آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

فن بیان و ارتباط برقرار کردن با مخاطب و ارائه مطالب به گونه ای که تاثیرگذار و قابل لمس باشد، هنری است که ویژگی خاصی به کلام گوینده می دهد. حضرت علی (ع) در پرتو این هنر، شکل خاصی از حرکت و حیات آفرینی به کلام خود بخشیده است. راز این تاثیرگذاری به مسائل مختلفی مربوط می شود که در این مقاله، با بررسی فن سخنوری آن حضرت، به بررسی آن پرداخته می شود. رعایت اصل اقناع، استفاده از روش تصویرگری، حس انگیزی، همراهی صور خیال ادبی با حرکت و حیات و حرکت منظم حس و عاطفه در بطن کلام از عوامل تاثیرگذاری کلام آن حضرت هستند. بررسی این امور علاوه بر نشان دادن گوشه هایی از عظمت کلام حضرت در ارتباط برقرار کردن با مخاطب، بخوبی، نشان می دهد که روح حاکم بر نهج البلاغه دقیقا، مطابق با شخصیت و محیط زندگی حضرت علی (ع) بوده و بخشی از آن، می تواند پاسخی باشد به ابن خلکان و پیروان او که در صحت انتساب نهج البلاغه به حضرت علی (ع) تردید کرده اند.

چکیده اصلاح اجتماعی، به طور کلی، دگرگون ساختن جامعه در جهت مطلوب و بهبود وضع جامعه است. پیشوایان معصوم ضمن شناخت بُعد اجتماعی انسان و ترغیب مؤمنان به جمع‌گرایی، به آسیب‌های اجتماعی و اصلاح آن‌ها نیز توجه داشته‌اند. اصلاح‌گری معصومان در ساحت اجتماع، نظام‌مند بوده و در چهار بخش هدف‌گزاری، موضوع، برنامه و مجری اصلاح اجتماعی سامان می‌یابد. پژوهش حاضر، با تحلیل آموزه‌های دین، مهم‌ترین مبانی کلامی متناسب با هر یک از اجزای نظام اصلاح اجتماعی معصومان را ارائه می‌دهد. بر پایۀ یافته‌های تحقیق، مبانی کلامی مرتبط با هدف‌گزاری اصلاح اجتماعی، عبارتند از توحیدمحوری در تمامی حرکت‌ها و باور به معاد و نظام جزا و پاداش اخروی. مبانی مربوط به موضوع و سوژۀ اصلاح اجتماعی، به ویژگی‌های انسان از جمله اصالت و تکامل‌پذیری روح می‌پردازد. جامعیت و جاودانگی دین نیز از مبانی کلامی مرتبط با برنامه و قانون اصلاح اجتماعی به شمار می‌رود. آخرین گروه نیز مبانی مربوط به راهبر برنامۀ اصلاح اجتماعی است. نبی و امام به عنوان مجریان نقشۀ اصلاحی‌، لزوماً دارای عصمت‌اند، پیوند ناگسستنی با وحی دارند، داناترینِ مردمان‌اند نسبت به صلاح و فساد جامعه و آگاه‌ترین‌اند در شناخت روش‌ها و راهکارهای اصلاح. نتایج این پژوهش به شرط توفیق در استقرا و تحلیل، در پژوهش‌های کلامی و سیره‌پژوهی قابل بهره‌برداری خواهد بود.

چکیده ندارد.

قرآن کتاب هدایت و تربیت است. که انسان را به قلّه‏هایِ شرافت، کرامت و تعهد و ایمان فرا می‏خواند. قرآن کریم در جهت رسیدن انسان به جایگاه والایِ ایمان، تقوی و یقین از جمله از "الگو" بهره می‏گیرد، یعنی در پسندید انسانی چهره‏های والایی را می‏نهد که از کمند کشش‏ها و جذبه‏هایِ مادی و دنیوی و وابستگی‏های پست رمیده و در جهت رسیدن به "خدا" از هیچ دریغ نورزیده‏اند:"ضَرَب الله مثلاً لِلَذین آمنوا إمرأتِ فرعون ... و مریم ابنت عمران اَلتی احصنت فرجَها" ... در این پژوهش الگوهای ارائه شده در قرآن از میان زنان چهره‏نمایی شده‏اند، امّا نه به شیوه فردی که تک، تک آنان به بحث و فحص نهاده شوند و از زندگی و فراز و فرود حیات انسانی- الهی آنها سخن رود، بلکه به صورت موضوعی تا خواننده را بیشتر رغبت افزاید و به یاری خداوند همه را بصیرت.بدین سان ابتدا باورها و اعتقادات بانوانِ الگو گزارش شده است، چگونگی باور آنها به توحید، معاد، وحی انبیاء و ایستادگی در پایِ این باور. پس از آن سخن از منش‏های بندگی اسوه‏هاست جلوه‏های اخلاص، توکل، خشوع، بیم و امید، دعا، عبادت و استعاذه. این حقایق در فراز و فرود زندگی آنان نشان داده شده است.بررسی منش فردی و اجتماعی اسوه‏هایی از بانوان؛ برای نشان دادن ابعاد موضوع و بهره‏وری از مومنان است تا با کاربرد این همه در گستر? زندگی آشنا شویم و بکار بریم. سخن از سیاست و منش‏های سیاسی و توانایی در حوزه سیاست بسیار تنّبه آفرین است در گزارش چگونگی موضع بانوان الگو در این زمینه درس‏آموز، آنچه در این پژوهش آمده دریچه‏ای است به شناخت بسیار مهم.

نگارنده در این پژوهش در پرتو بازشناسی، تحلیل و تحقیق این اثر مهم مشهور و سعی دارد چگونگی محتوا و اسانید آن را روشن سازد و در نهایت به سه پرسش دربارۀ این کتاب پاسخ دهد: ۱. مؤلف واقعی نسخۀ رایج تفسیر قمی کیست؟ ۲. آیا می توان به منقولات این کتاب به عنوان مرجعی قوی و معتبر اعتماد کرد؟ ۳. نظریۀ توثیق عام مشایخ تفسیر قمی تا چه اندازه معتبر است؟ وی این مهم را در این فصل ها به انجام رسانده است: در فصل اول به عنوان کلّیات بحث، تعریف، پیشینۀ علمی، ضرورت ها، اهداف و فواید پژوهش، جایگاه تفسیر اثری، حجیت و جایگاه سنت و خبر واحد در تفسیر، کمبودها و آفت های تفسیر مأثور و منابع موجود در تفسیر اثری و نقش شناخت آنها در فهم تفسیر اثری را توضیح می دهد. در فصل دوم به ساختارشناسی تفسیر قمی پرداخته، ضمن معرفی علی بن ابراهیم قمی، به شیوۀ چینش مطالب در تفسیر قمی اشاره دارد. فصل سوم در خصوص درون شناسی تفسیر قمی است که در آن، نگارنده ضمن بررسی تفسیر قرآن به قرآن، به کاربرد تأویل در تفسیر قمی و کاربرد علوم قرآنی در آن و نیز مباحث موضوعی در این تفسیر پرداخته است. در فصل چهارم نیز استناد و انتساب تفسیر قمی را مورد بحث و بررسی قرار داده و در پنجمین فصل هم توثیق عامِ راویان تفسیر قمی را توضیح می دهد.

مسلمانان از دیرباز تألیفاتی در علوم قرآن داشته‌‌اند که از نخستین‌ جامع‌نگاری‌ها فضائل القرآن ابوعبیدقاسم بن سلّام است. سوال اصلی آن است که نگارش فضائل القرآن متأثر از چه عوامل بنیادینی بوده و رتبه عوامل به چه‌صورت قابل تحلیل است؟ این تحقیق از طریق یک روند منظم و استقرای تحلیلی؛ داده‌های تحلیلی را در مورد «جریان‌سازبودن فضائل‌القرآن»، «رابطه و تعامل فضائل‌القرآن با کتب هم‌عصر آن» و «عوامل موثر بر نگارش فضائل‌القرآن» برای دانش‌پژوهان رشته علوم قرآن بیان کرده‌است. روش‌ پژوهش حاضر، کیفی بوده و از تکنیک کدگذاری و مقوله‌بندی استفاده شده‌است. رویکرد ابوعبید در مواجهه با تجمیع احادیث علوم قرآن به‌دلیل تخصص و تبحر او در علم حدیث، اجتهادی و نقادانه بوده است. عوامل تاثیرگذار درونی در نگارش فضائل القرآن نقش‌آفرینی بیشتری داشته و عوامل بیرونی بر نگارش آن به‌دلیل حرّیت، تخصص و تسلط نویسنده تاثیر کمتری داشته است. مقوله قدمت، ساختار و کارکرد کتاب، عوامل فرهنگی اجتماعی، زمینه‌ای، شخصیت فردی و همنشینانِ ابوعبید قاسم‌بن‌سلام، شهرت، داشتن کتاب تک‌نگاری علاوه بر کتاب جامع، شخصیت علمی و اخلاقی ابوعبید، بیشترین تا کمترین تاثیر را در جریان‌سازی کتاب ایفا کرده‌اند.

بسط عدالت اجتماعی به مثابه‌ی یک موضوع خطیر قرآنی قدمتی دیرین دارد. ارتباط این موضوع با مفهوم "قسط" در آیه‌ی 25 سوره‌ی حدید از محورهای قابل توجه در دیدگاه مفسران مسلمان در طول تاریخ به شمار آمده است. برمبنای این پیوند برخی مفسران براین باورند که "قسط" در این آیه ناظر به معنای عدالت اجتماعی است. و آیه در صدد بیان برقراری آن به عنوان یکی از اهداف اصیل انبیاء است و با تاکید آن حتی قلمرو اجتماعی دین را نیز در بر می‌گیرد. جستار پیش‌رو با روش توصیفی ـ تحلیلی در پی واکاوی ابعاد مختلف این مفهوم است. دستاورد این پژوهش بیانگر آن است که ادله‌ی کافی برای اثبات دلالت آیه 25 سوره‌ی حدید به مفهوم عدالت اجتماعی و بسط تفسیری واژه‌ی قسط وجود دارد و در نتیجه می‌توان با استناد به آن برقراری عدالت اجتماعی را به عنوان هدف بعثت انبیاء اثبات کرد و از رهگذر آن قلمرو دین در حوزه‌ی زندگی دنیوی و اجتماعی را نیز پذیرفت و به عبارت دیگر به لحاظ تئوریک مسیر و ابزار برقراری عدالت از سوی شارع مقدس توسط انبیاء تبیین شده است اما اجرای برنامه‌ها به عهده مردم سپرده شده است. بسط عدالت اجتماعی به مثابه‌ی یک موضوع خطیر قرآنی قدمتی دیرین دارد. ارتباط این موضوع با مفهوم "قسط" در آیه‌ی 25 سوره‌ی حدید از محورهای قابل توجه در دیدگاه مفسران مسلمان در طول تاریخ به شمار آمده است. برمبنای این پیوند برخی مفسران براین باورند که "قسط" در این آیه ناظر به معنای عدالت اجتماعی است. و آیه در صدد بیان برقراری آن به عنوان یکی از اهداف اصیل انبیاء است و با تاکید آن حتی قلمرو اجتماعی دین را نیز در بر می‌گیرد. جستار پیش‌رو با روش توصیفی ـ تحلیلی در پی واکاوی ابعاد مختلف این مفهوم است. دستاورد این پژوهش بیانگر آن است که ادله‌ی کافی برای اثبات دلالت آیه 25 سوره‌ی حدید به مفهوم عدالت اجتماعی و بسط تفسیری واژه‌ی قسط وجود دارد و در نتیجه می‌توان با استناد به آن برقراری عدالت اجتماعی را به عنوان هدف بعثت انبیاء اثبات کرد و از رهگذر آن قلمرو دین در حوزه‌ی زندگی دنیوی و اجتماعی را نیز پذیرفت و به عبارت دیگر به لحاظ تئوریک مسیر و ابزار برقراری عدالت از سوی شارع مقدس توسط انبیاء تبیین شده است اما اجرای برنامه‌ها به عهده مردم سپرده شده است. بسط عدالت اجتماعی به مثابه‌ی یک موضوع خطیر قرآنی قدمتی دیرین دارد. ارتباط این موضوع با مفهوم "قسط" در آیه‌ی 25 سوره‌ی حدید از محورهای قابل توجه در دیدگاه مفسران مسلمان در طول تاریخ به شمار آمده است. برمبنای این پیوند برخی مفسران براین باورند که "قسط" در این آیه ناظر به معنای عدالت اجتماعی است. و آیه در صدد بیان برقراری آن به عنوان یکی از اهداف اصیل انبیاء است و با تاکید آن حتی قلمرو اجتماعی دین را نیز در بر می‌گیرد. جستار پیش‌رو با روش توصیفی ـ تحلیلی در پی واکاوی ابعاد مختلف این مفهوم است. دستاورد این پژوهش بیانگر آن است که ادله‌ی کافی برای اثبات دلالت آیه 25 سوره‌ی حدید به مفهوم عدالت اجتماعی و بسط تفسیری واژه‌ی قسط وجود دارد و در نتیجه می‌توان با استناد به آن برقراری عدالت اجتماعی را به عنوان هدف بعثت انبیاء اثبات کرد و از رهگذر آن قلمرو دین در حوزه‌ی زندگی دنیوی و اجتماعی را نیز پذیرفت و به عبارت دیگر به لحاظ تئوریک مسیر و ابزار برقراری عدالت از سوی شارع مقدس توسط انبیاء تبیین شده است اما اجرای برنامه‌ها به عهده مردم سپرده شده است.

عبدالله بن ‌عباس، صحابی مشهور و از سرآمدان حوزه‌های مختلف علوم اسلامی به‌ویژه تفسیر است. نگاهی اجمالی به منابع روایی مختلف اعم از تفسیر، تاریخ، لغت و... نشان‌دهندۀ کثرت روایات وی است. این مقاله با به‌کارگیری روش کتابخانه‌ای، جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل داده‌ها، ضمن بیان دیدگاه‌های رجالیان دربارۀ ابن‌عباس، در صدد تحلیل روایات متعارض رجالیان شیعه در این ‌باره‌ است. در کتاب‌های رجالی اهل سنت، به‌تفصیل و در منابع رجالی شیعه، به‌اجمال دربارۀ وی سخن گفته‌اند. اگرچه رجالیان اهل سنت، همگی بر مدح و توثیق ابن‌عباس تأکید کرده‌اند، در منابع شیعی به‌دلیل روایات متعارضی که نخستین بار کشی آورده، بحث‌هایی جدی درگرفته است. تحلیل انتقادی پنج روایتی که کشی در جرح ابن‌عباس نقل کرده، نشان می‌دهد که سند آن‌ها به‌دلیل ضعف، اتهام و مجهول‌بودن برخی راویان، و متن آن به دلایلی از جمله ناسازگاری با واقعیت، تزلزل و جعل، غیرقابل اعتماد است. بر مبنای روایات کشی و برخی منابع تاریخی، عده‌ای با استناد به دلایلی از جمله، خطاب نامۀ 41 نهج‌البلاغه، گزارش‌های تاریخی و... مدعی سرقت ابن‌عباس از بیت‌المال بصره شده‌اند که این ادعا به‌دلیل تناقض گزارش‌های مدعیان، صراحت حضرت علیR در نام بردن از کارگزاران، بررسی حیات تاریخی ابن‌عباس و موضع او نسبت به ائمهk و... قابل رد است.

از چالش های عصر غیبت دشواری شرایط و ابتلائات آن است که چون به طولانی شدن این دوره ضمیمه گردد، غم و یاس مردم نسبت به ظهور حضرت و تحقق وعده های الهی را فراهم می آورد. امری که به ویژه در جامعه امروز پر رنگ شده است. ائمه اطهار؟عهم؟ با پیش بینی این چالش در عصر غیبت، مومنان را از آن برحذر داشته اند. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی ابتدا به بررسی فشرده متعلق یاس، مبتلایان بدان و پیامدهای این مسئله در قرآن و احادیث پرداخته و سپس به طور مبسوط راهکارهای پیشگیری و درمان آن را تبیین می کند.