آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده : با دقّت در کتاب نهج البلاغه، به دست مى آید که امیرالمؤمنین 7 در برخى از سخنان خود با اشاره مستقیم به آیات متعدّدى از قرآن کریم، گونه ها و روشهاى مختلفى را براى تفسیر و تبیین کلام وحى مورد استفاده قرار داده اند؛ همچون: تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر قرآن به سنّت، بیان معنى مفردات آیات، استناد به آیات در برخى از خطبه ها و نامه ها، بیان چرایى و تفسیر آیات، تبیین بدفهمىِ برخى از آیات، استفاده از قیدهاى توضیحى، ذکر مصادیق آیات، توجّه به اهداف تربیتى و اخلاقى آیات و... در این مقاله، با مرورى به نهج البلاغه امیرالمؤمنین7 گونه شناسى تفسیر قرآن، تبیین و تحلیل مى شود.

روز بیست و پنجم ذیقعده را «دحوالارض» نام نهاده اند. اعتقاد رایج بر این است که در ابتدا تمام سطح زمین را آب های حاصل از باران های سیلابی نخستین فراگرفته بود، این آب ها به تدریج در گودال های زمین جای گرفتند، خشکی ها از زیر آب سر برآوردند و با مرور زمان گسترده شدند، و اولین نقطه ای که از زیر آب بیرون زد، موضع خانه کعبه بوده است.در این مقاله تبیین می شود که «دحو» در احادیث می تواند به دو معنا استنباط شود: گسترش زمین و حرکت زمین، و حمل دحو به هر دو معنا امکان پذیر است.نویسنده در نوشتار حاضر، ضمن بیان منابع احادیث دحو الارض و بررسی اسناد آن، به معناشناسی کلمه دحو می پردازد، و با ذکر مستندات مشخص می کند کدام یک از دو معنای دحو مورد نظر است، همچنین تلاش می کند احادیث را با قرآن و سنت متواتر مقابله کند تا صحت و سقم آن ها مشخص شود.

تصریح برخی از روایات مشهور میان عرف خاص و عام آن است که امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در روز جمعه ظهور می کند؛ اما روایاتی دیگری نیز هست که صراحت در ظهور آن حضرت در روز شنبه دارد. پرسش این است که کدام یک از این دو دسته از روایات معتبر است؟ بررسی های انجام شده در این مقاله نشان می دهد که علی رغم شهرت روز جمعه، بر اساس اسناد، امکان تحقق ظهور در روز شنبه بیشتر است، در عین حال که می توان میان این دو دسته از روایات را به نوعی جمع کرد. این مقاله با روش تحلیلی توصیفی و تتبع در همه روایات بیانگر روز ظهور و اعتبارسنجی سندی و متنی آن ها توانسته میان این دو دسته از روایات را جمع کند، به گونه ای که می توان ادعا کرد روز جمعه روز ظهور برای خواص و روز شنبه روز ظهور برای عموم مردم است.

زیارت حرمین شریفین از جمله دستورهای موکد اسلامی است که از نظر بازتاب فرهنگی، اجتماعی و سیاسی تأثیر بسزایی در زندگی امت اسلامی و سازندگی انسانها دارد و ائمه اطهار علیهم السلام برای تشویق مردم به آن، ثوابهای متفاوتی را برای زائران یاد کرده اند تا این امر الهی به سردی و تعطیلی کشانده نشود لذا روایات، ثواب زیارت حرمین شریفین را گوناکون گزارش کرده اند در حالی که روایات مذکور از نظر سندی صحیح و مورد اطمینان می باشند. علاوه بر آن نقش کلیدی ولایت در پذیرش سایر اعمال و فرآیندهای اسلامی مورد توجه واقع شده و با ثوابهای مضاعف نسبت به حج بیان گردیده است، با این وجود روایات خاصی وجود دارند که کامل بودن حج را مشروط بر ولایت و امامت کرده اند: «تَمَامُ‏ الْحَجِ‏ لِقَاءُ الْإِمَامِ». لذا این فریضه بزرگ الهی بیشتر از حج مورد توجه و تأکید پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) قرار گرفته است. پس در این پایان نامه تلاش می شود علل تفاوت ثواب زیارت حرمین شریفین تحلیل و صحت و سقم احادیث آنها از نظر سندی و متنی مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. بررسی ها نشان می دهند علل تفاوت ثواب زیارت خانه خدا علی رغم معتبر بودن احادیث و ثقه بودن راویان آنها در عین وحدت عمل زائران به نحوه شناخت و تأثیر پذیری از مناسک، کیفیت عمل زائران، شرایط مختلف و متفاوت زمانی، مکانی، سیاسی، فرهنگی و ... و مقیاس های ارزشیابی و اسرار و معارف زیارت بستگی داشته باشد شاید دلیل افزون بودن ثواب زیارت ائمه (ع) نسبت به حج، اهمیت بیش از حد مسأله امامت و شرایط و بازتاب های مختلفش بر طبق نصوص دینی باشد چرا که اصل ولایت از اصول موکده دین اسلام بوده و ائمه علیهم السلام مجری، مفسر و مبین دین و صراط حقّ می باشند و یا اینکه مقیاس سنجش متفاوت بوده است.

جبر و اختیار از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین مباحث فلسفه نظری تاریخ است. اهمیت و حساسیت این مسأله از بعد دینی و کلامی به این دلیل است که با مسائل اراده، استطاعت، قدرت، علم خداوند به افعال بندگان، مخصوصاً خلق افعال و قضا و قدر و طلب و اراده، پیوندی تنگاتنگ دارد. سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این که آیا از دیدگاه امام علی(ع) در نهج البلاغه انسان مختار است یا مجبور و آیا این مختار بودن منافاتی با اراده الهی دارد؟ بر این اساس، یافته¬های پژوهش حاکی از آن است که امام علی(ع) در نهج البلاغه به تصادف و جبر تاریخی اعتقادی ندارد و معتقد به رابطه علت و معلول در حوادث و رویدادهای تاریخ است. به طوری که انسان در بینش فلسفی امام علی(ع) یک قربانی بی‌اراده در مقابل خدای تاریخ نیست، بلکه خود، خود تاریخ و سازنده آن است و می‌تواند در پهنای قضا و قدر الهی، به راه خیر و سعادت رهنمون شود. در نگاه امام(ع) اراده انسان‌ها در طول اراده و سنت‌های الهی است و جبری بر تاریخ مسلط نیست. بر این اساس، مختار بودن، یکی از ویژگی‌های مهم انسان از نظر نهج البلاغه است. روش تحقیق پژوهش حاضر در مقام گردآوری کتابخانه‌ای- اسنادی و در مقام داوری توصیفی- تحلیلی می¬باشد.

اندوه و اضطراب، یکی از پدیده‌های رایج عصر حاضر، سلامت روانی افراد را مورد تهدید جدی قرار داده و بسیاری از افراد را به بیماری روحی مبتلا، و آنان را راهی مراکز درمانی کرده ‌است، از این رو مطالعه این موضوع ضرورت یافته و رساله حاضر به بررسی راهکارهای رفع اندوه از دیدگاه آیات و روایات می‌پردازد. از آن‌جایی که غم و اندوه در ابعاد مختلف زندگی بیشتر انسان‌ها سایه انداخته‌ است هدف نوشتار حاضر این است که بصورت توصیفی-تحلیلی، عوامل حزن واندوه را شناسایی و راهکارهای برون رفت آن را از منظر قرآن و سنت تبیین کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد قرآن و روایات به‌ عنوان دو منبع الهی، بی‌نقص‌ترین راهکارها را در جهت رفع این عوامل به بشر ارائه می‌دهند. این راهکارها را می‌توان در هفت دسته‌ی علمی، اعتقادی، اخلاقی، عملی، عبادی، طبیعی و بهداشتی تقسیم نمود. از لحاظ درمان علمی مواردی هم‌چون: شناخت آن‌چه سزاوار شادی و اندوه است، هماهنگی با واقعیت‌های دنیا و شناخت ویژگی‌های اندوه و...؛ از نظر درمان اعتقادی عواملی مانند: ایمان به خدای سبحان، ایمان به تقدیر و شناخت پاداش آخرت؛ در بخش درمان اخلاقی: زهد و دل‌نبستن به دنیا، رضایت‌مندی، شکیبایی و...؛ به لحاظ درمان عملی: گره‌گشایی از غم‌زده، توسل به اهل بیت (علیهم السلام)، غنیمت‌شمردن فرصت‌ها؛ از جهت درمان‌های عبادی: پرهیزگاری، جهاد، صدقه، درخواست از خداوند، پناه بردن به او و ...؛ درمان‌های طبیعی: خوردن انگور به‌ ویژه انگورسیاه، خوردن به، خوردن کندر، خوردن تلبینه و... و در درمان‌های بهداشتی راهکارهایی چون: شستن سر به‌ ویژه با سدر، پاکیزگی جامه، شستن دست پس از غذا، شانه زدن مو و... بیان کرد.

یکی از لوازم و ضروریات اصلی زندگی اجتماعی، وجود وحدت، همدلی و همزبانی افراد یک جامعه و یک امت است تا بدین‌وسیله حقوق مردم آن جامعه از تجاوز و تعدی دیگران مصون باشد، به همین دلیل است که در دین اسلام و آثار و روایات اسلامی، نسبت به وحدت، همدلی و همزبانی، تأکید و سفارش زیادی شده است. این پژوهش با روش توصیفی _ تحلیلی و با بهره جویی از منابع کتابخانه ای- اسنادی به بررسی ارتباط، عوامل، موانع و پیامدهای وحدت، همدلی و همزبانی در قرآن و روایات پرداخته است. براساس نتایج بدست آمده، همزبانی، برخاسته از همدلی است. زمانی همدلی، پدیدار می‌شودکه عقیده و هدف یکی باشد. هرچندکه همدلی از همزبانی بهتر است؛ ولی اگر همدلی با همزبانی همراه شود، موفقیت‌های برتر نصیب همدلان همزبان خواهد شد. کسانی‌که همدل هستند، در نهایت، به زبان مشترک دست خواهند یافت؛ ولی کسانی‌که همزبان هستند، کمتر اتفاق می‌افتدکه به همدلی دست یابند. برخی‌از عوامل ایجاد وحدت، همدلی و همزبانی عبارتنداز: عقیده واحد، روش واحد، هدف واحد، تفاهم بیانی‌ و زبانی، کلام نیکو، تعاون و همکاری، صلح و همزیستی مسالمت‌‌آمیز، تحمل در برابر عقاید یکدیگر، حفظ حرمت یکدیگر، محبت و رأفت، خوش‌ رویی، فداکاری و ایثار. برخی ‌از موانع وحدت، همدلی و همزبانی عبارتنداز: ایمان نداشتن به خدا و رسول (ص)، نبود بصیرت، حرص و دنیاپرستی، تکبر و غرور، خشم و غضب، اذیت وآزار، فاش کردن عیب‌‌ها، سلطه دشمنان ‌و اختلافات مسلمانان. پیامدهای وحدت،همدلی و همزبانی عبارتنداز: رفع تفرقه ‌و اختلاف، عزت‌‌ جامعه، ایجاد جامعه دور از نِژادپرستی و قومیت‌گرایی، اقتدارجامعه، پیشرفت جامعه، امنیت جامعه و جلب رحمت الهی