آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله ترجمه دکتر همایون همتی از مقاله "فلسفه دین" نوشته "واینه پرودفوت" مندرج در جلد یازدهم "دایره المعارف دین" زیر نظر "میرچا الیاده" است. نگارنده این مقاله را همراه با مقالات دیگری از "دایره المعارف فلسفه" ویراسته "پل ادواردز" و "دایره المعارف ادیان و اخلاق" ویراسته "جیمز هیستینگز" و "دایره المعارف اسلام" از "جوداییکا" و مآخذ معتبر دیگر ترجمه کرده است که در آینده نزدیک به چاپ خواهند رسید.

این مقاله به اختصار به پرسش «رابطة ایمان و عقل» و «رابطة دین و فلسفه» پاسخ میدهد. بحث از روش شناسی الهیات و نیز چگونگی ارتباط این دانش با «علم مدرن» و نیز رابطه بین آن و فرهنگ از دیگر مباحث این مقاله است.الهیات دانشی هنجاری است که نیاز به تعامل با همه علوم انسانی ـ اجتماعی و حتی تجربی دارد. و مبتنی بر عقلانیت است. با بهره گیری از روش های متنوّع استدلال، به «توجیه معرفتی» گزاره های دینی میپردازد. این مقاله، ضمن شناساندن ماهیت عقلانی الهیات به منزلة یک دانش متمایز و مستقل، به کارکردها و پیوندهای آن با فرهنگ جامعه و جایگاه و ضرورت آن پرداخته تا معلوم گردد که وجود این دانش پاسخگوی چه نیازی است و چرا تقریباً در بستر همه ادیان چنین دانشی رشد یافته است. امروز نیز در متن همه سنن دینی حضور دارد.

مطالعه دربارۀ مذهب شیعه تاریخی بس دراز دارد و نسل هایی از عالمان بزرگ شیعی دربارۀ ابعاد گوناگون آن دست به تألیف و نگارش زده اند افزون بر اینکه در درازنای قرن ها از طریق تدریس و تربیت شاگرد همواره فرزانگانی بصیر و دردمند پاسدار و نگهبان این ودیعه و میراث ارزشمند بوده اند. ولی امروز و در جهان معاصر غیر از رویکردهای سنتی رایج در حوزه ها، شیعه شناسی را با روش های جدید علمی و به یاری دانش های اجتماعی جدید در دانشگاه های غربی مطالعه می کنند و به آن "شیعه شناسی" گفته می شود.

کتاب مفهوم امر قدرسی یکی از مهم‌ترین کتاب‌هایی است که تا امرو زدر باب یکی از مهم‌ترین مباحث فلسفه دین یعنی مسأله تجربه دینی نگاشته شده است. کتاب مشتمل بر یکی مقدمه و نوزده بخش می‌باشد. کتاب حاضر به مباحثی از رودلف اتو 1869" 1937) در باب تجربه دینی اختصاص دارد .به عبارت دیگر در این کتاب عامل غیر عقلانی در مفهوم الوهیت و نسبت آن با عامل عقلانی بررسی و ارزیابی می‌شود" .اتو "در مورد عامل غیر عقلانی در الوهیت و دین می‌گوید" :مقصودش از عامل غیر عقلانی، همان عنصر فرا عقلانی است که جنبه شهودی، عرفانی و قلبی دین را مد نظر دارد . نه این که دین حاوی عنصری ضد عقلانی یا خلاف عقل است ."او اهمیت عنصر غیر عقلانی را برای فلسفه مابعدالطبیعه شرح می‌دهد و به تحلیل احساس شکست و ناکامی حاصل از عجز نگرش عقلی می‌پردازد، و موضوعاتی هم چون :عنصر جذبه، امر قدسی، احساس، راز آلودگی، احساس وابستگی و عروج دینی را بررسی می‌کند . عناوین برخی از فصول کتاب عبارت‌اند از" :عقلانی و غیر عقلانی"، "خدا و امر مینوی"، "راز هیبت‌ناک"، "شیوه‌های تجلی امر قدسی"، "بازتاب امر قدسی در عهد قدیم، عهد جدید و آثار لوتر"، "مراحل ابتدایی‌تر تجربه دینی"، و "شهود و الوهی در مسیحیت اولیه ."نگارنده در بخشی از مطالب پایانی می‌گوید : "پس به سادگی باید گفت که دین تنها تا آنجا محصول تاریخ است که تاریخ از یک سو توان و استعداد ما را برای شناخت امر قدسی گسترش می‌دهد و از سوی دیگر خودش به طور پیوسته بستر تجلی امر قدسی است ."