آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده (فارسی): پرسش از بنیاد فلسفه به عنوان دانش پرسش های بنیادین طریقی است که هم ما را به فهم راستین چیستی آن به مثابه اساسی ترین مسأله فلسفه رهنمون می شود و هم بنیادهایی که تفکر فلسفی هستی خود را مدیون آنهاست تبیین می کند. جستجوی پاسخ این پرسش در هستی شناسی ارسطو به عنوان تجربه ای اصیل در تاریخ متافیزیک ما را با این حقیقت مواجه می کند که وی به خاطر دو امر به فلسفه پرداخت: مسأله زندگی و مسأله حقیقت. او بر آن بود که فلسفه هم زندگی ایدئال و هم حقیقت بنیادین را برای ما به ارمغان می آورد. زندگی واقعی زیستن و عمل به مقتضای ذات است و چون ذات انسان عقل اوست زندگی شایسته ی وی حیات عقلانی است و فلسفه به عنوان برترین تعقل زندگی راستین است. از سوی دیگر حقیقت بنیادین جهان که با شناخت آن واقعیت هستی تبیین می شود وجود است و فلسفه به عنوان دانش وجود رسالت شناخت و تبیین هستی را دارد. از این رو تلاش برای درک بنیادهای متافیزیک نزد ارسطو به عنوان تجسم راستین زندگی و دانش فلسفی راهی شایسته است جهت آغاز تفکر جدی و ژرف برای بررسی امکان های جدید در طرح پرسش از چرایی فلسفه.

چکیده (فارسی): عدم کارآیی رویکرد تجربی در تبیین مسائل فلسفی ، موجب شد رویکرد وجودشناختی نه فقط در بارة حقیقت و معنا بلکه در باب همة مسائل فلسفی ، نخست به یک رویکرد معرفت شناختی و در ادامه به یک رویکرد معناشناختی تحویل و تقلیل یابد و بحث در بارة وجود و احکام وجود به بحث در بارة زبان و رابطة زبان با جهان تغییر پیدا کند. هم از این رو در فلسفة تحلیلی به صراحت اعلام شد که به جای بحث در بارة واقعیت و مسائل مربوط به واقعیت از قبیل وجود ذهنی ، وحدت ، ضرورت و غیر آن باید در بارة زبان ، معنا و معناداری واژه ها و عبارت ها بحث کرد و با تعریف و تعیین دقیق مرزهای زبان و معنا ، حقیقت را از بند ذهن و ذهنیت آزاد ساخت. فی الواقع ظهور فلسفة تحلیلی ، ظهور فلسفه هایی است که می کوشند مسائل فلسفی یا وجودشناختی را با تکیة بر شاخه ای از فلسفة زبان توجیه و حل نمایند. فلسفة تحلیلی به دلیل تکیة بیش از حد بر رفتارگرایی و روان شناسی تجربی و به تأثر از تحصل گرایی ، فهمیدن را به عنوان یک فرایند ذهنی نفی کرد و فکر کردن را صرفا کار کردن با نمادها و الفاظ محسوب نمود. در این رساله روشن می شود که فلسفة تحلیلی: 1- می کوشد بر پایة چرخش زبانی و با تکیه بر آموزة ارتباط مستقیم زبان با جهان ، وجود ذهنی را نفی کند و با انتفای موضوع یعنی ذهن ، مباحث مربوط به ذهن را از اساس منتفی نماید و به کلی کنار بگذارد. 2- به دلیل ناتوانی در توجیه عینیت معرفت و واقع ، می کوشد با پوچ و بی فایده دانستن "واقع" ، در تبیین صدقِ اظهارات ، از دست "واقع" خلاص شود و صدق گفته ها را بر پایة اموری نظیر کاربرد یا معنای عبارت ها توجیه کند و به این ترتیب مشکل عینیت ذهن و واقع را حل نماید. غافل از آن که اولا: نه می توان ذهن و ذهنیات را کنار گذاشت و نه با کنار گذاشتن ذهن و توسل به مثلث انسان- زبان- جهان می توان معرفت به عالم را توجیه کرد. چه از یک سو لفظ بی معنا نشان گر هیچ چیز نیست و از سوی دیگر معنا ، چیزی نیست جز ادراک و آگاهی ما از جهان که لفظی برای آن وضع شده است. چون موضوع له مستقیم و بیواسطة الفاظ معانی یا صورت های ذهنی است نه جهان و اشیای خارجی. ثانیا: کنار گذاشتن واقع نه درست است و نه امکان پذیر. چون مرز بین علم و جهل ، عبارت معنادار و بی معنا و به طور کلی فلسفه و سفسطه چیزی جز قبول "واقع" نیست. زیرا علم ، عین کشف است و کشفِ بی مکشو

مقالۀ حاضر در نقد مقالۀ “پارادکس تصوف نزد اساتید و شاگردان ملاصدرا” نوشته شده و دو مدعای اصلی آن را به نقد کشیده است: 1- نگاه مذموم به تصوف حاصل جریان های صوفیانۀ عصر صفوی است و از این زمان به بعد چنین نگرشی به تصوف در فضای فکری تشیع گسترش می یابد. 2- تحت تأثیر همین فضا، عرفان به عنوان جریانی در مقابل تصوف رایج شکل می گیرد. حال آنکه پیش از این، عرفان به معنای نوعی شناخت، بخشی از تصوف بود و در دل آن مطرح می شد. نگارنده با نقل شواهد متعدد نشان داده است که اولاً نگاه مذموم به تصوف سابقه ای بس کهن دارد و ثانیاً عرفان از قرون نخستین راه بدیلی در مقابل یا در کنار تصوف رسمی خانقاهی بوده و تنها بخشی از مجموعۀ سلوک صوفیانه محسوب نمی شده است.

با وجود اینکه اصالت وجود از عمده‌ترین و بنیادی‌ترین مسائل فلسفی است که در کانون توجه فکری و فلسفی صدرالمتألهین قرار دارد و بسیاری از مسائل مهم فلسفی بر آن استوار است، متأسفانه عدم تفکیک دقیق مسائل هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی در متون فلسفۀ اسلامی و حکمت صدرایی، چنان که در ابهام و پیچیدگی بسیاری از مسائل فلسفی تأثیر گذاشته و بر وضوح مقاصد حکمای ما سایه انداخته، بر اصل این مسئله و پیامدها و نتایج آن نیز تأثیر گذاشته است. در این مقال کوشیده‌ایم ضمن ارائۀ پیشینۀ بحث، با تفکیک دو حیث معرفت‌شناختی و هستی‌شناختی و با تکیه بر مبانی و عبارات صدرالمتألهین ـ با روش توصیفی تحلیلی‌ـ این مسئله را مورد واکاوی قرار دهیم و تفسیر صحیح او از اصالت وجود و اعتباریت ماهیت را از دو جهت هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی بررسی و کارکرد معرفت‌شناختی ماهیت را تبیین کنیم.