آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

طبق روایاتی در منابع حدیثی فریقین، امیرالمؤمنین علی (ع) اصلع و بَطین (الْأَنْزَعُ الْبَطِینُ)، یعنی دارای شکمی بزرگ توصیف شده است. در برخی از این روایات در قالب زیارت به آن حضرت خطاب شده است: «سلام به کسی که اصلع و بطین هستی.» این روایات در مصادر مهم شیعه مانند کتب اربعه نقل نشده؛ ولی در مصادر قرن چهارم و پنجم به بعد، این وصف در ضمن فضائل آن حضرت فراوان نقل شده و با گذر زمان، دامنه آن در کتبی که با موضوع کرامات، معجزات و ادعیه شیعی تدوین شده است، گسترده­تر شده است؛ اما به این نکته هم توجه شده که این صفت خود نمی­تواند فضیلت باشد. بنابراین ضمن تغییر لغت، برای توجیه، تأویل و تصحیح معنای آن به منقولاتی روی آورده شده که قابل نقد است. در حقیقت، مشکل این گروه از محدثان، شیفتگی در برابر روایاتِ به‌ظاهر فضائل به هر قیمت است؛ هرچند مفاد غیرعقلی و یا مشکلِ سندی و استنادی داشته باشد، یا مباین با سیره و تاریخ حیات معنوی امام باشد. به نظر می­رسد واضعان حدیث با این انگیزه که در مقابل حضرت، فردی با صفت تن­پروری و کاخ­نشینی وجود داشته، صفت بَطین را برای حضرت ساخته‌اند تا برای رقیب نیز چنین فضائلی را توصیف و تطهیر نسبی برای او فراهم کنند. در این پژوهش هدف آن است که نخست، همه مصادر حدیثی با مضامین مختلف این تعبیرها بررسی و به مسائل مختلف بیانی آن توجه شود، سپس به بررسی مصدر، سند و متن بپردازیم. از مشکلات اصلی این روایات، آشفتگی در نقل و منسجم نبودن محتوا، مشخص نبودن مسئله، نقل به اَشکال مختلف صفت در خبرها، ضعف راویان و مشکلات محتوایی، تعارض با روایات قطعی صادر از خود امام و سبک و سیره زندگی امیرالمؤمنین علی (ع) و همچنین تعارض با عقل است که در این پژوهش به آن‌ها پرداخته شده است.

صبر جمیل یکی از مفاهیم اخلاقی در فرهنگ و معارف قرآن است. این مفهوم بیانگر مرتبه و درجه‌ای از خویشتن‌داری است. این پرسش مطرح است که صبر جمیل چیست که او درخواست آن را دارد، مگر صبر جمیل اظهار استقامت و پایداری و تحمل سختی‌‌ها نیست، آن هم در سطح پیامبران. در پاسخ به سئوال و اشکال میان مفسران دو نظریه در برابر هم نشسته است: یک نظر می‌گوید کار او برخلاف صبر جمیل نبود و نظر دیگر می‌گوید: باید بپذیریم که حضرت یعقوب در فراق فرزند گم‌شده‌اش، با مظاهری از ناشکیبایی همراه بوده است که با صبر جمیل همخوانی نشان نمی‌دهد. الگوی «صبر جمیل» را در قرآن باید در چگونگی بردباری پیامبرانی چون ابراهیم، ایوب و پیامبر خاتم جستجو کرد. ازاین‌رو گزارش صبر ایشان در قرآن به‌منزلۀ تأیید این شیوه از صبوری و ارائۀ الگوی تمام‌نمای صبر جمیل نیست؛ چراکه در بیان صریح قرآن، مؤمنان در شیوۀ صبر به رفتار پیامبران صاحب ارادۀ محکم (اولو العزم) دعوت شده‌اند که صبر حضرت یعقوب ع در مورد یادشده را نمی‌توان منطبق با آن ارزیابی کرد. این نوشته پس از تبیینی از معنای صبر در لغت و اقوال مفسران و روایات و نظر و ادله این دو قول را با تفسیری از آیات سوره یوسف و بیان نکات لطیف شرح می‌دهد و به داوری و نقد نظربه دوم می‌پردازد و آنچه که میتوان از این داستان الگو گرفت را بیان میکند.

آیه 59 سوره احزاب به دلیل ویژگی بیان تشریعی، نقش کلیدی در استنباط حکم حجاب را دارد. در رابطه با این آیه شریف، این سوالات مطرح است که آیا آیه مذکور محدوده و قلمرو حجاب را مشخص کرده؟ و یا حکمتِ حکم و یا تعلیل آن را بیان کرده؟ آیا مفاد انحصاری دارد؟ آیا چیزی به عنوان عفت عمومی در فلسفه و علت حکم پیش ­بینی شده؟ و آیا کلمه «یُعرفن» برای تعیین مرز میان زنان آزاده و برده بوده؟ و یا مسئله عفت شخصی زن مسلمان و در محور حق انتخاب شخص مؤمن و برای رعایت شخصیت و کرامت زن مسلمان است؟. این مقاله، با روش تحلیل استنادی و وارسی دقیق منابع فریقین، چگونگی حجاب زنان را بررسی کرده و به این نتایج رسیده که عنوان رعایت عفت عمومی در اقوال مفسران و فقیهان نیامده و از آنجا که در جامعه مدینه آن روزگار که اهل کتاب، کنیزان و افراد غیرمقید هم بوده ­اند، به معنای همان توجه به حفظ حریم در قالب شناسایی و امنیت زنانِ ملتزم است و الزام به حجاب مطرح نیست.

آدرس استماع صوت نشست مجازی ابعاد هویتی حجاب: https://b2n.ir/a18233 آدرس مشاهده فیلم نشست مجازی ابعاد هویتی حجاب: https://b2n.ir/x25251 و: https://www.aparat.com/v/8OIsq

در قرآن آیاتی بیانگر این مطلب هستند که مرحلۀ اول معاد با ظهور نشانه‌های رستاخیز یا به تعبیر قرآن و به تبعِ آن کتاب‌های تفسیری،«اشراط الساعة»آغاز می‌گرددموضوع این مقاله آرای مفسران دربارۀ آیات اشراط الساعه: تحلیل ومقایسه آراء است.این نوشتار روند تاریخی آراء مفسران از تفسیرهای بسیط قبل از قرن دوم هجری که در قلمرو برداشت‌های اثری و نقلی اکتفا ورزیده‌اند و مطالب سنتی و سمبلیک را باور نموده‌اند،‌تا آثار مدوّن دوران‌های معاصر که مبنای تطبیق قرآن با علم روز را داشتنددرخصوص آیات مرتبط با نفخ صور و دابة الأرض و برخی تحول های آسمان را گزارش می‌دهد. سپس نشان می‌دهد که پیشرفت علوم ونجوم و بالا رفتن آگاهی مفسران در تفسیر واژگان قرآن درزمان‌های مختلف تأثیرگذار است و سبب گردیده است که در قرون اخیر مفسران از منظر دیگری به صور و دابّة و برخی تحول‌های کرات آسمانی بنگرند و سعی نمایند به ‌‌گونه‌ای عقلانی و منطقی، مطالب دینی را با رویکردی اثباتی روشن کنندمهم‌ترین یافته‌های این پژوهش مقایسه و تطبیق آراء متفاوت مفسران با توجه به مبانی مختلف آنان در قرون متمادی در مواجهه با تعبیر نفخ صور و دابةا‌لأرض و برخی تحول‌های آسمان به ویژه در عصر حاضر است که فهمی کاملا مادی و طبیعی ارائه می‌کنند

مفسران متقدم و متأخر، همواره نگاه‌های متنوع و چالش‌برانگیزی به مفهوم و ماهیتِ بدعت داشته­اند؛ به‌طوری‌که زمینه را برای استفاده­ ­ابزاریِ فرق و مذاهب متعدد در موضوع بدعت، هموار نموده­اند. موضوع اصلی این تحقیق آن است که مفسران، چه دیدگاه­هایی درباره ماهیت و مؤلفه‌های بدعت داشته و علل تنوع نگاه‌های آنان چیست. بر این اساس، نویسندگان این مقاله درصدد آنند که با توجه به دیدگاه‌های مفسران شیعه و اهل­ تسنن درباره­ معنای لغوی و اصطلاحی بدعت، به مؤلفه‌های این موضوع دست ­یابند و علل تنوع این مفاهیم را از مساله­ بدعت تحلیل و بررسی کنند. نتایج این پژوهش، نشان­ می‌دهد که مفسران، بدعت را به‌مثابه مفاهیمی چون: «امر نوظهور»، «گزاره­ غیردینی»، «تشریع»، «حدوث» و «مخالفت» دانسته­اند که این تنوع دیدگاه‌های آنان، از «تقسیم‌بندی‌های متناقض»، «فرق ننهادن مفهوم بدعت با مفاهیمی چون: اختراع، نوآوری، سنت و تشریع» و «اختلافات اعتقادی و مذهبی مفسران»، ناشی شده و باعث شکل‌گیری و رشد اندیشه­­های سلفی در جامعه و فضای اتهام به بدعت‌گذاری در بین فرق و مذاهب مختلف گردیده است.

قرآن در آیات متعدّدی خود را مصدِّق کتاب‌‌های پیشین معرفی کرده و در یکی از آیات، در کنار وصف «مصدق»، از وصف «مهیمن» برای بیان نسبتش با کتب پیشین، به‌ویژه تورات و انجیل استفاده کرده است. «تصدیق» به‌معنای تأیید انزال و هدایتگری است. بیشتر مفسران «هیمنه» را به‌معنای سیطره و تسلط قرآن دانسته‌ و یکی از معانی یا لوازم آن را تبیین تحریف‌ها ذکر کرده‌اند. پرسش اساسی این است که مهیمن به چه معناست و چگونه با مصدق بودن سازگار خواهد بود؟ در این تحقیق با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، کوشیدیم به برداشت دقیقی از ویژگی‌ها و نشانه‌های مهیمن بودن برسیم تا از این رهگذر بتوانیم به تصویر جامعی از ساخت معنایی نسبت قرآن با کتب پیشین، به‌ویژه تورات و انجیل دست یابیم. در نهایت این نتیجه به‌دست آمد که در آیات ضمن تأکید فراوان بر اصل انزال تورات و انجیل و شهادت بر وحیانی بودن و هدایتگری آن، در زمینه تفصیل (تنوع و تعمیق) معارف و تغییر احکام جزئی، قرآن واجد تمایزاتی برشمرده شده است. این معنا ارتباطی با نشان دادن تحریف‌های لفظی ندارد و در صدد دور نگه داشتن از تحریف معنوی، صیانت از اصالت دین و ارتقا به افقی وسیع‌تر است. مصدّق و مهیمن بودن قرآن در منظومۀ ارتباط بین ادیانی، مفهومی است که به‌نوعی ناظر به رسمیت بخشیدن به ادیان ابراهیمی در نظر گرفته می‌شود.

«اختلاف حدیث» یکی از معضلات فراروی اهل تحقیق در دانش‌های اسلامی به‌ویژه علوم حدیث است؛ زیرا به ‌طور فراوان، عالمان شاخه‌های گوناگون معرفتی در یک موضوع، با دو یا چند حدیث مختلف، مواجه می‌گردند. این محققان ابتدا بر پایه خود حدیث، آن‌گاه با بهره‌گیری از دیگر ادله، به راه‌کارهایی برای رفع اختلاف و یافتن حدیث معتبر از میان احادیث متعارض دست‌یافته‌اند. تلاش‌های علمی دانشمندان به دلیل اهمیت مسأله اختلاف روایات، همچنان ادامه دارد. «آیت‌الله سیدعلی سیستانی»، دراین‌باره دارای آرا و آثاری است که به جهت داشتن نوآوری و کشف عرصه‌های ناشناخته، برای حل مسایل مرتبط با دانش اختلاف حدیث، بسیار راه‌گشاست. بر پایه یافته‌های علمی ایشان، اولین گام بایسته تحقیق برای حل اختلاف حدیث، شناخت اسباب آن در مراحل صدور و وصول است. همچنین بخشی از این اختلافات، غیر واقعی و مربوط به اسباب فهم نکردن دقیق احادیث، از جمله: نشناختن اسلوب کلام اهل‌بیت(ع)، مقامات مختلف ایشان و همچنین مدالیل احادیث است؛ چنان‌که شناخت شرایط مخاطب، جامعه و عرف مستفتی، بر فهم درست حدیث و رفع اختلاف میان احادیث اثر می‌گذارد. قابل ذکر است که از دیدگاه آیت‌الله سیستانی جمع شایسته میان اخبار متعارض، نه آن جمعی است که به «جمع عرفی» معروف است بلکه جمعی است مبتنی بر اسبابی همچون شناخت لحن و معاریض و اسباب کتمان که ایشان آن را «جمع استنباطی» نامیده‌اند.

سخنرانی آیت‌الله سیدمحمدعلی ایازی در شب بیست و دوم رمضان ۱۳۹۹ با عنوان «تفسیر قرآن به قرآن»

سخنرانی آیت‌الله محمدعلی ایازی در شب بیستم رمضان ۱۳۹۹ با عنوان «جایگاه انسان در قرآن»