آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

پایان نامه حاضر که حاوی ده مجلس از مجلس36 تا مجلس 45 کتاب «الامالی» شیخ صدوق است به واکاوی سندی و متنی روایات با مراجعه به منابع معتبر فریقین شیعه و سنی همت گماشته است. این احادیث، طیف گسترده‌ای از موضوعات مرتبط با عقاید، احکام، اخلاق و تاریخ اسلام را در برمی‌گیرد. از مباحث کلامی گرفته تا مسائل فقهی و اخلاقی در این احادیث مطرح شده است. یکی از نکات بارز این احادیث، تأکید بر جایگاه والای اهل بیت پیامبر (ص) و لزوم اطاعت و پیروی از آنان در تمامی ابعاد زندگی است. بسیاری از این احادیث، به مسائل تربیتی و اخلاقی اشاره دارند و به تبیین فضایل و ارزش‌های اسلامی می‌پردازند. برخی از این روایات، به وقایع و رویدادهای تاریخی اشاره دارند. بیشتر این روایات نخستین بار با سندهای مسند توسط شیخ صدوق و تعداد کمی نیز با سندهای متفاوتی از منابع متقدم شیعه و اهل سنت روایات گردیده‌اند. اکثر روایات مورد بررسی در این پایان نامه، دارای سندهای ضعیف هستند به دلیل وجود راویان ضعیف، مهمل، مجهول و مختلف فیهم در اسناد آنها. با وجود ضعف اسناد این روایات، مطالعه نشان داده است که محتوا و موضوعات آنها به طور کلی با آنچه در قرآن، سنت پیامبر و روایات معتبر شیعی و سنی آمده است، همخوانی دارد. این امر بیانگر ارزش محتوایی و موضوعی این روایات است، فارغ از ضعف اسناد آنها.

تأویل از جمله مسائل مهم علوم قرآنی، تفسیر و علم کلام است که در فهم بهتر آیات و روایات به ویژه مواردی که مربوط به اسماء و صفات الهی می‌شود، نقشی به سزا ایفا می‌کند. شناخت معنای تفسیر و تأویل در آثار گذشتگان، در فهم بهتر آثار ایشان و هم‌چنین گره‌گشایی از روش و سبک آثار ایشان تاثیر مهمی دارد. با غور در آثار و مصادر موجود، مشخص می‌گردد معنای تفسیر جدا از تأویل است و از همین منظر طرح هر کدام از این موارد در آثار گذشتگان زاویه‌ای دیگر از اهمیت کار است. در مقالۀ حاضر سعی شده است دیدگاه شیخ صدوق دربارۀ تفسیر، تأویل و نمونه‌هایی از تأویل‌های وی در آثار به جا مانده از او تحلیل شود. شیخ صدوق در عمدۀ آثارش از تأویل بهره برده است و روش غالب او در این خصوص روش کلامی است. تأویل نزد شیخ صدوق معنایی از علت، فلسفه و چرایی دارد؛ ضمن اینکه در برخی از موارد تأویل را در معنای توضیح لغوی واژه یا واژگان در تفسیر و تبیین روایات به کار گرفته است. مقاله به صورت توصیفی-تحلیلی گزارشی از بازتاب تفسیر و تأویل در آثار شیخ صدوق است.