آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

پیشوایان معصوم ( ع)، راسخان در علم و عالم و معلّم قرآن می‌باشند. روایات تفسیری آنان به عنوان یکی از منابع ارزشمند تفسیر قرآن‌، نزد مفسران در گویاسازی مقاصد آیات، نقش تعیین‌کننده‌ای دارد که اگر این روایات وجود نداشت، فهم و تفسیر بسیاری از آنها غیرممکن بود. از این‌رو، از دیرباز روایات تفسیری به عنوان یکی از منابع ارزشمند تفسیر قرآن کریم، نزد مفسران تلقی شده است. نگاهی کوتاه به روایات تفسیری آشکار می‌سازد که آن بزرگواران برای تفسیر آیات و بیان دلالت‌های آن، روش-شناسانه و ضابطه‌مند عمل نموده و به تناسب موضوعات کلامی، فقهی، اخلاقی و غیره از ابزارهای گوناگونی بهره گرفته و روش‌ها و گرایش‌های مختلفی را اتخاذ کرده‌اند. این نوشتار که به شیوه توصیفی و تحلیلی سامان یافته، به تبیین شیوه‌ها و روش‌های‌ تفسیری نهمین امام شیعه، امام جواد (علیه السلام ) می‌پردازد. با تتبع در آرای تفسیری برجامانده از امام (ع)، سه ‌گونه روش تفسیری ملاحظه شده است که شامل تفسیر قرآن به قرآن، قرآن به سنت و تفسیر عقلی و اجتهادی می‌شود و تفسیر اجتهادی ایشان شامل تفسیر مفردات قرآن کریم، شرح آیات الاحکام، تعیین معنای باطنی و سبب نزول آیات است. از این لحاظ شیوه تفسیری امام جواد (ع) ، روش تفسیری جامع می‌باشد.

کتاب «الامام الجواد (علیه السلام) من المهد إلی اللحد» نوشته محمدكاظم قزوينی، به موضوع زندگی نامه امام نهم، امام جواد (علیه السلام) می پردازد. این کتاب شامل عناوین: اسمه و کنیته و ألقابه، الفرقه الواقفیه، ولادته، فرحه الولاده، مع ابیه الی الحج، النص علی امامته، اوصاف الامام و ملامح شخصیته، الامام الجواد فی ظل والده العظیم، النصوص علی امامته، موجبات العداء بین أئمه أهل البیت و بین خصومهم، المأمون العباسی، المعتصم العباسی، ام الفضل بنت المأمون و غیره می باشد.

فاقد چکیده

فقهای اصحاب ائمه(ع)تاثیر گزار ترین قشر فرهنگی در جامعه شیعی عصر حضور پس از ائمه(ع)بحساب می آمدند، در عین حال بطور غالب از آنان به عنوان وسیله ای برای انتقال میراث حدیثی یاد می شود و نقش تعقلی و استدلالی آنها در جامعه شیعی کمتر مورد توجه قرار گرفته است.این تحقیق عهده دار بررسی اجتهاد اصحاب ائمه(ع) در سده دوم و اوائل سده سوم در عرصه های دینی و معرفتی شیعه از منظر تاریخی می باشد. مسئله این است که چه دلایلیاصحاب ائمه(ع) را به سمت اجتهاد سوق داده است؟ و آنها این فرایند نظری را چگونه طی کرده اند؟ روش حل مسئله -در این پژوهش- تاریخی است و با استخراج داده های تاریخی از منابع گوناگونی سعی دارد تحلیلی واقع گرایانه از فعالیت های اجتهادی آنان ارائه کند، که شامل زمینه ها، دلایل، عرصه ها و پیامدهای اجتهاد آنان می باشد. مجموع داده ها نشان می دهد که با تاثیر پذیری از دلایل گوناگونی مانند فضای توسعه گرایانه‌ی حاکم بر عراق و به ویژه کوفه-مهم ترین پایگاه شیعیان در آن دوران- با توجه بهساختار علمی و فرهنگی آن و به تبع آن شناخته شدن رأی به عنوان یک منبع معرفتی، و در کنار آن تشویقهای گوناگون ائمه(ع)، اصحاب ائمه(ع) با رویکردهای متفاوتی راجع به مسائل فقهی، کلامی و حدیثی به اجتهاد پرداختند،در عرصه های فقهی چهره های شاخصی در میان اصحاب ائمه(ع)مانند زراره(م۱۴۸ق)، یونس بن عبدالرحمان(م۲۰۸ق) و فضل بن شاذان(م۲۶۰ق) را می توان جزو فقهای عقل گرا قلمداد نمود. به علاوه، تعلیل مسائل فقهی مشخصه دومی است که در میان اینگونه اصحاب به ویژه فضل بن شاذان(م۲۶۰ق) و پیشروی کلامی وی هشام بن حکم(م۱۷۹ق) به چشم می خورد. در عرصه های کلامی فعالیت های چشمگیر آنان در مباحث توحید و امامت، نیز رویکرد انتقادی نسبت به حدیث را می توان از دیگر شاخصه های عقل اجتهادی آنها قلمداد نمود.

در منابع روایی شیعه، نصوص فراوان و حتی در برخی موارد در حدّ تواتر می‌توان یافت که دلالت بر امامت دوازده امام دارند. «فیصل نور» نویسنده معاصر وهابی، در کتاب «الإمامه و النص»، ادعا کرده است که نصوص امامت به دلیل تعارض با روایات فراوان دیگر، فاقد اعتبار می‌باشند. وی در بخشی از این کتاب، بی‌اطلاعی یاران امام رضا× از جانشین ایشان و همچنین نزاع برخی از اهل بیت امام هشتم× با ایشان را در تعارض با نصوص امامت دانسته و از این رهگذر، پس از انکار امامت حضرت رضا×، فقدان نصوص امامت در منابع روایی شیعه را نتیجه گرفته است. این مقاله با به‌کارگیری روش توصیفی-تحلیلی، ضمن اثبات وجود نصوص امامت از منابع فریقین، در صدد نقد این دیدگاه برآمده و به این نتیجه دست یافته است که بی‌اطلاعی یا تردید برخی از نزدیکان و یاران حضرت رضا× از مسئله امامت، معلول عوامل سیاسی، مادی و شبهات اعتقادی بوده است، نه فقدان نصوص امامت.