آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

جنبه فاعلی نفس در پیدایش ادراک مورد پذیرش ابن سینا و ملاصدراست پذیرش این دیدگاه دو پرسش اساسی به دنبال دارد که محور پژوهش حاضر را شکل می دهد پرسش اول این که چگونه نفس قدرت بر ایجاد صورت ادراکی دارد در حالی که خود در ابتدا فاقد آن می باشد و در پرسش دوم مطرح می گردد با توجه به این که امیال و گرایش های نفسانی در جهت گیری اراده موثر می-باشد چگونه می توان بین فاعلیت ارادی نفس در پیدایش ادراک و نظریه مطابقت و معیار صدق آن وجه جمعی ارائه داد در پاسخ به پرسش اول بیان می گردد نفس در ابتدا پذیرنده می باشد و بعد از تحصیل ملکه ی صور جنبه فاعلی ظهور می یابد و در پاسخ به پرسش دوم بیان می گردد که اراده نفس در تحصیل مقدمات پیدایش صور ادراکی موثر است همچنین فاعلیت نفس نسبت به صور حسی فاعلیت بالطبع می باشد که اراده در آن دخالت ندارد و در باب تصدیقات اولی نفس بالضروره به ثبوت محمول برای موضوع حکم می کند و در تصدیقات نظری که به بدیهیات بازمی گردد هنگامی که مقدمات قیاس در کنار یکدیگر قرار گرفتند نتیجه براساس قاعده علیت از آن حاصل می گردد و اراده نفس در تعیین نتیجه دخالتی ندارد در نتیجه خدشه ای به دیدگاه مطابقت وارد نمی گردد.

ملاصدرا نظریه تطابق عوالم را از عرفان برای اثبات علم تفصیلی خداوند در مقام ذات وارد فلسفه خویش می‌نماید. ایشان بدون کمترین انحرافی از اصالت وجود و بدون آنکه کوچک‏ترین آسیبی به وجود بحت و صرف و بسیط‌بودن خداوند برسد، حضور ماهیات را در عوالم برتر و حتی عالم الوهیت به اثبات می‎رساند؛ آن‏گاه با توجه به علم خداوند به ذات خویش، علم خداوند به جمیع اشیا و ماهیات را در مقام ذات به اثبات می‎رساند. چگونگی حضور ماهیات در عوالم برتر که ثمره تطابق وجودی عوالم است، دستاوردی است که نه تنها علم الهی بلکه معضل اصلی معرفت‌شناسی یعنی چگونگی حکایتگری مفهوم ذهنی نسبت به خارج را نیز حل می‌نماید. ملاصدرا وحدت ماهیت را در دو موطن عین و ذهن مسلم می‏داند و از سوی دیگر این‌همانی وجودی را مناط علم و منشأ تطابق ماهوی معرفی می‏کند. با توجه به حدّ وجودبودن ماهیت و تفاوت درجه وجود عینی و ذهنی، چگونگی تطابق ماهوی عین و ذهن محل سؤال بوده و حلّ آن در فهم چگونگی تطابق عوالم است که مسئله مورد پژوهش ماست.

در این اثر اهم مباحث فلسفه دین چون زبان دین، تجریه دین، مسأله ادیان و ... ضمن گفت‌وگوها و پرسش و پاسخ‌هایی مورد بررسی قرار گرفته است. این اثر مجموعاً هشت گفت‌وگو را شامل می‌شود.

هنگام ادراک حسی دو مرحله اتفاق می­افتد، یکی تاثیرپذیری عضو حسی و دیگری ادراکِ نفس است مرحله اول مادی و مرحله دوم مجرد است. براساس اتحاد نفس و بدن، نفس به تأثراتِ مادی که در اعضای حسی واقع می­شود علم دارد و این علم، از سنخِ علم حضوری است برخی از شارحین حکمت متعالیه همچون علامه طباطبائی و شهید مطهری به این دیدگاه گرایش دارند از لوازم معرفت­شناختی این نظریه، توانایی بر تبیین علتِ پیدایش برخی از خطاهای حس است همچنین این دیدگاه، بنایی معرفتی در جهت دفاع از نظریه واقع­گرایی غیرمستقیم در ارتباط با متعلق ادراک حسی می­باشد که بزرگان حکمت اسلامی بدان گرایش دارند. پذیرش حضوری بودن علم به تأثرِ مادیِ عضو حسی، با قول به حصولی بودن ادراک حسی قابل جمع است. ابن­سینا و صدرا قائل به حصولی بودن ادراک حسی­اند، در نقطه­ی مقابل سهروردی و سبزواری قائل به حضوری بودن آنند. طبق دیدگاه اخیر، نفس خودِ خارج را می­یابد، بنابراین عدمِ تطابق ادراک با خارج متصور نیست این در حالی است که هنگام مواجهه ابزار حسی با خارج، در برخی موارد صورتِ­ غیرمطابق با واقع بر نفس پدیدار می­گردد، در نتیجه نمی­توان قائل به حضوری بودن ادراک حسی شد.

یکی از مباحث مهم در فلسفه­های معاصر بحث از معنای زندگی است. فیلسوفان گذشته با پذیرش معنا برای زندگی از فلسفه و هدف آفرینش انسان سخن می‎گفتند؛ اما در دوران اخیر که برای بسیاری از انسان‏ها زندگی ارزش خود را از دست داد، این پرسش مطرح شد که معنای زندگی چیست. هرچند در آغاز این پرسش برای فیلسوفان قاره‏ای مطرح شد، امروزه فیلسوفان تحلیلی به آن پرداخته‏اند. آنچه در تحلیل پرسش از معنای زندگی اهمیت بسیار دارد، تحلیل خود معناست. در تفسیر معنا سه دیدگاه قابل ذکر است: 1. هدف زندگی، 2. کارکرد زندگی، 3. ارزش زندگی. در این مقاله با تبیین دیدگاه‏های مختلف بر این نکته تاکید شده است که مراد از این پرسش که آیا زندگی معنا دارد، این است که آیا زندگی انسان ارزش استمرار را دارد یا نه؟ به دنبال تحلیل پرسش از معنا این بحث مطرح می‏شود: آیا زندگی فی‌نفسه معنادار است یا باید به آن معنا داد؟ در بحث از معنادهی زندگی برخی نظریه‏ای با عنوان نظام موزاییکی زندگی را مطرح کرده‏اند که در این مقاله به تحلیل آن پرداخته شده است.

کتاب آینه های فیلسوف درباره جایگاه فلسفی غلامحسین ابراهیمی دینانی است که به کوشش عبدالله نصری گردآوری کرده و انتشارات سروش آن را چاپ نموده است. چاپ سوم آن در سال ١٣٨٩ منتشر گردیده است. کتاب حاضر مجموعه گفت و گوهایی است که صاحب این قلم با استاد دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی داشته و برخی از آنها نیز از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شده است. این کتاب به منظور آشنایی با زندگی و دیدگاه های فلسفی استاد دینانی به نگارش درآمده که مطالب آن از دل سخنان خود وی استخراج شده است. با خواندن این کتاب می توان به عمق تفکر و ذهنیت دکتر دینانی پی برد و با شیوه سیر و سلوک وی آشنا شد. کتاب " آینه های فیلسوف" در چهار بخش به نگارش درآمده است. بخش اول با عنوان حدیث نفس با طرح این سوال که انسان چگونه می توند شرح احوال و حوادث زندگی خود را بدان گونه که در واقع تحقق پذیرفته است برای دیگران ترسیم کند؟ آغاز می شود که نویسنده در این بخش به تفصیل پاسخی منطقی و قابل فهم را برای مخاطب عرضه می کند. بخش دوم کتاب به بیان زندگینامه و خاطراتی از دکتر دینانی که خودشان نقل کرده اند می پردازد و بخش سوم آثار و ماجراهای فکر فلسفی در جهان اسلام مورد واکاوی و بررسی قرار می گیرد. بخش پایانی هم با عنوان اندیشه ها و دیدگاه ها ؛ سیر فلسفه در جهان اسلام ، فلسفه ملاصدرا و نوآوری های آن و هرمنوتیک و فهم دین را بررسی کرده و زوایای مختلف آن را به خوانندگان نشان می دهد.در بخشی از این کتاب آمده است:" باید با هر اندیشمندی در زمان حیات او به گفت و گو نشست و زوایای پنهان شخصیت و فکر او را به نطق درآورد و با ناگفته های او آشنا شد." از آنجا که در فرهنگ ما سنت شفاهی و آنچه از سینه به سینه نقل شده از ارزش بالایی برخوردار است و تا مستمع صاحب سخن را سر ذوق نیاورد، آن اسرار و احوال درونی بروز و ظهور نخواهد کرد، بنابراین امروز وظیفه ماست که همدل با متفکران عصر خود عاملی شویم تا آنها رازهای نهفته درونی خود را بازگشاید و ما بتوانیم از ذهنیت و فهم آنان کمال استفاده را ببریم.

چکیده ندارد.