آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

تمامیت فلسفه هگل را می‌توان کوششی برای تبیین امر مطلق قلمداد کرد؛ این رساله برآن است که به طور خاص نشان دهد چگونه مسأله محوری فلسفه عصر جدید، یعنی غلبه بر شکاف میان هستی و معرفت به امر مطلق گره می‌خورد. نخستین گام برای درک این نسبت، داوری پیرامون منازعات فراگیر و زنده‌ای است که حول حقیقت امر مطلق شکل گرفته است و علی‌رغم تمامی تفاوت‌های آن، ذیل دو جریان تفسیری متافیزیکی و غیرمتافیزیکی قرار می‌گیرد. سویه متافیزیکی، اشارات هگل به مفاهیمی چون ایده مطلق و سوژه همچون جوهر را کوششی برای تبیین مفهوم بنیادی فراگیر می‌دانند که با اندیشیدن به خویش جهان را تقویم می‌کند. در مقابل، جریان غیرمتافیزیکی اشارات هگل به این مفاهیم را به معنای خودانگیختگی تام سوژه متناهی برای صورت‎‌بندی مفهومی عالم می‌داند، به گونه‌ای که منظور از امر مطلق، یا کفایت مفهومی و خودانگیخته سوژه متناهی برای صورت‌بندی متعلقات معرفت و یا نفی ارجاع به شیء فی‌نفسه است. این رساله در بخش نخست خود، با تکیه بر روایت هگل از مسأله محوری فلسفه عصر جدید، نشان می‌دهد تفاسیرغیرمتافیزیکی از امر مطلق، در صورت نفی ارجاع به شیء فی‌نفسه مشمول انتقاد اصلی هگل به نظام فلسفی کانت یعنی سوبژکتیویسم هستند یا باپذیرش تکافؤ و عینیت مفاهیم سوژه متناهی برای صورت‌بندی جهان و به طور خاص مطابَقی نفس‌الامری برای مفهوم ایده مطلقِ علم منطق، ناچار به پذیرش وجود امر مطلق به عنوان حقیقتی هستی‌شناختی هستند. علاوه بر این، نوع دریافت هگل از ماهیت پروژه کانت به گونه‌ای است که خودآگاهی استعلایی را به عنوانی بنیادی برای تبیین تمام مواقف جزئی عالم شناخته و در پی نفی مشروطیت آن به دادگی شیء فی‌نفسه است؛ در نتیجه امر مطلق به نزد هگل، بسط خودآگاهی استعلایی به عنوان بنیادی هستی‌شناختی است. در ادامه بخش اول، این مسأله مورد بحث قرار می‌گیرد که هگل چگونه در کتاب پدیدارشناسی، راهی را برای نفی سوبژکتیویسم کانتی و امکان سخن گفتن از شیء فی‌نفسه در ساحت مفاهیم فراهم نموده است؛ روشی که از یک سو نقادی کانتی را به رسمیت بشناسد و از سوی دیگر از پیش سوبژکتیویسم را در نقادی مفروض نگیرد و به استنتاج ایده مطلق به عنوان بنیاد هستی‌شناختی پروژه هگل می‌انجامد. بخش دوم رساله،نخست به بررسی این مسأله می‌پردازدکه هگل چگونه درعلم منطق می‌کوشد تا باتکیه برنفی اصل امتناع تناقض،صورت‌بندی جدیدی ازیک نظام مفهومی ارائه دهد،که دچارمحدودیت‌های پیشین درشناخت امرمطلق نباشد؛ در این نوع تبیین، امر مطلق دیگر نه بنیادی پنهان و نامتعین در پس تعینات پدیداری، که به مثابه غایت‌مندی درونی برای آنها و متمایز از خدای ارسطویی، جوهر اسپینوزایی و شیء فی‌نفسه کانتی خواهد بود. ادامه بخش دوم به تحقق هستی‌شناختی امر مطلق در دل طبیعت و روح متناهی پرداخته و نشان می‌دهد که امر مطلق از پیش فعلیت نداشته و با اندیشیدن فعلیت یافته، و متعلقات اندیشه، یعنی جهان را تقویم می‌کند و به این شیوه مطلق همچون عقل در تضایف با معقول خویش، آن را تقویم کرده و خود نیز تقویم می‌شود. از این رو مطلق همچون اندیشه خوداندیش ارسطویی است که در مقام عقل در تحقق معقول خویش، به امری غیر از خود وابسته نیست.

چکیده (فارسی): از آنجا که شناخت فلسفه ابن رشد، به شناخت فلسفه های: ارسطو، ابن رشدیان لاتینی، فلاسفه قرون وسطی و نیز نظریه «جوهر» در نزد فلاسفه جدید کمک می کند، در این رساله نظریات اختلافی ابن رشد و ابن سینا مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. به دلیل وسعت این مسائل، تنها بر اختلافات آنها در حیطه «هستی شناسی» توجه شده است. فرضیه تحقیق که در نهایت مورد تاîیید قرارگرفت آن است که ریشه ای ترین اختلاف این دو فیلسوف، مسئله «تفکیک وجود از ماهیت» است. در بخش اول پایان نامه، سعی شده است تا دیدگاه و نحوه تفکر ابن سینا و ابن رشد نسبت به ارسطو و همچنین دیدگاه ابن رشد نسبت به ابن سینا، مورد بررسی قرارگیرد. سپس در بخش دوم، به بررسی معانی برخی از اصطلاحات فلسفی، مانند: «وجود»، «ماهیت» و «جوهر» در نظر این دو فیلسوف پرداخته و نشان داده شده است که «موجود» از نظر ابن سینا قابل تفکیک ذهنی به وجود و ماهیت است. در فصل دوم این بخش، به مسئله «تمایز و عروض ذهنی وجود بر ماهیت» توجه شده و مشخص شده است که بر مبنای این تمایز، ماهیت در نسبت با وجود و عدم «لابشرط» است، این مطلب منجر به طرح معنای «امکان ذاتی» گردیده است. فصل سوم تکمله ای بر دو فصل گذشته است. در این فصل، مسئله «واحد» و اشکالات مطرح در مورد آن، نقد و بررسی شده است؛ چرا که مشابهت کاملی میان این مسئله و مسئله «موجود» وجود دارد. در فصل چهارم ادامه فصل دوم و بحث «امکان ذاتی» دنبال شده است و «تقسیم موجودات به واجب و ممکن» و اقسام هر یک از آنها، ارائه شده است. در فصل پنجم براساس نیازمندی ممکن به واجب، «براهین اثبات واجب» بررسی شده اند. در فصل ششم به صفات واجب و در فصل هفتم به افعال او (خلقت عالم) توجه شده است و نظریه «فیض» و به تبع آن «قاعده الواحد» مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت و در بخش سوم، اختلافات این دو فیلسوف، جمع بندی و دسته بندی شده است و مشخص شده است که رشته ای که تمامی اختلافات ابن رشد و ابن سینا را به یکدیگر مرتبط می سازد، مسئله «تفکیک وجود از ماهیت» است و اختلافات آنها، از آنجا ناشی شده است که ابن رشد نتوانسته است درک صحیحی از «معقول ثانی فلسفی» به دست آورد. در هر فصل اشکالات ابن رشد بر ابن سینا طرح و مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. همچنین در هر فصل، برای تفکیک و مقایسه بهتر مطالب، از جدول استفاده شده است و تاîثیر نتایج به دست آمده در هر فصل، بر سایر مباحث فلسفی مشخص گردیده است. همچنین اصل عبارات و نقل قول های به کار رفته در متن، در انتهای هر فصل ذکر شده است و نیز خلاصه ای از هر فصل، ارائه شده است. در انتهای پایان نامه، سایر نقل قول هایی که ذکر آنها در داخل متن، باعث طولانی شدن بیش از اندازه مطالب می گردید و یا آنکه مشابه آنها ذکر گردیده است، به صورت ضمیمه ارائه شده است و از طریق ارجاعات داخل متن، از آنها استفاده شده است.

در این مقاله تلاش خواهد شد با مرور جریان‌های اصلی منتقد کانت، تصویری روشن از محورهای این انتقادات مطرح شده و سیر تحول آنها تا طرح تفکیک میان «ایده‌آلیسم استعلایی» و «تئوری استعلایی تجربه» پی گرفته شود. در ادامه بازآرایی و بازخوانی هنری آلیسون از ایده‌آلیسم استعلایی را بر مبنای کتاب او با عنوان «ایده‌آلیسم استعلایی کانت»[1]ارائه خواهیم کرد. او با انتساب یک نگاه هستی‌شناختی به تفسیر منتقدان کانت از ایده‌آلیسم استعلایی و نیز ارائه یک خوانش معرفت‌شناسانه (یا فرامعرفت‌شناسانه) از این ایده‌آلیسم، اولا پاسخی به این سیر از انتقادات فراهم می‌نماید و ثانیا با ایجاد پیوندی بنیادین میان این ایده‌آلیسم و تئوری استعلایی تجربه، طرح تفکیک میان این دو را منتفی می‌گرداند. در پایان این مقاله، پس از ارائه ابعاد مختلف این خوانش از ایده‌آلیسم و نحوه پاسخگویی آن به نقدهای سنتی وارد شده بر کانت، سوالاتی را درباره امکان تفسیر عبارات سوال برانگیز کانت در این قالب و توان مقاومت این تفسیر در برابر همان انتقادات رایج مطرح نماییم.