آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

پرسنده عبدالرحيم بن ولي محمد اردبيلي است. (محمد باقر حجتي) [الهيات تهران ص 259]

هفده سؤال است درباره معني توحيد و صفات و اسماءالله و ظهور آيات الهي در ائمه و رموزات حرفيه و حروف مقطعه قرآن و فضل حضرت پيامبر بر اميرالمؤمنين عليهما السلام و جبر و تفويض و وجود و مراتب آن و وجوب كليات ثلاثه در خارج و تعريف عقل و مناسبت بين ألفاظ و معاني و تركيب ضدين و تقسيم اشياء به كثيف و لطيف و ألطف و بطلان مفهوم واجب و معني گفته حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام «من عرف نفسه فقد عرف ربه». عبدالله بيك بن نصرالله بيك اين پرسشها را تقديم داشته و سيد رشتي از آنها با روش خاص خود پاسخ مي گويد. (سيد احمد اشكوري) احتمالا همان است كه در ذريعه ج 5 ص 189 ش 866 ذكر شده، فراغت از تاليف عصر شنبه 15 محرم سال 1237 مي باشد. رساله ايست در مسائل متفرقه توحيد حق وصفات و اسماء خدا و غيره باعنوانهاي « قال » و « اقول » در پاسخ سؤالات نصرالله بيك از سيد كاظم رشتي (م-1259) رساله حاضر شاد همان « جوابات الاسئلة التوحيدية » سيد كاظم رشتي است. (عبدالحسين حائري) رساله اي كه در پاسخ عبدالله بيك پسر نصرالله بيك در روز شنبه 15 محرم 1237 پرداخته است. (دانش پژوه) رساله اي ديگر كه او در پاسخ عبدالله بيك نوشته است. (دانش پژوه) آغاز كتاب: الحمدلله رب العالمين. . ان الاخ السديد و الولي الرشيد الزكي اللوذعي و اللبيب الالمعي. انجام كتاب: فمن أراد أن يطلع حقيقة الاطلاع فعليه بمطالعة تلك الرسالة الشريفة و السلام علي من اتبع الهدي. [مرعشي 6/100]

سؤالات چندي است در تحقيق معاني حروف كه شيخ محمد صالح ازسيد پرسيده و وي به روش خود بدانها پاسخ داده است و در يازدهم جمادي الثاني 1253 در كاظمين تأليف آن پايان يافته است. در پاسخ ملا صالح. نخستين پرسش و پاسخ درباره «حروف» است كه پيش از آفرينش زمين و افلاك بوده است و واپسين پرسش و پاسخ درباره مراد از فيض دادن عطارد و تأثيرات آن است. شمار پرسش و پاسخ ها در «فهرست كتب مشايخ: 300-302» 16-17 و شمار آنها در «فهرست تصانيف سيد ... » 18 مي باشد. و در اينجا (فهرست تصانيف سيد ... ) چنين عنوان شده است: «الرسالة السادسة (الخامسة) و العشرون في اجوبة المسايل الغروية» . در انجامه رساله تاريخ و جاي به پايان رسيدن. در شهر كاظمين آمده است. (احمد منزوي) رساله غرويه در جواب ملا صالح در جواب زير 1. استفسار از مراد بعض سالفين در قوامش درباره حرف كان موجوداً مثل وجد السماوات و الارضين و الافلاك 2. استفسار از معني حديث شريف ان الله تعالي لما خلق اللوح 3. استفسار از معني قول آصف بن برخيا وجود الحرف 4. استفسار از قول اندليسين و زماطره 5. معني فرمايش آصف بن برخيا و ... 16. يعني اينكه زهره فيض ميدهد باجسام حرارت و رطوبت را 17. مراد از فيض دادن عظارد قواي ناريه را و ساير تاثيراتي كه براي آن شمرده اند چيست. تارخي تأليف نسخه قبل از شروع اصلي متن اصلي دو برگ در آغاز شامل احاديث و مطالب متفرقه است. رساله اي است در پاسخ به هفده مسئله حکمي و طبيعي که شيخ ملا محمد صالح در سال 1247ق. از رشتي سوال کرده و رشتي به طريق متن و شرح با عناوين «قال -اقول» جواب داده است. برخي از مسائل به ترتيب عبارتند از: 1- استفسار از قول قدماء «الحرف کان موجودا قبل وجود السماوات و الارضين و ... » 2-معني حديث «ان الله تعالي لما خلق اللوح و القلم و قال له اکتب ... » 3و5و8-استفسار از اقوال آصف بن برخيا «وجود الحرف سر من اسرار مخزون في خزائن علمه» و «الاشکال مغناطيس الارواحها» و «لقد مدت لنا الاحرف النورانية حجابا نوريةو ... » ... 10-خداوندعموم اسماء را به آدم (ع) آموخت يا رمل و نجوم را 11- کواکب سياره تنها در اجسام مؤثرند يا در اجسام و نفوس هر دو ... 16و17-مراد از فيض دادن زهره به اجسام و عطارد به قواي ناريه چيست و ساير تاثيرات هر يک. آغاز كتاب: الحمدلله رب العالمين. . انه قد وردت من العالم العامل ... مسائل كلت دون تحقيقها بصائر الافهام. انجام كتاب: و ما فرغنا عليها من الفروع الحقيقية يتبين حال القمر منها لدقيق النظر و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين و كان ذلك في ... [عكسي مركز احياء ميراث 5/68؛ مركز دائرة المعارف بزرگ 1/184؛ اعلام 3/1884؛ مشار، مؤلفين 5/37: تصوير؛ فهرست كتب مشايخ 300-302 «رساله غرويه» : كه مي گويد چاپ شده است.؛ شيخ علي حيدر 1/367 و 2/285؛ رايانه ملي 1056]

در ديباچه از پرسنده نامي نيامده و از او به «بعض اخوان الصفا ... » ياد شده است. ولي در «فهرست تصانيف السيد ... » كار محمد حسين محيط كرماني (هفـ) (رديف 6) و نيز در «فهرست كتب مشايخ» (ص309) از وي به شيخ اسماعيل بن شيخ اسدالله الكاظمي نام برده شده است. چهار پرسش و پاسخ است كه نمايه آنها در همان فهرست ها ‌آمده است: 1. معني عصمت 2. تفسير «اني جاهل في الارض خليفة» 3. وجوب معرفت ائمه دوازده گانه، 4. حديث طينت. با روش «قال سلمه الله» و «اقول» . (احمد منزوي) رساله اي است در پاسخ به يكي از اخوان الصفا درباره چند سوال: 1- اتفاق نظر اماميه بر وجوب عصمت امام (ع) قبل و بعد از حجيت و بلوغ (از ولادت تا وفات) و عصمت انبياء. 2- شرح مباحث طينت به اجوبه مسائل محمد رحيمخان ارجاع داده شده است. آغاز كتاب: حمدله. صلاة. اما بعد، فيقول العبد الجاني ... الرشتي ان بعض اخوان الصفا و قدوة اصحاب الوفا ... قد اتي بمسايل عويصة و اراد الجواب علي الاستعجال، و انا مع اعتشاش البال. انجام كتاب: و قد شرحت مباحث الطيبة علي اكمل ما ينبغي علي حسب و سعي مما يسع الاظهار في عدة من الرسايل و اجوبة المسايل خصوصاً اجوبة مسايل محمد رحيم خان. و الله الموفق للصواب و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين. [دائرة المعارف اسلامي 1/112؛ فهرست كتب مشايخ 309ش 190]

پاسخهاي استدلالي مفصلي است به پرسشهاي ملا محمد تقي پيرامون حصول علم در شرعيات و فتح باب علم براي سالكان و تكليف مردم در عصر غيبت و چگونگي به دست آوردن آن تكليف و نظر رشتي در قواعد اصول فقه. سوالها به صورت متن و پاسخ ها با عنوان شرح مي باشد. (سيد احمد حسيني) آغاز كتاب: الحمدلله رب العالمين. . ان جناب الانجد الامجد ذا الفهم الوقاد و الفكر النقاد اللوذعي الالمعي راقي مراقي المعرفة. انجام كتاب: فأشرت اليه بالاشارة‌ الظاهرية و الباطنية ليعلم كل اناس مشربهم و لينال كل أحد مطلبهم. . [التراث العربي 3/48؛ مرعشي 13/196؛ حضرت معصومه 1/376؛ دائرة المعارف بزرگ اسلامي 1/107 و 1/260 و 1/319؛ ذريعه 8/360: متن؛ فهرست نسخه هاي خطي فارسي 2/919؛ مشار فارسي 2/2189؛ دياني ص 128؛ دانشگاه تهران 15/4130 و 17/411 و 16/575؛ فهرست مشايخ 2/111؛ دائرة المعارف اسلامي 1/33 و 1/108و 1/109 و 1/110 و 1/171؛ اعلام 4/1884، مشار، مؤلفين5/37؛ ذريعه 8/260؛ اعلام 3/1884: فهرست كتب مشايخ 311؛ مشار 2/2189: براي چاپ ترجمه فارسي آن؛ مشار، مؤلفين 5/37: تصوير؛ فهرست كتب مشايخ 313؛ ‌ذريعه 18/32 «كشف الحق»، همانجا 21/226 «المعراج» ؛ اعلام 3/1884 «المعراج» ؛ مشار، عربي 482 «مجموعة الرسائل» چ 1277ق؛ مشار، مولفين، 5/37؛ نشريه 5/223؛ نسخه پژوهي 3/109؛ شيخ علي حيدر 1/367 و 1/375؛ دهگان ابراهيم 2/314؛ رايانه آستان قدس]

پاسخ شش مسأله (پرسش) اعتقادي است كه يكي از شخصيتها (نام وي در صدر اين نسخه نيامده) پرسيده و سيد از آنها با روش خاص خود پاسخ مي گويد و مخصوصاْ از گفته هاي شيخ احمد احسائي شواهدي مي ْآورد. اين سؤالها پيرامون: معني قاب قوسين، عليت واجب تعالي براي اشيا، ايجاد مشيت، بعضي اسماء الهي اسمند براي مقامات، خطابات راجعند به مقامات، معني عالم امكان، مي باشند. (سيد احمد اشكوري) در اين رساله سيد كاظم رشتي به 6 مساله ميرزا محمد حسن بن الوزير پاسخ مي دهد، عناوين موضوعات مطروحه بدين ترتيب مي باشند: 1. در بيان قاب قوسين 2. عليت واجب تعالي 3. در مشيت حق تعالي 4. در اسماء الله 5. اينكه كل خطابات راجع به سوي مقامات است 6. در اشياء موجود. در الذريعة نام رساله جواب مسائل مير محمد حسن الوزير آمده است. (سيد محمود مرعشي) نويسنده مي گويد در اين رساله جوابهايي بسوالات ميرزا محمد حسن داده شده بدين ترتيب: مساله اولي: در بيان معني قاب قوسين، مساله ثانيه: اينكه حكماء متقدمين بعليت واجب تعالي براي اشياء قائلند و جناب شيخ بعليت مشيت و نافي قول اولند، مساله ثالثه: در بيان اينكه ايجاد فرموده حق تعالي مشيت را بنفسها، مساله رابعه: اينكه بعضي از اسماء الله اسمند از براي مقامات نمي فهمم بچه معني است، مساله خامسه: اينكه كل خطابات راجع به مقاماتست بچه معني است، مساله سادسه: اينكه اشياء موجودند كلا در امكان بعينها و معني عالم امكان را بيان فرماييد. «عبد الله انوار» پاسخ سؤالي است درعلت اختلاف فقهاء وعلماء وتقسيم آنها به شيخيه و بالاسريه، به ذکر برخي از نامهربانيها به او و استادش شيخ احمد احسائي پرداخته وآنچه از آزار و اذيت که کشيده است، سيد درمقام آن است که اثبات کند حق از آن او و استادش بوده وبقيه به باطل رفته اند. در پاسخ «شهسوار وادي رفعت و جلال، نور حديقه دانش و بينش اعني به مخدو منا الاعظم ... » ميرزا محمد حسن. پاسخ چند «مسأله» است: مسأله 1. معني قاب قوسين، 2. حكماي متقدمين به علت واجب تعالي براي اشياء‌قايلند و جناب شيخ به علت مشيت. 3. ايجاد نمودن حق تعالي مشيت را 4. بعضي از اسماء الله اسمند از براي مقامات به چه معني است 5. كل خطابات راجع به مقامات است به چند معني است 6. اشياء موجود بودند كلها در امكان به عينها و معني عالم امكان چيست ؟. (احمد منزوي) در پاسخ به شش سؤال آميرزا محمد حسن وزير است. (نظري، محمود) آغاز كتاب: الحمد لمن لايستحقه سواه و الصلاة علي المبعوث علي كل من عداه ... چنين گويد ذره بي مقدار خاكسار كاظم بن قاسم الحسيني الرشتي كه اين كلمات [تي ست] قليله مشتمله بر معاني جليله در جواب مسايلي چند. انجام كتاب: . . مشافهه روزي شود بعضي از بيان مهما ممكن ان شاءالله خواهد مذكور شد تا مطمئن شوند ... و از اين بيان هرگاه دقت فرمايي نوع مسأله معلوم خواهد شد. و الله خليفتي عليكم و لاحول و لاقوة الا بالله العلي العظيم و صلي الله علي محمد و ‌آله الطاهرين. [كتابخانه ملك 6/183؛ فهرست آستان قدس 20/233؛ كتابخانه ملي 7/50؛ الهيات تهران ص 249؛ دائرة المعارف بزرگ 1/212؛ اعلام 3/1884؛ مشار، مؤلفين 5/37: تصوير؛ فهرست كتب مشايخ 358-359؛ فهرست كتب مشايخ 304 رديف 170 «رساله»؛ آستانه حضرت عبدالعظيم 1/88؛ مرعشي 28/619؛ الذريعة 5/188؛ فهرست مشايخ 304 «رساله در جواب ... » ؛ دائرة‌ المعارف اسلامي 1/113و 1/114؛ نسخه پژوهي 3/131؛ مجلس شورا 38/566؛ دارالحديث ص 237؛ دهگان ابراهيم 2/313؛ فهرستواره منزوي 6/129 و 9/162؛ رايانه آستان قدس]

در جواب سؤالات ميرزا ابراهيم شيرازي است. سؤالات از اين قرار است: 1- از معناي «نبوتين» و «ولايتين» و فرق بين مطلق و مقيد آن دو و معناي خاتميت 2- از حديث ان النبي (ص) حال حول القدرة و الولي حول العظمة و بعد صاد الامر بالعکس که نتيجه اين حديث درعالم ظاهر چيست؟ 3- معناي «يا من دل علي ذاته بذاته» در دعاي صباح 4- حقيقت جبرئيل و معناي وساطت او نسبت به پيامبر اکرم (ص) 5- معناي ملائکه عالين و دليل وجودشان از کتاب و سنت 6- حقيقت روح القدس 7- معناي تفويض 8- عصمت و حقيقت آن 9- معناي اين کلام که «امامت از اصول دين نيست و منکرش کافر نيست» 10- معناي نيت و حضور قلب و توجه و قربت در عبادات 11- معناي قلب و فرق آن با عقل و روح 12- معناي دين، مذهب، اسلام و ايمان، و حق اليقين، عين اليقين، علم اليقين، و حقيقت، شريعت و طريقت و فرق ميان اينها بر طبق مذهب اهل بيت 13- ادعيه و اذکاري که به جهت رفع وسواس و اعتقاد و عمل و رفع شک و شبهه خوانده شود. اين رساله به چاپ رسيده است. پاسخ پرسشهائي است بيشتر اعتقادي، كه آقا محمد ابراهيم شيرازي تقديم داشته و سيد با استدلال و بطريق شيخيها از آنها جواب گفته، و اين پاسخها در حال سفر در جزيره ناجيه نزديك مسجد كوفه بتاريخ ششم شعبان نوشته شده است. (سيد احمد اشكوري) رساله ايست در جواب سؤال ميرزا ابراهيم شيرازي در عقائد و كيفيت ايمان و تحقيق در مسئله علم اليقين و عين اليقين نوشته (نخجواني، محمد) جوابا علي اسئلة ميرزا ابراهيم الشيرازي. «باش اعيان» و تناول هذه الرسالة جوابات لمسائل غامضة عميقة منها: 1- سوال عن معني النبوتين و الولايتين بالحقيقة الاولية و الثانوية و الفرق بين المعنيين، و الفرق بين (النبوة) و (الولاية) (المطلقتين) (المقيدتين) و معني (الخاتمية) في كل منهما. و الفرق بين كلام المسؤول و بين كلام الصوفية و الحكماء و المتكلمين. و الشترط السائل ان يكون الجواب بالادلة الثلاثة: 1- الكتاب 2- السنة 3- دليل العقل. 2- السؤآل الآخرما معني ما ورد في الحديث النبوي عن طرف النبي - صل الله عليه و آله - حول جلال القدرة و طواف الولي - عليه السلام - حول جلال العظمة، و بعده صار الامر بالعكس و ما نتيجة ذلك في العالم اي عالم الظاهر او (عالم الاجسام) ؟ (رياض الطاهر) آغاز كتاب: الحمد لله رب العالمين. . ان المولي الاجل الانبل و الفاضل الاوحد الاكمل ذا القريحة الوقادة. انجام كتاب: و ذلك بعد رجوعه من زيارة امير المؤمنين في اليوم السابع و العشرين من رجب حامداً مصلياً مستغفراً. [فهرست کتب احسايي و ساير مشايخ ص 133؛ الهيات تهران ص 218؛ رايانه آستان قدس]