آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مساله تحریف ناپذیری قرآن دارای اهمیت ویژه‌ای است که اگر به اثبات نرسد، اعتبار قرآن به چالش کشیده و هرگونه استناد به آیات آن، با مشکل اساسی روبرو خواهد شد. دانشمندان اسلامی در این زمینه تلاش بسیاری نموده‌اند که از جمله آنها علامه طباطبائی وآیت الله معرفت می‌باشند.این تحقیق با روش کتابخانه ای وتوصیفی گرداوری شده و به بیان کلیات تحریف و ذکر مبانی نظری آن,به مقایسه دلایل علامه طباطبائی وآیت الله معرفت در مورد تحریف ناپذیری قرآن و همچنین پاسخ آنها به شبهات مطرح در این موضوع,پرداخته است.نتیجه این که اندیشمندان نامبرده, در اثبات تحریف ناپذیری قرآن از دلایل مشابهی استفاده کرده اند با این تفاوت که علامه طباطبایی,بیشتر روی بررسی خود قرآن کریم تاکید دارد.

يكى از مبانى (پيش فرض هاى) تفسيرى علامه طباطبائى در تفسير الميزان، پيراستگى قرآن از باورهاى باطل عصر نزول است. اين مبنا حاصل تجلى اهداف و اوصاف پديدآورنده قرآن در متن آن مى باشد. به خود قرآن نيز ـ كه الهى بودن آن به دليل معجزه بودنش به اثبات رسيده است ـ بر خلل ناپذيرى آن از رخنه باطل صراحت دارد. در باور علامه، با تدبر در آياتى كه برخى نويسندگان آنها را همخوان با باورهاى عصر نزول پنداشته اند، مى توان به اين حقيقت رسيد كه قرآن هيچ انديشه نادرستى را ـ به بهانه هم زبانى با قوم ـ در خود راه نداده است.

یکی از گرایش‌های تفسیری مهم و پرسابقۀ قرآن کریم، تفاسیر عرفانی و اشاری است. این رویکردهای تفسیری حداقل از قرن سوم آغاز شده و تا دوران معاصر نیز شیفتگان خود را حفظ کرده است. بنابراین، در عصر اخیر نیز می‌توان با آثاری رو‌به‌رو شد که در برداشت از آیات نورانی قرآن کریم، گرایش‌های عرفانی و اشاری داشته‌اند. ویژگی‌ها و مختصات تفسیری آثار دورۀ جدید، تفاوت‌هایی با نوع پیشین خود دارد که می‌توان تفسیر عرفانی و اشاری را به دو شاخه متقدم و متأخر تقسیم کرد. در این میان، می‌توان «تأویل‌گرایی»، «بیان رمزی» و «فهم طبقه‌بندی‌شده» را به عنوان مبانی تفسیر عرفانی متقدم برشمرد. این در حالی است که در حوزۀ روش‌های تفسیر عرفانی‌ـ اشاری جدید، باید به «تلاش برای تعمیم فهم و همگانی ساختن برداشت از قرآن»، «اعتقاد به تدبرگرایی و تفسیر قرآن به قرآن» و «کلیدی دانستن طهارت قلب در فهم قرآن» اشاره کرد. مفسّران عرفانی جدید به دلیل بازآموزی در روش‌ها، برداشت‌های جدیدی از قرآن بیان کرده که مسبوق به سابقه نبوده و نشانی از آن در سنت تفسیری مشاهده نمی‌شود. به همین دلیل، تبیین رویکردها و ویژگی‌های این روش تفسیری، از اهمیت زیادی برخوردار است.

چکیده‏درارتباط با قرآن کریم،‌ دانشی به نام علوم قرآنی شکل گرفته است که برخی از دانشوران علوم قرآنی در کتاب‌های مستقل بدان پرداخته‌اند، از جمله‌ آیت‌الله معرفت در کتاب گرانقدر التمهید، و برخی دیگر مانند علاّمه طباطبایی در ضمن کتب تفسیریشان از ‌این علم بحث کرده‌اند. از دیدگاه مرحوم علاّمه، وحی نوعی سخن گفتن خدا با پیامبر خویش و شعوری مرموز و مخصوص است. ‌این سخن آسمانی و الهی، از طرف خداوند متعال بر قلب پاک رسول خدا (ص) به دو صورت دفعی و تدریجی نازل شده است. از طرفی‌ آیت‌‌الله معرفت معتقد است که قرآن تنها به صورت تدریجی و در طول بیست سال بر پیامبر اسلام نازل شده است. تأویل قرآن از دیدگاه علاّمه، حقایقی خارجی و واقعی است که آیات قرآن بدان مستند است. اما از منظر استاد معرفت تأویل از جنس مفاهیم و الفاظ هستند. به عبارتی تأویل نوعی تفسیر است که علاوه بر رفع ابهام دفع شبهه نیز می‌کند. در زمینه جمع‌آوری قرآن، غالب قرآن پژوهان از جمله این دو استاد معتقد به جمع آوری قرآن در سه مرحله‌ هستند؛ جمعی که در زمان پیامبر اکرم (ص) انجام شد و در زمان ابوبکر و عثمان نیز صورت پذیرفت. از دیدگاه هر دو عالم در قرآن هم محکم و هم متشابه وجود دارد. از دیدگاه مرحوم علامه آیات محکم و متشابه هر دو نیاز به تأویل دارند. و استاد معرفت نیز معتقد است که تفسیر در مورد همه قرآن است که هم در محکم و هم متشابه وجود دارد و تأویل به یک معنا برای همه قرآن و به معنای دیگری برای خصوص آیات متشابه می‌باشد. همچنین نسخ از دیدگاه علاّمه به معنای به سر آمدن زمان حکمی‌ از احکام است، در‌ آیات قرآن نسخ صورت گرفته است. مرحوم علاّمه با توجه به شرایطی که برای نسخ قائل هستند به نسخ شش ‌آیه به طور قطع نظر داده‌اند. استاد معرفت نیز امکان نسخ را از مسلّمات می‌داند، و معتقد به نسخ هفت آیه هستند. اگر چه از ایشان در مورد نسخ دیدگاه دیگری هم گزارش شده است.کلید واژه‌ها: وحی و نزول قرآن، تفسیر و تأویل، جمع و تألیف قرآن، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ، علامه طباطبایی، آیت‌الله معرفت.

در ارتباط با قرآن کریم دانشی شکل گرفته است به نام علوم قرآنی که برخی از دانشوران علوم قرآنی در کتاب ‌هایی مستقل مانند «التمهید فی علوم القرآن» نوشته آیت الله معرفت و برخی دیگر از آنان از جمله مرحوم علامه طباطبایی در ضمن کتب تفسیر از این علوم بحث کرده‌اند، از این رو در پایاننامه حاضر به تحقیق در زمینه مقایسه و بررسی دیدگاههای این دو قرآن پژوه پرداخته ایم. در این تحقیق ضمن تعریف علوم قرآن، ابتدا به پیشینه و نحوه پیدایش آن پرداخته شده است تا با سیر صعودی این علوم تا قرن حاضر و مرز و گستره آن آشنا شده و در راستای آن بتوانیم به مقایسه و بررسی در حوزه ی موضوعی علوم قرآن در آراء این دو اندیشمند یعنی آیت الله معرفت(ره) و علامه طباطبایی(ره) به پژوهشی مفید دست یابیم. لذا پس از آشنا شدن با علوم قرآنی به بررسی دو دیدگاه در موضوعات مختلف این علوم از قبیل: وحی، نزول قرآن، وحیانی بودن الفاظ، تأویل، جمع آوری قرآن، نسخ، محکم و متشابهات، اعجاز و تحدّی، حروف مقطّعه، حجّیت خبر واحد، قرائات، عدم تحریف پذیری قرآن و... پرداخته شده است. نحوه کار در این پژوهش بدین گونه بوده است که ابتدا به بررسی لغوی و اصطلاحی موضوع مورد نظرپرداخته شده است سپس سعی بر آن بوده است نظراتی که این دو اندیشمند در علوم قرآنی مرقوم فرموده اند را به صورت مبسوط آورده و بصورت بررسی و تبیین، مقایسه و گهگاهی نقد گونه به آنها بپردازیم.

چکیدهموضوع تحقیق حاضر تفسیر فراتاریخی قرآن کریم است که با تأکید بر دیدگاه های علامه طباطبایی و آیت الله معرفت به انجام رسیده است. مسئله تحقیق این است که آیا می توان از قرآن تفسیری فراتاریخی به دست داد؟ فرضیه تحقیق آن است که در قرآن پاره ای از گزاره های حقیقی وجود دارد که به طور ذاتی عمومیت دارند و در عصر نزول ناظر به مصادیق آن عصر بودند و در اعصار دیگر قابل انطباق بر مصادیق دیگر می توانند باشند. نیز پاره ای از گزاره های قرآن خارجی اند و فقط ناظر به مصادیقی اند که در عصر نزول وجود داشتند؛ اما از چنین گزاره ها نیز می توان با الغای خصوصیت به گزاره های عام دست یافت که شامل مصادیق اعصار دیگر هم باشد. برخی از مهم ترین مبانی این تحقیق، جهان شمولی هدایت قرآن و برخورداری قرآن از بطون و همراهی قرآن با مقتضیات تمام اعصار بر اساس نظریه های نسخ های مشروط و تمهیدی آیت الله معرفت، و نیز عقلانیت حاکم بر آموزه های قرآنی است. در این تحقیق بیست نمونه از آیات قرآن که یا حاوی گزاره های حقیقی و بالذات عام اند و یا شامل گزاره های تاریخی اند ولی با الغای خصوصیت قابلیت تعمیم دارند، بررسی شده اند. آیه نفی حرج از جمله آیات بالذات عام و آیه سئوال از اهل ذکر از زمره آیاتی به شمار می آید که با الغای خصوصیت قابلیت تعمیم دارند.کلیدواژه ها: تفسیر فراتاریخی، گزاره های حقیقی، گزاره های تاریخی، جهان شمولی قرآن، تعمیم پذیری قرآن، بطون قرآن

چکیده پایان نامه: این پایان نامه با عنوان "ظهر و بطن قرآن و بررسی قواعد فهم بطن آیات با تکیه بر آراء علامه طباطبایی و آیت الله معرفت" در راستای تبیین و توصیف ظهر و بطن قرآن و استخراج قواعد و معیارهایی به منظور برداشت صحیح از آیات نگاشته شده است. ضررورت و اهمیت پرداختن به مباحث علوم قرآنی به این خاطراست که این مباحث مقدمهای برای رسیدن به محتوای قرآن گردد زیرا بدون آشنایی باعلوم قرآنی نمیتوان پرده از مقاصد اصلی آیات برداشت. یکی از مباحث مهم و موثر علوم قرآنی در فهم و تفسیر قرآن چیستی و چگونگی بطون آن است. علامه طباطبایی ظاهر قرآن را معناى آشکارى میداند که در آغاز از آیه فهمیده مى شود و باطن را، معنایى که تحت معنای ظاهری است، میداند چه یکى باشد و چه بیش از آن، و چه نزدیک به آن باشد و چه دور و بین آن واسطه باشد. آیت الله معرفت ظهر را معنای به دست آمده از ظاهر الفاظ آیه که دارای مورد نزول خاصی می- باشد میداند و بطن را مفاهیم عمومی و کلی که پس از جدا ساختن آیه از ویژگیها و جزئیات مورد نزول حاصل میشود میداند. با مقایسه دیدگاه این دو مفسر در ظهر و بطن قرآن درمییابیم که هر دو عالم قائل به وجود ظهر و بطن قرآن هستند با این تفاوت که علامه طباطبایی بطن را از سنخ مدلولات مطابقی الفاظ و آیت الله معرفت بطن را مدلول التزامی کلام میداند. علامه طباطبایی دریافت بطون را با تدبر در قرآن ممکن میداند و آیت الله معرفت، تنقیح مناط را راه رسیدن به بطن معرفیمیکند. از یافتههای این پژوهش میتوان نتیجه گرفت ظاهر و باطن قرآن از جمله مباحث پیچیده علوم قرآنی است که به صراحت در قرآن نیامده است اصطلاح ظاهر و باطن ریشه در روایات داشته و در میان متون روایی مورد توجه و تاکید معصومان بوده است. گوناگونی تعاریف ظاهر و باطن در احادیث موجب گوناگونی فهم از این دو واژه شده است و از سویی این مبحث در حوزههای مختلفی از سوی فقها و اصولیان و نیز در گرایشهای گوناگونی مطرح شده و مورد استفاده ناروای برخی ازفرقهها قرار گرفته است بنابراین فهم و درک صحیح مفهوم چنین اصطلاحاتی از اهمیت ویژهای برخوردار