آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

بحث دربارۀ ‌خاندان‌های رجالی و روایی از نکات مهم در حوزۀ علم رجال است؛ بیوتاتی که همواره در نشر و انتقال احادیث و مبانی دینی بیشترین تأثیر را داشتند. به همین سبب، در طول تاریخ علم رجال برخی از محققان آن چون نجاشی، بخشی از فعالیت خود را به بررسی آنان اختصاص دادند. در میان این دانشمندان رجالی، سید بحرالعلوم با بررسی مهم‌ترین این ‌خاندان‌ها در قسمتی از کتاب رجالی‌اش، به گونه‌ای به اهمیت بحث اشاره کرده و سعی در ایجاد نسبت این بیوتات با علم رجال دارد. با توجه به اهمیت بحث بیوتات و ‌خاندان‌های رجالی، نگارندگان این مقاله ضمن ارائۀ تعریف لغوی از بیت و روش تراجم بیوتات و ‌خاندان‌ها، روش سید بحرالعلوم در بیوتات‌نویسی را بررسی کرده و با مطالعۀ ‌خاندان‌های روایی موجود در الرجال آن بزرگوار، سعی در روشن شدن نسبت و ارتباط این بیوتات با علم رجال دارد. به عبارت دیگر، به دنبال این است تا مشخص شود علامه بحرالعلوم در این بخش از کار رجالی‌اش، چه تعداد ارتباط رجالی را شکل داده است.

ائمه معصومين عليهم السلام بهترين الگوهايي هستند که انسان ها مي توانند از ارتباط با آنان، در مسير رشد و تکامل خود بهره برداري کنند، اين ارتباط در قالب زيارت نامه ها مطرح شده است. زيارت قبور ائمه معصومين عليهم السلام مي تواند به شناخت بيشتر آن بزرگواران و الگوبرداري از خصلت هاي الهي آنان بينجامد و يا از طريق اشراق معنوي، بر روح جان آدمي تاثيرگذار باشد. در مذهب تشيع که امامت هم سنگ توحيد و نبوت قرار گرفته، بايد به زيارت معصومان توجه ويژه داشت. رواياتي در باب فضيلت زيارت امام رضا عليه السلام بيان شده که در ثواب با هم تفاوت دارند، اما در يک نقطه اشتراک دارند و آن اين است که آن را برتر از حج يا عمره دانسته اند و برخي ثواب چندين حج را براي زاير آن امام همام (ع) بر شمرده اند، در اين مقاله روايات فضيلت زيارت امام رضا (ع) گردآوري و از لحاظ سندي و متني مورد بررسي قرار گرفته و به چرايي اين برتري ها پاسخ داده است.

ادعیه مأثور از گنجینه هاى معنوى و میراث فرهنگى شیعه است که در بنیانهاى اعتقادى و زیرساختهاى فرهنگى اندیشه شیعى و در تقویت ارکان ایمانى و تحکیم پایه هاى معرفتى انسان نقش شایسته و مؤثّر دارد. یکى از این دعاها، دعاى استفتاح معروف به ام داوود است که به خواندن این دعا، به همراه اعمال ویژه آن در نیمه ماه رجب توصیه شده است. این دعا را بزرگانى چون شیخ طوسى، ابن طاووس و علامه مجلسى از نظر تأثیر براى رسیدن به حاجت و رفع گرفتارى و برطرف شدن ظلم و ستم، معتبر دانسته اند.در این نوشتار که تحقیقى پیرامون دعاى شریفه است، تلاش بر این بوده که پس از آشنایى اجمالى با دعاى ام داوود، صحت صدور آن از معصوم به یکى از سه شیوه ارزش منابع و صحت سند و قابلیت انطباق بر قرآن و سنّت و عقل سنجیده شود.

تاثیر متقابل زبان فارسی بر زبان تازی نتیجه جبری ارتباط عربها و ایرانیان و معلول گفت و گوی تمدنها و فرهنگهاست. نگارنده تاثیر زبان فارسی را بر زبان تازی در دو مقطع تاریخی بررسی کرده: یکی قبل از ورود اسلام به ایران و دیگری بعد از پذیرش اسلام ایرانیان. قبل از ورود اسلام به ایران، سرزمین ایرانی دارای تمدن کهن و قدیمی بود، که آوازه بلند شاهان آن همه جا را پر کرده بود و مسائل مختلف زمینه‌های جذب عالمان و دانشمندان کشورهای مختلف، ازجمله ادبا و شاعران عرب زبان را به دربار ایران فراهم کرد و این خود زمینه تاثیر زبان فارسی و انتقال لغات و مثلهای آن به زبان عربی و نیز ورود کلمات اعجمی در قرآن کریم گردید. بعد از ظهور اسلام در میان عرب، ایرانیان روح بلند خویش را در آموزه‌های دینی مسلمین یافتند، تشویق خلفای عباسی به علم و ادب، زمینه‌های درونی ایرانیان را نسبت به علم‌آموزی شکوفا کرد، از این جهت با جدیت تمام به آموزش علوم ادب رو آوردند و آثار مکتوب ادبی ارزشمندی از خود به یادگار گذاشتند که سبب ترویج و گسترش زبان عربی گردید.

ابو محمد اسماعیل بن عبد الرحمن بن ابی کریمه از مفسرین امامیه و از اصحاب سه تن از ائمه اطهار؛ امام سجاد و امام محمد باقر و امام جعفر صادق علیهم السلام است. سُدی از جمله تابعین و تریبت شدگان مدرسه کوفه و از مفسرین و محدثین مشهور به شمار می رود. علاوه بر تفسیر و حدیث، عالم به علم قرائت و آشنا به وقایع حوادث تاریخی بوده است. او را در تفسیر می توان در ردیف مجاهد و قتاده برشمرد. در قرائت نیز صاحب نظر بوده است. ابن ابی داودگوید: «بعد از صحابه، کسی نسبت به قرائت، اعلم از ابی العالیه نیست، بعد از او سعید بن جبیر و بعد از او سُدی است». تنها اثر علمی یاد شده از سُدی کبیر «تفسیر» می-باشد که به صورت روایت در کتاب های تفسیری پراکنده است. سیوطی تفسیر او را بهترین تفسیر می شمارد.

نوع کتاب الاتقان درباره شناخت شرایط مفسر وآداب تفسیر است. اهم مباحث این تحقیق، پس ازمقدمه ای درباره زندگی عبدالرحمن سیوطی و کتاب،الاتقان فی علوم القرآن، او عبارتند از: معنای تفسیر وتأویل و فرق آن دو، تفسیر موضوعی قرآن به قرآن،معنای مجمل و سبب آمدن آن در قرآن، آیات پیامبر(ص) همه قرآن را بیان کرده است؟ آیا قرآن قابل فهم است؟ منابع تفسیر اعم از حدیث نبوی، قول صحابی،لغت و رأی؛ تعارض قرآن و سنت، تفسیر به رأی و ادله موافقان و مخالفان، تفسیر صوفیان، ظاهر و باطن درقرآن، و آنچه که بر مفسر واجب است.

تفاسیر المیزان و تسنیم از جمله تفاسیر جامع معاصر با رویکردی هم‌سویه و مشترک با قرآن‌کریم است. یکی از ابعاد چالش برانگیز این دو اثر فاخر، کمیت و کیفیت بکارگیری منابع حدیثی، البته با اعتقاد راسخ به استقلال قرآن در دلالت بر مفاهیم خود بوده است، تا با اتخاذ این روش افق تازه‌ای توسط این دو عزیز در دانش تفسیر گشوده شود. علامه طباطبایی و استاد جوادی آملی با ارائه تفسیر قرآنی، در حوزه وسیعی از روایات بهره جسته‌اند تا با بهره‌گیری از حدیث همراه با مهارت و تخصصی ویژه به نقد آرای محدثین و روایات غیر صحیح بپردازند و با تدبر در خود آیات قرآنی با ویژگی‌های منحصر به فردشان، چراغ راه متأخرین در استفاده از احادیث و شاخصه‌های نقد روایات درست از نادرست گردد، و با رجوع به سخنان معصومان (ع) تقیید، تخصیص، اطلاق یا عموم آن و برطرف شدن ابهام در تطبیق روشن گردد و نقاط اشتراک و افتراق این دو مفسر به رشته تحریر درآید. نوشتار پیش رو به روش توصیفی – تحلیلی و با مراجعه به منابع اسنادی و کتابخانه‌ای تدوین شده است. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که این دو مفسر توانمند و حدیث شناس مطلع، به گونه‌ای منطقی و معتدل و به دور از افراط و تفریط، با استفاده بجا از روایات درصدد آن بوده‌اند که با تکیه بر روایات، مطالبی دست نیافتنی از قرآن را ارائه کنند و شیوه درست بهره‌گیری از قرآن را کشف و به جامعه مسلمانان عرضه نمایند. رویکرد خاص این دو مفسر نسبت به روایات تفسیری و تعامل این دو دانشمند در تحلیل آیات از منابع حدیثی، موضوعی است که در این پژوهش برآنیم مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم.

رویداد «توحید مصاحف» در عهد عثمان از مسلّمات تاریخی است که به­رغم پذیرش آن از سوی محقّقان اسلامی، از خرده­گیری­ها و عیب­جویی­های مستشرقان مصون نمانده ­است. این گروه با استناد به دلایلی همچون حذف بخش­هایی از قرآن توسّط عثمان، فرمایشی بودن مصحف فراهم­آمده، تردید در اصل وقوع رویداد و مخالفت حضرت ­علی (ع) با این اقدام، به طرح شبهه پرداخته­اند. این نوشتار که به شیوة توصیفی‌ـ تحلیلی و با رویکرد انتقادی سامان یافته، ضمن گزارش این شبهات، به نقد و بررسی آرای خاورشناسان در این حوزه می‌پردازد. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که ادّعاهای یادشده بی‌اساس و برگرفته از منابع غیر معتبر و کم‌اهمّیت و همچنین برخاسته از دیدگاه شکّاکانه آنان نسبت به اصالت احادیث اسلامی می­باشد، ازاین‌رو، با دلایل و شواهد معتبر عقلی و نقلی مخالف است.