آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

«اوسیا» برگرفته از «ایمی» (وجود داشتن)، مفهومی اساسی در هستی شناسی ارسطو است. امّا به رغم این اهمّیّت، نصّ آثار ارسطو در این باره یکدست و همگون نیست و افزون بر آن، گزینه هایی که اغلب مترجمان در ترجمه آن برگزیده یا ساخته اند، در معرض اشکال و ایراد است. در زبان لاتین نخستین مترجمان essentia را برگزیدند که به لحاظ دلالت بر «وجود» وافی به مقصود بود ولی دیری نپایید که این گزینه به سود substantia منسوخ شد. صورت انگلیسی این واژه لاتین نیز به خطا معادل «اوسیا» تلقّی شد و هنوز غالب است. با این وجود، انگلیسی زبانان در صدد تغییر برآمده اند و در نتیجه واژه entity به عنوان گزینه ای مناسب جای خود را به تدریج باز می کند. امّا در محافل عرب زبان اشکال به قوّت خود باقی است و اقدامی صورت نگرفته است. هیچ یک از واژگان «ذات»، «جوهر»، و «طبیعت» کارکرد واژه «اوسیا» را ندارد. بدون تردید چنین وضعی در درک و فهم از هستی شناسی ارسطو آثار منفی بر جا گذاشته است.

آمونیوس فرزند هرمیاس از شارحان بزرگ ارسطوست که تمام نوافلاطونی های اواخر سده پنجم به بعد، از او متأثر بوده اند. وی در ابتدای کتاب خود، درباره مقولات ارسطو به ذکر مواردی می‏پردازد که در شناخت بهتر فلسفه ارسطو مؤثر است. او ضمن معرفی و دسته بندی آثار ارسطو، به تبیین غرض ارسطو از نگارش آن ها، نحوه حضور او در این آثار، چگونگی مطالعه آن‌ها و ویژگی افرادی که قصد مطالعه آثار و یا شرح آن ها را دارند، می‌پردازد. ذکر این مطالب که نه تنها برای فلسفه ارسطو، که حتی برای مطالعه فلسفه به طور مطلق ضروری است، نشان دهنده اهمیت ارسطو نزد آمونیوس و تلاش او در نزدیک کردن فلسفه ارسطو به فلوطین و رفع تعارض‌های موجود بین ارسطو و افلاطون است. فارابی در اثری مشابه، یعنی کتاب "ما ینبغی أن یقدم قبل تعلم الفلسفه" ارسطو، به جز در مواردی اندک، به تکرار سخن آمونیوس می‌پردازد و از این رو می‏توان این اثر را کاملاً آمونیوسی و ترجمه‌ای آزاد از اثر آمونیوس دانست.

یکی از مباحث بسیار دشوار در روانشناسی ارسطو بحث عقل است. این بحث که در طول تاریخ دست‌مایۀ تفاسیر بسیار گوناگون بوده به‌ندرت از منظر مواجهۀ ارسطو با پیشینیانش بررسی شده است. این مقاله استدلال میکند که ارسطو در این بحث وام‌دار آناکساگوراس است و نظریۀ او را دراین‌باب ارتقا میدهد و در چارچوب مبانی خودش بازخوانی میکند. مهمترین و چالشبرانگیزترین مباحثی که در کتاب دربارۀ نفس در موضوعِ عقل مطرح شده از این منظر قابلِ‌فهم میشوند. آناکساگوراس صریحاً یا ضمناً دو وصفِ عدمتعین و سرمدیت را به عقل نسبت میداد. ارسطو این دو وصف را برای عقل میپذیرد و میکوشد تا مشکلاتی را که بر سر راه این دو قرار دارد برطرف کند. هر دویِ این اوصاف با فعالیت اصلیِ عقل، یعنی شناختن و تعقلکردن، ناسازگارند. آنچه مطلقاً نامتعین است به هیچ چیزی شباهت ندارد. پس، مطابق حکم مشهورِ «شبیه شبیه را میشناسد»، قادر به شناختن نخواهد بود. همچنین شناختن نوعی عبور از قوه به فعل است که از لوازم ماده است. ازاین‌رو، عقل اگر بخواهد فعالیت شناختی داشته باشد، نمیتواند سرمدی باشد. نشان دادهایم که مباحث دو فصل چهارم و پنجم از کتاب سومِ دربارۀ نفس به همین دو مسئله پاسخ میدهند.

ترجمه ماشینی : هگل و ارسطو در دو طرف مخالف بیش از دو هزار سال، عملاً تنها از متفکران بزرگ اروپایی، آگاهانه کوشیدند افکار پیشینیان خود را نقد کرده و به سیستم‌هایی تبدیل کنند. بنابراین، هر دو اصولاً به این دیدگاه متعهد بودند که فلسفه در هر عصر تمدنی در آن واحد محصول، نقد و بازسازی ارزش‌ها و بینش‌های گذشته خود است. ذهن بارور تنها زمانی می تواند از نو ایجاد شود که سلسله نیاکانی را که منجر به پیدایش آن شده است، تصدیق و درک کرده باشد. که متفکر به همان اندازه هنرمند می تواند با یک لوح تمیز و نگرش بی ضابطه ای باز به جهانی که در درون خود و پیش از خود می یابد شروع کند. انسان بنا به تعریف عقلانی است; فلسفه انگیزه مستمر او برای درک و ارزیابی جهان واحدی است که خود را جزئی از آن می‌داند. بنابراین، فلسفه تاریخ خود را به‌عنوان عنصری تشکیل‌دهنده ماهیت خود در بر می‌گیرد، و خصلت تکوینی فلسفه باید - مگر اینکه عقل بشری، به‌طور غیرقابل تصور و غیرقابل استدلال، یک توهم صرف باشد - به نوعی منعکس‌کننده یا حتی به نوعی با آن یکسان باشد. اساساً جهان ذهنی را توسعه می دهد - این تقریباً عقیده مشترک ارسطو و هگل است. هر دوی آنها همچنان معتقد بودند، همانطور که افلاطون معتقد بود، آنچه واقعی ترین و قابل درک ترین در آن جهان است، به طور خودکار بهترین است.

مسلماً هگل دشوارترین فیلسوف است. مفسران برای یافتن راهی برای ورود به اندیشه او معمولاً به گونه‌ای به او نزدیک می‌شوند که گویی در حال توسعه مضامین کانتی و فیشتی است. این کتاب به شیوه ای نظام مند نشان می دهد که نگاه به ایده آلیسم هگل در ارتباط با سنت متافیزیکی و معرفت شناختی ناشی از ارسطو بسیار منطقی تر است. کتاب شرحی از ایده آلیسم هگل در پرتو تفسیر، بحث، جذب و نقد او از فلسفه ارسطو ارائه می دهد. کاوش‌هایی درباره دیدگاه‌های هگلی و ارسطویی درباره نظام و تاریخ وجود دارد. هستی، متافیزیک، منطق و حقیقت. طبیعت و ذهنیت؛ روح، معرفت و خودشناسی؛ اخلاق و سیاست هیچ شاگرد جدی هگل نمی تواند این تفسیر عمده را نادیده بگیرد. همچنین در زمینه هایی مانند علوم سیاسی و تاریخ ایده ها مورد توجه خواهد بود.

از ديرباز هريک از نظام‌هاي فلسفي براساس مباني خويش به شرح و بسط مسئله مکان پرداخته‌اند. در حکمت مشاء نيز پرداختن به اين موضوع در غرب با ارسطو آغاز مي‌گردد و در شرق نيز توسط ساير حکماي مشائي ازجمله ابن‌سينا دنبال مي‌شود. مقاله پيش‌رو با رويکرد تحليلي تطبيقي به مقايسه آموزه‌هاي اين دو فيلسوف بزرگ در ارتباط با مسئله مکان می‌پردازد و آن را در دو ساحت فيزيک و متافيزيک مورد بررسي قرار مي‌دهد. بنابراين تحليل حقيقت مکان، هستي‌شناسي آن، ادله اثبات و انکار آن، نسبي يا مطلق بودن مکان و اينکه مکان امري فيزيکي است يا متافيزيکي به همراه نظريات مختلفي که درباره مکان مطرح شده و همچنين مسئله خلأ، ازجمله مباحثي هستند که در اين مقاله به آنها پرداخته مي‌شود.

کریگل در آثار خود، دیدگاهی رایج در فلسفۀ ذهن را نقد کرده است که براساس آن، رابطۀ مستقیم بین آگاهی و خودآگاهی وجود ندارد. وی مشکل این دیدگاه را از این جهت دانسته است که طرفداران آن نتوانسته‌اند بین انواع متفاوت خودآگاهی، تمایز قائل شوند. کریگل پس‌از متمایزکردن چهار نوع خودآگاهی به این نکته اشاره کرده است که نوعی خودآگاهی وجود دارد که مقدّم بر هرگونه خودآگاهی دیگر و ملازم با آگاهی است. این خودآگاهی، حالت ذهنی غیرتراگذار نام دارد و درواقع، نوعی خودآگاهی است که به‌صورت ضمنی، همراه با یک حالت ذهنی آگاهانه تحقق می‌یابد و ریشه و بنیان نگاه اول‌شخص است. این دیدگاه کریگل در تاریخ فلسفۀ غرب، سابقه‌ای دیرینه دارد؛ چنان‌که ریشه‌های آن را می‌توان در اندیشۀ ارسطو یافت. ازنظر ارسطو موجود آگاه ازطریق یا درضمن آگاهی به غیر، به خودآگاهی می‌رسد. ابن‏ سینا این دیدگاه ارسطویی را در آثار خویش نقد کرده و ضمن تقسیم‌کردن خودآگاهی بر دو نوع متفاوت، شامل شعور بالذات و شعور بالشعور تأکید کرده است که نوع اول خودآگاهی، عین ذات و وجود خاص موجود آگاه است؛ لذا به هیچ وجه از وی جدا نمی‌شود، وابسته به وجود هیچ غیری نیست و به همین دلیل، مقدّم بر هر آگاهی دیگری است. این نقد ابن ‏سینا هرچند در اصل، متوجه دیدگاه ارسطویی است، می‌توان آن را به دیدگاه کریگل نیز وارد دانست.