آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

ألاعتقادات فی دین الامامیة یا اعتقادات الامامیة مشهور به اعتقادات صدوق کتابی مختصر در علم کلام شیعه نوشته شیخ صدوق . او در این کتاب با استناد به روایات معصومان به اثبات عقائد شیعه می‌پردازد. از آن جا كه شيخ صدوق اساسا يك محدث است، چه در فقه و چه در عقايد، خود را محدود به معارف قرآن و روايات مى‌بيند. اين التزام تا بدان حد است كه حتى در كتابهاى فقهى و اعتقادى‌اش از الفاظ و تعابير احاديث سود مى‌جويد و تا حد ممكن از آوردن آراى خويش پرهيز مى‌كند. شیخ صدوق این کتاب را هنگام سفر به نیشابور و به درخواست عالمان نیشابوری نوشته است. کتاب الاعتقادات مشتمل بر ۴۵ باب است که شیخ در هر باب با عنوان «باب الاعتقاد فی...» آن را آغاز کرده است. عناوین برخی از این ابواب بدین شرح است: •

کتابی است از شیخ صدوق ابوجعفر محمد بن على بن حسین بن بابویه قمى (م 381 ق) که در آن اعتقادات اسلامى از منظر شیعه با استناد به قرآن و احادیث امامان دوازده گانه بیان شده است. خلاصه فهرست مندرجات كتاب از این قرار است: بیان اعتقادات شیعه در توحید، صفات ذات و صفات افعال، افعال بندگان، جبر و تفویض، اراده، مشیت، قضا و قدر، فطرت و هدایت، استطاعت، بداء، لوح، عرش، قلم كرسى، نفوس و ارواح، موت و رجعت، رستاخیز و مباحث مربوط به آن، بهشت و دوزخ، وحى، امر و نهى، قرآن، مقام انبیاء و رسل و حجج و ملائكه و عصمت ایشان، نفى غلو و تفویض، تقیه، مقام اجداد پیامبر، شأن علویان، احادیث و مفسر، خطر و اباحه...

«اسرار توحید»، نوشته محمدعلی اردکانى ترجمه فارسى کتاب «التوحید»، مرحوم شیخ صدوق است و هیچ کتابى به جامعیّت مطالب آن در زمینه اسماء و صفات و افعال بارى‌ تعالى یافت نمى‌ شود؛ ضمن آن که بسیارى از احادیث آن در سایر کتب معتبر حدیث با اسناد متعدد نقل شده است. کتاب مشتمل بر شصت و پنج باب است که عناوین برخى از آنها بدین شرح است: «باب اول»، در بیان ثواب موحدان و عارفان. «باب دوم»، در بیان توحید و نفى تشبیه و مراد از نفى تشبیه متصف نبودن آن جناب است، به صفات ممکنات و عدم اشتراک با ایشان در حقیقت صفات. «باب سوم»، در بیان معنى واحد و توحید و موحد. «باب هفتم»، در بیان این که خداى تبارک و تعالى چیزیست. «باب یازدهم»، در بیان صفات ذات و صفات افعال. «باب بیست و هشتم»، در بیان نفى مکان و زمان و سکون و حرکت و فرود آمدن و بالا رفتن و منتقل شدن از خدا. «باب سى و یکم»، در ذکر معنى (بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ). «باب سى و ششم»، در رد بر ثنویه و زنادقه. «باب چهل و دویم»، در اثبات حدوث عالم. «باب پنجاه و یکم»، در بیان فطرت خداى عز و جل خلائق را بر توحید. «باب پنجاه و هفتم»، در نفى جبر و تفویض. «باب پنجاه و هشتم»، در بیان قضاء و قدر و فتنه؛ یعنى آزمایش و روزى‌ ها و نرخ‌ ها و قدرت‌ هاى معین. و....

کتاب ارزشمند حاضر با عنوان مصنفات شیخ صدوق دربردارنده مطالبی بسیار با ارزش و ارزنده درباره عقائد اسلامی ، صفات شیعه، فضیلت های شیعه، باب دوستی و اخوان، موعظه ها و در بخش آخر به ذکر فضیلت های سه ماه رجب ، شعبان و رمضان می پردازد.

شیخ صدوق (381 ق)، شخصیت نامدار حدیثی شیعه، در سده چهارم هجری است. او که در شیعه، به عنوان رئیس المحدثین شناخته می شود، از اخباریان متقدمی است که در عرصه حدیث، به شکل گسترده ای وارد شده و ضمن گزارش حجم عظیمی از روایات فریقین - به ویژه روایات شیعه – اغلب، به بررسی محققانه و عالمانه آنها پرداخته و ضمن برنمودن نقاط قوت و ضعف احادیث و اخبار، به شرح و تبیین آنها در زمینه ای گسترده و ذیل موضوعاتی متنوع مبادرت ورزیده است. در این رویکرد، موضع شیخ صدوق به مواضع اصول گرایان شیعه نزدیک است. با وجود این، او در جایگاه هایی از آثار خود، از این امور مهم غافل مانده و با روایات برخوردی سطحی کرده است. بنابراین، کارنامه علمی شیخ صدوق در عرصه تعامل با احادیث، یکنواخت نیست؛ بلکه فراز و فرود دارد. فراز کارنامه او مزایای بسیاری دارد که طیف وسیعی از مسائل مرتبط با حدیث مانند: رجال، جرح و تعدیل، درایه و فقه الحدیث، تفسیر و تاویل احادیث را شامل می گردد و رویکرد شیخ صدوق به این مسائل، ایجابی توام با اهتمام و توجه است. از سوی دیگر، فرود کارنامه صدوق است که آن نیز عموما با همین مسائل مرتبط است، لیکن با کمیت کمتر و طیف محدودتر؛ و رویکرد شیخ صدوق به آن، سلبی توام با عدم اهتمام و توجه است. در این رویکرد، موضع او به مواضع اخباریان - به خصوص اخباریان متاخر شیعه - نزدیک می شود.

لطفا برای مشاهده چکیده فارسی و عربی به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

كتاب المواعظ تاليف رئيس المحدثين شيخ صدوق رحمه يكي از نفيس ترين كتب حديث مي باشد، مشتمل بر شمارى از احاديث پيشوايان دين است كه صبغه موعظه و نصيحت دارند. كتاب تماما حاوي احاديث اخلاقي از پیامبر صلی الله علیه و آله و حضرت امام علی علیه السلام و ديگر امامان است. از جمله بخشهای کتاب به شرح زیر می باشد: - مقدمه - وصیتهای حضرت رسول (ص) - مواعظ حضرت رسول (ص) - شیخی از اهل شام در خدمت امیر المؤمنین (ع) - حدیث زیدبن صوحان با امیرالمؤمنین (ع) - وصیت امیرالمؤمنین (ع) به محمدبن حنفیه - مواعظ حضرت صادق (ع) - وصیتهای حضرت رسول (ص) - وصیتهای حضرت صادق (ع) - وصیتهای حضرت باقر (ع) - موعظه امام سجاد (ع) - سخنی از حضرت کاظم (ع) - کلام حضرت رضا (ع)

هذا البحث هو عباره عن دراسه مقارنه ونقدیه لأهم الاختلافات ما بین العلمین الکبیرین الشیخ أبو جعفر محمد بن علی بن الحسین بن بابویه القمی، الملقّب بالصدوق، والشیخ أبو عبد الله محمد بن النعمان الحارثی البغدادی الملقّب بابن المعلم أو المفید، فی کتابیهما ?الاعتقادات فی دین الإمامیه? للشیخ الصدوق، و ?تصحیح اعتقادات الإمامیه? للشیخ المفید. وقد رتّبنا البحث فی اربعه فصول وخاتمه: أ ــ تناولنا فی الفصل الأول بعض المسائل الکلیه, امثال فرضیات البحث , وبیان الموضوع, وسبب اختیاره, والجدید الذی طرحناه فی هذه الرساله, وأهداف البحث واهمیته العقائدیه, وسابقه البحث وحدوده الزمانیه والمکانیه, والمنهج الذی اعتمدناه فی تناولنا لهذا الموضوع . ب ــ وتناولنا فی الفصل الثانی بعض الأبحاث التمهیدیه المتعلقه بالعقیده عموماً، کالعقیده فی ضوء العقل والدین، ومسأله أصاله الاعتقاد فی حیاه الإنسان، ودور العقیده فی بناء الإنسان فکریاً ونفسیاً واجتماعیاً، ودور العقیده الصحیحه فی محاربه الجهل والانحرافات، ومناهج البحث العقائدی المعروفه فی واقعنا الإسلامی، ومسأله وجوب الاجتهاد أو جواز التقلید فی العقائد. ج ــ وتناولنا فی الفصل الثالث ترجمه وافیه ومختصره للشیخین الصدوق والمفید، من الولاده إلى الوفاه، مرکّزین على أهم جوانب حیاتهما، وممیزات شخصیه کل منهما. د ــ وتناولنا فی الفصل الرابع ــ الذی هو المحور الأساسی ــ عرض ومقارنه ومناقشه آراء هذین العلمین فی کتابیهما السالفین، مرکّزین على مواضع الخلاف بینهما، معرضین عن الآراء الأخرى التی کانت محلاًّ للوفاق بینهما، أو تلک الآراء التی یکون الاختلاف فیها فنیاً ولا یمس جوهر الموضوع. وأمثله هذا الفصل کثیره، منها: معنى کشف الساق فی یوم القیامه، وتأویل الید فی قولـه تعالى: ?یَدُ اللهِ فوقَ أیْدیهِم? ( )، ومعنى نفخ الروح فی قولـه تعالى: ?وَنَفَخْتُ فیهِ مِنْ روحِی? ( )، وحقیقه المکر والخداع الإلهی الوارد فی القرآن، ومسأله خلق أفعال العباد، والفرق بین الجبر والتفویض، ومعنى الإراده والمشیئه، والقضاء والقدر، وحقیقه الاستطاعه، والبداء، والعرش، واللوح والقلم والأرواح والنفوس، وإلى ما شابه ذلک من الموضوعات التی سوف یجدها القارئ الکریم فی طیّات هذا البحث. هـ ــ وذکرنا فی خاتمه البحث بعض النتائج التی استخلصناها من البحث , سواء ما یتعلق بسبب الاختلاف ما بین هذین العلمین ,او معطیات هذا الاختلاف وثمراته على واقعنا العلمی عموما والعقائدی خصوصا. و ــ لقد کان عملنا متنوّعاً فی هذا البحث، فبعض الأحیان وبسبب کون الموضوع مهماً ولا زال محلاًّ للخلاف لم نکتف بعرض آراء العلمین ومقارنتهما وبیان الصحیح منهما فحسب، وإنما حاولنا تسلیط الضوء على نفس الموضوع بشکل یرفع الإیهام ویوضح الصوره التی لم تتضح أو تتجلى من خلال ما ذکره کلا الشیخین، کما حدث ذلک فی موضوع البداء، والقضاء والقدر، وحقیقه الأرواح وغیر ذلک، واکتفینا فی بعض الأحیان بالمقارنه والمحاکمه لآراء الشیخین فحسب، وحاولنا فی جمیع المسائل الخلافیه التوفیق بین الشیخین ما استطعنا إلى ذلک سبیلاً، کحمل الخلاف على النزاع اللفظی فی بعض الموارد، أو إلى أن الفرق فی الإجمال والتفصیل، وما شابه ذلک. رأینا فی بعض الأحیان أنّ عرض خصوص محل الخلاف من کلامیهما کاف فی بیان وجهه نظر کل منهما، فاکتفینا بذلک، إلاّ أننا فی العدید من الأحیان رأینا الحاجه إلى ذکر جمیع کلامهما حتى یتضح موضع الخلاف من خلال سیاق الکلام لا مجرداً عنه. ز ــ کان منهجنا فی النقد والمحاکمه منهجاً موضوعیاً، منطلقاً من معطیات نضوج العدید من المسائل التی لم تکن فی زمان العلمین ناضجه بشکل کامل لقلّه الأبحاث المعمّقه فیها. وحاولنا دائماً أن نمسک العصا من الوسط، فلم نتبع المنهج العقلی الصرف، ولا المنهج الاخباری المجرّد، وإنما حاولنا التوفیق بین النقل والعقل، مستعینین لذلک بآلیات معرفیه وعلمیه منقحه ومحققه، سواء فی مجال فهم الآیات أو الروایات أو بقیه الاعتقادات والأفکار. أسأل الله تعالى أن نکون قد وفّقنا فی عملنا هذا، لخدمه الدین والعلم.

تعليقة على التوحيد. تعليقاتى است كه ملا خلیل بن غازی قزوینی بر كتاب توحيد شيخ صدوق نوشته است. اين اثر را افندى گزارش نموده و امروزه اثرى از آن در دست نيست.

چکیده یکی از اصلی ترین محورهای دین اسلام تشکیل امت واحده، جامعه ای یکپارچه از مسلمانان به دور از حقد و کینه و تباغض و دشمنی است.تقریب گرایی بین مسلمانان امری است ضروری که همواره مورد تاکید علما و فقهای تیزبین نیز بوده است. این پژوهش که با هدف تبیین مواضع تقریب گرایی در آثار مکتوب شیخ صدوق (م 381) سامان یافته است در گردآوری داده ها از روش اسنادی وکتابخانه ای بهره گرفته است و در تجزیه و تحلیل محتوا متکی به روش توصیفی و تحلیلی است. در آثار مکتوب شیخ صدوق مواضع تقریب گرایی نیز وجود دارد اما درباره عناصر تقریبی تولی، تبری، تقیه، اخوت اسلامی، تحریف قرآن و غلو باید بررسی نمود شیخ صدوق چه رویکردی را دنبال کرده است. در مجموع آثار شیخ صدوق حاوی سرنخ هایی دال بر موضع تقریب گرایی او به چشم می خورد هر چند در مواردی به اصول خود نیز پایبند نبوده است. افزون بر این او از اساتید سنی بهره برده است و نیز به تربیت شاگردان سنی همت گمارده است. با ارائه یک تعریف اعم از اسلام و مبارزه با غلات و تفویض و هم چنین تاکید بر مشترکات مسلمین با تبویب آغازین کتاب الاعتقادات خود بر اساس اصول مشترک و همچنین مراعات اخلاق مخالفت به تقریب گرایی مسلمین کمک نموده است.این تحقیق ابتدا با ارائه کلیاتی از اهداف نگارشش به بررسی میان شرایط و اوضاع اجتماعی شیخ صدوق و رابطه این شرایط با سفرهای شیخ و نیز موضوع تقریب گرایی می پردازد و در ادامه با اشاره به مواضع تقریب گرایی، درباره موضع شیخ صدوق نتیجه گیری می نماید. کلید واژه ها: تقریب مذاهب، مذاهب اسلامی، شیخ صدوق، سنی، شیعه