آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

سير مباحث معرفت‌شناسي از تعريف سه‌بخشي افلاطون تا اشکالات گتيه و مباحث معرفت‌شناسي معاصر، به‌تدريج از اهميت باور گذر کرده و بر صدق و بيش از آن بر توجيه متمرکز شده است. اين در حالي است که سرنوشت بسياري از مباحث آن دو مؤلفه، متکي به تحليل دقيق ماهيت باور است. ازاين‌رو مسئله اصلي اين پژوهش، بررسي چيستي باور و اقسام آن، و نيز توجه به نقش متمايزي است که باورهاي متافيزيکي در دستيابي به حقيقت و معرفت دارند. زمينه فلسفي و رويکرد تحليلي اين مقاله، اقسام مختلف باورهاي انسان را مدنظر قرار داده است؛ تنوعي که ناشي از مضمون‌هاي مختلف باورها و مبتني بر غايات و کارکردهاي متفاوت آنهاست که همه آنها لزوماً صدق و حقيقت را دنبال نمي‌کنند و اين امر، خود گوياي تنوع فعل باور در اقسام مختلف آن شده است. در اين پژوهش، با توجه به ماهيت ترکيبي باور، متشکل از دو بعد ذهني و عاطفي، تلاش شده تا نگاه يک‌سويه ديدگاه‌هاي فلسفي و روان‌شناختي به چالش کشيده شود و با نظر به تنوع باورهاي متافيزيکي و نقش بعد عاطفي و داشته‌هاي وجودي باورنده بر حقيقت‌جويي، در کنار سازوارگي شناختي و ذهني نظام باور، اهميت موازي اين دو بعد نمايان گردد.

فلسفه میان فرهنگی یکی از گرایش های جدید فلسفی است که بر آموزه های مجموعه ای از فیلسوفان و پژوهشگرانی اطلاق می شود که با برداشتی مشترک از شرایط دنیای معاصر در پی تدوین و تنظیم اصولی برای مفاهمه، گفتگو و همزیستی بین فرهنگ ها هستند. این فلسفه خود را نه فلسفه ای در کنار سایر فلسفه ها، بلکه خود را حاوی اصولی می داند که متفکران از فرهنگ های مختلف می توانند با نظر بدان، اندیشه ورزی و پژوهش های خود را دنبال کنند. فلسفه میان فرهنگی با نفی مطلق انگاری و خویشتن محوری می خواهد نظریه گفتگوی میان فرهنگ ها باشد. لذا می کوشد با بازخوانی ادبیات فلسفی در فرهنگ های مختلف، مسیر گفتگو و همراهی بین فرهنگ ها را فراهم کند و کوشش متفکران برخاسته از فرهنگ های متفاوت برای حل مشکلات عالم معاصر را پرثمرتر سازد.

نگارنده با اشاره به دگرگونی رابطه بین هنر و فلسفه و نقش این دگرگونی در تولید موسیقی و پذیرش آن، تصریح می‌کند: "به منظور کمک به جبران ناچیز انگاشتن نقش زیبایی‌شناسی، بر برخی از گرازش‌های عمده درباره‌ی عامل انساین شناخت (ذهن شناسنده) بر استنباط‌هایی از هنر و زبان تاکید خواهد شد که در خلال تاریخ زیبایی‌شناسی کانتی و پس از کانت به ظهور رسیده‌اند. هدف من این است که هم‌ مجموعه‌ای از کج‌فهمی‌های مربوط به تاریخ اندیشه‌ی جدید را که در بعضی از حوزه‌های علوم انسانی به صورت سنت رایج درآمده‌اند. اصلاح کنم و هم صورت‌های موجه و پذیرفتن برخی از مبحث‌های نادیده گرفته شده و بد فهمیده شده در آن تاریخ را آشکار سازم". مباحث کتاب بدین‌قرار است: فلسفه‌ی جدید و پیدایش نظریه‌ی زیبایی‌شناسی کانت، "ایده‌آلیسم آلمانی و رمانتیسم آغازین آسمان"، "تفکراتی درباره‌ی عامل شناسایی (سوژه) (فیشه، هولدرلین، ونووالیس)"، "شلینگ، هنر به منزله‌ی افراز فلسفه"، "هگل، آغاز نظریه‌ی زیبایی‌شناختی و پایان هنر"، "اشلایر ماخر: هنر و تفسیر"، "موسیقی و زبان و ادبیات" و "نیچه و سرنوشت اندیشه‌ی رمانتیک". به تصریح نگارنده: "بعید نیست که تاریخچه‌ی نظریه‌ی زیبایی‌شناختی و هنر در مدرنیته به دلیل آن که می‌تواند پرده از روی روابط تغییر یابنده‌ی میان کردارهای مختلف انسانی و انواع معنی‌هایی که آن کردارها القا می‌کنند بردارد، در عصر حاضر بیش‌ترین اهمیت را داشته باشد. بی‌تردید هم پیش‌فرض‌های علمی‌ای که بر بخش‌های مهم فلسفه‌ی معاصر در سنت تحلیلی اثر می‌گذارند، و هم بدگمان‌های مبالغه‌آمیز درباره‌ی علم و فناوری که در قسمتی از تفکر زیبایی‌شناختی در سنت اروپایی نقشی ایفا می‌کنند، از جلب و جذب آن چه شاید درباره‌ی سنت زیبایی شناختی، بیش‌ترین اهمیت را داشت، عاجزند. نقص و نارسایی طرح شالوده‌ریزی قطعی فلسفه نباید لزوما یا به انکار همه‌ی گزارش‌های غیر علمی درباره‌ی جایگاه‌ ما در اشیاء و امور بینجامد یا به این دعوی که اصل ذهینت در واقع، اصل سلطه‌ی دیگری‌ای است که در غفلت فناوری معرفی از هستی‌ نمایان است. ذهن شناسانده‌ای که در حد اعلای سنت زیبایی‌شناختی آشکار می‌شود، ظاهرا به خطرهای سرکوب دیگری‌ای که ممکن است از ابراز وجودش ناشی شوند، آگاه است. یکی از منابع بدگمان‌های شالوده‌گرایی فیشته همین بود. در عین حال، این ذهن شناسانده هم به امکان فراروندگی وقوف دارد و هم به امکان خودفریبی ویرانگرانه و این هردو امکان از آن‌جا ناشی می‌شوند که او نمی‌تواند زمینه و بنیاد خودش باشد. چنین عقیده‌ای درباره‌ی پایگاه متزلزل عامل شناسایی در پرتو تجربه‌ی مدرنیته، پذیرفتنی‌تراز هرچیز دیگری در نظرم جلوه می‌کند".

نگارنده با اشاره به دگرگونی رابطه بین هنر و فلسفه و نقش این دگرگونی در تولید موسیقی و پذیرش آن، تصریح می‌کند: "به منظور کمک به جبران ناچیز انگاشتن نقش زیبایی‌شناسی، بر برخی از گرازش‌های عمده درباره‌ی عامل انساین شناخت (ذهن شناسنده) بر استنباط‌هایی از هنر و زبان تاکید خواهد شد که در خلال تاریخ زیبایی‌شناسی کانتی و پس از کانت به ظهور رسیده‌اند. هدف من این است که هم‌ مجموعه‌ای از کج‌فهمی‌های مربوط به تاریخ اندیشه‌ی جدید را که در بعضی از حوزه‌های علوم انسانی به صورت سنت رایج درآمده‌اند. اصلاح کنم و هم صورت‌های موجه و پذیرفتن برخی از مبحث‌های نادیده گرفته شده و بد فهمیده شده در آن تاریخ را آشکار سازم". مباحث کتاب بدین‌قرار است: فلسفه‌ی جدید و پیدایش نظریه‌ی زیبایی‌شناسی کانت، "ایده‌آلیسم آلمانی و رمانتیسم آغازین آسمان"، "تفکراتی درباره‌ی عامل شناسایی (سوژه) (فیشه، هولدرلین، ونووالیس)"، "شلینگ، هنر به منزله‌ی افراز فلسفه"، "هگل، آغاز نظریه‌ی زیبایی‌شناختی و پایان هنر"، "اشلایر ماخر: هنر و تفسیر"، "موسیقی و زبان و ادبیات" و "نیچه و سرنوشت اندیشه‌ی رمانتیک". به تصریح نگارنده: "بعید نیست که تاریخچه‌ی نظریه‌ی زیبایی‌شناختی و هنر در مدرنیته به دلیل آن که می‌تواند پرده از روی روابط تغییر یابنده‌ی میان کردارهای مختلف انسانی و انواع معنی‌هایی که آن کردارها القا می‌کنند بردارد، در عصر حاضر بیش‌ترین اهمیت را داشته باشد. بی‌تردید هم پیش‌فرض‌های علمی‌ای که بر بخش‌های مهم فلسفه‌ی معاصر در سنت تحلیلی اثر می‌گذارند، و هم بدگمان‌های مبالغه‌آمیز درباره‌ی علم و فناوری که در قسمتی از تفکر زیبایی‌شناختی در سنت اروپایی نقشی ایفا می‌کنند، از جلب و جذب آن چه شاید درباره‌ی سنت زیبایی شناختی، بیش‌ترین اهمیت را داشت، عاجزند. نقص و نارسایی طرح شالوده‌ریزی قطعی فلسفه نباید لزوما یا به انکار همه‌ی گزارش‌های غیر علمی درباره‌ی جایگاه‌ ما در اشیاء و امور بینجامد یا به این دعوی که اصل ذهینت در واقع، اصل سلطه‌ی دیگری‌ای است که در غفلت فناوری معرفی از هستی‌ نمایان است. ذهن شناسانده‌ای که در حد اعلای سنت زیبایی‌شناختی آشکار می‌شود، ظاهرا به خطرهای سرکوب دیگری‌ای که ممکن است از ابراز وجودش ناشی شوند، آگاه است. یکی از منابع بدگمان‌های شالوده‌گرایی فیشته همین بود. در عین حال، این ذهن شناسانده هم به امکان فراروندگی وقوف دارد و هم به امکان خودفریبی ویرانگرانه و این هردو امکان از آن‌جا ناشی می‌شوند که او نمی‌تواند زمینه و بنیاد خودش باشد. چنین عقیده‌ای درباره‌ی پایگاه متزلزل عامل شناسایی در پرتو تجربه‌ی مدرنیته، پذیرفتنی‌تراز هرچیز دیگری در نظرم جلوه می‌کند".

از دیدگاه کارل‌گوستاو یونگ، انسان‌ها علاوه بر ضمیر ناخودآگاه شخصی یا فردی، بخش مشترک دیگری به نام ناخودآگاه جمعی یا فرافردی دارند. محتویات این بخش از روح و ذهن را کهن‌الگو‌ها تشکیل می‌دهند. یکی از این کهن‌الگو‌ها که نزدیک‌ترین چهره به ناخودآگاه شخصی و خودآگاهی‌ست، «سایه» نام دارد. کهن الگوی سایه، قسمت منفی و حیوانی، غریزی، زشت، نفرت‌‌انگیز و ناپسند آدمی‌ست. چیزی است که همه انسان‌ها مایل‌اند آن را از دیگران مخفی کنند. در این مقاله، پس از نگاهی کوتاه به مکتب روانکاوی یونگ، به تحلیل و تشریح کهن‌الگوی سایه پرداخته شده است و با در نظر گرفتن دو نقش مثبت و منفی برای سایه، چنانکه یونگ در نظریاتش تحلیل کرده است، در آغاز واژگان و در مرحله بعد مفاهیم و مفردات مربوط به این شاخصه در زبان مولانا و سرانجام، رمزهایی که در غزلیّات شمس آمده و با این کهن‌الگو قابل تطبیق است، بررسی شده است. با توجه به شواهد و نتایج حاضر در متن، جنبه منفی سایه با واژگانی چون گرگ، روح حیوانی و... ، مفاهیمی مانند «وجود نداشتن جان بی سایه»، «جان کژ اندیشه و یا بد اندیشه» و رمزهایی همچون نفس، دزد، فرعون، سگ، اشتر کین‌دار و غول نمایان شده است. در پایان، بخش کوتاهی به وجه مثبتی که شناخت این کهن‌الگو به دنبال دارد، در غزلیّات، اختصاص داده شده است. بارزترین ویژگی سایه در این مورد، خودشناسی و خداشناسی است.

ترجمه ماشینی : این تحقیق به عنوان موضوع مطالعه دو قسمت با عنوان کافکیان به ترتیب از جوزفینا، خواننده یا مردم موش، سال 1924، سال مرگ نویسنده، و داستان پس از مرگ شکارچی گراکو، به عنوان روایت های املاک منتشر شده است. . ما در این دو روایت به دنبال بررسی مسئله‌ای از زوال صورت‌های متعالی هستیم: سنتز شده در هنر، الهیات و مرگ در درون مدرنیته. با خوانش توصیفی-فلسفی این دو روایت، رویکردی انتقادی را با فلسفه والتر بنیامین به ویژه نظریه روایت آن جستجو می کنیم. مجموعه این روایات نیز از بازسازی صحنه ادبی و فلسفی تعابیر کافکیان، مانند: خوانش صهیونیستی ماکس برود از فلسفه آرتور شوپنهاور و مارتین بوبر، طنین خوانش های کافکا از کی یرکگارد، تحلیل می شود. و نیچه و در نهایت، مجادلات بنیامین با برود و گرشوم شولم، که دلیل اصلی خنده دار آن حول خوانشی ماتریالیستی و تمثیلی از چک نویسنده است.

فردریش نیچه، به عنوان یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان در حوزه اخلاق، در بخشی از انتقادش به اخلاقیات گذشتگان، به اخلاق فیلسوفان می‌تازد و آن را فاقد کارایی لازم قلمداد می‌کند. این جستار، با محور قرار دادن نگرش انتقادی نیچه در قبال امر مطلق، به ارزیابی نقد او نسبت به فلسفه اخلاقی کانت می‌پردازد و نشان می‌دهد که بخش مهمی از انتقاد نیچه به اخلاق مسیحی و اخلاق فیلسوفان واکنشی به امر مطلق کانت و تعمیم نهفته در آن است. لذا مسئله اصلی پژوهش پیش رو تحلیل دقیق ریشه‌های معرفت‌شناختی و روش‌شناختی واکنش نیچه به امر مطلق کانت است. به همین منظور، ابتدا توجه افراطی فیلسوفان اخلاق به قاعده عام را در روندی تاریخی مورد توجه قرار می‌دهیم که از سوفسطاییان تا کانت ادامه پیدا می‌کند. سپس، با روش توصیفی- تحلیلی، مبانی معرفتی کانت را در برابر باورهای معرفتی نیچه بازنمایی می‌کنیم و امر مطلق کانت را در برابر ابرمرد نیچه، با توجه به جایگاه عقل و غریزه در اندیشه این دو فیلسوف، مورد تفسیر قرار خواهیم داد. همچنین در پایان بدین نتیجه رهنمون خواهیم شد که محور ارزش اخلاقی برای کانت امر مطلق (عمومیت اخلاق) است، در حالی که نیچه، با ارزش‌گذاری مجدد ارزش‌ها، بر آن است که ملاک اخلاقی بودن فعل را سازگاری آن با اراده معطوف به قدرت معرفی کند (جنبه فردی). از دیگر نتایج این پژوهش پاسخ به یک انتقاد عمومی در فلسفه اخلاق است که نیچه را متهم به بازگشت ناخواسته به همان قاعده عمومی کانتی می‌کند.