداخته است. بر مبنای چنین اندیشه‌هایی است که مسجدشاهی به مطرح کردن نظریة تکامل و نقد آن همت می‌گمارد. او می‌گوید نظریة تکامل به فرض صحت الزاماً با اعتقاد به صانع منافات ندارد و اگر مشکل و اختلافی هست صرفاً در کیفیت خلقت، بویژه کیفیت خلق انسان، است اندیشة داروین ــ بر خلاف آنچه بعضی پیروان و شاگردان او گفته‌اند ــ مستلزم انکار خالق و ماوراءالطبیعه نیست و مهمترین عالمان و قائلان به نظریة تکامل به منافات نداشتن نظریة تکامل با وجود خدا اشاره کرده اند. او در این زمینه از لامارک، والاس، تامس هاکسلی، هربرت اسپنسر و خود داروین نام می‌برد. به نظر می‌رسد که عمده ‌ترین منبع مسجدشاهی در بحث از نظریة تکامل، فلسفة النشوء و الارتقاء اثر لودویگ بوخنر به ترجمة شبلی شُمَیِّل بوده که به آن استنادات دقیقی دارد اما او چنان‌که خود تصریح می‌کند از ترجمة اثر اصلی داروین نیز استفاده کرده است او بر مبنای این آثار با طرح آرای داروین، به رد تبار مشترک انسان و حیوان پرداخته است. توجه او در نقد نظریة تکامل از نظر دینی، بویژه به نظریات ارنست هکل معطوف است. وی می کوشد با دو روش اعتبار و قطعیت نظریه را نقد کند: یکی نشان دادن تعارض در آرای نظریه پردازان تکامل، و دیگری بر شمردن شواهد تجربی مغایر با شواهد ذکر شده در نظریة تکامل. در بخش دوم به دفاع از دینداری به نحو عام، و نه دینی خاص پرداخته شده است. نخست درباره وجود صانع، که آن را بدیهی و بی نیاز از برهان می‌داند او با ذکر کشفیات و اختراعات گالیله و نیوتن و ادیسون و هاروی و مارکونی ، از صناعات و اکتشافات جدید علمی و صنعتی دفاع می‌کند و آن‌ها را مغایر با دین نمی‌داند و می‌گوید دین منافی آزادی افکار در کشف قوانین طبیعت واختراع صنایع مفید نیست

چکیده ندارد.

علامه محمدرضا نجفی اصفهانی از علمایی بود که با نگاهی انتقادی به جرح نظریه تکامل داروین پرداخت. وی در کتاب «نقد فلسفه داروین » خود با بهر هگیری از قدرت برهان منطقی و نه استفاده از مبانی نقلی )قرآن و سنت( به مصاف این جریان فکری رفت. نویسنده در مقاله حاضر پی ش از معرفی درون مایۀ نقد علامه نجفی، اشارتی گذرا به زندگانی و آثار وی دارد. سپس تاریخچه ای از کتاب نقد فلسفه داروین علامه را بیان و در ادامه محتوای بخش های کتاب علامه را به طور مبسوط تشریح می کند. در نهایت جایگاه نقد علامه نجفی را مورد بحث قرار می دهد.

رحمت واسعه الهی همیشه در فیضان و جوشش است و سرچشمه این فیض دائمی ذات اقدس اله است، ولی از آنجایی که میان موجودات زمانمند و مکانمند عالم امکان با جناب حق مجانست و مناسبتی برای دریافت بی واسطه این فیض دائم وجود ندارد، بنا به ضرورت حکم عقل نیاز به واسطه ای است که با دارا بودن صفاتی بتواند این مسئولیت را بر عهده بگیرد. این واسطه که پس از مقام وجود احدی صرف، از بالاترین و برترین مقام در عالم وجود برخوردار است مقام خلافت کلیه محمدیه است که مظاهر آن، وجود مبارک حضرات اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) هستند. آنچه به ایشان شأنیت وساطت و خلافت در دار وجود را داده است، دارا بودن صفاتی است که در حقیقت مظهر صفات حضرت حق است.ما با مراجعه به متن زیارات مأثوره و استخراج آن صفات و در حد وسع تبیین آنها سعی کردیم به جایگاه این حضرات از منظر عرفان در زیارات مأثوره دست یابیم. از جمله نتایج پژوهش می توان به روبرو شدن با ویژگیهایی عام و مشترک همچون طهارت ذاتی، مظهریت برای اسم دائم الظهور الولیّ الهی و شأنیت برای مقام امر حق تعالی اشاره داشت. همچنین احاطه معرفتی بر کل ماسوا از طریق اسم العلیم، بخشیدن وجود و ظهور بر عموم مظاهر بواسطه مظهریت برای اسم النّور خداوندی، هدایت قائدانه مخلوقات به سمت مبدأ هستی با نام الهادی از دیگر نتایج این پژوهش است. شهید ، اهل صبر، صدق ، کرم ، رضا و برّ بودن و نیز متفرداتی همچون معدن الوحی و التنزیل، الصراط المستقیم از دیگر ویژگیهای خاصی است که در زیارات مأثوره برای برخی از این بزرگواران آمده است.

كتاب «نبراس الضیاء و تسواء السواء فی شرح باب البداء و اثبات جدوی الدعاء» تاليف مير محمدباقر داماد از حکمای نامدار عصر صفوی است که با ظهور در حوزه فکری اصفهان، فلسفه را متحول ساخت و سعی داشت مبانی حکمت مشّا را با جلوه­ های اشراقی در هم آمیزد. این رساله، درباره مسئله بداء به رشته تحریر درآمده و از مهم ترین آثار کلامی میرداماد به شمار می آید. تا جایی که در آثار اندیشمندان پس از وی تأثیر چشم گیری داشته است.

«رساله الایقاظات»، مشتمل بر یک مقدمه و شش «الایقاظ» است: بنابر مقدمه، این رساله در پاسخ یکی از دوستان یا شاگردان «میرداماد»، به رشته تحریر در آمده است. بر اساس نسخه «کتابخانه مجلس شورای اسلامی»، شروع این اثر در اواخر 1025 هجری قمری بوده است. این نگاشته در دو بخش (شش ایقاظ) است: بخش روایی، که در ایقاظ چهارم آمده و تقریباً نیمی از رساله را به خود اختصاص داده است. در این بخش مولف، با نقل احادیث مربوط به جبر و اختیار به تحکیم مبانی عقلی خود قوت بخشیده است. بخش کلامی – فلسفی، که پنج ایقاظ دیگر را به خود اختصاص داده است.

این کتاب مشتمل بر آثار ناشناخته و چاپ نشده صدرالدین شیرازی (ملاصدرا) به زبان عربی است که شامل: اتحاد عاقل و معقول، اجوبه المسائل نصیریه، حشریه، خلق الاعمال، لمیه در اختصاص فلک به موضع معین، اجوبه المسائل ملامظفر حسین کاشانی، اصالت جعل وجود، خلسه، شواهدالربوبیه، فوائد، اجوبه المسائل ملاشمسای گیلانی، تنقیح در منطق، دیباچه عرش التقدیس، معراج، تفسیر سوره توحید. موضوع این کتاب فلسفه اسلامی - عرفان است.