آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

«ظاهرة الافتراء علي الشيعة عبر التاريخ»، اثر محقق فقيه آيت الله شيخ جعفر سبحاني، تأليف قرن حاضر به زبان عربي است. دروغ و افتراء از گناهان كبيره‌ اي است كه در كتاب و سنت مورد نهي قرار گرفته و قبح آن به حدي آشكار است كه از هر گونه استشهاد به آيات و روايات بي نياز است؛ و همين قدر كافي است كه بگوييم دروغ با ايمان قابل جمع نمي‌ باشد. در تاريخ اسلام اولين كسي كه در معرض دروغ و افتراء و تهمت‌ ها قرار گرفته شخص رسول خدا (ص) بوده و در همين راستا اين هجوم به خاندان و عترت پاك آن حضرت تسري يافته است. نويسنده، متن كتاب خود را با عنوان «الافتراء علي الشيعة و اكابرهم» (افترائاتي كه به بزرگان شيعه وارد شده) آغاز كرده و سپس به طرح مواردي از افتراء به رسول خدا (ص) و اهل بيت طاهرينش اشاره نموده كه اين بليه تا حدي براي اهل بيت آزار دهنده بوده است كه در موارد متعددي آن بزرگواران به لعن و نفرين كساني پرداخته‌ اند كه به اين عمل ناپسند روي آورده‌ اند كساني همچون: عبدالله بن مغيرة و حكم بن عتيبة. نويسنده در ادامه با عنوان «الاكاذيب المفتعلة لابن تيمية» سخن از بزرگ دروغ‌ پرداز وهابي به ميان آورده و مواردي از دروغ‌ ها و افتراهايي كه وي عليه شيعيان مطرح نموده است را به عنوان نمونه ذكر كرده و بدون هر گونه قضاوتي از خوانندگان خواسته است تا خود نسبت به سخنان ابن تيميه قضاوت كنند. از جمله دروغ‌ پردازان ديگري كه عليه مذهب شيعه و پيروان آن از هيچ اقدامي فروگذار نكرده، ابن جوزي صاحب كتاب «الموضوعات» است كه نويسنده با عنوان «نظرة تمحيصية في كتاب الموضوعات» به طور مبسوط دروغ‌ ها و تهمت‌ هايي از او عليه شيعه را شاهد آورده كه در حقيقت با پايان بردن كتاب با اين عنوان اصلي و چندين عنوان فرعي كه ذيل همين موضوع بيان شده و به نقد مباحث ابن جوزي پرداخته، مي‌ توان اين گونه تعبير كرد كه اصلي‌ ترين بخش اين كتاب موضوع دروغ و افترائات ابن جوزي عليه مذهب شيعه مي‌ باشد.

عیاری یکی از آیین های طبقه عوام در ایران با سابقه ای بسیار کهن بود. برخی پیروان این آیین تحت تاثیر زاهدان و عابدان مذاهب و ادیان مختلف از جمله اسلام قرارگرفتند و این آیین را تبدیل به آیین فتوت یا «جوانمردی» کردند. تصوف نیز که از قرن سوم و چهارم در ایران به تدریج رواج یافت، بر آیین جوانمردی اثر گذاشت و از آن تاثیر هم پذیرفت. به نظر می رسد که ابوالحسن خرقانی از جمله پیروان آیین جوانمردی بود که با تصوف آشنا شد و بعدها صوفیان وی را کاملا صوفی دانستند. در این مقاله سعی نویسنده آن است که با معرفی اجمالی جوانمردی و با توجه به تلقی خرقانی از آن بر اساس گفتارهای او در آثار منسوب به وی و نیز گزارش برخی منابع صوفیه، نسبت و ارتباط ابوالحسن خرقانی با این آیین بررسی شود. در نهایت در پی آن است تا دریابد که آیا خرقانی را باید عارفی در سلک جوانمردان دانست یا عارفی از جرگه اهل تصوف.

قلمرو حکومت عقل بر رد و قبول امور آیا ادیان را نیز در بر می گیرد؟ آیا ایمان حاصل برهان و استدلال است یا منشاء دیگری دارد؟ اگر در ایمان به برهان عقلی نیازی نیست پس منشاء آن چیست؟ در این مقاله پس از بحثی اجمالی در این مقولات به بررسی و نقد نظرات ابن جوزی پرداخته شده است. ابن جوزی – واعظ، مفسر و فقیه حنبلی – با تأکید بر لزوم عقل و استدلال برای وصول به اعتقاد دینی، کتاب تلبیس ابلیس را آغاز می کند، اما پس از نکوهش و سرزنش فیلسوفان و ناتوان از توفیق در مناظره با آنان خواننده کتاب خویش را میان تقلید – که عقل در آن راه ندارد – و استقلال عقلی – که ترک جمود بر ظواهر است – سردرگم رها می سازد.

کتاب مصباح الظلام توسط شیخ المزالی مراکشی به رشته تحریر در آمده است. نبی مکرم اسلام (ص) به عنوان محبوب ترین خلق نزد خداوند است و مسلمانان نیز همواره شوق و محبت خودشان را به هر نحوی به ایشان بیان و با این محبت به ذات حق تعالی تقرب می جویند . نویسنده این کتاب درصدد آنست تا با بیان ده ها نمونه از معجزات و رحمت های نبوی (ص) به امت ، ضمن بررسی و اشاره به فلسفه برخی از اعتقادات همچون توسل به آن شخصیت، گوشه هایی از ابراز محبت و توسل را بیان نماید. در این کتاب با اتفاقاتی آشنا می شویم که در طول تاریخ صورت گرفته و توسط اسناد معتبر به دست ما رسیده است و حاکی از ممدوح بودن توسل به پیامبر اکرم (ص) در زمان حیات و بعد از ممات ایشان می باشد.

در بعضی از کتب روایی و تفسیری، برای سوره‌ها و برخی آیات قرآنی، خواصی را آورده‌اند؛ برای شماری از آنها خاصیت اخروی و برای شمار دیگری خاصیت دنیوی و گاه خاصیت اخروی و دنیوی را توأمان نوشته‌اند. تردیدی نیست که قرآن کتاب دنیا و آخرت است؛ نسخه هدایتی است از جانب پروردگار عالم که راه رستگاری و سعات دنیوی را به انسان می‌نمایاند و در آخرت، بندگان صالح و رهروان خالص را به درجات و پاداش‌هایی چندین برابر نوید می‌دهد و کافران و گنهکاران را متناسب با اعمالی که کرده‌اند تهدید می‌نماید.1 پس بشارت و نذارت، هدف و خصوصیت اصلی قرآن است و بدیهی است این دو ویژگی،‌ خواص دیگری را در فکر، اخلاق، رفتار و کردار انسانی ایجاد کرده و او را متحوّل می‌نماید. هر چه اُنس انسان با قرآن بیشتر شود و با تدّبر خوانده شود، به همان اندازه نفوس رحمانی در او اثر کرده و به ویژگی‌های روحی برتری نائل خواهد شد.

تصوف از بدو پیدایش در دنیای اسلام، از ناحیه فقها در معرض انتقادهای فراوانی بوده است. ابن‌جوزی و ابن‌تیمیه از جمله برجسته‌ترین این فقها محسوب می‌شوند. این نوشتار، با روش توصیفی‌تحلیلی آرای ابن‌جوزی و ابن‌تیمیه را در نقد تصوف می‌کاود. ابن‌جوزی صوفیه را به دو گروه صوفیه متقدم و صوفیه متأخر تقسیم می‌کند. صوفیه متقدم را مقید به شریعت می‌داند و در زمره زهّاد قرار می‌دهد، ولی دنیاگریزی، علم‌گریزی، عشق و سماع صوفیه متأخر را مذمّت می‌کند. از دیدگاه ابن‌تیمیه، صوفیه به دو گروه صوفیه اهل علوم دینی و صوفیه اهل فلسفه تفکیک می‌شوند. وی صوفیه اهل علوم دینی را بدعت‌گذار تلقی نمی‌کند، ولی به عقاید صوفیه متفلسف به سبب تأثیرپذیری از فلاسفه، برتری ولایت بر نبوت، فنا و وحدت وجود، نسبت کفر می‌دهد. در نهایت، ابن‌تیمیه در قیاس با ابن‌جوزی، دیدگاه مثبتی به تصوف داشته است.