آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

هانس گئورگ گادامر (۱۹۰۰-۲۰۰۲) فیلسوفی آلمانی و از شاگردان مارتین هایدگر بود. وی با تئوری هرمنوتیک فلسفی شناخته شده است. او منظومه‌ای را طرح کرد که بر اساس آن، دیالکتیکی میان متن تاریخی و مفسّر آن برقرار می‌شود و متن، فهم‌پذیر می‌گردد.

پیش فرض چیست؟ فهم چیست؟ رابطه پیش فرض و فهم از نگاه گادامر نقش و تأثیر پیش فرض ها و این رابطه بر زندگی روزمره انسان اهمیت و ضرورت این تحقیق( شفاف سازی، باور درست و درک منطقی از رفتار اشخاص ، تأخیر در قضاوت و قضاوت درست داشتن، موقعیت سنجی شکی نیست که خیلی از تعارضات و ناهنجاریهای بین انسانها وجوامع بشری به دلیل عدم درک و فهم و شناخت متقابل است. در لغت نامه ی دهخدا برای واژه فهم معانی ومترادفاتی مثل ادراک،استنباط،اندریافت،درک،دریافت،شعور،دریافت وهوش آمده است.هانس گئورک گادامر فیلسوف آلمانی قرن 20-21 میلادی احتمالا برای اولین بار در تاریخ فلسفه به تحلیل ماهیت فهم می پردازد.البته قبل از گادامر فیلسوفانی مثل شلایر ماخر و دیلتای به روشهای هرمنوتیک عام برای فهم متون پرداختند و پس از آنها هیدگر به طور خاص به روش رسیدن به فهم که همان هرمنوتیک فلسفی است می پردازد. در ادامه گادامر به پیروی از استاد خود هیدگر سیر هرمنوتیک فلسفی و فلسفیدن در فهم را ادامه میدهد و علاوه بر دو معنی فهم که در هرمنوتیک عام شلایر ماخر ودیلتای که یکی فهم به عنوان معرفت نظری ودیگری فهم به عنوان معرفت عملی بود،فهم به عنوان توافق را مطرح می کند و پیوند دهنده ی این سه را فهم کاربردی می داند . گادامر در کتاب حقیقت وروش خود فهم را یک واقعه و رخداد می نامد که محصول گفتگو بین دو سوژه بر سر یک موضوع مشترک (ابژه) پدید می آید . دغدغه اساسی گادامر در کتابش فهم و چگونگی حصول آنست وبه طور خلاصه فهم][فهم می باشد. ودر این میان یه سری فاکتور هایی را در فهم درست و فهم نادرست موثر می داند از جمله: تاریخمندی،زبان،پیش داوریها و گفتگوی با متن گادامر با الگو گرفتن از روش دیالکتیک (پرسش و پاسخ) سقراط برای نیل به حقیقت ، فهم را یک رخداد می داند که از روش خاصی پیروی نمی کند و اساسا ضد روش می باشد و در صورتی فهم متقابل حاصل شده که کاربردی شود. چون روش از پیش مراحل ان مشخص و معین می باشد ولی ر خداد به طور دقیق قابل پیش بینی نیست. و اصولا با توجه به رویارویی دو بینش و معرفت غیر مشابه فهم متقابل یه رخداد است که کاملا غیر روش مند وغیر پیش بینی هست. اما پیش فرض ها که در لغت نامه ها انگاره معنی می شود یه سری پیش دانسته ها و باورها یی است که شرایط محیطی و مذهبی ما به ما تحمیل می کند. که بعضی از این پیش فرض ها معتبر و بعضی از آنها نامعتبر است که بالطبع خروجی وفهم حاصل از آنها هم می تواند درست یا نادرست باشد.

این پایان نامه بنا دارد تا مبانی هرمنوتیک فلسفی گادامر را بررسی کرده و نقد نماید. با در نظر گرفتن تاثیر عمیق هایدگر بر تفکرات گادامر، به تبیین نظریه‌ی هستی شناسی فهم هایدگر توجه ویژه شده است. تصورات هایدگر در مورد فهم انسان، خصوصاً بحث فهم وجودی و فهم بعنوان نحوه ی وجود دازاین به تفصیل بررسی شده. همچنین نظریه‌ی هایدگر و گادامر در مورد عملی بودن فهم مطالعه شده است. در ادامه بحث دور هرمنوتیکی و نقش آن در فهم انسانی از نگاه هایدگر و گادامر و واقعه بودن فهم در دستگاه فکری گادامر بررسی شده است. نیز آرای گادامر در مورد بازی فهم، نقش پیش داوری‌ها در فرآیند فهم و نظریه‌ی امتزاج افق-ها بعنوان برخی از اصولهای اساسی فکر گادامر توضیح داده شده است. در بخش بعدی پایان نامه نقد این مبانی هرمنوتیک فلسفی از نگاه دانشمندان غربی - مثل بتی، هابرماس و هرش - وهمچنین بررسی‌های انتقادی انجام شده توسط دانشمندان مسلمان ارائه شده‌است. محور این نقدها عمدتا خود متناقض بودن اصول هرمنوتیک فلسفی و رویکرد نسبی گرایانه‌ی آن می باشد که باب شکاکیت را باز کرده و فهم و تفسیر را به کلی از هر نوع اعتبار ساقط می سازد. همینطور مخالفت هرمنوتیک فلسفی با اصالت قصد مؤلف و رویکرد جبر گرایانه‌ی آن به بحث پیش داوری‌ها مورد نقد قرار گرفته است. به همین ترتیب اعتبار، کلیت و جهان شمولی نظریه‌های پدیدار شناختانه‌ی هایدگر و گادامر نسبت به حقیقت وجود انسان و چیستی و ماهیت فهم مورد نقد قرار گرفته است. در نهایت، نتیجه گیری این پایان نامه آن است که تفکر هرمنوتیک فلسفی و نسبی گرایی نهفته در آن فاقد زیربنای استدلالی و برهانی می باشد و نمی توان آنرا بعنوان یک تفکر موجه و یک مکتب ارزشمند فلسفی قلمداد کرد.

در مورد موضع گادامر دربارة علوم طبیعی چند انتقاد جدی صورت گرفته است. نخست آنکه برداشت او از علوم طبیعی پوزیتویستی است. دوم آنکه تصویری که از علم ارائه می‌کند، کاریکاتورگونه است و به کار امروز ما نمی‌آید و سوم آنکه گادامر به سرشت هرمنوتیکی علوم طبیعی بی‌توجهی کرده است. در این مقاله تلاش خواهد شد نشان داده شود که این انتقاد‌ها، برآمده از تمرکز صرف بر کتاب حقیقت و روش و ناآگاهی از رویکرد گادامر به علوم طبیعی متأثر از بحران علم هوسرلی است. در این مقاله نویسنده می‌کوشد با مدّاقّه در مجموعۀ آثار گادامر بازسازی‌ای از نگاه گادامر به علوم طبیعی به دست دهد. پس در گام نخست به رویکرد گادامر به علوم طبیعی دربارة شکاف زیست‌جهان و جهان علمی می‌پردازد. در گام دوم با برجسته‌کردن سرشت هرمنوتیکی علوم طبیعی، پیوند آن را با زیست‌جهان نشان می‌دهد؛ به بیان دیگر، در گام نخست افتراق و در گام دوم امتزاج این دو امر را نشان می‌دهد تا سرانجام به این نتیجه‌گیری برسد که زیست‌جهان بر جهان علم اولویت دارد و علم باید بتواند در زیست‌جهان جایگاه خود را بیابد. در پایان با ذکر انتقادهایی به نگاه گادامر، افق هرمنوتیک علوم طبیعی نمایان خواهد شد.

تجربۀ دینی، تجربۀ منحصر به‌فردی در میان تجارب وجودی انسانی است و این مسئله به‌واسطۀ رابطۀ والایی است که از حقیقتی فرازمینی و غیرمادی سرچشمه می‌گیرد. مسئلۀ اساسی در اینجا چگونگی رابطۀ میان تجربۀ دینی و تجربۀ زیبایی‌شناختی(هنری) است. زبان هنری به‌عنوان زبانی ملموس، عینی و قابل فهم برای هر انسانی، چگونه در درون تجربۀ زیبایی‌شناختی به کمک تجربۀ دینی می‌آید؟ حقیقت دینی، امری وجودی است و لذا زبان آن آشکارکنندۀ وجود است. از آنجاکه حقیقت دینی به زبانی رمزی بیان می‌شود، برای همۀ انسان‌ها فهم‌شدنی نیست. فرض هرمنوتیک گادامر برآن است که حقیقت در قاب تصویر یا بر روی صحنۀ نمایش و دیگر نمونه‌های هنری به‌صورت عریان و فارغ از پیچیدگی‌های زبانی (زبان مکتوب) برای مخاطب عرضه می‌شود و فهم عمیقی به شکل ساده و عریانی به‌دست می‌آید. لذا،آنجا که زبان پیچیده و رمزی دین سنگین به‌نظر می‌رسد، زبان هنری (شعر و ادبیات، تئاتر، موسیقی، تصویرسازی و ...) این نقیصه را جبران می‌کند و مسیر انتقال مفاهیم دینی را هموار خواهد کرد. حال آنکه اثر هنری نیز با محتوای دینی، غنا و عمق دیگری می‌گیرد و لذا تجربۀ دینی و زیبایی‌شناختی در ساحت هرمنوتیک، در هم‌کنشی متقابل برقرار می‌کنند که به بسط وجودی منجر می‌شود.