آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

از هنگامى که نیروى نظامى مسلمانان از مرزهاى جزیره العرب خارج شده و در صدد گسترش اسلام به مناطق مجاور برآمدند, در مراحل مختلف عملیاتى و فتوح خویش با پدیده اى جدید در جنگ ها روبرو گردیدند که مقابله با آن نیازمند تکنیک, ابزار و تاکتیک هاى جنگى جدید و ویژه بود. بر اساس شرایط جدید, دیگر جنگ هاى زمینى تنها جنگ هایى نبودند که مسلمانان با آن روبرو باشند. مسلمانان در این راه با تلاش و کوشش بى نظیر به پیشرفت ها و تکامل چشمگیرى دست یافتند. دیرى نپایید که استفاده از کشتى ها و ملوانان و متخصصان جنگ در دریا, ایجاد کارخانجات کشتى سازى در سواحل کشورهاى فتح شده و ساخت سلاح ها و ابزارهاى جنگى مخصوص کشتى ها باعث به وجود آمدن ناوگان هاى عظیم جنگى گشت که مسلمانان به وسیله آن توانستند جزایر مختلف و نیز سواحل شمالى آفریقا, اندلس, سواحل دریاى مدیترانه را فتح کرده و اسلام را تا دورترین نقاط گسترش دهند, در این مقاله برآنیم تا سیر تحول و تطور نیروى دریایى مسلمانان از آغاز تا پایان عصر عباسى را به اجمال مورد بررسى قرار دهیم.

نوشتار پیش­رو، ترجمة رسالة التذکرة الهرویة فی فنون الحربیةاست که علی بن ابوبکر هروی احتمالاً در قرن ششم هجری آن را تحریر کرده است. این کتاب در بیست و چهار فصل تنظیم شده که ده فصل اول آن به آیین ملکداری و چهارده فصل آن به آیین جنگ اختصاص دارد. مؤلف در ده فصل اول تذکارها، اندرزها و راهکارهایی در امور کشورداری به سلطان ارائه می‌دهد. ویژگی‌ها و شرایط وزیران، حاجبان و پرده‌داران، والیان، قاضیان، صاحبان دیوان و رسولان و نمایندگان اعزامی حکومت از مسائلی است که در فصول کوتاهی بدان پرداخته شده است. دومین بحث کتاب به هنر و آیین جنگ و مکاید و ترفندهای جنگی اختصاص دارد و مسائلی چون، ویژگی جاسوسان، ارسال نیروهای اطلاعاتی برای کسب خبر از دشمن، هشیاری، انضباط و آمادگی در برابر تهاجم دشمن، تحریص و تشویق مردم برای جنگ، انواع جنگ‌ها از جمله جنگ قلعه‌ها و محاصره شهرها و ترفندهایی که می‌توان برای فتح شهرها به کار برد و سایر اموری که یک سلطان و یا خلیفه در امور جنگ و آداب آن باید بداند، تشریح و بررسی شده‌اند.

بسیاری از محدودیت ها و مبانی حقوق جنگ یا حقوق بشردوستانه در عصر حاضر، که تنها در دو سده پیش مورد توجه جامعه غرب و سازمان های جهانی قرار گرفته است، در قوانین فقهی اسلام و از جمله در متون شیعی وجود دارد. فقهای شیعه در این زمینه مباحثی را (البته نه به صورت مستقل بلکه به طور پراکنده) در ابواب فقهی جهاد گنجانیده اند. توجه به سیر تاریخی شکل گیری مباحث مربوط به حقوق جنگ در اسلام نشان می دهد که مسلمانان نسبت به جامعه غربی در زمینه مباحث مربوط به قوانین و مقررات جنگ و صلح پیشگام بوده اند و سابقه بسیار طولانی دارند. با وجود این نمی توان منکر شد که در متون و میراث شیعه درباره مباحثی مانند «السیر» یا همان «حقوق اسلامی جنگ» تالیفات مستقل دیده نمی شود. دلیل این امر عمدتا آن بوده است که جامعه شیعی در طول تاریخ اسلام به دلیل روند حوادث سیاسی و عدم دستیابی به حکومت (جز در چند برهه) و نیز خفقان سیاسی، باب مربوط به جهاد را به روایاتی در احکام حکومتی مانند مشروعیت جهاد و جنگ در دوران غیبت، لزوم و وجوب جهاد در دوران غیبت و ... منحصر کرده اند و در نهایت در حاشیه به مسائل حقوقی جنگ مانند احکام اهل البغی، نحوه رفتار در دارالحرب با غیرنظامیان، وضعیت اسرا، غنایم، زنان و کودکان، ... اشاره اجمالی و محدودی داشته اند. در این پژوهش سعی شده است با بررسی و جست وجوی اجمالی این مساله در متون فقهی و روایی شیعه، به مجموعه ای از این مباحث دست یابیم. در این زمینه روشن شد که اولا میراث تمدنی شیعه در مبانی حقوق جنگ هر چند به صورت پراکنده، مشحون از قواعد انسانی و محدویت های رفتاری در جنگ هاست؛ ثانیا یک بررسی اجمالی معاهدات و احکام و قوانین بشردوستانه و حقوق جنگ در عصر حاضر نشان می دهد که احکام مربوط به جنگ در اسلام و اندیشه شیعه در قیاس با قوانین موضوعه حقوق بشردوستانه و مقررات و معاهدات بین المللی عصر حاضر نه تنها منطبق هستند، بلکه بر پایه ملاحظات اخلاقی و بشر دوستانه تری استوار شده اند

سال هاست که محققان پیرامون محل دفن زینب کبری (س) نظراتی ارائه کرده اند و هر یک کوشیده اند تا به اثبات یا رد یکی از مکان های مورد نظر بپردازند و نهایتا با دلائلی که همه آن ها قابل تحلیل و بررسی و نقد است به نتیجه ای قطعی و روشن دست یابند، اما هنوز این امر در هاله ای از ابهام و تردید است. ذهن نگارنده نیز سال هاست که به این نکته مشغول است و این که با توجه به اختلاف و تشتت آرا و نظرات مطروحه، به راستی مکان واقعی دفن ایشان کجاست و کدام یک از این مکان ها که امروزه هزاران نفر به زیارتش می روند و حتی در کنار آن ها شاهد کرامات و برآورده شدن حاجات خود هستند مکان واقعی قبر ایشان است؟ قرن هاست که پنج مکان به عنوان محل دفن زینب کبری (س) گفته شده است که دو مکان اشتهار بیش تری دارند و دو مکان دیگر هم یکی از معروفیت کمی برخوردار و دیگری نیز قولی شاذ است. دو مکان معروف یکی راویه دمشق در سوریه و دیگری قنطره السباع در مصر است و سه مکان دیگر یکی قبرستان بقیع در مدینه و دیگری قبرستان باب الصغیر در دمشق و مکان سوم که قول شاذی است، سنجار در موصل عراق است. در این تحقیق به این نتیجه رسیده ایم که این 5 قول هیچ یک جز قاهره مصر اعتباری ندارد و به زینب کبری (س) متعلق نیست، بلکه به سایر دختران امام علی (ع) تعلق دارد و این اشتباه از آن روست که آن حضرت چهار دختر به نام های زینب و لقب ام کلثوم داشته است ازجمله زینب کبری و صغری و ام کلثوم کبری و صغری. در این تحقیق به بررسی مکان دفن ایشان در قنطره السباع قاهره که از میان اقوال یادشده قوی ترین و درست ترین است پرداخته ایم. گفتنی است در مقاله ای که در مجله بین المللی علوم انسانی به شماره 19 به چاپ رساندیم اثبات کردیم که مدفن زینب (س) در راویه دمشق متعلق به زینب صغری ملقب به ام کلثوم دختر امام علی (ع) از ام سعید مخزومی است و انتساب آن به زینب کبری اصل و اعتباری ندارد.

روایاتی که افعال خارق عادت امامان (ع) را گزارش می‌کنند بخشی از مواد تاریخی را درباره سیره ائمه‌ (ع) تشکیل می‌دهند. این روایات مانند دیگر احادیث حاکی از قول و فعل امامان (ع) باید از نظر متن و سند مورد نقد و بررسی قرار گیرند. با توجه به اینکه نقل روایات دلائل و نسبت دادن افعال خارق عادت به امامان (ع) مورد توجه و علاقه غالیان بوده و احتمال وجود روایات ضعیف در آن بیشتر است، نقد و پالایش این دسته از روایات ضرورت بیشتری می‌یابد. در این پژوهش اسناد 680 روایت از روایات دلائل و کرامات امامان (ع)، شامل روایات دلائل امام ششم تا امام یازدهم بر اساس قواعد علم درایه الحدیث مورد بررسی قرار گرفته و علاوه بر تعیین صحت سند هر یک از روایات، مهم-ترین آسیب‌های روایات ضعیف شناسایی و دسته‌بندی شده است. نتایج به دست آمده نشان‌گر ضعف سند 87 درصد از مجموع روایات مورد بررسی است. پر تکرارترین آسیب-های اسناد روایات دلائل امامان (ع) مرسل بودن سند و مجهول و ضعیف بودن راویان این روایات از نظر علم رجال است.

تشیع ، مانند هر مذهب و مکتب دیگری در گذر از تنگناهای تاریخی از انشعاب های داخلی مصون نماند و همین امر اشکالات بسیاری را به وجود آورد . نفوذ غلات در میان صفوف شیعیان ،‌ علی رغم طرد و لعن شدن توسط ائمه (ع‌) از مهمترین و بحث برانگیزترین مشکلات بوده است . جریان مفوضه ( به عنوان یک جریان فکری غالی ) که بیشترین ارتباط را با مجموعه ی اندیشه و عقاید شیعه امامیهداراست ، موجب انحرافات بسیاری در تاریخ کلامی و اعتقادی شیعه گردیده است .این جریان با محور قرار دادن مفهوم امامت و با قائل شدن ویژگی ها و اوصافی فرابشری برای ائمه همچون انتساب خلق و رزق برای ایشان و بالا بردن جایگاه آنان برخلاف آیات صریح قرآن و مبانی اندیشه ی شیعه امامیه ، شکاف عظیمی را در تاریخ شیعه موجب شده است که این پژوهش به دنبال موشکافی دقیق این جریان و میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری آن ،‌ در تاریخ شیعه امامیه می باشد .

امام علي‌ (ع) به علت شخصيت والا و تاثير‌گذار در تاريخ اسلام و نيز توجه و تاکيد ويژه پيامبر (ص) بر لزوم پيروي مسلمانان از علي (ع) بعد از رحلت ايشان (احاديث يوم الانذار، پيمان مؤاخاه و برادري، غدير خم و....)؛ همواره مورد مودت و حمايتاصحاب خاص رسول اکرم (ص) بوده‌است. اصحابي که برخي از آنان در منابع تاريخی اهل سنت و شيعه به عنوان دوستان رسول اکرم (ص) از آنان نام برده شده است. از آنجايي که امام علي (ع) حدود سي سال بعد از رحلت رسول اکرم (ص) در رمضان المبارک سال چهلم هجري در محراب مسجد کوفه (بنا به فرموده پيامبر (ص) توسط اشقي الاخرين) به شهادت رسيده است و در طي اين سي سال در جامعه اسلامي حضور داشته و نزديک پنج سال هم حکومت کرده است، بديهي است که داراي ياران و هواداران بسياري بوده است. ما در اين تحقيق برآنيم در مورد آن دسته از اصحاب امام علي (ع) بحث کنيم که دوران حيات پيامبر (ص) را درک کرده‌اند، و در دوره خلافت خلفاي سه‌گانه در شمار بزرگان و تاثير گذاران تاريخ اسلام بوده‌اند، و ليکن بنا به احاديثي که خود از پيامبر (ص) نقل مي کردند، خلافت را حق مسلّم علي (ع) مي‌دانستند، در نتيجه به پيروي از امام و مقتداي خويش با خليفه انتخابي در سقيفه بني ساعده قبل از بيعت امام علي (ع) بيعت نکردند. تعدادي از آن اصحاب سعي کردند با موعظه و نصيحت خليفه اول، خلافت را به اهل بيت پيامبر (ص) و به امام علي (ع) برگردانند، اين افراد به اصطلاح مورخين، شيعيان مذهبي و مخلص علي (ع) بودند. از طرفي ديگر عده‌اي، شيعيان سياسي علي (ع) بودند و براي حفظ منافع خويش از او حمايت مي‌کردند، ما در اين رساله برخی از شيعيان سياسي علي (ع) را نام می‌بريم؛ ولي به بحث و بررسي اين افراد نخواهيم پرداخت. ما برآنيم اصحاب خاص امام علي (ع) و شيعيان مذهبي و مخلص او را معرفي کنيم و سوابق درخشان تاريخي آنان را در زمان حيات رسول خدا (ص) و عصر خلفای سه‌گانه ذکر کنيم، سپس به مواضع و واکنش‌های آنان در جريان‌های بعد از رحلت پيامبر اکرم (ص) و سقيفه بنی ساعده بپردازيم. همچنين به بررسی علل و ميزان تعامل و همکاری آنان با خلفاي سه‌گانه و شرکت آنان در فتوحات و امارات و علل اين مشارکت‌ها و همچنين اعتراض‌ها و تقابلات آنان و علل اين مخالفتها با خلفاي سه‌گانه ‌بپردازيم.

جنگ و جهاد از ابتدا، از جمله مسائل مهم و مبتلا به جامعه اسلامی بوده است . اسلام برای جنگیدن قواعدی را مطرح کرده که جنگ را با هم? آثار و تبعاتش محدود و محصور در احکام شرعی می کند . قرآن با صراحت تاکید می کند که جنگ فقط باید در راه خدا و با نیت الهی باشد. در این صورت جنگ به عنوان « جهاد فی سبیل الله » شناخته می شود . با نگاهی به فلسفه جهاد در اسلام و دیدگاه دانشمندان مسلمان و مستشرقان به اهمیت و جایگاه جهاد یا جنگ در راه خدا پی می بریم . علم حقوق معاصر نیز تلاش نموده که جنگ و آثارش را در قوانینی محدود کند که تحت عنوان « حقوق بشر دوستانه » و « حقوق جنگ » شناخته می شود . نظام حقوقی اسلام در زمینه حقوق جنگ قوانینی را بر اساس دستورات قرآن و سیره پیامبر (ص) و خلفا در جنگ ها توسط فقهای متقدم تدوین کرده است .با این تفاوت که مکتب فقهی اهل سنت در کتب فقهی و روایی خود درباره جهاد علاوه بر آیات قرآن و سیره پیامبر (ص) بر عملکرد صحابه و خلفا خصوصاً خلیفه اول و دوم تأکید بسیارزیادی نموده در حالیکه شیعه امامیه در بخش مربوط به جهاد در کتب فقهی و حدیثی خودبر سیره امام علی (ع) در جنگ با بغاه و روایات صادره از ائمه معصومین تأکید و بر این اساس توسط فقها تدوین و تنظیم شده است .قوانین مربوط به جنگ و روابط بین المللی مسلمانان در مکتب فقهی اهل سنت در کتاب هایی تحت عنوان « السیر » تدوین شده و در مکتب فقهی شیعه امامیه به صورت نسبتاً پراکنده در باب جهاد و « امر به معروف و نهی از منکر » کتب متقدم روایی و فقهی مانند کتب اربعه گردآوری شده است که در آن برخلاف اهل سنت به سیره تاریخی و مصادیق تاریخی احکام و قوانین توجه بسیار کمی شده است . در حالیکه می توان با جستجو در منابع تاریخی جنگ ها و سیره امام علی (ع) نوع دیدگاه شیعه امامیه را درباره جهاد و چگونگی جنگیدن مورد بررسی قرار داد. لازم به ذکر است که در هر دو مکتب فقهی شیعه و اهل سنت حقوق و احکام مربوط به جنگ بر اساس رعایتاصول بشر دوستانه و اخلاقی پایه گذاری شده است .

شهرری با پیشینه ای درخشان در طول تاریخ نام های متعددی یافت و با گذر از ایران باستان و تسنن در قرن سوم هجری به تدریج به تشیع روی آورد، این تغییر مذهب پس از پیروزی دُعات عباسی در قرون دوم هجری و مهاجرت سادات و شخصیت های علمی –سیاسی به مرکز ایران صورت گرفت، که شخصیت های مهم این گروه : احمدبن حسن مادرانی که از شیعیان حمایت می کرد، وجود وکلای امامان به خصوص وکیل یکی از نواب امام زمان به نام ابوالحسین محمد بن جعفراسدی، چهره های برجسته ای چون شاه عبدالعظیم حسنی ، حسن بن زید، شیخ کلینی، شیخ صدوق ، ابن قبه رازی و ... . که تأثیر شگرفی بر اوضاع سیاسی و مذهبی این شهر گذاشتند. ری به عنوان شاهراه ارتباطی از شمال به طبرستان و از جنوب به قم متصل بود و این خود یکی از عوامل مهم در نشر و گسترش تشیع در این شهر بوده. با ظهور دولت آل بویه در قرن چهارم و پنجم هجری، عصر جدیدی برای شیعیان ایران که در تقیه به سر می بردند آغاز شد، شیعیان با حمایت حاکمان و وزرای شیعی مذهب آل بویه به گسترش تشیع در این شهر پرداختند. وجود مکان هایی چون حوزه ی علمیه ی ری و تشکیلجلسات مناظره در مساجد و کتابخانه ها و رشد کلام و عقاید شیعه و همچنین ساخت بقعه برای خاندان اهل بیت و طهارت ، نمونه هایی از تلاش آل بویه در شکوفایی تشیع در این شهر بوده است. ری به عنوان دومین پایگاه تشیع در ایران آن عصر و هم اکنون نیز به عنوان شهر شیعی شناخته می شود.