آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این بحث در مورد حاکم جشمی شامل پنج فصل می باشد و در هر فصلی مبحثهایی است پس در فصل اول به زندگیش پرداختم پس به ترجمه ها و نسبها و به مسافرتهای بین کشورش اشاره کردم و به رفتنش به یمن و شهادتش را در مکه مکرمه و جایگاه سیاسی و عقیدتیش را ذکر کردم و در مورد اساتید و شاگردانش صحبت کردم و آثارش از آنچه چاپ شده و یا چاپ نشده را با استفاده از بعضی منابع بیان کردیم. و اما فصل دوم پس به صورت کلی به کتاب(التهذیب فی التفسیر) پرداختم و در مورد نسخه و ارزشش و روش حاکم در ترتیب تفسیرش صحبت کردم. و اما فصل سوم و آن روش تفسیر است و در آن مباحثی است شامل: مبحثی در مفردات و مبحث دوم روش بیانی است سپس روشش را در استفاده از قرآن در تفسیرش بیان کردم، و همچنین از اخبار روایت شده از رسول الله(ص) سپس روش عقلیش را در مبحث سوم بیان کردم پس در مورد معتزله و اهمیت عقل و بعضی اعتقاداتش صحبت کردم و استفاده حاکم از عقل در تفسیر آیات قرآنی را همراه بعضی مثالها بیان کردم. و دربحث چهارم به روش بیانی و بخصوص به نظم و ارتباط بین آیات اینکه چگونه معنی از میان آیات قرآنی و ارتباط بعضی آیات به همدیگر پرداختم. و اما فصل علوم قرآن پس آن فصل چهارم است پس در آن مبحثی برای اسامی قرآن قرار داده ام بعد از آن نزولش پس در مورد انواع نزول که آیا یک مرتبه و یا تدریجی است صحبت کردم و نظر حاکم را در مورد آن بیان کردم و همانا قرآن یک مرتبه به سوی آسمان دنیا فرود آمد. و بعد از آن بصورت تدریجی بر حسب اقتضای زمان بر رسول خدا(ص) نازل شده است، و در مبحث سوم به حفظ و نگهداری قرآن از تحریف پرداختم و رأی حاکم را که قرآن حفظ شده از هر انحرافی و از هر تغییری در جایگاههای آیات است بیان کردم. و در مبحث چهارم محکم بودن و همانند بودن را ذکر کردم پس نظر حاکم را در وجود دو قسم در قرآن ذکر کردم و مثالهایی برای آیاتی که مفسران آنها را جزء متشابهات می بیند ذکر کردم. مثل آیاتی که از آنها برداشت می شود که آن اعضا رابرای خالق عزوجل اثبات می کند و به بحث اراده پریدم هنگامی که جبر از آن فهمیده شد و نظر و تفسیر حاکم برای همه مشخص شد. و در مبحث پنجم در مورد قرآن و نزولش و وحی و انواعش سخن گفتم و عصمت و پاکی وحی را ذکر کردم، افسانه غرانیق و آنچه در مورد آن گفته شده است، سپس جایگاه حاکم را از آن بیان کردم. و در مبحث ششم سخن در مورد نزول و دلایلش بود، پس مکی و مدنی را ذکر کردیم و روشش را در برخورد با اسباب نزول بیان کردیم، پس بیان کردیم که مفسرمان هنگامی که با نزول و اسبابش برخورد می کند در این راستا خیلی از مسایل کلامی و غیر آن وارد می کند اگر در آنجا قولی را دید که در مورد آیه و نزولش وارد می شود طوری که راضیش نمی کند که بعضی مثالها را بیان کردیم. و اما مبحث هفتم پس از قرایتها و صورتهایش می باشد پس روش حاکم و الگویش را در قبول این قرائت یا برتری آن بر غیرش بیان کردم، و بیان کردیم که خیلی از مسائل کلامی و تاریخی در این مبحثها می گنجد چرا که خواندن به بعضی از اشکال با مبانیش تضاد می یابد. و اما مبحث هشتم پس آن در مورد داستانهای قرآن کریم است و نظرش را در داستانهای قرآن بیان کرده ایم. و همانا این داستانها راست و بازگو کننده اتفاقاتی حقیقی و رویدادهای تاریخی می باشد و هدفها و آرزوهایی مثل اثبات و موعظه و اعجاز و شریعت در احکام و غیره دارد و نظرش را در تکرار این داستانها ذکر کردیم و بعضی افسانه هایی که در مورد بعضی داستانهای قرآن ایجاد شده صحبت کردیم از قبیل دو داستان هاروت و ماروت و داستان یوسف(ع) پس نظر مفسرمان در مورد این افسانه ها ورد آنها را بیان کردیم. و اما بحث نهم پس در مورد نسخ یا نابود کردن می باشد، و از نظر لغت و شرع معنایش را بیان کردیم. و از نسخ در دین اسلام و نسخ در قرآن و سنت صحبت کردیم و در مورد نسخ قرآن در مورد کتابهای قبل از آن و اینکه چه چیزی از آن نسخ شده است، و مثالهایی برای نسخ قرآن در قرآن و سنت ذکر کردیم و تفسیرحاکم را در مورد آیه نسخ مشخص کردیم. و اما فصل پنجم پس به دو مبحث پرداختیم: اول: پس به تأثیر حاکم بر مفسران قبل از او پرداختم، پس چگونگی تأثیر گذاشتنش را بیان کردیم اضافه بر بحثهایش در مورد مفسران قبل از خود، پس آیاتی که موافق با گذشته ما است بیان کردیم و مثالهایی برای آن ذکر نمودیم. دوم: و آن در مورد تأثیر حاکم در مورد مفسران بعد از خود و بخصوص زمخشری می باشد، پس مثالهایی از تفسیر الکشاف و التهذیب ذکر کردیم، و وجود موارد مشابه و همانند را بیان کردیم، و این موضوع را به بعضی عکسها از نسخه خطی ختم کردیم، پس لیستی از منابعی که از آن استفاده کردیم.

یکی دیگر از نظریات در انعکاس جلوه های فرهنگی و ذهنی عصر رسالت در قرآن و در پاسخ به اشکالات مربوط به موضوع، این است که بگوییم مطالب یاد شده در قرآن عقیده صاحب وحی نیست و قرآن آنها را از باب همراهی با فرهنگ عصر خود آورده است. در توضیح این نظریه در آغاز به شرح و تبیین آن از سوی قائلینش می پردازیم و آنگاه تفاوتهای اساسی میان نظریه بازتاب فرهنگ زمانه با زبان قوم را بیان می کنیم، سپس دلایل این نظریه از زبان گوینده گانش خواهد آمد، آنگاه به انگیزه ها و پیامدهای آن اشاره خواهد شد و در پایان به نقد این دیدگاه می پردازیم.

تفسیر من وحی القرآن تألیف سید محمدحسین فضل الله مشتمل بر 24 جلد می باشد. که در این پایان نامه سعی شده تفسیر ایشان مطرح و مورد نقد و بررسی قرار گیرد. این تحقیق شامل سه فصل می باشد، در فصل اول شخصیت مفسر و عوامل مؤثر بر رشد فکری و شخصیتی فضل الله و اساتید و تألیفات ایشان بیان خواهد شد. فصل دوم مشتمل بر اصول اساسی می باشد که سید فضل الله در تفسیرش توضیح داده اند از جمله بعد تربیتی، بعد سیاسی، بعد حرکی، بعد عقلی که سعی در توضیح و تحلیل و نقد و بررسی آن داریم. در فصل سوم نمونه های از تفسیر مفسر مانند زن، اسرائیلیات، نسخ، حدیث، أسباب نزول، قصه های قرآنی و تفسیر علمی آنها بیان خواهد شد. البته بعضی از مناقشات با صاحب المیزان انتخاب و به عنوان نمونه برای آشنایی بیشتر با فکر و استدلال و چگونکی تفسیر مفسر خواهد آمد. در پایان نتایج بحث بیان و مطالبی که در تفسیر سید فضل الله بوده، نقد و بررسی خواهد شد.

میرزا ابوالقاسم اردوبادی از عالمان جامع الأطراف در نیمه اوّل قرن چهاردهم است که در اردوباد زاده شد و در تبریز و نجف دانش آموخت. از او در زمینه هایی مانند قرآن پژوهی، کلام، فقه و اصول نزدیک به پنجاه کتاب و رساله مفید برجای مانده که بیشتر این آثار، چاپ و منتشر نشده اند. از کتاب های مفصّلی مانند «سبیل الرّشاد» در فقه استدلالی تا رساله های مختصر در فقه و نیز کتاب های متنوعی در حریم دفاع از دین مانند شهاب مبین و الشهب الثاقبه، در میان این آثار دیده می شود. این تحقیق از نوع توصیفی بوده و به روش کتابخانه ای انجام شده است. بر اساس این تحقیق 62 درصد از آثار ایشان به زبان عربی، 35 درصد به فارسی و 3 درصد به زبان ترکی است. از نظر موضوع، فقه با 41 درصد بیشترین فراوانی و موضوعات قرآن، منطق و متفرّقه با فراوانی های کمتر از 10درصد، کمترین عناوین را به خود اختصاص داده اند. به لحاظ حجم تنها دو عنوان از آثار اردوبادی به دوره های مفصّل (بیش از یک جلد) اختصاص می یابد و آثار مختصر (کمتر از 50 برگ)، 49 درصد و متوسّط (یک مجلّد) 46 درصد است.